Αγορά μέλλοντος

ΕφΣυν 24-25/7/2021

Πάντα είχα την απορία γιατί στις μακρόχρονες συμβάσεις παραχώρησης δημόσιας περιουσίας, σε αυτά τα κραυγαλέα ξεπουλήματα δημόσιου πλούτου που ντρέπονται να πουν και τ’ όνομά τους, επιλέγονταν τόσο μεγάλες διάρκειες: για 35 χρόνια εκχωρείται η Εγνατία. Αλλά γιατί 35 και όχι 40 ή 30; Για 99 χρόνια δωρίζεται (σ.σ. το πωλείται, με 914 εκατ. ευρώ, μόνο ως ευφημισμός στέκει) το Ελληνικό. Αλλά γιατί 99; Γιατί όχι 100 στρογγυλά, έναν πλήρη αιώνα; Γιατί όχι 90 ή 110; Τι σχέση έχουν οι συμβολικές εκ πρώτης όψεως διάρκειες με τον κύκλο ζωής των ανθρώπων που διαφημίζουν περήφανα τα χρυσοφόρα αποκτήματά τους. Πού θα βρίσκεται σε 99 χρόνια ο βασικός μέτοχος της εταιρείας που προβάλλει ως πετράδι του στέμματός του το Ελληνικό; Πού θα βρίσκονται τα παιδιά, τα ανίψια, τα εγγόνια του; Πού θα είναι οι σημερινοί κυβερνώντες, που με τόση στοργή φρόντισαν να τελειώσει αισίως για τους σημερινούς ιδιοκτήτες του η «περιπέτεια» του πολύτιμου παραθαλάσσιου οικόπεδου; Πού θα βρίσκονται σε 99 χρόνια και οι πολέμιοι της επένδυσης; Πού θα βρίσκομαι εγώ, που γράφω αυτό το κείμενο, και σεις που πιθανά το διαβάζετε;

Ρητορικά και σχεδόν μακάβρια τα ερωτήματα. Ολοι ξέρουμε πού θα είμαστε -για την ακρίβεια, πού ΔΕΝ θα είμαστε- σε 99 χρόνια. Ή και σε 35 χρόνια πολλοί από μας. Οταν για παράδειγμα το οδόστρωμα της αξιοθαύμαστης σήμερα Εγνατίας θα έχει ξεφτίσει και θα κρίνεται απαγορευτικά ακατάλληλο για τα αποκλειστικά ηλεκτροκίνητα οχήματα. Κι όταν ο ίδιος ο αυτοκινητόδρομος των 650 χιλιομέτρων θα έχει ξεπεραστεί από έναν πλήρως αναγεννημένο «Δρόμο του Μεταξιού» 12.000 χιλιομέτρων που θα τον διασχίζουν υπερηχητικά τρένα από τα ανατολικά παράλια της Κίνας μέχρι τις ευρωπαϊκές ακτές στον Ατλαντικό.

Αυτές οι μακρές διάρκειες των συμβάσεων παραχώρησης για τους πολιτικούς τεχνοκράτες είναι ένα χρύσωμα του χαπιού για τον τρόπο που αποκλείουν τις παρούσες και μέλλουσες γενιές από τη δημόσια περιουσία. Θεωρητικά, σε 99 χρόνια, όταν οι ουρανοξύστες του Ελληνικού, τα ξενοδοχεία, το καζίνο, τα malls, τα χλιδάτα καταστήματα, οι βίλες, τα πολυτελή διαμερίσματα θα χάσκουν αζήτητα, ή απλώς παρηκμασμένα, μαζί με όλη την Αθηναϊκή Ριβιέρα μετά μια εικοσαετία -το πολύ!- ακμής της, το περίβλεπτο ακίνητο θα επιστρέψει στο Δημόσιο. Αν η Ελληνική Δημοκρατία υπάρχει ως αυτοτελής κρατική οντότητα το 2120, το τι θα απογίνει το Ελληνικό θα είναι ένα από τα διλήμματα του πολιτικού συστήματος του επόμενου αιώνα, στον οποίο -υποθέτω κι ελπίζω- θα έχουν εκλείψει οι τελευταίοι γόνοι και κλώνοι των πολιτικών τζακιών που μονοπώλησαν αυτόν και τον προηγούμενο αιώνα.

Αν για το πολιτικό σύστημα η ψευδαίσθηση «κυριότητας» έρχεται απλώς να «γεμίσει» τις επισφαλείς υποσχέσεις για τις θέσεις εργασίας και τον πλούτο που θα προέλθει από την ιδιωτικοποίηση της δημόσιας περιουσίας, για τους ιδιώτες αποκλειστικούς χρήστες της αυτές οι μακρές διάρκειες χρήσης αποκαλύπτουν τη βαθύτερη μεταφυσική της απληστίας. Δεν έχει σημασία πού θα είναι οι ίδιοι, οι απόγονοι και οι πελάτες τους στο απώτατο μέλλον. Σημασία έχει ότι αυτό που πουλάνε έχει διάρκεια ζωής πέρα από το προσδόκιμο επιβίωσης των ίδιων και των πελατών τους. Τουλάχιστον 99 χρόνια. Αυτό μπορούν να το εγγυηθούν.

Σε τελική ανάλυση δεν πουλάνε κτίρια, τετραγωνικά μέτρα, στρέμματα, ορόφους, θέα θάλασσα, πράσινο, βιοκλιματικές εγκαταστάσεις, μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, εμπορικά καταστήματα. Δεν πουλάνε πολυτελή κτιριακά συγκροτήματα σε μια πράσινη πόλη Ι.Χ., δεν πουλάνε γραφεία στα οποία σπεύδουν να κλείσουν θέση τράπεζες (α, ναι! Η Πειραιώς, αίφνης, μπορεί μέχρι το 2025 να έχει εξαφανίσει από τη μισή επικράτεια τα φυσικά της καταστήματα, αλλά θα έχει στο Ελληνικό την έδρα της για τα επόμενα 99 χρόνια, με φάτσα κάρτα τον Αργοσαρωνικό, έστω κι αν το 2120 ούτε η Πειραιώς, ούτε καμιά άλλη τράπεζα θα υπάρχει, αφού πιθανότατα θα έχουν εξαφανιστεί μαζί με το χρήμα και την Πίστη, τουλάχιστον στη σημερινή μορφή τους).
Τι πουλάνε, λοιπόν; Πουλάνε μέλλον. Πουλάνε ατόφιες φέτες μέλλοντος, μετρημένες σε μονάδες μεταβλητές και απροσδιόριστες, προς το παρόν σε γήινα χρόνια, αργότερα, ποιος ξέρει, σε έτη Αρη, Κρόνου ή ακόμη και έτη φωτός - είδατε πόσο βιάζονται ο Μπράνσον, ο Μπέζος και ο Μασκ να μας εκτοξεύσουν στα άστρα.

Το μέλλον είναι το μόνο εμπόρευμα, η μόνη αγορά που στέκεται σε ένα οικονομικό σύστημα που πορεύεται όλο και περισσότερο μέσα από αλλεπάλληλα σοκ, ματαιώσεις του παρόντος και διαψεύσεις προσδοκιών του παρελθόντος. Οι δεύτερες είναι το καύσιμο της πρώτης. Διόλου τυχαία, άλλωστε, ο σκληρός πυρήνας της χρηματιστικής οικονομίας είναι το futures exchange: η αγορά συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης. Ο,τι πουλιέται κι αγοράζεται, από το πετρέλαιο και τη σόγια μέχρι τα κρατικά ομόλογα και τις εταιρικές μετοχές, μετατρέπεται σε στοίχημα για το πού θα πάει η τιμή ενός εμπορεύματος ή ενός χρεογράφου σε πέντε μήνες, δέκα χρόνια ή έναν αιώνα. Αρκεί να υπάρχουν άνθρωποι αρκετά πλούσιοι και πρόθυμοι να βάλουν λεφτά στην τράπεζα -ή στο καζίνο;- του μέλλοντος.

Εξ ου και η χαρούμενη κάτοχος του Ελληνικού, προπωλώντας τις πολυτελείς κατοικίες σε αγοραστές που μπορεί και να μην τις κατοικήσουν ποτέ, μετράει στο ταμείο της ήδη τα πενταπλάσια από όσα έχει βάλει και προβλέπει με σιγουριά ότι σε πέντε χρόνια από τώρα η αξία της θα έχει τριπλασιαστεί. Θα έχει πολλαπλασιάσει, δηλαδή, 94 χρόνια νωρίτερα από τη λήξη των δικαιωμάτων της στο Ελληνικό το (επιεικώς) συμβολικό τίμημα που κατέβαλε.

Να μια συμφέρουσα συναλλαγή παρόντος και μέλλοντος. Γιατί, μεταξύ μας τώρα, όσο αφοσιωμένος κι αν είναι κανείς στα πεπρωμένα της ανθρωπότητας, ποιος χέστηκε για το τι θα γίνει το 2120;



ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ
Την δύσκολη ζωή μου ασφαλή να κάνω
εγώ στην Τράπεζα του Μέλλοντος επάνω
πολύ ολίγα συναλλάγματα θα βγάλω.

Κεφάλαια μεγάλ’ αν έχει αμφιβάλλω.
Κι άρχισα να φοβούμαι μη στην πρώτη κρίσι
εξαφνικά τας πληρωμάς της σταματήσει.

Κ.Π. Καβάφη, «Η Τράπεζα του Μέλλοντος» (Τα Κρυμμένα Ποιήματα, 1877-1923)