Παράσιτα και ξενιστές (6/8/2011)

Γενικώς τον Πούτιν δεν τον έχω και σε μεγάλη εκτίμηση. Έκανε όμως αυτή την κίνηση, να αποκαλέσει παράσιτο της παγκόσμιας οικονομίας τις ΗΠΑ, και νομίζω πως, φραστικά τουλάχιστον, πέτυχε διάνα. Έστω κι αν δεν είμαι απολύτως σίγουρος ότι δίνει στον παρασιτισμό το σύνθετο περιεχόμενο που πραγματικά έχει στην αρχιτεκτονική του διεθνούς καπιταλισμού. Ο οποίος, σε τελική ανάλυση, εξελίσσεται σ’ ένα κατεξοχήν παρασιτικό σύστημα.

Ας αρχίσουμε με μερικές εγκυκλοπαιδικές γνώσεις. Παράσιτο στη βιολογία ονομάζεται κάθε οργανισμός που ζει σε βάρος άλλου. Ο οργανισμός-θύμα χαρακτηρίζεται ξενιστής, με την έννοια ότι «φιλοξενεί» -ηθελημένα ή αθέλητα, αδιάφορο προς το παρόν- το παράσιτο που «κατσικώνεται» με το «έτσι θέλω» εντός του και τρέφεται από τον ξενιστή. Δηλαδή από τον βιολογικό του «πλούτο». Πολλάκις από το ίδιο του το αίμα. Η κοινωνικότητα των παρασίτων και των ξενιστών έχει πολύ ενδιαφέρον. Τα παράσιτα που φιλοξενούνται από τον ξενιστή εξωτερικά, π.χ. στο δέρμα του, αποκαλούνται εξωπαράσιτα. Όπως τα τσιμπούρια. Αυτά που ζουν εντός του, όπως π.χ. οι ταινίες στο πεπτικό σύστημα, χαρακτηρίζονται εσωπαράσιτα. Τα παράσιτα μπορεί να είναι μονοξενικά, αν παραμένουν περίπου εφ’ όρου ζωής τους σ’ έναν ξενιστή, ή πολυξενικά, όταν αλλάζουν τους ξενιστές σαν τα πουκάμισα. Μπορούν να είναι επίσης αβλαβή, στον βαθμό που δεν εμποδίζουν τη φυσιολογική εξέλιξη του ξενιστή, και επικίνδυνα όταν προκαλούν ακόμη και τον θάνατό του.

Αυτά τα ολίγα περί παρασιτολογίας. Η οποία μπορεί να δώσει ερεθίσματα για ενδιαφέρουσες αντιστίξεις με την κρίση που διαπερνά τον διεθνή καπιταλισμό και την παρασιτολογική της αιτιολόγηση. Ο Πούτιν, αίφνης, χαρακτηρίζει παράσιτο την αμερικανική οικονομία με την έννοια ότι ζει και αναπτύσσεται, και μάλιστα ως ηγεμονική δύναμη του κόσμου, απομυζώντας ρευστότητα απ’ όλον τον πλανήτη, χάρη στο νομισματικό της μονοπώλιο. Και ζει και αναπτύσσεται πράγματι πέραν των δυνάμεών της, πέραν του πραγματικού πλούτου που παράγει, όπως απέδειξε η «θεατρική» κρίση για το αμερικανικό χρέος που είχε τη γνωστή έκβαση: ο Ομπάμα έδωσε γη και ύδωρ στους υπερσυντηρητικούς Ρεπουμπλικανούς, θυσιάζοντας την αμερικανική φτωχολογιά που ζει από την κοινωνική πρόνοια προκειμένου να μη θίξει φορολογικά τα πραγματικά παράσιτα της αμερικανικής οικονομίας, τη χρηματοπιστωτική ολιγαρχία και τους πλουσιότερους Αμερικανούς, που κάθε ανάσα τους, κάθε χιλιόμετρο που διανύουν με τα οκτακύλινδρα «θηρία» τους, κοστίζει όσο η δαπάνη για την ημερήσια σίτιση μιας αφρικανικής οικογένειας.

Στον αντίποδα της «ρετσινιάς» για την παρασιτική αμερικανική ολιγαρχία, οι αυθεντικοί πολιτικοί εκπρόσωποί της που συνδυάζουν τον μεταμοντέρνο νεοφιλελευθερισμό της αγοράς με κάθε είδους ιδεολογικό σκοταδισμό, κυρίως το Τea Ρarty, χαρακτηρίζουν πεμπτουσία του παρασιτισμού την επιβίωση των «παριών» της αμερικανικής κοινωνίας -των ανέργων, των αστέγων, των νεόπτωχων, των «αποτυχημένων»- με δαπάνες του κράτους. Και απαιτούν τη χρήση δραστικών παρασιτοκτόνων, εν ολίγοις την περιστολή, αν όχι και κατάργηση, και του τελευταίου ίχνους κοινωνικής δαπάνης. Εκ πρώτης όψεως, στην Ευρώπη αυτή η θέση ακούγεται και αντιμετωπίζεται ως ακραία, «παρασιτική» και ξένη προς το κοινωνικό της μοντέλο. Ωστόσο, η «κοινωνική» Ευρώπη έχει στην πράξη προσχωρήσει με ζήλο στα αντι-παρασιτικά κελεύσματα του Τea Ρarty. Η μόνη σταθερή συνταγή θεραπείας για την κρίση χρέους που μέχρι στιγμής εφαρμόζει είναι η αθρόα χρήση «παρασιτοκτόνων» κατά των κοινωνικών δαπανών, των δημόσιων αγαθών και κάθε ισχνής παροχής για τα θύματα της κρίσης. Η ίδια η εργασία και το κόστος της αντιμετωπίζονται ως το κατεξοχήν παράσιτο στον «οργανισμό» της ανάπτυξης. Εξ ου και κάθε δέσμη μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης έχει ως αρχή και τέλος της τη λιτότητα και τελικά τη μείωση του μισθολογικού κόστους. Τι φρικτό, αλήθεια, για τη μηχανή της απληστίας, να εξαρτάται από τη μισθωτή εργασία!

Ξαναγυρίζοντας στον Πούτιν και τις περί αμερικανικού παρασιτισμού μπηχτές του, οφείλουμε πράγματι να αναγνωρίσουμε ότι επισημαίνει μια γεωπολιτική ανισορροπία. Η αμερικανική οικονομία είναι πράγματι ένα παράσιτο στην παγκόσμια καπιταλιστική μηχανή. Εδώ και πολλά χρόνια αντλεί την ισχύ της από τον πλούτο που παράγουν οι άλλοι. Ζει με τα λεφτά των άλλων, είναι ο μεγαλύτερος μπαταχτσής του κόσμου, συμβάλλοντας στο 25% του παγκόσμιου κρατικού χρέους. Ωστόσο, πολλά στοιχεία παρασιτισμού μπορεί κανείς να καταλογίσει και στους διαμαρτυρόμενους Ρώσους ή ακόμη και τους Κινέζους. Η ίδια η Ρωσία, για παράδειγμα, αντλεί την πλανητική της ισχύ κυρίως χάρη στην τύχη ότι «κάθεται» πάνω σε ανεξάντλητα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Πολύ περισσότερο ισχύει αυτό για τα κλυδωνιζόμενα αραβικά καθεστώτα, κατεξοχήν παρασιτικά εις βάρος των ίδιων των εξεγερμένων αραβικών κοινωνιών, αλλά και μονίμως παρασιτιζόμενα από την αυξανόμενη δίψα των άλλων οικονομιών για «μαύρο χρυσό». Και η Κίνα, δικαίως διαμαρτυρόμενη για τον εις βάρος των συναλλαγματικών αποθεμάτων της παρασιτισμό των ΗΠΑ, δεν παρασιτεί λιγότερο προσφέροντας ως φθηνή πρώτη ύλη στις πολυεθνικές της Δύσης το αναλώσιμο εργατικό δυναμικό της, καταδικασμένο στην ανέχεια και στην ανελευθερία.

Μια ανάλογη εικόνα παρασιτικής συνεξέλιξης -κατά τον ορισμό της βιολογίας για την κοινή ανάπτυξη ξενιστή και παρασίτου- προσφέρεται ως ερμηνεία για την κρίση χρέους που κλονίζει την Ευρωζώνη. Η γερμανική ηγεσία υποδύεται αρκετά πειστικά τον ρόλο του καρτερικού ξενιστή όλης της Ευρωζώνης που συντηρεί τα παράσιτα του νότου. Ανεμίζει με κάθε ευκαιρία στα μούτρα τους τα πλεονάσματά της, με τα οποία, υποτίθεται, χρηματοδοτεί τα σχέδια διάσωσης των σπάταλων, υπερχρεωμένων παρασίτων. Αντιμετωπίζει την ελληνική κοινωνία ως πλασμώδιο του Λαβεράν, το παράσιτο που προκαλεί την ελονοσία και το οποίο μπορεί να επιφέρει τον θάνατο της Ευρωζώνης, βλέπει την Ιρλανδία και την Πορτογαλία σαν εχινόκοκκους στο λεπτό της έντερο και την Ιταλία και την Ισπανία πλέον σαν ενοχλητικά τσιμπούρια στο δέρμα της. Παρ’ όλα αυτά, ο παρασιτικός της μύθος μπορεί εύκολα να ανατραπεί, ακόμη και ν’ αντιστραφεί εντελώς. Τι θα ήταν η γερμανική οικονομία χωρίς τη μεγάλη αγορά των 500 εκατομμυρίων καταναλωτών εις βάρος των οποίων παρασιτεί κατά τη δεκαετία του ευρώ; Πώς θα πετύχαινε τον εξαγωγικό, πλεονασματικό της μύθο αν οι παρασιτικοί της εταίροι δεν υπερδανείζονταν για να αγοράζουν τα αγαθά της; Πώς θα εξασφάλιζε τον παραγωγικό της άθλο αν δεν επέβαλε δεκαετή λιτότητα στους ίδιους τους Γερμανούς μισθωτούς, αυτόν τον ιδιότυπο φόρο του ξενιστή που θέλει να καταστήσει κανόνα σε όλο την Ε.Ε.; Πώς θα μετατρεπόταν σε χρηματοπιστωτικό κέντρο της Ευρωζώνης αν οι τράπεζές της για χρόνια δεν παρασιτούσαν στα κρατικά ομόλογα των άλλων; Και πώς θα εξασφάλιζε την πιστωτική ασυλία του χαμηλού επιτοκίου του «ξενιστή» της Ευρωζώνης, αν δεν υπήρχαν τα «παράσιτα» της περιφέρειας να ανέχονται τα υψηλά spreads και τελικά να χρηματοδοτούν το χαμηλό κόστος δανεισμού του ηγεμόνα του ευρώ;

Είναι προφανές ότι σ’ αυτόν τον αλληλένδετο κόσμο, που φλερτάρει με την ολική καταστροφή ξενιστών και παρασίτων με φόντο την παγκόσμια κρίση χρέους, κάποιοι παρασιτούν εις βάρος άλλων. Το θέμα είναι να βρούμε ποιος είναι ποιος. Ποιος ο ξενιστής και ποιος το παράσιτο. Υπάρχουν πολλές παράλληλες και διασταυρούμενες παρασιτικές σχέσεις ανάμεσα σε κράτη, οικονομικές ζώνες, πολιτικές και οικονομικές ελίτ, τάξεις και κοινωνικά στρώματα. Αν, ωστόσο, συμφωνούμε όλοι ότι το σύμπτωμα που ταλαιπωρεί το εντερικό σύστημα του πλανήτη είναι η κρίση χρέους, κι αν στην κρίση αυτή υπάρχουν δυο πλευρές, τα κράτη-οφειλέτες (και τελικά οι κοινωνίες-οφειλέτες) και οι ιδιώτες πιστωτές (και σε τελευταία ανάλυση ο χρηματοπιστωτικός Λεβιάθαν), μπορούμε να διακρίνουμε εύκολα ποιος είναι ο ξενιστής και ποιο το παράσιτο σ’ αυτή τη θανατηφόρα σχέση. Αρκεί να θυμηθούμε πως η εκτίναξη του παγκόσμιου κρατικού χρέους, στην κορύφωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2007-2008, δεν ήταν παρά το αποτέλεσμα της απόφασης των πολιτικών ελίτ (των οποίων ο παρασιτισμός είναι ένα αυτοτελές κεφάλαιο) να σώσουν τις τράπεζες με τουλάχιστον 10 τρισ. δολάρια από χρήματα των φορολογουμένων. Γνωρίζοντας το σύμπτωμα, αναγνωρίζοντας και την αιτία, η λύση είναι η λήψη του κατάλληλου καθαρτικού. Η χρηματοπιστωτική ταινία -αυθεντικό δείγμα Tenia solium, που φτάνει και τα οκτώ μέτρα, καταλαμβάνοντας σχεδόν όλο το μήκος του ανθρώπινου εντέρου- θα αποβληθεί διά της κλασικής, αφοδευτικής οδού. Προς το παρόν, ζούμε τον παραλογισμό. Ο παγκόσμιος καπιταλιστικός οργανισμός προσπαθεί ν’ απαλλαγεί από το σύμπτωμα με καθάρσιο που σκοτώνει τον ξενιστή και θεριεύει τα παράσιτα.