Αισχροκέρδειες

ΕφΣυν, 26-27/3/2022

Να δεις που ο Πούτιν μέχρι και μουστάκι θα τους βάλει να ξυρίσουν… Λοιπόν, ακούγοντας τον Μητσοτάκη να ξιφουλκεί κατά της κερδοσκοπίας, της αισχροκέρδειας και κάθε έννοιας που έχει στο θέμα της τη λέξη «κέρδος», ο νους μου πήγε σε κείνη την ταινία του Δαλιανίδη, «Οι θαλασσιές οι χάντρες». Οπου ο πολλά βαρύς Γεωργίτσης πέφτει στον έρωτα της σέξι ποπ θεάς Λάσκαρη και στο τέλος, πράγματι, ξυρίζει και το μουστάκι, απαραίτητο αξεσουάρ του φολκλόρ της Πλάκας, πριν όλα γίνουν ένας λαϊκοπόπ αχταρμάς, που μετά το μουστάκι, απέκτησε φαβορίτες και μαλλιά αφάνες, στη συνέχεια μακριές χαίτες, έπειτα βαθιές χωρίστρες, μετά κουρεύτηκε γουλί και τώρα αφήνει μακριές γενειάδες και έχει γεμίσει τατουάζ. Ασχετο. Κλείνει η παρένθεση. 

Ο Πούτιν βάζει λοιπόν τον Κυριάκο, τον Αδωνι, τον Σταϊκούρα, τον Σκρέκα, τον Σολτς, τη φον ντερ Λάιεν, τη Λαγκάρντ, όλους όσοι έχουν τον έλεγχο των δημόσιων οικονομικών, να ξυρίσουν τα μουστάκια που δεν είχαν ποτέ, να γλείψουν εκεί όπου έφτυναν, να αρνηθούν τα ιερά και τα όσια της ελεύθερης αγοράς, να αναγνωρίσουν την παταγώδη αποτυχία της. Για να είμαστε ακριβείς, δεν είναι ο Πούτιν που τα προκαλεί όλα αυτά, η αποτυχία της αγοράς έχει προηγηθεί πολλούς μήνες πριν ο άρχων του Κρεμλίνου αποφασίσει να περάσει την Ουκρανία διά πυρός και σιδήρου. Απλώς, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έδωσε το ιδεώδες ιδεολογικό πρόσχημα στις ευρωπαϊκές ηγεσίες και να αποσκιρτήσουν από τους ιερούς κανόνες της μη παρέμβασης στην αγορά. 

Ωστόσο, η ελληνική κυβέρνηση ανεβάζει σε άλλο επίπεδο τη σεμνή τελετή ενταφιασμού της νεοφιλελεύθερης εποποιίας των τελευταίων 3-4 δεκαετιών. Και της οφείλουμε ευγνωμοσύνη για την προσφορά της στην ελληνική κοινωνία και ευρύτερα στην ανθρωπότητα. 

Οφείλουμε ευγνωμοσύνη στον πρωθυπουργό, γιατί, ανακαλύπτοντας ότι υπάρχουν υπερκέρδη στις ενεργειακές εταιρείες, μας λέει ευθέως ότι το κέρδος, το επιχειρηματικό κέρδος δεν είναι ένα εξ ορισμού καλό πράγμα. Μας λέει εμμέσως ότι τα επιχειρηματικά κέρδη μπορεί να αποτελούν και ένα είδος ληστείας εις βάρος του κοινωνικού συνόλου και ενίοτε το κράτος, το αστικό, καπιταλιστικό κράτος, ακόμη και το επιτελικό κράτος του Κυριάκου Μητσοτάκη, οφείλει να βάλει χέρι στα κέρδη. Να τα απαλλοτριώσει, με τρόπο που μόνο κακοί κομμουνιστές και αμετανόητοι κρατιστές το έχουν κάνει. 

Οφείλουμε ευγνωμοσύνη και στον Αδωνι για τα πρόστιμα που επιβάλλει έστω και σε ανώνυμες εμπορικές αλυσίδες για παραβίαση του νομοθετημένου περιθωρίου κέρδους. Του οφείλουμε ευγνωμοσύνη γιατί αναγνωρίζει ότι υπάρχει ένα κοινωνικά ανεκτό όριο κέρδους – και ό,τι το υπερβαίνει είναι αισχροκέρδεια. Παρότι υπάρχει μια αντίφαση στην έννοια αυτή –ποιο κομμάτι του κέρδους είναι άραγε αισχρό και πιο άγιο;– θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να δούμε τον υπουργό Ανάπτυξης –έμπειρος τηλε-έμπορος άλλωστε ο ίδιος– να αλλάζει πίστα και να ορίζει νομοθετικά την αισχρότητα της κερδοφορίας, μια και την αισχρότητα της πολιτικής υποκρισίας την έχουν εξαντλήσει. 

Κι αν θέλουν να απογειώσουν την παρέμβασή τους, μπορούν να εισηγηθούν, πέρα από πρόστιμα, οι συλλαμβανόμενοι ως κερδοσκόποι να μην τη βγάζουν καθαρή με μερικά πρόστιμα, αλλά να διασύρονται και να διαπομπεύονται δημοσίως στο Σύνταγμα. Φαντάζομαι να μην περνά απ’ το μυαλό τους και το ενδεχόμενο να στηθούν κρεμάλες. 

Αναρωτιέται, βέβαια, κανείς, αφού μπήκαν στον κόπο οι κυβερνήσεις να παραδεχθούν τη ρήση του Ανάχαρσι «κέρδος άπληστον» –το κέρδος και η κερδοσκοπία δεν χορταίνουν ποτέ, είναι τερατάκια που όσο και να τα ταΐσεις θέλουν κι άλλο– αν προτίθενται να κάνουν κάτι ριζικό για την εκρίζωσή του. 

Για παράδειγμα, αφού είμαστε σε περίοδο ανακοίνωσης εταιρικών αποτελεσμάτων και τα χρηματιστήρια του πλανήτη, όταν δεν πτοούνται από τις βόμβες του Κιέβου ή της Μαριούπολης, βρίσκονται σε έκσταση για τις τρελές κερδοφορίες και τα αστρονομικά μερίσματα που ετοιμάζονται να μοιράσουν τράπεζες, φαρμακευτικές, πολεμικές βιομηχανίες, γιατί δεν βάζουν χέρι και σε αυτά τα υπερκέρδη; Τι κάνει την αύξηση 130% της κερδοφορίας της Pfizer ανεκτή, ιερή, δίκαιη και ηθική και τη μικροκερδοσκοπία του μίνι μάρκετ της γειτονιάς απαράδεκτη και ανήθικη; Τι κάνει τα «ουρανοκατέβατα» κέρδη των ενεργειακών εταιρειών ύποπτα και φορολογήσιμα και τα τεράστια εταιρικά κέρδη της πανδημίας που ανακοινώνουν σεινάμενες-κουνάμενες οι εταιρείες, εισηγμένες και μη, απαραβίαστα; 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Δύση, ουσ.: Το τμήμα του κόσμου που εκτείνεται δυτικά (ή ανατολικά) της Ανατολής. Κατοικείται στο μεγαλύτερο μέρος του από Χριστιανούς, ένα ισχυρό φύλο υποκριτών, οι οποίοι παράγουν κυρίως δολοφονίες και απάτες – «πολέμους» και «εμπορικές συναλλαγές» τις ονομάζουν αντίστοιχα. Το ίδιο και οι κάτοικοι της Ανατολής, οι οποίοι επίσης παράγουν κατά κύριο λόγο τα ίδια προϊόντα.

Αμπροουζ Μπιρς, «Το Αλφαβητάρι του Διαβόλου» 

Τίνος είναι, βρε Κυριάκο, τα λεφτά;

 Εφημερίδα των Συντακτών, 19-20/3/2022

Το πρώτο πράγμα που μου ήρθε στον νου ακούγοντας τον πρωθυπουργό το βράδυ της Τετάρτης και τους υπουργούς το πρωί της Πέμπτης να περιγράφουν με ύφος συμπονετικού φιλάνθρωπου τα μέτρα κατά της ακρίβειας, ιδιαίτερα εκείνο με την κάρτα καυσίμων, είναι το ανέκδοτο που γεννήθηκε στην καρδιά των μνημονίων. Οταν όχι οι ανατιμήσεις των αγαθών, αλλά οι υποτιμήσεις των μισθών έκαναν για κάποιους τη μετακίνηση των αυτοκινήτων πράξη πολυτελείας κι αποκοτιάς. Ντροπαλός οδηγός πλησιάζει διστακτικά την αντλία βενζίνης και ψιθυρίζει στ’ αυτί του πρατηριούχου: «Φίλε, μου βάζεις τέσσερα ευρώ αμόλυβδη;» Και ο πρατηριούχος του απαντά: «Να σου κλάσω και λίγο στα λάστιχα, γιατί τα βλέπω πλάκα;»

Κάπως έτσι προέκυψε μακρά σειρά ανεκδότων, άλλα χοντράδες, άλλα κρυάδες, κι άλλα διαμάντια πηγαίου χιούμορ, που έχουν ήδη καταστήσει τις κυβερνητικές εξαγγελίες βορά και κουρά της λαϊκής θυμοσοφίας, έστω και στην αλγοριθμική εκδοχή της. Εδώ που τα λέμε, κι αυτοί οι χριστιανοί ξύνονται στην γκλίτσα του τσομπάνη μ’ αυτά που λένε. Εχουν ανοίξει τον οχετό κοινοτοπιών και οικονομικών κλισέ για τον εισαγόμενο πληθωρισμό, για τη δημοσιονομική σύνεση που απαιτείται, για την προκλητική κερδοσκοπία –α, ναι! υπάρχει κερδοσκοπία, είδες τι μαθαίνει κανείς, Κυριάκο μου, όσο μεγαλώνει και σιτεύει στα μετάξια της εξουσίας;– και φυσικά για το λεφτόδεντρο. Αλίμονο, μην ξεχάσουμε, κύριε διοικητά της κεντροτράπεζάς μας, να διδάξουμε τα παιδιά, πριν από το «μια ωραία πεταλούδα» και το «είμαι ένα γουρουνάκι βρόμικο πολύ», ότι δεν υπάρχει λεφτόδεντρο. Δεν σκαρώνεις κι ένα σχετικό παιδικό τραγουδάκι, να το ηχογραφήσουν τα «ζουζούνια», κύριε διοικητά μας, να γίνει τρελό σουξέ, να πέσουν το youtube και το tik tok από τα κλικαρίσματα; 

Να, μπορεί να πηγαίνει κάπως έτσι: «Είχα φυτέψει μια λεφτοδεντριά/ κάθε πρωί την πότιζα φιλιά/ μα από τ’ αχάριστό της ξύλο/ δεν εβλάστησε ούτε φύλλο». Εντάξει, δεν είναι και το καλύτερο, αλλά οι ταλαντούχοι της χρηματοοικονομικής θα βρουν κάτι καλύτερο για να περιγράψουν το μυστήριο της χρηματογένεσης, αποσιωπώντας ότι οι ποσοτικές χαλαρώσεις περίπου 15 τρισ. δολαρίων που εδώ και 12 χρόνια ποτίζουν η FED και η ΕΚΤ –για να μείνουμε μόνο στον ευρωατλαντικό άξονα– είναι το μεγαλύτερο λεφτόδεντρο που έχει αναπτυχθεί ποτέ στην ιστορία του χρήματος, κάτω από τη σκιά του οποίου κάθισαν σχεδόν 1 δισ. άνθρωποι, έστω κι αν τους καρπούς του τους γεύτηκε μόλις το 1 τοις χιλίοις, βαριά. 

Το πρόβλημα με τους ανθρώπους, πολιτικούς, τεχνοκράτες ή τα υβρίδια μεταξύ των δύο, που χειρίζονται τον πλούτο των εθνών και ειδικά το τμήμα που απεικονίζεται σε χρήμα και δη δημόσιο χρήμα, είναι ότι από τη στιγμή που καθίστανται νταβατζήδες του κρατικού θησαυροφυλακίου νομίζουν ότι τους ανήκει. Πέφτουν θύματα μιας ιδιότυπης, αντίστροφης εκδοχής της αλλοτρίωσης: ενώ οι πραγματικοί παραγωγοί του πλούτου –μισθωτοί, τεχνικοί, επιστήμονες, όλοι όσοι συντείνουν στη μετατροπή ιδεών και πρώτων υλών σε εμπορεύματα– νιώθουν ξένα τα προϊόντα της εργασίας τους, οι απαλλοτριωτές αυτών των προϊόντων ή της χρηματικής εκδοχής τους που φτάνουν στα κρατικά θησαυροφυλάκια ως δημόσια έσοδα νομίζουν ότι τους ανήκουν εξ ορισμού. Λες και είναι χρήματα που με κάποιο μαγικό τρόπο οι ίδιοι έχουν αποκτήσει, λες και η εξουσία διαχείρισης των κρατικών προϋπολογισμών που τους ανατίθεται είναι κληρονομιά απ’ τον μπαμπά τους που μπορούν να διαχειριστούν κατά βούληση. 

Αυτή η φετιχιστική πλάνη αποτυπώνεται στο ενθουσιώδες, συγκαταβατικό ή περίλυπο ύφος με το οποίο ανακοινώνουν μέτρα στήριξης του πληθυσμού σε περιόδους κρίσεων όπως η τωρινή, μέτρα λιτότητας και αύξησης της φορολογίας σε περιόδους κρίσης χρέους όπως η προηγούμενη δεκαετία ή φοροαπαλλαγές και εισοδηματικές ενισχύσεις σε περιόδους αναπτυξιακής ευημερίας. Εμφανίζονται ως γενναιόδωροι φιλάνθρωποι όταν τα λεφτά που υπόσχονται είναι πολλά, ή ως συνετοί νοικοκυραίοι όταν είναι λίγα, λες και τα βγάζουν από την τσέπη τους. 

Να ξεκαθαρίζουμε τα βασικά, παλικάρια μου; Το κρατικό χρήμα που διαχειρίζεστε είναι χρήμα που σας δανείζουμε και σας εμπιστευόμαστε εμείς για να κάνετε τη δουλειά: να τα αναδιανείμετε με τον πιο επωφελή για τους περισσότερους τρόπο. Πάμε λοιπόν: τίνος είναι τα λεφτά του προϋπολογισμού, Κυριάκο μας; Είναι δικά μας! Είναι τα 120 σεντς που παίρνει ως ειδικό φόρο το κράτος σε κάθε δίευρο βενζίνης. Είναι τα 13 σεντς κάθε φραντζόλας ψωμί και τα 26 σε κάθε ποτηράκι καφέ (στο χέρι, όχι σερβιριζόμενο). Είναι τα 180 ευρώ που παίρνει στην πηγή το κράτος για φόρους και εισφορές σε κάθε 1.000 ευρώ μικτού μισθού τον μήνα. Είναι τα 13 ευρώ φορολογικό έσοδο που πάει στο κρατικό ταμείο για 100 ευρώ ρεύματος ή αερίου που καίμε. Το πορτοφόλι σας είναι το πορτοφόλι μας, με λίγα λόγια. Επομένως, το πόσα, σε ποια μορφή και σε ποιους από μας θα επιστρέψεις, Κυριάκο μας, δεν είναι συνάρτηση της γενναιοδωρίας, της καλής διάθεσης ή της οικονομικής ευφυΐας σου, αλλά συνάρτηση της ανοχής μας, της αφέλειας ή της δυσφορίας μας. Το ταμείο γίνεται κατά κανόνα στις εκλογές. Ενίοτε γίνεται και στα ποινικά δικαστήρια. 

Πάμε, τώρα, και στο άλλο λεφτόδεντρο. Τίνος είναι τα λεφτά των τραπεζών, Γιάννη μας, Κριστίν μας, Τζερόμ μας; Των αποταμιευτών, μήπως; Μάλλον, ε; Και καθώς πλέον σχεδόν δεν απομένει ούτε σεντ ευρώ ή δολαρίου που να μην περνά από τον παγκόσμιο νταβατζή του χρήματος, το χρηματοπιστωτικό σύστημα, από τον πενιχρό μισθό που καταθέτει ο εργοδότης στον λογαριασμό του μισθωτού μέχρι τα χρήματα που κατατίθενται στον λογαριασμό της Gazprom για να συνεχίζει τη ροή αερίου παρά τον πόλεμο, το χρήμα των τραπεζών όλου του κόσμου, εντός και εκτός swift, μία πηγή έχει: τις τσέπες μας και βασικά την εργασία μας. Το ότι στις τράπεζες έχει εκχωρηθεί η δαιμόνια εξουσία να μετατρέπουν σε χρήμα τις αποταμιεύσεις μας, πολλαπλασιάζοντάς τες όπως ο Ιησούς τους πέντε άρτους και τα δυο ψάρια, δεν αλλάζει την ουσία: μας δανείζουν –αν, όποτε και όσους δανείζουν– δανειζόμενες τα λεφτά μας. Ακόμη κι αν δεν έχουμε αποταμιεύσεις. 

Αν ξεκαθαρίσουμε αυτά τα βασικά, όλα γίνονται καθαρότερα για μας, τους κοινούς θνητούς. Και σκοτεινότερα γι’ αυτούς που μονοπωλούν τον ίσκιο και τους καρπούς των λεφτόδεντρων. Τα οποία υπάρχουν, αλλά μόνο γι’ αυτούς, τους κολλητούς και την τάξη τους. 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Κι όπως έχει η βδομάδα τα μερόνυχτα εφτά

η ζωή μας η ρημάδα δε φτουράει χωρίς λεφτά.

Τα λεφτά, τα λεφτά, ποιος τ’ ανακάλυψε

τα λεφτά, τα λεφτά, την πορτοφόλα

τα λεφτά, τα λεφτά, και μας παράλειψε,

τι παθαίνει ο άνθρωπος με του παρά τη φόλα.

Τα λεφτά, τα λεφτά, τα εκατομμύρια

τα λεφτά, τα μπερντέ, τα μπικικίνια

τα ψιλά, τα χοντρά, τριάντα αργύρια,

στο καζίνο την πατάς εφόσον έχεις γκίνια.

Λίνας Νικολακοπούλου, «Τα λεφτά τα λεφτά» (από τον δίσκο «Σπεράντζα», του Σταμάτη Κραουνάκη)

Παρεμβατισμός, ανώτατο στάδιο του νεοκρατισμού

 Η Εφημερίδα των Συντακτών 12-13/3/2022

Από τη στιγμή που ακόμη και ο Μητσοτάκης ανακάλυψε την κερδοσκοπία και ο Αδωνις αποφάσισε να την πατάξει αμείλικτα, από την ώρα δηλαδή που δυο από τους πιο ορκισμένους πιστούς της ελεύθερης αγοράς αναγνωρίζουν ότι η αγορά απέτυχε παταγωδώς ακριβώς τη στιγμή που επέπρωτο να πετύχει, από τη στιγμή που όλοι οι ευλογημένοι από το αόρατο χέρι της αγοράς ζητούν, αν όχι να της το κόψουμε απ’ τον αγκώνα, να της φάμε 2-3 δάχτυλα τουλάχιστον, από την ώρα που ακόμη και οι παιδιόθεν βουτηγμένοι στο μαγικό φίλτρο του νεοφιλελευθερισμού Οβελίξ της απορρύθμισης και του τουρμποκαπιταλισμού αναγνωρίζουν ότι το κέρδος δεν είναι ένα εξ ορισμού καλό πράγμα, ότι δεν είναι μηχανή δημιουργίας πλούτου, αλλά μπορεί να είναι μηχανισμός καταστροφής του, εμείς όλοι οι άλλοι οι μη αγοραίοι οφείλουμε να σκάσουμε. Δεν έχουμε λόγο ύπαρξης. Μπορούμε καρτερικά να περιμένουμε από την κυβέρνηση να ξεδιπλώσει όλο το σχέδιο «πολεμικού κομμουνισμού» που υποθέτουμε ότι ήδη επεξεργάζονται ο κ. Πατέλης με τον κ. Σκέρτσο, προφανώς με τη συνδρομή του κ. Πισσαρίδη και όλων των εκλεκτών μελών της σοφής επιτροπής του, που οι λαμπερές ιδέες τους θάβονται κάτω απ’ τα χιόνια και τις στάχτες της Ουκρανίας. 

Εξάλλου, όταν οι ίδιοι οι συντελεστές και δη πρωταγωνιστές της αγοράς αναγνωρίζουν περιδεείς ότι αυτή απέτυχε, όταν οι ενεργοβόροι βιομήχανοι καταγγέλλουν απεχθή κερδοσκοπία στην αγορά ρεύματος και απαιτούν κρατική παρέμβαση στο ιερό χρηματιστήριο ενέργειας, όταν εκλιπαρούν την αστυνόμευση του χρηματιστηριακού παιγνίου παραγωγών και παρόχων, αγοραστών και πωλητών ενέργειας, και θεωρούν τις διατιμήσεις περίπου ζήτημα ζωής και θανάτου, υποθέτουμε ότι είναι διατεθειμένοι να δεχθούν ανάλογη παρέμβαση στις δικές τους αγορές, όπου τα ισοζύγια προσφοράς – ζήτησης δεν καταλήγουν σε «ιδανικές και δίκαιες τιμές», αλλά σε ηφαίστεια ανατιμήσεων. (Καημένε Ανταμ Σμιθ! Ευτυχώς που είσαι μακαρίτης εδώ και σχεδόν δυόμισι αιώνες και δεν βλέπεις πόσο χαμηλά πέφτουν οι επίγονοί σου! Εκεί που έπτυον, λείχουσιν!) 

Πέραν της πλάκας, μετά τη μαζική προσχώρηση των αγοραίων που κυβερνούν εδώ και τρεις δεκαετίες τον κόσμο στο προτεσταντικό πνεύμα του κρατισμού λόγω πανδημίας, τώρα ο πόλεμος στην Ουκρανία, η παλινόρθωση του προαιώνιου εξ Ανατολών εχθρού και η ανοικοδόμηση του Τείχους που χωρίζει την Ευρώπη οδηγούν τους νεοφώτιστους κρατιστές στην επόμενη πίστα: στον έλεγχο της αγοράς, του ποσοστού κέρδους και των τιμών. Εγκλημα καθοσιώσεως άλλοτε, τώρα καθίσταται απλώς μονόδρομος πολιτικής επιβίωσης. Γιατί με τη βενζίνη στα 2,5 ευρώ το λίτρο, το πετρέλαιο στα 2 ευρώ, το αέριο στα 130 η μεγαβατώρα, το ψωμί στο 1,10 η φραντζόλα και το μαρούλι στο 1,20 το κομμάτι, είναι πολύ πιθανό σε λίγο η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και όλες οι ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις να γίνουν Χάρκοβο ή Μαριούπουλη (με όλον τον σεβασμό σε αμάχους, πρόσφυγες και νεκρούς της Ουκρανίας). 

Καλώς μας τους κι ας άργησαν! Αλλά για να είναι ειλικρινής, παρά τη μεταμέλεια των πρώην νεοφιλελεύθερων νυν νεοκρατιστών για τις μπαρούφες με τις οποίες μας φλόμωσαν εδώ και δεκαετίες για τη «σοφία της αγοράς», κάποιοι απ’ αυτούς θα πρέπει να περάσουν από διεθνές δικαστήριο για εγκλήματα οικονομικού πολέμου. Υπάρχει; Αν όχι, πρέπει να φτιαχτεί. Διότι η παράδοση του ελέγχου των τιμών στα χρηματιστηριακά καζίνα είναι αποτέλεσμα των δικών τους πολιτικών αποφάσεων. Τα χρηματιστήρια του τρόμου και της ευφορίας που ορίζουν τις τιμές των μετοχών, του κρατικού και εταιρικού χρέους, των ενεργειακών πόρων, κάθε πρώτης ύλης που είναι απαραίτητη για τη ζωή του σύγχρονου βιομηχανικού ή ψηφιακού ανθρώπου, από το χρυσάφι μέχρι το στάρι και από το νικέλιο μέχρι το κρέας, δεν την έκλεψαν την εξουσία ζωής και θανάτου πάνω μας. Τους ανατέθηκε από τις πολιτικές ηγεσίες -ακροδεξιές, κεντροδεξιές, κεντροαεριστερές-, από τις κεντρικές τράπεζες και τους τεχνοκράτες του οικονομικού σχεδιασμού που επί δεκαετίες ρυθμίζουν την απορρύθμιση των οικονομιών και των αγορών. Τώρα, πέφτουν κι αυτές στον λάκκο με τα σκατά που έσκαβαν για μας. 

Δεν υπάρχει καμιά μεταφυσική στα χρηματιστήρια του τρόμου και της χαράς. Υπάρχει μόνο πολιτική και οικονομική απάτη. Η φούσκα που φιλοτεχνήθηκε για τον καθορισμό των τιμών κάθε υλικού ή άυλου αγαθού είναι πρωτίστως πολιτική. Πάρτε για παράδειγμα το φυσικό αέριο, που έχει προκαλέσει την απορία (δεν με εκπλήσσει) του νεοκρατιστή Κυριάκου για τη στρέβλωση που τάχα παρατηρείται στο ολλανδικό χρηματιστήριο TTF. Εκεί τιμολογείται όλο το φυσικό αέριο που παίρνει η Ευρώπη από κάθε πηγή: Ρωσία, Νορβηγία, Αζερμπαϊτζάν, ακόμη και από την ίδια την Ολλανδία. Αν το ρωσικό αέριο που παίρνει η Ευρώπη αντιστοιχεί στο 35% του συνόλου και, ας υποθέσουμε ότι ο πόλεμος το καθιστά αντικείμενο υπερτιμητικής κερδοσκοπίας, έστω κι αν η ροή του δεν έχει σταματήσει, γιατί το υπόλοιπο 65% δεν τιμολογείται κανονικά; Ποιος ορίζει ότι πρέπει να ακολουθεί την κερδοσκοπία του τρόμου; Κι αν του νεοκρατιστή Κυριάκου του φαίνεται φοβερή ιδέα να τιμολογείται το αέριο με τη φυσική του παράδοση -δούναι και λαβείν δηλαδή, δώσε μου τόσα εκατ. κυβικά αέριο, πάρε τόσα εκατομμύρια ευρώ, ντούκα προ- γιατί δεν υποστήριξε την πρόταση του Πούτιν, που σε ανύποπτο χρόνο, τον Νοέμβριο, κάλεσε την Ε.Ε. για συμφωνίες φυσικής παράδοσης σε συγκεκριμένη τιμή, εκτός χρηματιστηριακού καζίνου; Κι αν ο Κυριάκος και οι λοιποί όψιμοι νεοκρατιστές ανακαλύπτουν ότι στα χρηματιστήρια πετρελαίου, αερίου και ρεύματος που η ίδια η Ε.Ε. επέβαλε σε όλες τις χώρες εκκολάπτονται φούσκες κερδοσκοπίας εις βάρος των καταναλωτών και των δημόσιων πόρων, γιατί δεν τα καταργούν εδώ και τώρα; 

Πόσο ακόμη πρέπει να πληρώνουμε το φιάσκο της απελευθερωμένης αγοράς; Ή μήπως πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά την ιδέα ενός δικαστηρίου για εγκλήματα εις βάρος της τσέπης μας, της επιβίωσής μας και της νοημοσύνης μας; 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Το μονοπώλιο που παραχωρείται σε ένα άτομο είτε σε μια εμπορική επιχείρηση έχει το ίδιο αποτέλεσμα όπως και ένα μυστικό στο εμπόριο ή στις μανιφακτούρες. Ο κάτοχος του μονοπωλίου διατηρεί συνεχώς την αγορά σε ανεπάρκεια, με το να μην ικανοποιεί ποτέ πλήρως τη λειτουργούσα ζήτηση, πωλεί τα εμπορεύματά του πολύ πάνω από τη φυσική τιμή τους και αυξάνει τις απολαβές του, είτε αυτές συνίστανται σε μισθούς είτε σε κέρδη, πολύ πάνω από το φυσικό τους επίπεδο.

Η μονοπωλιακή τιμή είναι η υψηλότερη που μπορεί να επιβληθεί σε μια δεδομένη στιγμή. Αντίθετα, η φυσική τιμή ή «τιμή του ελεύθερου ανταγωνισμού» είναι η χαμηλότερη που μπορεί να επιτευχθεί, όχι βέβαια σε οποιαδήποτε στιγμή, αλλά επί ένα σημαντικό χρονικό διάστημα, Η πρώτη είναι σε κάθε περίσταση η υψηλότερη που μπορεί να αποσπαστεί από τους αγοραστές ή αυτή στην οποία υποτίθεται ότι συγκατατίθενται. Η δεύτερη είναι η χαμηλότερη την οποία γενικά μπορούν να ανεχτούν οι πωλητές ώστε να συνεχίσουν ταυτόχρονα τη δραστηριότητά τους. 

Ανταμ Σμιθ, «Ερευνα για τη φύση και τις αιτίες του πλούτου των εθνών» (1776) 

Ο ήχος του «πολεμικού καπιταλισμού»

 Η Εφημερίδα των Συντακτών,, 4-7/3/2022

«Κλινκ, κλινκ! Κλινκ, κλινκ!». Τι ώρα να είναι; Στη βαθιά φάση ύπνου REM οι ήχοι ειδοποιήσεων στο κινητό ακούγονται σχεδόν σαν έκρηξη πυραύλου Κρουζ. Είναι ξημερώματα. Φτου! Πάλι δεν θα κλείσω πεντάωρο ύπνου. Ολέθριο σφάλμα να μην κλείνεις τους ήχους ειδοποίησης, ή ακόμη καλύτερα να μην κλείνεις εντελώς το κινητό, που έχει γίνει ο πυκνωτής όλης της ύπαρξης και της κοινωνικότητάς μας. Μετανιώνω φρικτά για τα κατσαδιάσματα στην κόρη μου, που για χρόνια είχε το κινητό στο αθόρυβο, τις μικρές ώρες της νύχτας που την έψαχνα κι ήταν άφαντη. Δίκιο είχε, παρά το βασανιστήριο στο οποίο μας υπέβαλε η γονική αγωνία. 

Το δικαίωμα αποσύνδεσης δεν αφορά μόνο τη δουλειά και τον εργάσιμο χρόνο, αφορά όλο τον ανθρώπινο χρόνο, που η αγορά έχει πλέον καταλάβει ολοκληρωτικά ως καταναλωτικό χρόνο, 24 ώρες το 24ωρο. Δικαιούμαι, παρακαλώ, να μην ξέρω και να μη μαθαίνω πρώτος τα πάντα, από το πώς άνοιξε το χρηματιστήριο του Τόκιο μέχρι το αν υπάρχουν «πρόθυμες ώριμες κυρίες κοντά σας, στον χώρο σας, στείλε μήνυμα τώρα»; Δικαιούσαι, θα απαντήσει η αγορά, μπορείς να κλείσεις το κινητό, να κλείσεις τον ήχο, να αρνηθείς κούκις και εφαρμογές ειδοποίησης, αλλά μετά θα έχεις κάποια προβληματάκια. Θα αποκλειστείς από ένα σωρό πράγματα, κι ύστερα θα ακούς γύρω σου τον χαμό που έγινε στο τουίτερ για την τελευταία κοτσάνα του Αδώνιδος, για το συγκλονιστικό βίντεο με τα 100 εκατ. βιους στο Tik Tok ή για την ανάρτηση με τα 1.500 σχόλια στο Φου Μπου και θα αισθάνεσαι λίγο μαλάκας. Δεν θα σου άρεσε, ε;

«Πίου, Πίου! Πίου, πίου!» (ειδοποίηση βουκολικού ηχοχρώματος). Επήρε η μέρα κι έφεξε. Το δικαίωμα υπνικής αποσύνδεσης έχει πλέον καταστρατηγηθεί, δεν έχει νόημα να παλεύεις άδικα με το μαξιλάρι, οι ειδοποιήσεις σε καλούν. Ειδοποιήσεις στο προσωπικό μέιλ, άλλες στο επαγγελματικό, ειδοποιήσεις στο FB, στο WhatsApp, νέα sms, η Cosmote σάς θυμίζει ότι λήγει η προθεσμία πληρωμής του λογαριασμού, μετά σας ευχαριστεί που τον πληρώσατε, στα καπάκια στέλνει και μια υπενθύμιση για τη νέα σούπερ προσφορά, μετά τη σκυτάλη παίρνει η ΔΕΗ, ή ο ιδιώτης πάροχος, ο ήχος της ειδοποίησης είναι σταθερός, δεν έχει σημασία πόσο βαριά σας έπεσαν η ρήτρα αναπροσαρμογής και ο εκκαθαριστικός λογαριασμός, η ένταση ήχου δεν είναι ευθέως ανάλογη της λυπητερής. Ειδοποίηση και για το ποιοι ψηφιακοί φίλοι έχουν σήμερα γενέθλια ή γιορτή, alert για τα καυτά νέα της μέρας, ο αρραβώνας Μαυρίκιου-Ιλάειρας συναγωνίζεται τους βομβαρδισμούς στο Χάρκοβο (ποιος στο διάολο είναι ο Μαυρίκιος και γιατί πρέπει να ξέρω για τον αρραβώνα του;). 

Ο πόλεμος κάνει θόρυβο -τον θόρυβο των εκρήξεων, των ερπυστριών στο οδόστρωμα, των σειρήνων συναγερμού και των φωνών τρόμου των προσφύγων-, η κρίση έχει κι αυτή τους ήχους και τους θορύβους της -τι άλλο σημαίνει «κραχ» από τον ήχο μιας παταγώδους πτώσης, μιας κατάρρευσης;-, η ανάπτυξη εκπέμπει κι αυτή τους ήχους της -της μπουλντόζας, του εκσκαφέα, της οικοδομής που σηκώνεται, της γραμμής παραγωγής, των γερανών που ξεφορτώνουν κοντέινερ, της βουής των αγοραστών που πλημμυρίζουν τα malls-, οι φούσκες δεν ηχούν μόνο όταν σκάνε, αλλά κι όταν γεμίζουν με άυλο πλούτο, γεμίζουν με τους βόμβους που εκπέμπουν τα μόνιτορ των ντίλερ των αγορών, κάθε φορά που ένα δισ. δολάρια αλλάζει χέρια και διακτινίζεται σε χρόνο dt από τη Νέα Υόρκη στη Σανγκάη κι από κει στο Λονδίνο. 

Αλλά ο οικουμενικός, ψηφιακός καπιταλισμός έχει προσθέσει ένα νέο στοιχείο μουσικής επένδυσης της καθημερινότητάς μας, είτε είναι ειρηνική και παραγωγική είτε πολεμική και καταστροφική, αλλά κατά κανόνα σε ένα υβρίδιο των δύυο καταστάσεων, δηλαδή σε διαρκή κρίση. Στα 32 χρόνια που μεσολάβησαν από τον πρώτο πόλεμο σε ζωντανή μετάδοση στον Κόλπο, το επικού ύφους ηχητικό σήμα της «έκτακτης επικαιρότητας» που το 1990 καλούσε τον τηλεοπτικό στρατό να στηθεί στις οθόνες του, έχει πια παρεισφρήσει σε κάθε ψηφιακή συσκευή που μας κρατά συνδεδεμένους με τον κόσμο. Το κινητό πρωτίστως, το laptop, το pc, η έξυπνη τηλεόραση μας κρατούν σε διαρκή εγρήγορση με την καταιγίδα ηχητικών και οπτικών ειδοποιήσεων για κάθε τι που, υποτίθεται, μας ενδιαφέρει και υποχρεούμαστε να ξέρουμε. Μια νέα, αλγοριθμικά σχεδιασμένη νεύρωση μας ωθεί να είμαστε με το όπλο, το κινητό, την πιστωτική, το ποντίκι και το τηλεχειριστήριο παρά πόδα -ή παρά χείρα- νυχθημερόν, με μόνη επιλογή το ηχόχρωμα της ειδοποίησης. Αυτή είναι η νέα συνθήκη του «πολεμικού καπιταλισμού», ανεξάρτητα αν αφορά τις βόμβες στο Κίεβο ή τις προσφορές στα Lidl. 

Και θα πει κανείς, εντάξει, μην τον κάνεις θέμα, βάλε σίγαση, αλλά αυτό δεν είναι λύση, σωστά; Οι ειδοποιήσεις θα περιμένουν εκεί, σαν μπόγος ασιδέρωτα, κι η αλγοριθμική νεύρωση δεν σ’ αφήνει να μένεις στο περιθώριο του «πολεμικού καπιταλισμού». Οπότε; Ας ξανασκεφτούμε το δικαίωμα πλήρους και οριστικής αποσύνδεσης. Από τι και από ποιους το αφήνω στη φαντασία σας. 

ΚΙΜΠΙ 

Kibi2g@yahoo.gr, kibi-blog.blogspot.com

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Ακούω κούφια τα τουφέκια,

ακούω σμίξιμο σπαθιών,

ακούω ξύλα, ακούω πελέκια,

ακούω τρίξιμο δοντιών

Διονύσιου Σολωμού, «Υμνος εις την ελευθερία»