Ο Homo Erectus στη Νομική (29/1/2011)

Αν μπορούσαμε να φανταστούμε την εξέλιξη του είδους μας σαν μια ενιαία, αδιάκοπη πορεία ενός και μόνου ανθρώπου, θα έπρεπε να ξεκινήσουμε από την Αφρική. Για τουλάχιστον 1 εκατομμύριο χρόνια, ο απώτατος πρόγονός μας, με ελάχιστες διαφορές από το είδος που αποσπάστηκε, περιφέρεται στην ήπειρο-κοιτίδα, χωρίς πρόθεση να εγκαταλείψει τον «παράδεισο» που του προσφέρει η άδολη λεηλασία της ζούγκλας της. Έπειτα, κάπου 160.000 χρόνια π.Χ., για λόγους που αγνοούμε, ο Homo Erectus, που έχει αποκτήσει αρκετή σοφία για να λέγεται Sapiens, αποφασίζει να ξεκολλήσει από την ανατολική Μαύρη Ήπειρο. Αυτός και οι συγγενείς του αποφάσισαν να χωριστούν. Σκόρπισαν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, εποικίζοντας όλη την Αφρική. Ο δικός μας, ο μοναδικός, φανταστικός Homo Erectus, πιο sapiens από τους συντρόφους του, παίρνει τη φαμίλια του και προχωρεί βόρεια. Περνάει μια καταπράσινη τότε Σαχάρα, προχωρεί κατά μήκος του Νείλου, φτάνει μέχρι τη Μεσοποταμία, αλλά εκεί, ίσως μια συνάντηση με τον «άλλο» (η ιστορία επιφυλάσσει πάντα, και στους πιο μοναδικούς, έναν «άλλο»), έναν τρομακτικό και εχθρικό Νεάντερταλ ίσως, τον κάνει να γυρίσει πίσω. Αλλά ο Homo Erectus μας είναι επίμονο πλάσμα. Ξαναπαίρνει τον δρόμο της περιέργειας. Περνά στην Αραβική Χερσόνησο, κι ύστερα, για περίπου 20.000 χρόνια περπατά, γιαλό γιαλό, διασχίζει όλες τις παράκτιες περιοχές του Ινδικού Ωκεανού, βγαίνει στον Ειρηνικό Ωκεανό, εκεί αποχαιρετά κάποιους πεισματάρηδες συντρόφους του που θέλουν να πάνε άλλοι νότια, προς Αυστραλία, κι άλλοι ανατολικά, προς Αμερική. Ο δικός μας, στρέφεται δυτικά, διασχίζει όλη την Ασία, παγωμένη από τη μια άκρη στην άλλη -εποχή παγετώνων γαρ- και καταλήγει στη Γηραιά Ήπειρο (καθόλου γηραιά από την άποψη της ανθρώπινης προϊστορίας. Κατοικήθηκε τελευταία και καταϊδρωμένη). Έπειτα, για χιλιάδες χρόνια, μέχρι τους ιστορικούς χρόνους, ο Homo Erectus μας αλλάζει συνεχώς επαγγέλματα, γίνεται άλλοτε κυνηγός, άλλοτε γεωργός, άλλοτε άγριος πολεμιστής και βρίσκεται σε ένα αδιάκοπο πήγαινε-έλα από τη μια άκρη της Ευρασίας μέχρι την άλλη. Γίνεται Φοίνικας, Σημίτης, Εβραίος, Φιλισταίος, Ινδοευρωπαίος, Έλληνας, Γερμανός, Κέλτης, Τεύτονας, Λατίνος, Γότθος, Βάνδαλος, Αγγλοσάξονας, Σλάβος, Λομβαρδός, Σκοτσέζος, Χαν, Μαγιάρος, Βίκινγκ, Μογγόλος, Άραβας, άποικος στην Αμερική. Για 1 εκατομμύριο χρόνια, ο φανταστικός μας Homo Erectus δεν κάθεται σε χλωρό κλαρί, παρακινημένος άλλοτε από απλή περιέργεια, άλλοτε από ανάγκη, συχνά και από μια αίσθηση απληστίας. Αλλά ό,τι αντιλαμβανόμαστε σήμερα ως πρόοδο ή οπισθοδρόμηση, δημιουργία ή καταστροφή πάνω στη γραμμή της ανθρώπινης ιστορίας είναι αποτέλεσμα αυτής της αδιάκοπης κίνησης.

EΤΣΙ, Ο HOMO ERECTUS μας μπήκε κάποια στιγμή και στη Νομική. Αυτήν της Αθήνας. Στην αρχή είχε λευκή επιδερμίδα και καθαρό βλέμμα, ντυμένος με τα καλά αστικά του ρούχα, με πρόθεση απλώς να υπερασπίσει τους νόμους της τάξης του. Έπειτα, εμφανίστηκε λίγο ταλαιπωρημένος, απορημένος από τη βουή της πόλης, μαθημένος στην ησυχία του χωριού, με τριμμένα παντελόνια αλλά διάθεση για γνώση που θα τον ξεκολλούσε από την ανέχεια, θα του έδινε ευκαιρίες κοινωνικής αναρρίχησης. Στο τέλος, εμφανίστηκε μελαψός, ρακένδυτος, αλλόγλωσσος, αλλόφυλος και αλλόθρησκος, χωρίς καμιά πρόθεση να πάρει πτυχίο Νομικής. Απλώς για να θυμίσει την ύπαρξή του σ’ αυτή την έσχατη εκδοχή του ως Homo Erectus που είναι εδώ αλλά και δεν είναι, είναι ορατός αλλά και αόρατος, υπάγεται στον νόμο αλλά κινείται και εκτός αυτού. Υπάρχει αλά καρτ. Χρήσιμος ως φθηνός εργάτης στα χωράφια, περισσευούμενος όμως σήμερα, σε συνθήκες μνημονίου.

ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΑΝ ΚΑΛΩΣ ή κακώς έκανε την έσχατη εμφάνισή του και στην τελευταία εκδοχή του ο Homo Erectus στη Νομική, αν ήταν το κατάλληλο σημείο, η κατάλληλη στιγμή, η κατάλληλη μορφή να θυμίσει την ύπαρξή του. Ξέρω όμως από πού πηγάζει η ανυπαρξία του, ή -για να κυριολεκτήσω- η ενόχληση που προκαλεί η πληθωρική πλέον παρουσία του.

ΣΤΗΝ ΑΛΑΖΟΝΙΚΗ κεντρική Ευρώπη -που στήριξε τη μεταπολεμική της ανάπτυξη στην αθρόα μεταφορά ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού από την ευρωπαϊκή περιφέρεια, την Εγγύς και Άπω Ανατολή, την Αφρική και όλες τις ευρωπαϊκές πρώην αποικίες- το μοντέλο παραγωγής έχει πλέον άλλες απαιτήσεις. Ο αυτοματισμός στη βιομηχανική αλυσίδα, η διεύρυνση του τομέα των υπηρεσιών, η άνοδος της οικονομίας της γνώσης καθιστούν περιττούς τους πρόθυμους χειρώνακτες από την Ασία και την Αφρική. Τα φίλτρα στις μεταναστευτικές ροές -τη ζήτηση ειδικευμένων, πιο μορφωμένων εργατών- τα ορίζει πρώτα το νέο τεχνολογικό πρότυπο της καπιταλιστικής οικονομίας. Όχι η καχυποψία, κάποια εγγενής ρατσιστική διάθεση του εγχώριου πληθυσμού, των γηγενών Homo Erectus που έχουν την πεποίθηση ότι οι πρόγονοί τους φύτρωσαν κυριολεκτικά εκεί, κι επομένως έχουν τα δικαιώματα ενός δένδρου που έχει βαθιά τις ρίζες του στη γη. Ακόμη και το αίτημα της «πολιτιστικής προσαρμογής» των μεταναστών στην κουλτούρα των λοιπών Ευρωπαίων, η καλή γνώση της γλώσσας ή η απεμπόληση εθίμων που «προκαλούν» την αισθητική και τον φιλελευθερισμό μας (π.χ. η μαντίλα), δεν είναι τόσο ένας πολιτιστικός φονταμενταλισμός των Ευρωπαίων, όσο η απαίτηση για την εξασφάλιση μιας «παραγωγικής» κοινωνικής συνοχής. Το Ραμαζάνι, για παράδειγμα, και η αυστηρή τήρηση των απαιτήσεών του από τους πιστούς, δεν είναι ό,τι καλύτερο για την παραγωγικότητα.

ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ που κάνει αισθητή, ενοχλητική ή και αφόρητη την πληθωρική παρουσία των μελαψών Homo Erectus (σ.σ.: οι λατινομαθείς ας με συγχωρήσουν για την αποφυγή της κανονικής κλίσης του σε όλες της πτώσεις) είναι οι ειδικές συνθήκες που δημιουργεί η οικονομική κρίση, ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Οι συνθήκες μαζικής ανεργίας και ταυτόχρονα η δημόσια διακηρυγμένη πρόθεση των πολιτικών ηγεσιών και των τεχνοκρατών να προκαλέσουν σημαντική πτώση μισθών εν ονόματι της ανταγωνιστικότητας (με ακραίο πρότυπο την Ελλάδα) ανοίγουν ένα νέο πεδίο ανταγωνισμού για την εργασία: τη μάχη για μια θέση στην ουρά. Και μάλιστα στην ουρά για τις πιο υποβαθμισμένες θέσεις εργασίας. Οι θέσεις που τις προηγούμενες δεκαετίες εγκαταλείφθηκαν μαζικά από τους Έλληνες και λοιπούς Ευρωπαίους και παραχωρήθηκαν μετά χαράς στους καλοδεχούμενους φθηνούς παρίες από την Ανατολή (η οικοδομή, το χωράφι, οι δουλειές του ποδαριού, οι υπηρεσίες καθαριότητας, η οικιακή βοήθεια) τώρα είναι περιζήτητες, έστω και κακοπληρωμένες., και από τους εγχώριους ανέργους. Από την ουρά, προφανώς, περισσεύουν πρώτοι οι μετανάστες, επικαιροποιώντας το άλλοτε γραφικό σύνθημα «οι ξένοι μάς παίρνουν τις δουλειές».

ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ που δίνει στο μεταναστευτικό κυριολεκτικά διαστάσεις ανθρωπιστικής κρίσης είναι το πολιτικό. Είναι αλήθεια πως η μακριά πορεία του Homo Erectus από τον Νότο στον Βορρά και από την Ανατολή στη Δύση ποτέ δεν υπήρξε περίπατος. Αντίθετα, κατά κανόνα ήταν μια αιματηρή ιστορία, με πολύ θάνατο, πολλή βαρβαρότητα, πολλούς πολέμους. Τι μας έκανε, άραγε, να πιστεύουμε ότι τα νέα μεταναστευτικά ρεύματα που έρχονται από την Ασία και την Αφρική θα είναι ανώδυνα; Ωστόσο, μιλώντας με όρους ζωντανής ιστορίας, τα ρεύματα των προσφύγων που φτάνουν στον Έβρο ή στο Αιγαίο τις τελευταίες δεκαετίες αποτελούν κυρίως τα απόνερα ανθρωπιστικών κρίσεων που έχουν προκληθεί άμεσα από πολιτικές της ευρωατλαντικής νεοφιλελεύθερης και νεοσυντηρητικής ελίτ. Είτε με άμεσες ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις (Ιράκ, Αφγανιστάν), είτε με προκλητική στήριξη αυταρχικών καθεστώτων που σήμερα καταρρέουν (Αίγυπτος, Μαγκρέμπ), είτε χάρη στην «αόρατο χείρα της αγοράς» που προκαλεί επισιτιστικές κρίσεις και στερεύει από φυσικούς πόρους χώρες που βυθίζονται στη φτώχεια και την πείνα, αν και είναι ευλογημένες από τη φύση.

ΚΑΠΩΣ EΤΣΙ έφτασε και ο δικός μας Homo Erectus στη Νομική. Όχι για να φορέσει τη διδακτορική τήβεννο, ούτε για να μάθει αστικό ή ποινικό δίκαιο. Αλλά για να υπενθυμίσει ότι αυτός ο κόσμος κινείται σε συγκοινωνούντα δοχεία. Ό,τι μπαίνει στο ένα στόμιο, αυτόματα ανεβάζει τη στάθμη στα άλλα. Στο τέλος, ξεχειλίζει από παντού. Ό,τι και να κάνουμε στο τελευταίο στόμιο, όσα φράγματα κι βάλουμε, είναι αδύνατο να αποτρέψουμε την υπερχείλιση αν δεν τη σταματήσουμε στην πηγή της.
Αν λοιπόν θέλουμε να σταθούμε στο ύψος των προγόνων μας, όρθιοι σαν Homo Erectus, σοφοί σαν Homo Sapiens, ας σκεφτούμε την εναλλακτική της συνύπαρξης.

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ (29/1/2011)

Πλέον δεν έχουμε να κάνουμε με την «παγκοσμιοποίηση» ως ημιτελές εγχείρημα, αλλά με μια αληθινή «διαλεκτική της παγκοσμιοποίησης»: ο διαχωρισμός των λαών είναι η πραγματικότητα της οικονομικής παγκοσμιοποίησης. Αυτός ο ρατσισμός των ανεπτυγμένων είναι πολύ πιο κτηνώδης από τους προηγούμενους: η λανθάνουσα νομιμοποίησή τους δεν εδράζεται ούτε στη φύση (στη «φυσική» ανωτερότητας της ανεπτυγμένης Δύσης) ούτε πλέον στην κουλτούρα (και εμείς στη Δύση θέλουμε να διαφυλάξουμε την πολιτισμική ταυτότητά μας), αλλά στον απροκάλυπτο οικονομικό εγωτισμό. Η θεμελιακή διαίρεση είναι η διαίρεση μεταξύ εκείνων που περιλαμβάνοντα στη σφαίρα της (σχετικής) ευημερίας και εκείνων που αποκλείονται από αυτήν.

Σλαβόι Ζίζεκ, «Βία: Έξι λοξοί στοχασμοί»

ΦΩΣ ΣΤΟ ΤΟΥΝΕΛ (22/1/2011)

Επιτέλους, βλέπουμε φως στο τούνελ. Αυτό δεν θέλαμε όλοι; Φως στην άκρη του τούνελ. Όχι το φως που ισχυρίζονται ότι έχουν δει όσοι έχουν ζήσει επιθανάτια εμπειρία (όπως μας θυμίζει με τον τρόπο του ο Κλιντ Ίστγουντ στην τελευταία «θανατερή» ταινία του «Η ζωή μετά»). Αλλά φως κανονικό, υλικό, από φωτόνια, από μια φλεγόμενη πηγή, ένα παρανάλωμα πυρός, μια φλεγόμενη βάτο. Έστω και αμίλητη. Ή έναν αυτοπυρπολούμενο άνθρωπο.

Οι δυνάμεις του σκότους θα πουν: Μπα! Ήταν αυτανάφλεξη. Μπαρμπαριά και Τούνεζι, απαντάει η Τυνησία. Μια, δυο, τρεις, δέκα, είκοσι δημόσιες αυτοπυρπολήσεις, δεν μπορεί, κάτι παραπάνω από αυτανάφλεξη θα είναι. «Αυτανάφλεξη!» ψέλλισε κι η Moody’s και -μη χάσει την ευκαιρία- έριξε μια υποβάθμιση στην πυρπολούμενη χώρα. Οι δυνάμεις του σκότους τρέμουν κι αυτό το αδύναμο φως που εκπέμπει ένας απελπισμένος αυτόχειρας που περιλούζεται με πετρέλαιο ή βενζίνη κι ανάβει το σπίρτο… Γιατί άραγε; «Ας καώ, ας γίνω στάχτη σαν τον Κερέμ/ Αν δεν καώ εγώ/ αν δεν καείς εσύ/ πώς θα γενούν τα σκοτάδια λάμψη», έγραφε ο Ναζίμ Χικμέτ, μετέφραζε ο Γιάννης Ρίτσος και τραγουδούσε ο Μάνος Λοΐζος. Λέτε να ’ναι αυτό; Ο Κερέμ κάηκε από έρωτα (όχι ο Κερέμ που γνωρίζετε από την τουρκική σαπουνόπερα), Foco d’ amor, φλόγα της αγάπης. Ποιος έρωτας πυρπολεί τις ψυχές και τα σώματα των κολασμένων της Γης; Είναι έρωτας για τη ζωή ή έρωτας για τον θάνατο; Μη βιαστείτε ν’ απαντήσετε το δεύτερο. Η απελπισία δεν είναι πάντα έκφραση μιας ατομικής ψυχοπαθολογίας. Δεν είναι όλοι οι αυτοπυρπολούμενοι καταθλιπτικοί. Εκατό εκατομμύρια άνθρωποι, σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων, είναι και πάλι αντιμέτωποι με το φάσμα της πείνας, σ’ αυτή τη νέα επισιτιστική κρίση που εκτίναξε τις τιμές του ψωμιού των ανθρώπων μέσα σε λίγους μήνες σε επίπεδα δυσθεώρητα. Εκατό εκατομμύρια άνθρωποι στις χώρες του Μαγκρέμπ, στην Αφρική, στην Ασία εξαρτούν την ύπαρξή τους από μια χούφτα ρύζι, μια φέτα ψωμί. Αυτή είναι η αδύναμη κλωστή που τους κρατάει στη ζωή. Αν σπάσει κι αυτή, τέλος. Εκεί, σ’ αυτήν ακριβώς τη στιγμή, κάποιοι άνθρωποι, ελάχιστοι βέβαια, αποφασίζουν να γίνουν καύσιμο για τη ζωή. (Εξάλλου, η ανθρωπότητα έχει παρελθόν υψηλού ρίσκου με τη φωτιά. «Μην παίζεις με τη φωτιά», είπαν οι θεοί στον Προμηθέα και τον κάρφωσαν στον Καύκασο).

Θα το ’κανα; Όχι. Θα το κάνατε; Μάλλον όχι. Ωστόσο, παρ’ ότι αυτού του είδους η θυσία είναι μια παράδοση της Ανατολής, βασισμένη στις θρησκευτικές πεποιθήσεις της μετά θάνατον δικαίωσης και αποκατάστασης των «μαρτύρων», δείτε πόσο εύκολα πέρασε τα σύνορα της Δύσης το φλογερό ρεύμα. Κρούσμα αυτοπυρπόλησης στη Μασσαλία, κρούσματα στη Ρουμανία. Η Δύση έχει αλλεργία ιστορικού χαρακτήρα σ’ αυτού του είδους τις αντιδράσεις. Αλλεργία που κρύβει μια μακρόχρονη ενοχή για τα βαθιά τραύματα που έχουν αφήσει τρεις αιώνες αποικιοκρατικής εκμετάλλευσης και ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων στις λεηλατημένες κοινωνίες της Αφρικής και της Ασίας. Αλλά, το σοκ που προκαλεί η εικόνα ενός ανθρώπινου παραναλώματος είναι ανυπέρβλητο. Μας αρέσει, δεν μας αρέσει, πληγώνει ή όχι τη δυτική μας παράδοση ορθολογισμού, η εικόνα των αυτοπυρπολούμενων βουδιστών μοναχών, που πριν από 40 χρόνια διαμαρτύρονταν έτσι για τη γενοκτονία που πραγματοποιούσαν οι Αμερικανοί στο Βιετνάμ, ήταν το ίδιο καθοριστική για την ήττα τους με το αντάρτικο των Βιετκόγκ και το κίνημα κατά του πολέμου.

Φυσικά, δεν ισχυρίζομαι ότι ο 26χρονος Μοχάμεντ Μπουαζίζι, ο πρώτος αυτόχειρας της «εξέγερσης των γιασεμιών», όταν λουζόταν με βενζίνη κι άναβε το σπίρτο είχε κάποιο σαφές σχέδιο στο μυαλό του για την ακολουθία αντιδράσεων και γεγονότων που θα έκαναν τη θυσία του την απαρχή μιας επανάστασης. Στα γεγονότα του τελευταίου μήνα στη Βόρεια Αφρική κυριαρχεί ο αυθορμητισμός μιας εξέγερσης που αντιπαρατίθεται σχεδόν ομοιόμορφα τόσο στη «διέξοδο» του ισλαμικού φονταμενταλισμού όσο και στην εναλλακτική πρόταση της δυτικού, «ορθολογικού» τύπου πολιτικής αντίστασης. Απ’ όσο γνωρίζουμε, τα κόμματα, τα συνδικάτα, ακόμη και οι εκτός νόμου οργανώσεις, όχι μόνο δεν σχεδίαζαν, αλλά μάλλον εξεπλάγησαν από το εύρος, τη βιαιότητα και την αποτελεσματικότητα της αυθόρμητης αντίδρασης στην Τυνησία, στην Αλγερία, στην Αίγυπτο και αλλού.

Στον αντίποδα, στην Ευρώπη του ορθολογισμού, της μακράς πολιτικής παράδοσης, της οργανωμένης κοινωνικής αντίδρασης, των συνδικάτων, των κομμάτων, των συλλογικών φορέων, των ΜΚΟ, των οργανωμένων δομών πληροφόρησης και αντι-πληροφόρησης, δεν προκλήθηκε ούτε ένα αξιόλογο ρήγμα στην πρωτοφανή πολιτική κοινωνικού ολοκαυτώματος που προωθούν οι ηγεσίες της εν ονόματι της κρίσης χρέους. Τυχαίο; Δεν νομίζω. Το βασικότερο επίτευγμα της πολιτικής και οικονομικής ελίτ στην Ευρώπη δεν είναι τόσο η επιβολή των μέτρων εις βάρος της κοινωνίας, όσο ο κατακερματισμός της κοινωνικής αντίδρασης σε ασύνδετες, μεμονωμένες, συχνά αλληλοαναιρούμενες ή και ανταγωνιστικές δράσεις. Από τη Γηραιά Αλβιόνα μέχρι τη Ρουμανία και από την πολιτικοποιημένη Γαλλία μέχρι τη θυμωμένη και ταπεινωμένη Ελλάδα, υπάρχει μια ομοιόμορφη εκπόρευση μέτρων και πολιτικών που αναιρούν τις σταθερές της κοινωνίας. Αλλά υπάρχει και μια ανομοιόμορφη αντίδραση των στρωμάτων που θίγονται και, κυρίως, μια σημαντική αδυναμία να ανοίξουν έστω κι ένα μικρό ρήγμα στο τείχος νεοφιλελεύθερων πολιτικών που ορθώνεται.

Υπάρχει βέβαια η εξήγηση γι’ αυτό. Εκπαιδευμένοι στην κουλτούρα της πολιτικής διαμεσολάβησης οι Ευρωπαίοι πολίτες, μονίμως αντιπροσωπευόμενοι και ποτέ αυτοπροσώπως, από τη μια μεριά παρακολουθούν τις επίσημες ηγεσίες τους σ’ έναν διαρκή διαγκωνισμό για την ιδεώδη συνταγή σωτηρίας της οικονομικής τους ένωσης, κι απ’ την άλλη δεν βλέπουν φως στο τούνελ. Δηλαδή, αδυνατούν να διακρίνουν μια πειστική, συνεκτική εναλλακτική λύση για μια άλλη Ευρώπη. Μια Ευρώπη που δεν εξαντλεί τους λόγους της ύπαρξής της στην υπεράσπιση της «σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος» μέσω της διαρκούς αστάθειας του κοινωνικού κράτους, της αγοράς εργασίας, των δημόσιων αγαθών. Μια Ευρώπη που δεν αναβιώνει τις χειρότερες στιγμές του αποικιοκρατικού της παρελθόντος όταν αντιμετωπίζει τα έθνη-παρίες της Αφρικής. Μια Ευρώπη που δεν προσποιείται την έκπληκτη όταν το χρηματιστήριο των τροφίμων, που και η ίδια υποθάλπει, προκαλεί τσουνάμι ακρίβειας, πείνας και απελπισίας στη Μαύρη Ήπειρο. Μια Ευρώπη που δεν υποδύεται τον οικουμενικό υπερασπιστή της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της πολιτικής διαφάνειας την ώρα που στηρίζει τα πιο σκοταδιστικά, αυταρχικά καθεστώτα στη γειτονική ήπειρο. Αυτή η Ευρώπη προφανώς δεν υπάρχει στις πολιτικές φιλελεύθερων και σοσιαλφιλελεύθερων ευρωπαϊκών κομμάτων. Αλλά δεν υπάρχει (τουλάχιστον ολοκληρωμένα) ούτε στην ατζέντα των εναλλακτικών πόλων του πολιτικού συστήματος.

Απ’ αυτή την άποψη, και οι Ευρωπαίοι βρίσκονται σε μια κατάσταση πολιτικής απελπισίας, την ώρα που οι γείτονες Αφρικανοί βιώνουν κατάσταση κοινωνικής απελπισίας. Οι δύο απελπισίες ενδέχεται προσεχώς να έλθουν πιο κοντά. Υποθέτουμε ότι δεν εννοούν αυτό οι γεωλόγοι όταν λένε ότι Ευρώπη και Αφρική, χρόνο με τον χρόνο, έρχονται πιο κοντά. Αλλά το εννοούν οι πολιτικοί.

Είπαμε, όμως. Τελικά, υπάρχει φως στο τούνελ. Έστω κι αν άναψε με ανθρώπινα καύσιμα. Άλλωστε, πάντα με αυτά δεν κινείται ο κόσμος;

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ (22/1/2011)

Είναι βαρύς ο αγέρας σα μολύβι
Φωνάζω, φωνάζω, φωνάζω
Ελάτε γρήγορα σας φωνάζω να λιώσουμε το μολύβι
Κάποιος μου λέει
Φωτιά θα πάρεις απ’ την ίδια σου φωνή. Θα γίνεις στάχτη
στάχτη σαν τον Κερέμ που κάηκε απ’ τον έρωτά του
Κι εγώ του λέω
Ας καώ, ας γίνω στάχτη σαν τον Κερέμ
Αν δεν καώ εγώ, αν δεν καείς εσύ, αν δεν καούμε ’μεις
Πώς θα γενούνε τα σκοτάδια λάμψη;

Ναζίμ Χικμέτ, «Όπως ο Κερέμ» (σε μετάφραση Γιάννη Ρίτσου)

Διαστημόπλοιο Γη (15/11/2011)

Έρχονται ή δεν έρχονται οι εξωγήινοι; Αλήθεια ή ψέματα έγραψε η «Πράβντα» (που σημαίνει «Αλήθεια»); Είναι καθ’ οδόν προς τη Γη τα τρία τεράστια διαστημόπλοια διαμέτρου 240 χιλιομέτρων έκαστον; Και θα είναι εδώ τον Δεκέμβριο του 2012; Γιατί τότε κι όχι νωρίτερα; Δεν μπορούν να πατήσουν λίγο γκάζι; Θα πεθάνουμε από την περιέργεια, αν δεν έχουμε πεθάνει από την κρίση χρέους…
Διότι, προς το παρόν, το μόνο διαστημόπλοιο που περιφέρεται με εχθρικές διαθέσεις στον πλανήτη Γη είναι το διαστημόπλοιο της απληστίας και της καταστροφής. Άλλοτε με τα διακριτικά IMF, NATO, USA, G20, E.U., U.N., EFSF και άλλοτε σαν πειρατικό αστρόπλοιο, έτοιμο να βυθίσει τη μία χώρα σε ένα βούρκο χάους και πετρελαίου, να εξαφανίσει την άλλη από τον χάρτη, να βυθίσει την τρίτη σε μια δίνη στρατιωτικής ή κοινωνικής έντασης, να δώσει μια τέταρτη βορά στην αρένα των αγορών. Τα εχθρικά αστρόπλοια είναι έτοιμα για επίθεση ανά πάσα στιγμή, με σημεία απογείωσης την ίδια τη Γη και διαστημοδρόμια στην Ουάσινγκτον, στις Βρυξέλλες, στη Νέα Υόρκη. Επιτίθενται άλλοτε συντεταγμένα και άλλοτε ατάκτως, άλλοτε πλήττουν μεμονωμένους στόχους και άλλοτε ολόκληρες κοινωνίες και έθνη, είναι δε διατεθειμένα να βυθίσουν ολόκληρη την ανθρωπότητα σ’ έναν ψυχρό νομισματικό και εμπορικό πόλεμο ή -γιατί όχι;- και σ’ έναν εντελώς θερμό, με πραγματικά όπλα και πυρά. Από την άποψη αυτή, αναρωτιέται κανείς πόσο πιο επικίνδυνοι μπορεί να είναι οι εχθρικοί εξωγήινοι, για τους οποίους μας προετοιμάζουν ευφάνταστοι επιστήμονες.

Τα γράφω αυτά (με μια δόση στόμφου και μελό, ομολογώ) διότι, πέραν της πλάκας που έκανε η «Πράβντα» και πέραν της βάσιμης επιστημονικής πιθανότητας να υπάρχει εξωγήινη ζωή, ακόμη και νοήμων, κάπου στο αχανές σύμπαν (με την οποία όμως δεν θα συναντηθούμε ποτέ), υπάρχουν και επιστήμονες (που αναρωτιέται κανείς από πού αντλούν την επιστημοσύνη τους) οι οποίοι καλούν στα σοβαρά τον ΟΗΕ να αναλάβει δράση για το ενδεχόμενο μιας «στενής επαφής τρίτου τύπου» με εξωγήινους. Οι οποίοι, όπως ισχυρίζονται οι Βρετανοί επιστήμονες που ανέλαβαν την πρωτοβουλία, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα είναι φιλικοί.

Κι εδώ αρχίζει η ενδιαφέρουσα επιχειρηματολογία των επιστημόνων που αιτιολογεί και την ύπαρξη του εξωγήινου κειμένου που διαβάζετε σ’ αυτή εδώ τη σελίδα, ανάμεσα σε μακροοικονομικές αγωνίες και μικροοικονομικές αβεβαιότητες. Ένας από τους Βρετανούς καθηγητές υποστηρίζει πως «αν οι εξωγήινοι έχουν εξελιχθεί “δαρβινικά”, τότε θα έχουν αρκετές ομοιότητες με το ανθρώπινο είδος. Και αν έχουν παρόμοια βιολογικά χαρακτηριστικά, τότε οι εξωγήινοι θα έχουν τις ίδιες τάσεις βίας και εκμετάλλευσης όπως οι άνθρωποι». Ετοιμαστείτε για πόλεμο, δηλαδή. Τον κατά Γουέλς «Πόλεμο των Κόσμων».

Διότι -ακολουθώντας πάντα των ειρμό της σκέψης των επιστημόνων- οι εξωγήινοι, ασχέτως αν είναι δίποδοι ή τετράποδοι, προφανώς θα έχουν ανακαλύψει τον καταμερισμό εργασίας και την ιδιοκτησία. Προφανώς θα έχουν αναπτύξει μια ληστρική σχέση με τη φύση του πλανήτη τους, αλλά και με άτομα του είδους τους. Προφανώς θα έχουν περάσει από φονικές αναμετρήσεις για τον έλεγχο της γης και των φυσικών πόρων. Προφανώς θα έχουν εφαρμόσει την εκμετάλλευση εξωγήινου από εξωγήινο. Προφανώς θα έχουν οργανώσει τις κοινωνίες τους βασισμένες στην ιεραρχία και την καταπίεση. Προφανώς θα είναι διαιρεμένοι σε τάξεις. Προφανώς θα έχουν περάσει από τη δουλοκτησία, τη φεουδαρχία και τον καπιταλισμό. Προφανώς θα έχουν γνωρίσει τον ιμπεριαλισμό και την αποικιοκρατία. Προφανώς θα έχουν πραγματοποιήσει αρκετούς «παγκόσμιους» πολέμους. Προφανώς θα έχουν στο ενεργητικό τους ολοκαυτώματα, φυλετικές διακρίσεις, ρατσισμό, θρησκευτικό φανατισμό. Προφανώς θα έχουν καταστήσει την εργασία εμπόρευμα. Προφανώς θα διαθέτουν ολιγάριθμες ελίτ που θα ελέγχουν το 90% του πλανητικού τους πλούτου και καταπιεσμένες πληβειακές μάζες, βυθισμένες στη φτώχεια και στην ανέχεια. Προφανώς θα έχουν χρήμα, εμπορευματικές συναλλαγές, αγορές, κερδοσκόπους και τράπεζες. Προφανώς θα έχουν γνωρίσει νομισματικούς και εμπορικούς πολέμους, χρηματοπιστωτικές κρίσεις, φούσκες ευημερίας και κραχ. Προφανώς θα έχουν απεμπολήσει τη δημοκρατία και θα έχουν εκχωρήσει την εξουσία σε μια κυνική και απάνθρωπη (το σωστό θα ήταν: απο-εξωγήινη) ελίτ που θα έχει μετατρέψει τα πολιτεύματα σε στυγνές δικτατορίες. Προφανώς θα έχουν κάνει αβίωτο τον πλανήτη τους, έχοντας καταστρέψει την ατμόσφαιρά του και εξαντλήσει τους φυσικούς του πόρους. Και προφανώς έρχονται σε μας για να τους αναπληρώσουν…

Το μήνυμα των εξωγηινολόγων είναι σαφές. Και μέσα στο περιτύλιγμα του κυνικού ρεαλισμού του, δεν αφορά τους εξωγήινους, αλλά εμάς, τους γήινους. Και ο μύθος δηλοί ότι αυτή είναι η φύση των πραγμάτων, αυτή είναι η φύση του είδους μας, αυτή είναι η φύση της ύπαρξης γενικώς. Ολόκληρο το Σύμπαν είναι φτιαγμένο όχι από πρωτόνια, μποζόνια, σκοτεινή ύλη και σωματίδια Χιγκς, αλλά από βία, απληστία και εκμετάλλευση. «Γενηθήτω το θέλημά σου, ως εν ουρανώ και επι της γης…», που λέει και το «Πάτερ ημών».

Ως εκ τούτου, είναι μάταιη κάθε προσπάθεια αντίστασης στη «φύση των πραγμάτων». Το Διαστημόπλοιο Γη και οι επιβάτες όλων των θέσεων, της business class, της Α και της Β και της Γ, ακόμη και οι λαθρεπιβάτες του πρέπει να συμβιβαστούν με τους όρους της ύπαρξής τους, που ταυτόχρονα την αναιρούν, θέτοντάς την σε μια τροχιά καταστροφής. Αν θέλουν να παρατείνουν για λίγο την εφήμερη ύπαρξή τους στο Σύμπαν, δεν έχουν παρά να εμπιστευτούν τους κυβερνήτες του Διαστημόπλοιου Γη, όπου κι αν αυτοί το οδηγούν.

Αλλά, είναι πράγματι αυτή η φύση των πραγμάτων; Ή, για να είμαστε ακριβείς, είναι η μόνη δυνατή φύση τους; Δεν μιλούμε για πράγματα που είναι αδύνατο να επηρεάσουμε – ο Ήλιος κι όλα τα άστρα κάποτε σβήνουν, το Σύμπαν έχει κι αυτό ημερομηνία λήξης, την αγνοούμε, αλλά υπάρχει, και δεν είναι αυτή του Ημερολογίου των Μάγια. Αλλά για τα πράγματα στα οποία παρεισφρέει η ανθρώπινη βούληση. Η ανθρώπινη κατάσταση πέρασε πράγματι από τα στάδια που περιγράφει η «φύση» της, από μια διαρκή εναλλαγή δημιουργίας και καταστροφής, από την αφελή λεηλασία της φύσης μέχρι τη ληστρική της εκμετάλλευση, και από τη συν-εργασία ανθρώπου με άνθρωπο μέχρι την εκμετάλλευση του ενός από τον άλλο. Ποιο από τα δύο είναι στοιχείο της ανθρώπινης φύσης; Υπήρξαν -και ακόμη υπάρχουν, έστω υπό απειλή- ανθρώπινες κοινωνίες χωρίς ιδιοκτησία, βασισμένες στην ισότιμη πρόσβαση στα δημόσια αγαθά και στην ισονομία στο πλαίσιο μιας συλλογικής εξουσίας που λειτουργούσε περισσότερο σαν αντι-εξουσία. Οφείλουμε στους κοινωνικούς ανθρωπολόγους ότι μας αποκάλυψαν την επιβίωση τέτοιων «πρωτόγονων» κοινωνιών ακόμη μέχρι και τον 20ό αιώνα. Και οφείλουμε στον Ζαν Ζακ Ρουσό το ότι μας αποκάλυψε την αληθινή φύση του ανθρώπου, μέσα από τη γνωριμία με τον «ευγενή άγριο» που στην κατάσταση της φυσικής ισότητας, πριν από την «ανακάλυψη» της ατομικής ιδιοκτησίας και της εξαρτημένης εργασίας, ζούσε ελεύθερος και ευτυχισμένος. Η φύση του ανθρώπου, μας λέει ο Ρουσό, περιλαμβάνει τη γαλήνη των παθών, την άγνοια του κακού και την αδιάκοπη επιθυμία για βελτίωση της θέσης του, αυτής που αποτέλεσε τον ψυχολογικό πυρήνα του πολιτισμού. Αυτή είναι μια φυσική κατάσταση ελευθερίας, ισότητας και ευτυχίας. Βεβαίως, και η άλλη «φυσική κατάσταση», αυτή που εξέτρεψε την ανθρωπότητα από τον πρώτη φύση της, δεν είναι εξωγήινη. Αλλά, εάν για τον προϊστορικό άνθρωπο ήταν μια αναπόφευκτη εκτροπή, βασισμένη στην ανάγκη της συνεργασίας και της επιβίωσης, για τη σημερινή ανθρωπότητα που διαθέτει τα μέσα και τον πλούτο για να χορτάσει, να μορφώσει, να ψυχαγωγήσει, να θεραπεύσει και να προστατεύσει και το τελευταίο μέλος της, αυτή η εκτροπή είναι διαστροφή. Το μόνο που απαιτείται είναι ανθρώπινη βούληση. Υπάρχει;

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ (15/11/2011)

…Η ανισότητα, ενώ σχεδόν είναι μηδενική στη φυσική κατάσταση του ανθρώπου, αντλεί τη δύναμη και την αύξησή της από την ανάπτυξη των ικανοτήτων μας και από την πρόοδο του ανθρώπινου πνεύματος, και γίνεται μόνιμη και νόμιμη με την εγκαθίδρυση της ιδιοκτησίας και των νόμων. Βγαίνει ακόμη το συμπέρασμα πως η ηθική ανισότητα, που είναι επιτρεπτή μόνο από το θετικό δίκαιο, είναι αντίθετη προς το φυσικό δίκαιο, κάθε φορά που δε συμβαδίζει, στην ίδια αναλογία, με τη σωματική ανισότητα. Διάκριση που προσδιορίζει αρκετά τι πρέπει να σκεφτούμε επί του προκειμένου για το είδος της ανισότητας που δεσπόζει ανάμεσα σε όλους τους λαούς με κοινωνική και πολιτική οργάνωση. Γιατί είναι φανερά αντίθετο προς τον φυσικό νόμο, όποιον ορισμό κι αν του δώσουμε, ένα παιδί να προστάζει τον γέροντα, ένας ηλίθιος να οδηγεί ένα μυαλωμένο, και μια χούφτα άνθρωποι να κολυμπούν σε περίσσια αγαθά, τη στιγμή που το πλήθος των πεινασμένων στερείται τα απολύτως απαραίτητα».

Ζαν Ζακ Ρουσό, «Πραγματεία περί της καταγωγής και των θεμελίων της ανισότητας ανάμεσα στους ανθρώπους»

Εκπαιδεύοντας την Κοπρίτα (8/11/2011)

Τελικά, έχει χαθεί κάθε ευαισθησία σε αυτή τη χώρα; Έχουν περάσει δέκα μέρες και πλέον και δεν έχει βγει μια φιλοζωική οργάνωση να τον καταγγείλει; Τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, βεβαίως. Αφού οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν φαίνονται διατεθειμένοι να υπερασπίσουν τους εαυτούς τους για τον χαρακτηρισμό «κοπρίτες», ας βγουν τουλάχιστον οι φιλοζωικές οργανώσεις να υπερασπίσουν τα ανυπεράσπιστα αδέσποτα τετράποδα τα οποία, αν ήξεραν τη γλώσσα του Θ. Πάγκαλου, προφανώς θα προσβάλλονταν για τη σύγκρισή τους με τα βραδυφλεγή όρθια δίποδα. Καθότι ο χαρακτηρισμός «κοπρίτης» αποδίδει μια χαρακτηριστική ιδιότητα σχεδόν όλων των έμβιων όντων, και δη των θηλαστικών: όλα τα ζωάκια κοπρίζουν, δηλαδή αποβάλλουν το περιττό προϊόν της κατανάλωσής τους. Μάλιστα, τα κόπρανά τους είναι κατά κανόνα ευθέως ανάλογα του μεγέθους τους και της ποσότητας τροφής που καταναλώνουν. Το περίφημο «πορδοβούλωμα» ουδέποτε αποδείχθηκε αποτελεσματικό και αποτελεί αστικό μύθο ότι υπάρχουν κάποια λίγα, ευγενή πλάσματα στη Γη τα οποία, παρά το μέγεθος του γαστέρος τους, έχουν βρει κάποιο μαγικό τρόπο να απαλλαγούν απ’ αυτή την δυσώδη πλην απαραίτητη έκφραση της αρχής διατήρησης της υλοενέργειας: δεν υπάρχουν άνθρωποι που δεν αφοδεύουν, δεν πέρδονται, δεν ρεύονται και τα συναφή. Αντιθέτως, υπάρχουν πολλοί που εκτός από όλα αυτά, στο εξής θα κάνουν και το σκατό τους παξιμάδι, χάρη στη μέριμνα της τρόικας, της κυβέρνησης, του Θ. Πάγκαλου, της Ευγενίας Μανωλίδου και όλου του «καστ» του master chef που στην επόμενη σεζόν θα πρέπει να εξαντλήσουν τη γαστριμαγική τους φαντασία ακριβώς σ’ αυτό. Στη γκουρμέ αξιοποίηση των κοπράνων. Καλή σας όρεξη!

Επομένως – για να επιστρέψουμε στο προκείμενο- αν ο Θ. Πάγκαλος είχε σκοπό να προσβάλλει, να προκαλέσει, να ερεθίσει, να εκνευρίσει κάποιους μιλώντας για «κοπρίτες δημοσίους υπαλλήλους», αυτοί δεν είναι άλλοι από τα συμπαθή σκυλάκια, αδέσποτα ή δεσποζόμενα, τα οποία είναι προορισμένα να τρώνε, να πίνουν, να γαβγίζουν, να δαγκώνουν, να γλύφουν, να κάνουν συντροφιά, να φυλάνε, να κυνηγάνε και, βεβαίως, και να κοπρίζουν. Πάντως, όχι για να δουλεύουν, και δη στο δημόσιο. Ούτε να ψηφίζουν, και δη εκπροσώπους σαν τον Θ. Πάγκαλο.

Φεύγοντας, ωστόσο, από την κυριολεξία του τελευταίου παγκάλειου βρυχηθμού και μένοντας στη μεταφορά του πράγματος, υποθέτουμε ότι ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ήθελε με την διατύπωση αυτή να χαράξει την αδρή γραμμή που χωρίζει την ελληνική κοινωνία σε παραγωγικούς και μη, σε εργατικούς και τεμπέληδες πολίτες (περιλαμβάνοντας εαυτόν και όλη τη συνομοταξία του, για λόγους που μόνο ο ίδιος γνωρίζει, στην πρώτη κατηγορία). Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι ο διαχωρισμός αυτός υπάρχει (και υπάρχει, αλλά όχι όπως τον εννοεί ο Θ. Πάγκαλος). Η διατύπωση του κ. Πάγκαλου ότι επί χρόνια στο δημόσιο μπαίνουν οι κοπρίτες υπό τον όρο οι ίδιοι και οι οικογένειές τους ψηφίζουν τους πολιτικούς που τους διορίζουν περιέχει μερικές ενδιαφέρουσες, όχι μόνο πολιτικά, αλλά και ποινικά, ομολογίες:
Πρώτον, ότι στο δημόσιο διορίζονται «κοπρίτες» ανεξαρτήτως των προσόντων και των όρων που περιγράφουν οι προκηρύξεις των διαγωνισμών και λοιπών διαδικασιών πρόσληψης. Ωστόσο, εδώ και 17 χρόνια (από το 1994), υποτίθεται πως ισχύει (με πολλές τροποποιήσεις) ο περίφημος Νόμος Πεπονή που υποτίθεται ότι θέσπισε μερικούς στοιχειώδεις όρους διαφάνειας και αξιοκρατίας στις προσλήψεις, ενώ δημιούργησε και ειδική ανεξάρτητη Αρχή, το ΑΣΕΠ, για τον έλεγχό τους. Ο Θ. Πάγκαλος, που υπήρξε σχεδόν ανελλιπώς μέλος των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ από το 1981 και εντεύθεν ομολογεί ότι ο νόμος Πεπονή, αλλά και οι αντίστοιχες συνταγματικές διατάξεις για την ισονομία των πολιτών που υπάρχουν προ του νόμου αυτού, παραβιάζονταν από τον ίδιο και τους συναδέλφους του συστηματικά προκειμένου να διοριστούν «κοπρίτες».
Δεύτερον, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ομολογεί επίσης ότι η εκλογή των βουλευτών, άρα και οι κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες βάσει των οποίων διακυβερνήθηκε η χώρα των «κοπριτών» τις τελευταίες δεκαετίες, βασίζονταν στη συναλλαγή με τους διοριζόμενους «κοπρίτες» και τις οικογένειές τους. Άρα, εδώ ομολογείται εξαγορά ψήφων, ήτοι νοθεία.
Τρίτον, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης- που «ξανακτύπησε» μέσω Οξφόρδης, ομολογώντας ότι το γραφείο του επισκέπτονται διεφθαρμένοι πολίτες (μαφιόζοι; Ντίλερ; Λαδιάρηδες; Μιζαδόροι; Φοροφυγάδες;) οι οποίοι προτείνουν στον ίδιο και άλλους αδιάφθορους συναδέλφους του κάποια διεφθαρμένη συναλλαγή. Το ερώτημα είναι: αυτός και οι συνάδελφοί του, πετάνε έξω από το γραφείο τους; Ή τελικά η συναλλαγή ολοκληρώνεται; Διότι το χέρι που δίνει προϋποθέτει κι ένα χέρι που παίρνει…

Εδώ, λοιπόν, ομολογείται η παραβίαση του μισού ποινικού κώδικα, του Συντάγματος και όλης της νομοθεσίας της διαφάνειας, της ισονομίας, της δημοκρατικής τάξης και άλλων μύθων με τους οποίους τράφηκε η λαϊκή αφέλεια εδώ και δεκαετίες. Αν δεν ήμασταν μπανανία, οι εισαγγελικές αρχές, οι αρμόδιες επιτροπές της βουλής, οι Ανεξάρτητες Αρχές θα έπρεπε να έχουν παρέμβει για να ερευνηθούν τα ομολογούμενα αδικήματα και να εντοπιστούν τα πρόσωπα που με πράξεις ή παραλείψεις τους βοήθησαν στην τέλεσή τους. Δεν υπάρχει, βέβαια, τέτοια ελπίδα…

Και υποθέτω πως και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης δεν είχε σκοπό να ποινικοποιήσει τον δημόσιο βίο εν γένει. Μάλλον θέλει να μας εξοικειώσει με την ιδέα ότι η κόπρος και οι κοπρώνες είναι το περιβάλλον που μας ταιριάζει, αφού όλοι μαζί τα φάγαμε, αφού είμαστε διεφθαρμένοι, αφού είμαστε κοπρίτες γενικώς, είτε ως δημόσιοι είτε ως ιδιωτικοί υπάλληλοι. Ως εκ τούτου, είναι πιθανό ο στόχος του να είναι παιδευτικός. Του ιδίου, της κυβέρνησης, της τρόικας. Ακριβώς σαν τον γλωσσολόγο Χένρι Χίγκινς που βάζει στοίχημα ότι θα μεταμορφώσει σε καθωσπρέπει κυρία την ασήμαντη και αμόρφωτη ανθοπώλιδα Ελίζα Ντούλιτλ, στο «Ωραία μου Κυρία» του Τζορτζ Μπέρναρ Σο . Ή σαν τον μεσήλικα καθηγητή Φρανκ που αναλαμβάνει να εκπαιδεύσει την ακατέργαστη και άξεστη κομμώτρια Σούζαν, που ωστόσο συστήνεται ως Ρίτα, στο «Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα». Αλλάξτε τη Ρίτα με την Κοπρίτα, και όλα παίρνουν τη θέση τους στην εγχώρια οπερέτα, με την πολιτική μας ελίτ σε ρόλο εκπαιδευτή σκύλου που χρησιμοποιεί μαστίγιο και καρώτο για τη μεταμόρφωσή μας από Κοπρίτες σε σκυλάκια του σαλονιού (αυτό δεν παίζει), κυνηγόσκυλα (που κυνηγούν το ένα το άλλο), τσομπανόσκυλα (που κατασπαράσσουν το κοπάδι πριν από τους λύκους) ή σκυλάκια του τσίρκου, που πηδούν μέσα από φωτιές και χορεύουν πάνω σε μπάλες (προς παραδειγματισμό όλης της σκυλοπαρέας των Ευρωπαίων πληβείων).

Να, λοιπόν, γιατί μας φτύνουν στα μούτρα οι αναμορφωτές μας κι εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να προσποιούμαστε πως βρέχει. Είναι οι εκπαιδευτές μας, αλλά ταυτόχρονα οι Πυγμαλίωνές μας, ερωτευμένοι παράφορα με το αποκρουστικό τους δημιούργημα, τους κοπρίτες. Ο κίνδυνος που διατρέχουν, βεβαίως, είναι διπλός. Πρώτον, να πατήσουν στο βασικό προïόν των δημιουργημάτων τους- τους κοπρώνες τους ή, κατά το κοινώς λεγόμενον, να πέσουν μέσα σε μια μπλάνα σκατά. Πράγμα που δεν σημαίνει απαραίτητα τύχη. Δεύτερον, να ξυπνήσει τα άγρια (αλλά άσβεστα) ένστικτα και του Κοπρίτη και της Κοπρίτας. Η οποία, συχνάκις, αντί να μεταμορφωθεί σε ωραία κυρία, γίνεται άγριος λύκος. Και ζωή σε λόγου μας ο εκπαιδευτής.

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ (8/11/2011)

Συνταγματάρχης Πίκερινγκ: Πρέπει να είσαι σίγουρος, κ. Ντούλιτλ, ότι οι προθέσεις του καθηγητή Χίγκινγκς είναι απολύτως αγνές!
Αλφρεντ Ντούλιτλ: Ασφαλώς, αφεντικό. Αν πίστευα ότι δεν ήταν θα ζητούσα πενήντα λίρες.
Καθηγητής Χίγκινγκς (συγκλονισμένος): Θέλεις να πείς ότι θα πουλούσες την κόρη σου για 50 λίρες;
Συνταγματάρχης Πίκερινγκ: Μα, δεν έχεις ίχνος ηθικής, αγαπητέ μου;
Άλφρεντ Ντούλιτλ: Μπα! Ούτε εσύ θα είχες αν ήσουν τόσο φτωχός όσο εγώ.

Τζορτζ Μπέρναρντ Σο, «Ωραία μου κυρία» ( My fair lady)