Ο πλούτος των εθνών (10/7/2010)

Κάθε βδομάδα μάς προκύπτει μια νέα ευκαιρία σωτηρίας. Η τελευταία εντοπίζεται στη Βόρεια Ελλάδα, όπου γεωλόγοι διαβεβαιώνουν ότι υπάρχουν βουνά με διαμάντια! Όχι ακριβώς σαν τα διαμάντια που διαθέτει η Νότια Αφρική ή η Σιέρα Λεόνε ή η Σιβηρία, ούτε σαν αυτά που συλλέγονται, κόβονται και γυαλίζονται προσεκτικά στην Αμβέρσα. Πάντως πρόκειται για διαμάντια, κατάλληλα για βιομηχανική χρήση, που θα μπορούσαν να αποδώσουν αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ.

Αλλά δεν είναι τα διαμάντια η μόνη πηγή της σωτηρίας μας από τους δαίμονες του μνημονίου. Τα βουνά της Βόρειας Ελλάδας κρύβουν, λέει, κι άλλους θησαυρούς. Έχουν χρυσάφι, τόνους από χρυσάφι, που μας περιμένει να το εξορύξουμε. Έχουν ακόμη και ουράνιο, που, αν το προσεγγίσουμε, μπορεί να μας καταστήσει μια ακόμη πυρηνική δύναμη του κόσμου. Έχουν ασήμι, βιομηχανικά μέταλλα, ακόμη και σπάνιες γαίες, λίθιο, που πρέπει να το εξορύξουμε όχι μόνο για να γλιτώσουμε από τη συλλογική μας σχιζοφρένεια, αλλά και για να γίνουμε παγκόσμιο μονοπώλιο στο πιο πολύτιμο ορυκτό της ψηφιακής εποχής.

Αν πάντως έχετε υψοφοβία και αποφεύγετε τα βουνά ή κλειστοφοβία και δεν θα μπαίνατε με τίποτα σε στοές και γαλαρίες ορυχείων, υπάρχει εναλλακτική, μόνο που είναι υποθαλάσσια. Ο βυθός του Αιγαίου, λένε, κρύβει αμύθητο πετρελαϊκό πλούτο, τόσο που θα μπορούσε να καταστήσει την Ελλάδα το Κατάρ της Ανατολικής Μεσογείου, αν προκάμουμε να δεσμεύσουμε την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη που μας αναλογεί στην περιοχή. Αλλά ακόμη κι αν δεν θέλουμε να καταβάλουμε την παραμικρή επιπλέον προσπάθεια που απαιτεί η εξόρυξη διαμαντιών, ουρανίου, λιθίου ή πετρελαίου, έχουμε κι άλλες μοναδικές πηγές πλούτου. Έχουμε 13.500 χιλιόμετρα ακτών, έχουμε πάνω από 2.000 νησιά, τα περισσότερα απ’ αυτά ακατοίκητα, αλλά κι 165 κατοικημένα, μικρούς ή μεγάλους τουριστικούς παραδείσους για τους διψασμένους για ήλιο και θάλασσα Ευρωπαίους και Αμερικανούς. Έχουμε επίσης χιλιάδες μικρά και μεγάλα μνημεία- μνήμη τεσσάρων χιλιετιών κι όχι τεσσάρων ετών μνημονίου- για τους γεμάτους ιστορική περιέργεια ανθρώπους της Δύσης.

Κι αν δεν υπήρχαν τα πολύτιμα μέταλλα ή τα ενεργειακά ορυκτά, τα φυσικά κάλλη ή τα ιστορικά μας προσόντα, ακόμη κι αν η Ελλάδα ήταν ένας άνυδρος ξερότοπος χωρίς παρελθόν και μνήμη, θα αρκούσε -μας λένε- να συλλάβουμε μόνο τον υλοποιημένο πλούτο της φοροδιαφυγής για να λύσουμε διά παντός το πρόβλημά μας, να διαγράψουμε το χρέος και να μην ξαναχρειαστεί να προσφύγουμε στις αγορές. Να τους πούμε: «Πάρτε τα να μη σας τα χρωστάμε». Έχουμε πολύ λίπος να κάψουμε, κατά την έκφραση του συρμού, που υπονοεί ότι η μικροαστική Ελλάδα θα επιβιώσει ακόμη κι αν το μέσο εισόδημα μειωθεί κατά 50%. Κι αν η φοροδιαφυγή μείνει ασύλληπτη, υπάρχει και η εισφοροδιαφυγή που θα μπορούσε να γεμίσει λεφτά τα ταμεία των Ταμείων. Υπάρχει η τεράστια μη καταγεγραμμένη ακίνητη περιουσία του Δημοσίου, υπάρχουν τα χιλιάδες εθνικά κληροδοτήματα, υπάρχει η εκκλησιαστική περιουσία, κι ίσως- πού ξέρετε;- στην πορεία βρεθούν αυτοκρατορικά χρυσόβουλα ή σουλτανικά φιρμάνια που μας δίνουν δικαιώματα κυριότητας στη μισή Ευρασία.

Θα μας σώσουν τα διαμάντια; Θα μας σώσουν το ουράνιο, το λίθιο, ο χρυσός, το πετρέλαιο, η θάλασσά μας, τα νησιά μας, τα ανεκμετάλλευτα ακίνητα, το άκαυτο λίπος της μικροαστικής ευημερίας μας, η φοροδιαφυγή, η εισφοροδιαφυγή, τα χρυσόβουλα; Αν ένα απ’ όλα αυτά απέδιδε όσα υπόσχεται, ίσως αρκούσε για να μας απαλλάξει από τον ζυγό της τρόικας. Αν συνέτρεχαν όλα μαζί κι απέδιδαν τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ που υπόσχεται η μυθολογία της εθνικής μας απόγνωσης, ίσως αρκούσαν για να διαγράψουμε το μισό παγκόσμιο χρέος. Υπό την αίρεση, όμως, ότι καμιά από αυτές τις άδηλες πηγές πλούτου του έθνους δεν μας ανήκει ολοκληρωτικά. Στον βαθμό που υπάρχουν κι αξίζουν όσα υπόσχονται, είναι υποθηκευμένα στους πιστωτές μας, όπως ορθά κοφτά λέει η συμφωνία δανεισμού.

Αλλά, ακόμη κι αν ξεπεράσουμε τον σκόπελο αυτό και υποθέσουμε πως όλες αυτές οι πηγές του αμύθητου πλούτου του έθνους απλώς μας περιμένουν να τις αδράξουμε, κάτι πρέπει να μεσολαβήσει για να ξυπνήσουμε πλούσιοι, ωραίοι και χωρίς χρέη. Κάποιοι πρέπει να σκάψουν στοές στα βουνά της Βόρειας Ελλάδας, κάποιοι πρέπει να χειριστούν τα μηχανήματα που θα ανοίξουν τα σωθικά της γης, κάποιοι πρέπει να κατέβουν στις σκοτεινές γαλαρίες, κάποιοι πρέπει να ζήσουν πάνω στις πλωτές πλατφόρμες εξόρυξης πετρελαίου. Κι ακόμη, κάποιοι πρέπει να κάνουν τις ακτές, τις παραλίες, τα νησιά προσιτά στα εκατομμύρια τουριστών που θέλουν να τα απολαύσουν, κάποιοι άλλοι πρέπει να κάνουν τους κακούς και να συλλάβουν τη φοροδιαφυγή ή την εισφοροδιαφυγή, κάποιοι πρέπει να δώσουν ζωή στα ανεκμετάλλευτα ακίνητα του κράτους και κάποιοι άλλοι πρέπει να αποδεσμεύσουν τη σχολάζουσα περιουσία των κληροδοτημάτων από την λεηλασία και τη διαπλοκή. Κανένας από τους υπαρκτούς ή φανταστικούς «θησαυρούς» του έθνους δεν πρόκειται να μας απαλλάξει από τον ζυγό του χρέους και των πιστωτών αν δεν παρεμβληθεί η εργασία.

Δεν υπάρχει κανένα ανυπέρβλητο μυστήριο σ’ αυτό, το ξεκαθάρισε ο Αριστοτέλης κι αργότερα οι κλασικοί της πολιτικής οικονομίας ότι δεν υπάρχει άλλο μέτρο του πλούτου των εθνών. Αυτή είναι η φιλοσοφική λίθος της προόδου, η σκαπάνη της Ιστορίας που δημιούργησε αυτοκρατορίες, που πνίγει άλλα έθνη στην αφθονία και βυθίζει άλλα στην ανέχεια.

Και να πώς σκέφτονται και πράττουν γι’ αυτό το μέτρο του πλούτου των εθνών οι έμποροι των εθνών. Για να πλουτίσουν κι άλλο τα έθνη μας, λένε, πρέπει να υποτιμήσουμε τον δημιουργό του πλούτου. Το κύμα λιτότητας που σαρώνει πρωτίστως τη Γηραιά Ήπειρο, την κοιτίδα του καπιταλισμού, είναι η πιο ακραία αποτύπωση αυτής της σχιζοειδούς επιλογής. Μια βίαιη, μαζική απαξίωση των παραγωγών του πλούτου κι όλων των μέσων συντήρησης και αναπαραγωγής τους -του μισθού, των μηχανισμών προστασίας και αναπλήρωσης, των δαπανών υγείας, περίθαλψης, ασφάλισης- γίνεται ο όρος ύπαρξης του οικονομικού συστήματος. Η επιλογή είναι, μάλιστα, ακόμη πιο hardcore απ’ όσο φαίνεται. Παρ’ ότι είναι στη φύση του καπιταλισμού να εξωθεί την εργασία προς τα κατώτερα δυνατά επίπεδα σχετικής ή απόλυτης εξαθλίωσης υπέρ του καπιταλιστικού κέρδους κάθε εκδοχής, αυτή τη φορά η επιλογή αφορά τη διάσωση του πιο παρασιτικού τμήματος του κεφαλαίου. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες καλούνται να διασώσουν την αριστοκρατία του χρήματος, την τραπεζοκρατία, τους πιο άχρηστους σφετεριστές του πλούτου των εθνών. Η ζωντανή εργασία των εκατομμυρίων σφαγιάζεται στον Μολώχ της πιο απονεκρωμένης μορφής πλούτου, του χρήματος.

Ο πλούτος είμαστε εμείς, είναι οι άνθρωποι, αυτοί που στέκονται πίσω από τα τραπεζικά γκισέ, που φορτώνουν με αγαθά τα ράφια των σούπερ μάρκετ, που εξορύσσουν διαμάντια, κάρβουνο ή πετρέλαιο, που στρώνουν τα κρεβάτια στα ξενοδοχεία, που σερβίρουν πιάτα στα εστιατόρια, που χειρίζονται τα κομπιούτερ, τις γραμμές αυτόματης παραγωγής ή τις γαζωτικές μηχανές και τους κοπτοράπτες. Η ολιγαρχία του χρήματος και της πολιτικής εξουσίας το ξέρει πως κανένα ορυχείο ουρανίου, καμιά φλέβα χρυσού, κανένας κρυμμένος θησαυρός δεν πρόκειται να αλλάξει τις διαδρομές του πλούτου χωρίς τη μεσολάβηση των δισεκατομμυρίων πραγματικών σκαπανέων του. Δέστε με πόση απέχθεια μιλά για την αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, για τη μεγέθυνση του κόσμου της εργασίας, για τη συσσώρευση παροπλισμένων στα ταμεία ανεργίας, για τον υπερπληθυσμό υποψήφιων συνταξιούχων στα ασφαλιστικά ταμεία, για τη γήρανση του πληθυσμού στη Δύση, αλλά και για το baby boom που συντελείται στην Ανατολή. Στην πραγματικότητα, νιώθει έναν πραγματικό τρόμο για την ισχύ που συσσωρεύεται στον πάτο της παραγωγικής πυραμίδας. Αν ήταν δυνατό θα ρίσκαρε έναν πόλεμο, να αραιώσουμε κομμάτι, πολλοί μαζευτήκαμε εδώ πάνω, θα στερέψουν οι πηγές του πλούτου, θα πεινάσουμε όλοι. Μα οι πηγές του πλούτου είμαστε εμείς, αυτή είναι η εφιαλτική αλήθεια που στοιχειώνει και τις μέρες και τις νύχτες τους και, αφού προς το παρόν δεν μπορούν να ξεφύγουν απ’ αυτή μ’ έναν πόλεμο, με μια βόμβα καταστροφής των ζωντανών παραγωγών, μας βομβαρδίζουν με χρέος-όπλο μαζικής καταστροφής κι αυτό όπως έχει παραδεχθεί ακόμη κι ο Σόρος.

Πώς θα γίνει να συντηρήσουμε και να αυξήσουμε αυτόν τον υπόρρητο τρόμο τους για την ισχύ των ανίσχυρων; Πώς θα φτάσουν πιο δυνατές και τρομακτικές οι φωνές οργής από τις γαλαρίες του πλούτου των εθνών;