Ο πταρμός της Ανατολής

 ΕφΣυν, 15-16/02/2020

Οσοι τυχόν είχαν διαβάσει σ’ αυτήν εδώ τη στήλη τον περασμένο Οκτώβριο τη «Μυρωδιά της φτώχειας» («Εφ.Συν.» 26-27/10/2019), θα μυρίζονται ήδη πόσο χάρηκα όταν ο Κορεάτης Μπονγκ Τζουν-χο ανέβηκε στη σκηνή των Οσκαρ και ποζάρισε ολογέλαστος, με τα 5-6 χρυσά αγαλματάκια αγκαλιά. Χάρηκα σαν να είχα πάρει εγώ το Οσκαρ, που απλώς ένα Σαββατόβραδο μπήκα στη σκοτεινή αίθουσα και βγήκα με την πεποίθηση πως είχα δει κάτι σπουδαίο. Κι εδώ που τα λέμε, η αγορά των βραβείων θα 'πρεπε να επινοήσει έναν τρόπο να βραβεύει το κοινό, τουλάχιστον στις περιπτώσεις που βλέπει έγκαιρα αυτό που δεν βλέπουν οι ακαδημίες και οι κριτικοί, μετατρέποντας ένα αουτσάιντερ σε ξεκάθαρο φαβορί. Σπάνιο, αλλά συμβαίνει.

Τέσπα, το θέμα δεν είναι τα Οσκαρ, αλλά οι χίλιοι δυο τρόποι με τους οποίους η Ανατολή στέλνει στη Δύση το μήνυμα πως έρχεται η ώρα της δύσης της. H ανατολή της Ανατολής και η δύση της Δύσης είναι μια συνάρτηση που στην Ουάσινγκτον ή στις Βρυξέλλες μπορεί να αντιμετωπίζεται περίπου ως συντέλεια του κόσμου, ενώ μπορεί να είναι απλώς μια καμπή του ιστορικού κύκλου, μια φυσιολογική μετάθεση του ιστορικού κέντρου βάρους που κάποια στιγμή ξέφυγε από τη Μεσόγειο, μετατοπίστηκε στη δυτική ακτή του Ατλαντικού και τώρα είναι η ώρα να μετατοπιστεί στη δυτική ακτή του Ειρηνικού - έχει και η Ανατολή τη δική της άγρια και χρυσή Δύση.

Η ιδέα λοιπόν που κάποτε διατύπωνε ο Εκο, ότι η Ευρώπη θα γίνει Αφροευρώπη, μια μελλοντολογία και πάλι ευρωκεντρική, αφού βάζει στο επίκεντρο την κλειστή μας θάλασσα, τη Μεσόγειο, πρέπει ριζικά να αναθεωρηθεί. Το πολύ που ελπίζει η Ευρώπη είναι να επιβιώσει ως Ευρασία και η Αμερική ως Αμερασία (αν και η ισχυρή συνιστώσα σ' αυτές τις συνθέσεις είναι η Ασία και θα 'πρεπε να προηγείται, αλλά δεν μου προκύπτει εύηχο).

Και παρομοίως πρέπει να αναθεωρηθούν όλα τα σχετικά κλισέ για την κατανομή της γεωπολιτικής και γεωοικονομικής ισχύος, όπως το διαβόητο «φταρνίζεται η Ουάσινγκτον και αρρωσταίνει ο πλανήτης». Ως γνωστόν εδώ και δύο μήνες ο πλανήτης ζει υπό τον φόβο του πταρμού της Ανατολής, φταρνίστηκε η Κίνα -κι αυτό έγινε μια εφιαλτική κυριολεξία με τον κορονοϊό- και υποτίθεται ότι θα έπρεπε να έχει ήδη νοσήσει η υφήλιος. Πλην όμως όχι, διότι το εργοστάσιο του κόσμου έχει ευγένεια και τρόπους σχεδόν δυτικούς. Φορά τη μάσκα του, καλύπτει με τις παλάμες μύτη και στόμα, προφυλάσσει όπως μπορεί τον πλανήτη από τα ιοβόλα σταγονίδιά του.

Είναι μια στάση ευθύνης που περιλαμβάνει όλες τις σινικές αγωνίες για την περιφρούρηση όχι απλώς της παγκόσμιας υγείας, αλλά της παγκοσμιοποίησης από την οποία τρέφεται η ανερχόμενη ασιατική ακμή, αυτό το υβρίδιο νεοφιλελευθερισμού, φεουδαρχικού συγκεντρωτισμού και πολιτικού αυταρχισμού, το οποίο η Δύση αντιμετωπίζει με αλαζονεία και καχυποψία, πλην όμως κάνει δουλειά.

Εχει πλάκα να παρακολουθείς τα εγχώρια κανάλια να βγάζουν στον αέρα Ελληνες που δουλεύουν ή σπουδάζουν στις κινεζικές μητροπόλεις, με την ελπίδα να τους αποσπάσουν δραματικές αφηγήσεις για τη βία της καραντίνας, το χάος, τον πανικό, την απανθρωπιά, αλλά αντ' αυτού να εισπράττουν ψύχραιμες περιγραφές μιας κρατικής δομής που δουλεύει με όσα μέσα διαθέτει και μιας κοινωνίας που κατανοεί και συνεργάζεται.

ΟΚ, δεν πρόκειται να λατρέψει κανείς το αυταρχικό κινεζικό καθεστώς που διασύρει την έννοια του κομμουνισμού και αποθεώνει την αγορά και τον ατομικό πλούτο - εν ολίγοις κοπιάρει τη Δύση στα χειρότερά της. Αλλά, αν μη τι άλλο, οφείλουμε ν' αναγνωρίσουμε το τακτ με το οποίο η Ανατολή αναρριχάται προς τον επόμενο κύκλο ακμής της, χωρίς να αφήσει τη Δύση να συντριβεί στον πάτο της παρακμής της.



ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 
 
Δεν υπάρχει βαθύτερη αντίθεση ανάμεσα στον θάνατο από πείνα και στον ηρωικό θάνατο. Οικονομικά η ζωή απειλείται, εξευτελίζεται, ταπεινώνεται από την πείνα υπό την ευρεία έννοια. Τέτοια είναι και η αδυναμία πλήρους ανάπτυξης των δυνάμεων, η στενότητα του ζωτικού χώρου, το σκοτάδι, η πίεση, όχι μόνο ο άμεσος κίνδυνος. Ολόκληροι λαοί έχουν χάσει τη φυλετική ένταση λόγω της διαβρωτικής πενιχρότητας του βιοτικού επιπέδου. Εδώ πεθαίνεις από κάτι, όχι για κάτι. Η πολιτική θυσιάζει ανθρώπους για έναν στόχο. Πέφτουν για μια ιδέα. Η οικονομία τούς αφήνει απλώς να καταστραφούν.

Οσβαλντ Σπένγκλερ, «Η παρακμή της Δύσης»