Ο ήχος του «πολεμικού καπιταλισμού»

 Η Εφημερίδα των Συντακτών,, 4-7/3/2022

«Κλινκ, κλινκ! Κλινκ, κλινκ!». Τι ώρα να είναι; Στη βαθιά φάση ύπνου REM οι ήχοι ειδοποιήσεων στο κινητό ακούγονται σχεδόν σαν έκρηξη πυραύλου Κρουζ. Είναι ξημερώματα. Φτου! Πάλι δεν θα κλείσω πεντάωρο ύπνου. Ολέθριο σφάλμα να μην κλείνεις τους ήχους ειδοποίησης, ή ακόμη καλύτερα να μην κλείνεις εντελώς το κινητό, που έχει γίνει ο πυκνωτής όλης της ύπαρξης και της κοινωνικότητάς μας. Μετανιώνω φρικτά για τα κατσαδιάσματα στην κόρη μου, που για χρόνια είχε το κινητό στο αθόρυβο, τις μικρές ώρες της νύχτας που την έψαχνα κι ήταν άφαντη. Δίκιο είχε, παρά το βασανιστήριο στο οποίο μας υπέβαλε η γονική αγωνία. 

Το δικαίωμα αποσύνδεσης δεν αφορά μόνο τη δουλειά και τον εργάσιμο χρόνο, αφορά όλο τον ανθρώπινο χρόνο, που η αγορά έχει πλέον καταλάβει ολοκληρωτικά ως καταναλωτικό χρόνο, 24 ώρες το 24ωρο. Δικαιούμαι, παρακαλώ, να μην ξέρω και να μη μαθαίνω πρώτος τα πάντα, από το πώς άνοιξε το χρηματιστήριο του Τόκιο μέχρι το αν υπάρχουν «πρόθυμες ώριμες κυρίες κοντά σας, στον χώρο σας, στείλε μήνυμα τώρα»; Δικαιούσαι, θα απαντήσει η αγορά, μπορείς να κλείσεις το κινητό, να κλείσεις τον ήχο, να αρνηθείς κούκις και εφαρμογές ειδοποίησης, αλλά μετά θα έχεις κάποια προβληματάκια. Θα αποκλειστείς από ένα σωρό πράγματα, κι ύστερα θα ακούς γύρω σου τον χαμό που έγινε στο τουίτερ για την τελευταία κοτσάνα του Αδώνιδος, για το συγκλονιστικό βίντεο με τα 100 εκατ. βιους στο Tik Tok ή για την ανάρτηση με τα 1.500 σχόλια στο Φου Μπου και θα αισθάνεσαι λίγο μαλάκας. Δεν θα σου άρεσε, ε;

«Πίου, Πίου! Πίου, πίου!» (ειδοποίηση βουκολικού ηχοχρώματος). Επήρε η μέρα κι έφεξε. Το δικαίωμα υπνικής αποσύνδεσης έχει πλέον καταστρατηγηθεί, δεν έχει νόημα να παλεύεις άδικα με το μαξιλάρι, οι ειδοποιήσεις σε καλούν. Ειδοποιήσεις στο προσωπικό μέιλ, άλλες στο επαγγελματικό, ειδοποιήσεις στο FB, στο WhatsApp, νέα sms, η Cosmote σάς θυμίζει ότι λήγει η προθεσμία πληρωμής του λογαριασμού, μετά σας ευχαριστεί που τον πληρώσατε, στα καπάκια στέλνει και μια υπενθύμιση για τη νέα σούπερ προσφορά, μετά τη σκυτάλη παίρνει η ΔΕΗ, ή ο ιδιώτης πάροχος, ο ήχος της ειδοποίησης είναι σταθερός, δεν έχει σημασία πόσο βαριά σας έπεσαν η ρήτρα αναπροσαρμογής και ο εκκαθαριστικός λογαριασμός, η ένταση ήχου δεν είναι ευθέως ανάλογη της λυπητερής. Ειδοποίηση και για το ποιοι ψηφιακοί φίλοι έχουν σήμερα γενέθλια ή γιορτή, alert για τα καυτά νέα της μέρας, ο αρραβώνας Μαυρίκιου-Ιλάειρας συναγωνίζεται τους βομβαρδισμούς στο Χάρκοβο (ποιος στο διάολο είναι ο Μαυρίκιος και γιατί πρέπει να ξέρω για τον αρραβώνα του;). 

Ο πόλεμος κάνει θόρυβο -τον θόρυβο των εκρήξεων, των ερπυστριών στο οδόστρωμα, των σειρήνων συναγερμού και των φωνών τρόμου των προσφύγων-, η κρίση έχει κι αυτή τους ήχους και τους θορύβους της -τι άλλο σημαίνει «κραχ» από τον ήχο μιας παταγώδους πτώσης, μιας κατάρρευσης;-, η ανάπτυξη εκπέμπει κι αυτή τους ήχους της -της μπουλντόζας, του εκσκαφέα, της οικοδομής που σηκώνεται, της γραμμής παραγωγής, των γερανών που ξεφορτώνουν κοντέινερ, της βουής των αγοραστών που πλημμυρίζουν τα malls-, οι φούσκες δεν ηχούν μόνο όταν σκάνε, αλλά κι όταν γεμίζουν με άυλο πλούτο, γεμίζουν με τους βόμβους που εκπέμπουν τα μόνιτορ των ντίλερ των αγορών, κάθε φορά που ένα δισ. δολάρια αλλάζει χέρια και διακτινίζεται σε χρόνο dt από τη Νέα Υόρκη στη Σανγκάη κι από κει στο Λονδίνο. 

Αλλά ο οικουμενικός, ψηφιακός καπιταλισμός έχει προσθέσει ένα νέο στοιχείο μουσικής επένδυσης της καθημερινότητάς μας, είτε είναι ειρηνική και παραγωγική είτε πολεμική και καταστροφική, αλλά κατά κανόνα σε ένα υβρίδιο των δύυο καταστάσεων, δηλαδή σε διαρκή κρίση. Στα 32 χρόνια που μεσολάβησαν από τον πρώτο πόλεμο σε ζωντανή μετάδοση στον Κόλπο, το επικού ύφους ηχητικό σήμα της «έκτακτης επικαιρότητας» που το 1990 καλούσε τον τηλεοπτικό στρατό να στηθεί στις οθόνες του, έχει πια παρεισφρήσει σε κάθε ψηφιακή συσκευή που μας κρατά συνδεδεμένους με τον κόσμο. Το κινητό πρωτίστως, το laptop, το pc, η έξυπνη τηλεόραση μας κρατούν σε διαρκή εγρήγορση με την καταιγίδα ηχητικών και οπτικών ειδοποιήσεων για κάθε τι που, υποτίθεται, μας ενδιαφέρει και υποχρεούμαστε να ξέρουμε. Μια νέα, αλγοριθμικά σχεδιασμένη νεύρωση μας ωθεί να είμαστε με το όπλο, το κινητό, την πιστωτική, το ποντίκι και το τηλεχειριστήριο παρά πόδα -ή παρά χείρα- νυχθημερόν, με μόνη επιλογή το ηχόχρωμα της ειδοποίησης. Αυτή είναι η νέα συνθήκη του «πολεμικού καπιταλισμού», ανεξάρτητα αν αφορά τις βόμβες στο Κίεβο ή τις προσφορές στα Lidl. 

Και θα πει κανείς, εντάξει, μην τον κάνεις θέμα, βάλε σίγαση, αλλά αυτό δεν είναι λύση, σωστά; Οι ειδοποιήσεις θα περιμένουν εκεί, σαν μπόγος ασιδέρωτα, κι η αλγοριθμική νεύρωση δεν σ’ αφήνει να μένεις στο περιθώριο του «πολεμικού καπιταλισμού». Οπότε; Ας ξανασκεφτούμε το δικαίωμα πλήρους και οριστικής αποσύνδεσης. Από τι και από ποιους το αφήνω στη φαντασία σας. 

ΚΙΜΠΙ 

Kibi2g@yahoo.gr, kibi-blog.blogspot.com

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Ακούω κούφια τα τουφέκια,

ακούω σμίξιμο σπαθιών,

ακούω ξύλα, ακούω πελέκια,

ακούω τρίξιμο δοντιών

Διονύσιου Σολωμού, «Υμνος εις την ελευθερία»