Καταργήστε τους κεντρικούς τραπεζίτες!

Η Εφημερίδα των Συντακτών, 25-26/6/2022

 Με τον κίνδυνο να αποταχθώ από τις τάξεις των κατά τεκμήριο μαρξιστών, να προγραφώ από κεϊνσιανούς και νεοκεϊνσιανούς και να ταξινομηθώ στους μονεταριστές, μην πω και στους νεοφιλελεύθερους, προσφεύγω σε ένα σύνθημα που πρώτος εισηγητής του θεωρείται ο πατέρας του μονεταρισμού Μίλτον Φρίντμαν, αν και εγώ προτιμώ να θυμάμαι τον ευφυή τρόπο με τον οποίο το χρησιμοποιούσε η πρόσφατα και απρόσμενα αδικοχαμένη Ζέζα Ζήκου, στην επιφυλλίδα της στην «Καθημερινή», πριν από πολλά χρόνια. 

«End the Fed», έλεγε το 1994 ο Φρίντμαν -έχοντας ολοκληρώσει την αξιομίσητη και ολέθρια για τον κόσμο της εργασίας και τα φτωχά στρώματα συμβουλευτική του στους Ρίγκαν και Θάτσερ- και κανείς δεν ξέρει αν αυτός ο αφορισμός είχε κάποιο ψήγμα τύψεων για τον πόνο που είχαν προκαλέσει σχεδόν στον μισό πλανήτη οι πολιτικές που εισηγήθηκε ή ήταν κάποιου είδους τσαντίλα γιατί στράβωσε το θεωρητικό οικοδόμημα πολλών δεκαετιών. Τα στερνά τιμούν τα πρώτα, λέει η παροιμία, αν και στην περίπτωση του Φρίντμαν ουδόλως επιβεβαιώθηκε. 

Από την οπτική του είχε δίκιο ο Φρίντμαν, που καταλόγιζε στις κεντρικές τράπεζες την αποτυχία τους στον βασικό προορισμό που ο ίδιος και οι συνοδοιπόροι του επέβαλαν: τον έλεγχο του πληθωρισμού. Κι αν είχε δίκιο ο Φρίντμαν το 1994, με έναν πληθωρισμό που μετά βίας και βαριά ξεπερνούσε το 3%-4% τη δεκαετία του ’90 στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, τι να πούμε εμείς που πρέπει να ανεχτούμε έναν πληθωρισμό τριπλάσιο και άγνωστης διάρκειας και αντοχής στα νομισματικά τρικ των ανεξάρτητων και πολιτικά ανεξέλεγκτων κεντρικών τραπεζών που αντιδρούν με τον μόνο τρόπο που ξέρουν (και ο ίδιος ο Φρίντμαν τούς έμαθε): ανεβοκατεβάζουν το κόστος του χρήματος, δηλαδή τα επιτόκια, μετακυλίοντας όλη την ευθύνη και το ρίσκο των τιμών στους ανυποψίαστους καταναλωτές. 

Ανεξαρτήτως του τι έλεγε ο μακαρίτης Φρίντμαν πριν από τρεις δεκαετίες, εμείς, της χρηματοπιστωτικής κρίσης οι εκδρομείς, έχουμε πλέον επαρκή δεδομένα για να αντιληφθούμε την τεράστια απάτη -άμα τε και αποτυχία- των κεντρικών τραπεζιτών και των πολιτικών χορηγών που τους εμπιστεύτηκαν τις τύχες της παγκόσμιας οικονομίας την τελευταία δεκαετία. Ας κάνουμε μια μικρή ανακεφαλαίωση. 

Με το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2007-2008 στις ΗΠΑ και την ταχύτατη μετάδοσή της στην Ευρώπη, όπου εξελίχθηκε σε κρίση χρέους, οι κεντρικοί τραπεζίτες ξεβολεύτηκαν από τη ρουτίνα της νομισματικής ορθοδοξίας τους και από τη δογματική προσήλωση στο απαράβατο όριο πληθωρισμού 2%, που άγνωστο παραμένει ποια μεταφυσική επιφοίτηση το όρισε ως παγκόσμια φυσική σταθερά και ιδεατό μέγεθος εδώ και τέσσερις δεκαετίες. 

Οι σοφοί κεντρικοί τραπεζίτες, που αμήχανοι παρακολουθούσαν τη βουτιά των οικονομιών στην ύφεση -τόσο με τον πληθωρισμό να ξεφεύγει από το ιερό όριο όσο και με την πλήρη αντιστροφή του σε αποπληθωρισμό- είπαν το περίφημο «what ever it takes» (ο Ντράγκι το είπε, αλλά όλοι τους το ίδιο εννοούσαν και έκαναν) και αποφάσισαν να πνίξουν όλο τον κόσμο σε άφθονο, φθηνό χρήμα, αγοράζοντας τα σαπάκια του χρηματοπιστωτικού συστήματος και μηδενίζοντας ή κάνοντας και αρνητικά τα βασικά επιτόκια. 

Είπα «να πνίξουν όλο τον κόσμο»; Γράψτε λάθος. Απ’ αυτόν τον κόσμο εξαιρέστε τους εργαζόμενους. Η μισθωτή εργασία έμεινε, με ελάχιστες αποκλίσεις, στη διατίμηση σχεδόν όλη τη δεκαπενταετία της κρίσης, διότι οι πάνσοφοι ανεξάρτητοι κεντρικοί τραπεζίτες δεν ξέφυγαν ούτε λεπτό από την πεποίθησή τους ότι οι μισθοί φέρνουν πληθωρισμό και μια «αλόγιστη» αύξησή τους μπορεί να τον παραφούσκωνε. 

Τις ίδιες ανοησίες άλλωστε για τον κίνδυνο ενός «πληθωρισμού μισθών» έλεγαν και πριν από λίγους μήνες, μόλις το περασμένο φθινόπωρο, όταν οι τιμές άρχισαν να ξεφεύγουν, αλλά οι ίδιοι διαβεβαίωναν ότι το φαινόμενο είναι παροδικό και μέχρι τα Χριστούγεννα θα έχει τελειώσει. (Το έλεγε κι ο Αδωνις, αλλά η δική του πεποίθηση είναι άλλης επιστήμης υπόθεση, όχι της οικονομικής). 

Οι κεντρικοί τραπεζίτες, λοιπόν, επί μια δωδεκαετία, με τις ποσοτικές χαλαρώσεις και τα μηδενικά επιτόκια, έπνιγαν στο φθηνό χρήμα όχι τον κόσμο, αλλά τις μεγάλες επιχειρήσεις και τις τράπεζες. Η γενναιόδωρη ρευστότητα που παρείχαν στις επιχειρήσεις είχε ένα καταλυτικό αποτέλεσμα. Να μειώσει δραστικά το κόστος του κεφαλαίου και να αυξήσει θεαματικά τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων. 

Αντίθετα απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς, η πανδημία και ο τεράστιος κλονισμός στην παγκόσμια αλυσίδα παραγωγής και εφοδιασμού δεν ανέκοψαν την τάση μείωσης του κόστους κεφαλαίου και αύξησης των περιθωρίων κέρδους, αλλά την απογείωσαν. Οχι για όλους. Κυρίως για τις μεγάλες πολυεθνικές της ψηφιακής οικονομίας, του εμπορίου, των μεταφορών, της εκμετάλλευσης πρώτων υλών, της ενέργειας. 

Η γενναιοδωρία των κεντρικών τραπεζιτών έκανε ακόμη φθηνότερες τις επενδύσεις σε κερδοφόρες δραστηριότητες, την αναδιάταξη δυνάμεων και την υπερσυγκέντρωση των κεφαλαίων, μέσα από έναν πυρετό εξαγορών και συγχωνεύσεων. Αυτή η διαδικασία θα έχει, φυσικά, και αρκετά θύματα (χρεοκοπίες, λουκέτα, θανάτους εμποράκων), αλλά η δημιουργική καταστροφή ήταν ανέκαθεν ο τρόπος που αναπαράγεται το οικονομικό μας σύστημα.

Φθηνό χρήμα, άφθονη ρευστότητα, χαμηλό κόστος κεφαλαίου, τεράστια αύξηση των περιθωρίων κέρδους. Αυτή είναι η προσφορά των κεντρικών τραπεζιτών στον επιχειρηματικό τομέα. Και ποιο είναι το αποτέλεσμά της; Η εκτόξευση της κερδοφορίας των επιχειρηματικών ομίλων στα ουράνια. Δείτε τα αποτελέσματα που ανακοινώνουν με περηφάνια και θράσος, τα ετήσια, τα τρίμηνα, τα εξάμηνα. 50%, 100%, 200%, 1.000% αύξηση κερδών, χορός δισεκατομμυρίων, οργασμός μερισμάτων. 

Και από πού έρχονται αυτά τα κέρδη, έπειτα από δύο χρόνια πανδημίας; Από τις τρελές ανατιμήσεις που έφερε σε πρώτες ύλες, υπηρεσίες και τελικά αγαθά η κερδοσκοπική επένδυση του τζάμπα χρήματος που πρόσφεραν οι κεντρικοί τραπεζίτες στους μεγάλους ομίλους και στις τράπεζες. Από την εξοργιστική και ανεμπόδιστη κερδοσκοπία στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων και αξιών. 

Διαβάστε στο ίδιο φύλλο της εφημερίδας το κείμενο του Μπάμπη Μιχάλη για τους «Μαυραγορίτες του 21ου αιώνα» για το αποκαλυπτικό εύρημα του αμερικανικού Economic Policy Institute: το 53,9% της ανόδου των τιμών την τελευταία διετία ήταν αποτέλεσμα της μεγάλης ανόδου των κερδών, έναντι μόλις 7,9% που συνέβαλαν οι αυξήσεις των μισθών. Είναι το αντίθετο από αυτό που υποτίθεται πως συνέβαινε τα προηγούμενα 40 χρόνια, μόνο που αυτές τις δεκαετίες δεν είχαμε πληθωρισμό 10%, σωστά; 

Αυτό ακριβώς είναι το αποτέλεσμα της πολιτικής των κεντρικών τραπεζιτών. Προκάλεσαν έναν θηριώδη πληθωρισμό κερδών που αδυνατούν να ελέγξουν. Κι αυτό αποτελεί ξεγύμνωμα της μακρόχρονης πολιτικής και θεωρητικής απάτης τους και απόλυτο φιάσκο τους. Εχουν γίνει ο σκληρός πυρήνας του προβλήματος, κι όχι η λύση του. Επομένως: Καταργήστε τους κεντρικούς τραπεζίτες, πριν μας καταργήσουν αυτοί. 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Κάθε σύστημα που δίνει τόση δύναμη και τόση διακριτική ευχέρεια σε ελάχιστους ανθρώπους, έτσι ώστε λάθη ηθελημένα ή αθέλητα να μπορούν να έχουν τόσο μεγάλες επιπτώσεις, είναι ένα κακό σύστημα. Είναι ένα κακό σύστημα για ανθρώπους που πιστεύουν στην ελευθερία, ακριβώς επειδή δίνει σε ελάχιστους ανθρώπους τέτοια δύναμη χωρίς κανέναν αποτελεσματικό έλεγχο από την πολιτεία - αυτό είναι το κύριο επιχείρημα απέναντι στην ανεξάρτητη Κεντρική Τράπεζα... Για να παραφράσουμε τον Κλεμανσό, το χρήμα είναι πάρα πολύ σοβαρό θέμα για να το αφήσουμε στους κεντρικούς τραπεζίτες. 

Μilton Friedman, «Πρέπει να υπάρχει μια ανεξάρτητη νομισματική αρχή;» (1962, από τη συλλογική έκδοση «Αναζητώντας ένα νομισματικό Σύνταγμα») 

Η ευφυΐα είναι υπερεκτιμημένη και βρώσιμη

Η Εφημερίδα των Συντακτών 18-19/6/2022

 Ενώ τους περισσότερους εξ ημών η ακρίβεια μάς χτυπάει κάτω σαν χταπόδι, οι απλήρωτοι λογαριασμοί μάς έχουν τυλίξει σαν χταπόδι και οι τιμές των καυσίμων μάς ρουφάνε σαν χταπόδι, άνοιξε η γνωστή συζήτηση για το αν πρέπει ή όχι να τρώμε χταπόδια. Εντάξει, οι άνθρωποι πρέπει να έχουν πολύ ελεύθερο χρόνο στη ζωή τους και να έχουν λύσει τα περισσότερα βιοτικά και υπαρξιακά προβλήματά τους, δεν εξηγείται τόσο πολλή και τόσο παθιασμένη ενασχόληση στο Διαδίκτυο, στα σόσιαλ, στα μέσα, αλλά δεν θα γίνω εγώ λογοκριτής σκέψης και ηθικών διλημμάτων. Μπορεί κανείς λοιπόν να επιλέξει να μην τρώει χταπόδι, ένα από τα τουλάχιστον 1,5 εκατομμύρια είδη ζώων του πλανήτη που έχουν καταγράψει οι βιολόγοι, με ισχυρότατη την πιθανότητα να μας διαφεύγουν άλλα τόσα, χωρίς να υπολογίζουμε τα αρκετά εκατομμύρια που έχουν εξαφανιστεί προ και ερήμην ανθρωπότητας, όχι απαραίτητα επειδή τα έτρωγε κάποιο άλλο είδος υποτιμώντας την ευφυΐα τους. 

Από το 1,5 εκατομμύριο καταγεγραμμένα είδη είναι ζήτημα αν οι άνθρωποι, ακόμα και στις πιο εξωφρενικές και ακραίες γαστρονομικές κουλτούρες, τρώνε περισσότερα από μία με δύο χιλιάδες. Κι αν περιοριστούμε στα μάκρο της γαστρονομίας και της επιβίωσης του 99% των 7,5 δισ. ανθρώπων, θα διαπιστώσουμε ότι αυτή βασίζεται σε περίπου 350 εκατ. τόνους κρέατος τον χρόνο (93% χοιρινό, πουλερικά, μοσχάρι, 5% αρνοκάτσικα, 2% όλα τα υπόλοιπα) και 23 εκατ. τόνους θαλασσινών, από τους οποίους μόλις 370.000 τόνοι είναι χταπόδια, στην πλειονότητά τους καταναλωμένα στην Κίνα και στη λοιπή Ασία. 

Κινδυνεύουν τα χταπόδια να εξαφανιστούν από την υπεραλίευση; Το αγνοώ, αλλά αν υπάρχει τέτοιο θέμα ας πούμε ότι κοντρολάρεται με μερικές απαγορεύσεις, όπως υποτίθεται ότι συμβαίνει με όλο το αλιευτικό απόθεμα των ωκεανών. Αν και προβλέπω ότι λίαν προσεχώς τα περισσότερα βρώσιμα είδη στεριάς και θάλασσας θα γίνουν απολύτως προστατευόμενα από την ανθρώπινη υπερκατανάλωση. Οχι λόγω οικολογικής ευαισθησίας και φιλοσοφικού αναστοχασμού. Αλλά λόγω ακρίβειας και φτώχειας. Για δισεκατομμύρια αδηφάγους του είδους μας η επιβίωση συμπυκνώνεται στα στοιχειώδη: στο στάρι, στο ψωμί, στο ρύζι, στο λάδι. Μετά βίας θα περισσεύει χρήμα για ένα πιτόγυρο. Πόσο μάλλον για ένα πλοκάμι χταπόδι στα κάρβουνα, 13 ευρώ η μερίς, τουλάχιστον. 

Αλλά το θέμα μου είναι άλλο. Σεβαστές οι επιλογές των βίγκαν, άλλο τόσο σεβαστές των βετζετέριαν, σεβαστές ακόμα και των ασκητών που αρνούνται να τραφούν με οτιδήποτε έμβιο και περιορίζονται σε ό,τι βρώσιμο πέφτει νεκρό στη γη. Από πότε, όμως, η ευφυΐα έγινε κριτήριο διαχωρισμού των ειδών σε βρώσιμα και μη; Οκέι, το χταπόδι είναι ένα αξιοθαύμαστο ασπόνδυλο, έχει τρεις καρδιές, έναν ή δυο ή εννιά εγκεφάλους, οι γνώμες διίστανται για το περίπλοκο αυτόνομο νευρικό σύστημά του, κι έχει αξιοθαύμαστες δεξιότητες μέσα στο νερό, αλλάζει χρώμα, μέγεθος, σχήμα, κρύβεται, καμουφλάρεται, μπορεί να έχει μήκος ένα μέτρο και βάρος δύο κιλά, αλλά να περάσει από μια σχισμή πλάτους μόλις δύο εκατοστών. Ωραία όλα αυτά, αλλά γιατί αυτές οι εξαιρετικές ενδείξεις ευφυΐας των χταποδιών, αποκτημένες στο πέρασμα εκατομμυρίων ετών, τους δίνουν περισσότερα δικαιώματα από τις κατσαρίδες, που δεν τις τρώμε, ή από τα κοτόπουλα που τα τρώμε αφειδώς, προφανώς θεωρώντας ότι η α-νοησία τους (εξ ου και κουτορνίθια) τα καθιστά άξια της τύχης τους; Τι είδους ηθικό σύστημα είναι αυτό που κατατάσσει τα είδη στην ταξική πυραμίδα της (ανθρώπινης) βρώσης με βάση την τεκμαιρόμενη (σχεδόν ανθρώπινη) ευφυΐα τους, βάζοντας στην κορυφή τον σκύλο ή το χταπόδι και στον πάτο τις αναλώσιμες γαρίδες και μαρίδες; Γιατί να στήσουμε ένα κίνημα διάσωσης του ευφυούς χταποδιού κι όχι ένα για την επιβίωση της ανοϊκής αμοιβάδας ή του συστηματικά κυνηγημένου για δεκαετίες με εκατομμύρια τόνους DTT κώνωπος του ανωφελούς; 

Στην επιλεκτική ευαισθησία για το ευφυές χταπόδι αντανακλάται ο βαθύτατος ναρκισσισμός του είδους μας. Εχοντας προ πολλού περάσει το όριο της λεηλασίας της φύσης, που για χιλιάδες χρόνια ήταν ο μόνος όρος ύπαρξής μας, αρχίσαμε να επαναξιολογούμε μεν τη φύση, αλλά με υπερβολικό ανθρωπομορφισμό, με αποκλειστικά ανθρώπινο μέτρο. Ακόμη και ως άθεοι ή θρησκευτικά αδιάφοροι, έχουμε ενστερνιστεί τόσο βαθιά το θεολογικό αρχέτυπο της ανωτερότητας του είδους ως κατασκευασμένου «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» κάποιου θεού, ώστε αξιολογούμε κι όλα τα υπόλοιπα είδη με βάση τον βαθμό ομοίωσής τους προς εμάς και τη θεόπνευστη ευφυΐα μας. 

Αλλά η ευφυΐα είναι υπερεκτιμημένη. Τη μετράμε με δείκτες IQ, την ταξινομούμε σε είδη, την καθιστούμε απόλυτο μέτρο του κόσμου, της κοινωνίας, της ιεράρχησής της σε «αρίστους», «μετρίους», «στάσιμους», «ανεξεταστέους», σε ηγέτες και ηγούμενους, επιτελείς και υποτελείς, επιτυχημένους και αποτυχημένους, την επιβραβεύουμε με θαυμασμό, επιφυλάσσοντας μόνο συμπάθεια, συγκατάβαση και φιλανθρωπία σε όσους δεν τη διαθέτουν σε επαρκή επίπεδα. Ωστόσο η ανθρώπινη ευφυΐα -γιατί γι’ αυτήν μόνο μιλάμε, στα υπόλοιπα έμβια όντα η μόνη ευφυΐα είναι ένα περίπλοκο σύστημα διαρκώς εξελισσόμενων ενστίκτων- είναι πηγή δημιουργίας, αλλά και καταστροφής, ευτυχίας, αλλά και δυστυχίας. 

Για να μην πάμε πολύ μακριά από το εδώ και τώρα, ας δούμε τη συγκυρία. Μας κυβερνούν οι κατά τεκμήριο ευφυέστεροι άνθρωποι. Οι ευφυέστεροι του είδους βρίσκονται επικεφαλής κυβερνήσεων, κεντρικών τραπεζών, οικονομικών οργανισμών, δεξαμενών σκέψης, τεράστιων στρατών, πολυεθνικών επιχειρήσεων. Οι ευφυέστεροι του κόσμου διαχειρίζονται πόρους τρισεκατομμυρίων, διαθέτουν περιουσίες δεκάδων δισεκατομμυρίων, ελέγχουν τους βασικούς πόρους παραγωγής, τις ροές του χρήματος, των εμπορευμάτων, των υπηρεσιών. Ρυθμίζουν τις ισορροπίες ισχύος, τις διεθνείς σχέσεις, από τις αποφάσεις τους εξαρτώνται η ειρήνη και οι πόλεμοι, οι συγκρούσεις και οι ανακωχές, η ζωή και ο θάνατος χιλιάδων ανυποψίαστων ή παραπλανημένων ανθρώπων. Στα χέρια των κατά τεκμήριο ευφυέστερων και επιτυχέστερων ανθρώπων βρίσκονται οι κωδικοί της εκκίνησης μιας πυρηνικής σύγκρουσης που, ακόμη κι αν δεν εξαλείψει το ανθρώπινο είδος, θα το γυρίσει αρκετούς αιώνες πίσω. 

Η εύθραυστη ισορροπία του κόσμου μας, το γεγονός ότι η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται ξανά στη δίνη μιας νέας κρίσης, της τρίτης μόνο στην τελευταία δεκαπενταετία, το ενδεχόμενο η καπιταλιστική ευφορία ανάκαμψης και πράσινης μετάβασης να πνιγεί σε ένα ολέθριο μείγμα πληθωρισμού, λιμών, κοινωνικών κρίσεων και πολεμικών συγκρούσεων άγνωστης διάρκειας, είναι ατόφια προϊόντα της ευφυΐας των ευφυέστερων ανθρώπων που μας κυβερνούν. 

Μπορούμε να είμαστε περήφανοι ως είδος για τις αιγυπτιακές πυραμίδες, τις βραχογραφίες του Λασκό ή τη Sagrada Familia της Βαρκελώνης και την ευφυΐα που απαίτησε η κατασκευή τους. Αλλά το στοιχειώδες ένστικτο της συλλογικής επιβίωσής μας κανονικά δεν επιτρέπει ανοχή στην καταστροφική ευφυΐα π.χ. των κεντροτραπεζιτών που προσπαθούν να ρίξουν τον πληθωρισμό με ακριβότερο χρήμα. Σαν εμπρηστές που σπεύδουν να σβήσουν με ντεπόζιτα βενζίνης την πυρκαγιά που οι ίδιοι έβαλαν. 

Η ευφυΐα είναι υπερεκτιμημένη. Οι ευφυείς που μας καταστρέφουν, ωστόσο, είναι βρώσιμοι. Αν πρόκειται να σωθούμε από την ευφυΐα τους, ευχαρίστως να αντικαταστήσω με μερικούς από δαύτους την απόλαυση ενός ευφυούς χταποδιού στα κάρβουνα. 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ  

Το έξυπνο πουλί από τη μύτη πιάνεται. 

Παροιμία

2035

 Η Εφημερίδα των Συντακτών, 10-13/6/2022

Το 2035 θα είμαι… Οχι, δεν θα σας πω πόσο ακριβώς θα είμαι, αλλά, αν ζω, θα είμαι αρκετά μεγάλος για να υποβληθώ σε υποχρεωτική επανεξέταση ικανότητας οδήγησης. Ορθό και λογικό, ούτε εγώ έχω όρεξη να πάρω στον λαιμό μου κανένα ανυποψίαστο διαβάτη. Το 2035, το αυτοκίνητό μου, που σήμερα είναι σχεδόν είκοσι ετών και έφηβο δεν το λες στην κλίμακα των αυτοκινητοβιομηχανιών, θα θεωρείται υπερήλικο –αν όχι και κλινικά νεκρό– στο γηροκομείο της αυτοκίνησης. Αν μέχρι τότε έχει γλιτώσει τον τεχνικό θάνατο, ένα διαλυτικό τρακάρισμα ή κάποιο πρόγραμμα υποχρεωτικής απόσυρσης θα πέσει πάνω στο ορόσημο του τέλους των οχημάτων εσωτερικής καύσης.

Μέχρι το 2035, πρέπει να έχω φροντίσει να αντικαταστήσω το μνημείο αυτοκινητικής αρχαιολογίας, με το οποίο κυκλοφορώ, με ένα σύγχρονο, καθαρό, ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Θεωρητικά, το μεσήλικο Ford Modeo μου (λίγη γκρίζα διαφήμιση μπας και αρπάξουμε καμιά χορηγία), που αναμενόμενα το τελευταίο διάστημα επισκέπτεται όλο και συχνότερα συνεργεία και φαναρτζίδικα, θα μπορεί να κυκλοφορεί μέχρι το 2050, καίγοντας ρυπογόνο βενζίνη, με άγνωστη μέχρι τότε διακύμανση τιμής. Μέχρι τότε, το κόστος συντήρησής του θα έχει εξελιχθεί σε ακριβό χόμπι. Το 2050, θα είμαι… Οχι, ούτε εγώ θέλω να ξέρω πόσο θα είμαι, αν θα είμαι.

Με τα μέχρι στιγμής εισοδηματικά δεδομένα, η πιθανότητα να αποκτήσω ένα νέο, καθαρό αυτοκίνητο μέχρι το 2035 είναι μικρότερη του 10%. Είτε ως εργαζόμενος μέχρι τελικής πτώσεως και εξαντλήσεως αντοχών και ορίων ηλικίας είτε ως συνταξιούχος, πιθανότατα θα συνεχίσω «να καταναλώνω περισσότερα απ’ όσα παράγω», άρα η ροπή αποταμίευσης θα βαίνει φθίνουσα ή και υπό το μηδέν. Με εξαίρεση το ενδεχόμενο να κερδίσω ένα λαχείο ή τζόκερ –που δεν παίρνω–, να τύχω μιας γενναιόδωρης κρατικής επιδότησης –κατάχλομο– ή να παίξω σε διαγωνισμό ριάλιτι hunger games (να δείτε που θα γίνει το τηλεοπτικό τρεντ της επισιτιστικής κρίσης) με έπαθλο ένα Tesla –που αποκλείεται–, θα συνεχίσω να οδηγώ τη βαριά τετράτροχη γκρανκάσα μου, συγκεντρώνοντας τα επικριτικά βλέμματα των ηλεκτροκίνητων οδηγών για τη σιχαμένη αντιπεριβαλλοντική και αντικοινωνική συμπεριφορά μου, συμπυκνωμένη στις άφθονες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. 

Δεν ξέρω πού σταματάει η πολιτική αφέλεια και πού ξεκινάει η υποκρισία στην ευκολία με την οποία οι ηγετικοί θεσμοί της Ε.Ε., μαζί και ο μόνος αιρετός, το Ευρωκοινοβούλιο, σχεδιάζουν το μέλλον μιας ολόκληρης ηπείρου με έναν περιβαλλοντικό βολονταρισμό και έναν οικολογικό φουτουρισμό που αγνοεί επιδεικτικά την επιδεινούμενη πραγματικότητα των ανθρώπων. Φυσικά και πρέπει να απαγορευτούν το 2035 τα οχήματα με κινητήρες εσωτερικής καύσης, φυσικά και πρέπει η αυτοκίνηση και οι μεταφορές να αποδεσμευτούν από την ομηρία του άνθρακα, της βενζίνης, του πετρελαίου, του αερίου. Φυσικά και κάθε Ευρωπαίος πολίτης θα ήθελε να έχει ένα ηλεκτροκίνητο αυτοκίνητο ή μηχανή με μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, ιδανικά με αυτόματη πλοήγηση και με συστήματα παθητικής ασφάλειας που εκμηδενίζουν τα ατυχήματα. Αλλά πόσοι από τα 500 εκατ. Ευρωπαίων πολιτών έχουν τη δυνατότητα να κάνουν το οικολογικό άλμα τώρα ή μέσα στην επόμενη δεκαετία; Και πόσο συμβατές με αυτό το άλμα είναι όλες οι άλλες επιλογές της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας ηγεσίας, που οδηγούν τις οικονομίες σε έναν ανελέητο ανταγωνισμό για την εξασφάλιση πετρελαίου, αερίου, πρώτων υλών, οδηγώντας τις τιμές τους σε αυτοκαταστροφικά ύψη; 

Δεν είναι ρητορικά ερωτήματα. Είναι αυτά που βλέπουν και προβλέπουν οι ίδιοι που μας καλούν για ένα αποφασιστικό άλμα στο μέλλον. Ο πόλεμος στην Ουκρανία εξελίσσεται σε γεωπολιτική σύγκρουση άγνωστης διάρκειας και έκτασης. Η ενεργειακή κρίση μπορεί να κρατήσει πολλά χρόνια, χωρίς να αποκλείεται να γίνει ο βασικός παράγοντας μιας νέας μεγάλης ύφεσης. Η δριμεία επιστροφή του πληθωρισμού δεν έχει τη σύντομη ημερομηνία λήξης που μας υπόσχονταν. Η εποχή του φθηνού χρήματος τελείωσε. Τα εισοδήματα μειώνονται δραματικά από την ακρίβεια. Οι όποιες αυξήσεις στους μισθούς ασθμαίνουν πίσω από τις πολύ ταχύτερες και υψηλότερες ανατιμήσεις. Εκατομμύρια άνθρωποι ξαναπέφτουν στο κατώφλι της φτώχειας και κάτω από αυτό. Νέα βουνά κρατικού και ιδιωτικού χρέους στοχοποιούνται από τις αγορές και τα κερδοσκοπικά κεφάλαια, τα ίδια που έξυσαν την τίγρη της προηγούμενης κρίσης.

 Αρα, ποιος και πώς θα χρηματοδοτήσει τη φιλόδοξη μετάβαση στη λευκή, ηλεκτρική, χωρίς ρύπους εποχή; Ή, για να το πω κυνικά, ποιος και πώς θα μου πληρώσει την αντικατάσταση της ασημόχρυσης, καταγρατζουνισμένης φαλκονέρας μου; 

Μέχρι το 2035, οπότε θα απαγορευτεί η πώληση ρυπογόνων αυτοκινήτων και στις αντιπροσωπείες θα μοστράρονται μόνο ηλεκτρικά οχήματα με φουτουριστική σχεδίαση και τεράστιες μπαταρίες, που η παραγωγή τους θα έχει προκαλέσει βαριές περιβαλλοντικές πληγές κάπου μακριά από την καθαρή Ευρώπη, εδώ, στην πραγματικά Γηραιά Ηπειρο θα συγκρούονται οι τεκτονικές πλάκες του διεθνούς κεφαλαίου, παράδοξα διχοτομημένου ανάμεσα στα ορυκτά καύσιμα και τις πράσινες τεχνολογίες, αλλά όλο και συχνότερα σε μια οξύμωρη ώσμωση και στα δύο. Σε σημείο που να αναρωτιόμαστε ποιος δουλεύει ποιον. Πάνω σε αυτή τη σύγκρουση, η ευρωπαϊκή ελίτ ή το συνονθύλευμα που συνθέτει την πολιτική και οικονομική ηγεσία της Ε.Ε. μοιάζει να βιάζεται να πάει μπροστά, αδιαφορώντας για το πόσους και σε ποια κατάσταση αφήνει πίσω. Καλεί τον πολίτη, που δυσκολεύεται να πληρώσει τον λογαριασμό ρεύματος, να αντικαταστήσει το ρυπαρό όχημά του με ένα πανάκριβο ηλεκτρικό (ναι, ναι ξέρω, θα φτηνύνει κάποτε κι αυτό, αλλά θυμηθείτε πόσες δεκαετίες αυτοκινητοκρατίας πέρασαν μέχρι να γίνουμε κι εμείς κοινωνία οδηγών), ως απόδειξη της περιβαλλοντικής επαγρύπνησής τους. Αλλά, με τις σημερινές συνθήκες, η γραμμή καθαρότητας που χαράσσει η ευρωπαϊκή ελίτ είναι μια γραμμή αποκλεισμού της τεράστιας κοινωνικής πλειονότητας από ένα μέλλον που αφορά μόνο όσους έχουν τις καβάντζες τους. Ετσι, μεταξύ άλλων, ρισκάρει να μεταστρέψει εκατομμύρια ανθρώπους ακόμη και σε αρνητές της κλιματικής αλλαγής και τον αγώνα για την αποτροπή της σε μια «συνωμοσία των πλουσίων». 

Τελικά, το να εμπιστευτεί κανείς σε νεοφιλελεύθερους ιδεοληπτικούς και σε φαιοπράσινους μαναντζαρέους την πράσινη μετάβαση είναι σαν να βάζει ένα νήπιο να οδηγήσει εξατάχυτη Ferrari. 

Το 2035 μάλλον δεν θα έχω αυτοκίνητο. Αλλά, αν ζω, αν δεν έχω Αλτσχάιμερ ή γεροντική άνοια, θα σιχαίνομαι ακόμη περισσότερο το ολέθριο μείγμα απληστίας και υποκρισίας που συγκροτεί τον οικονομικό μας πολιτισμό.

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Ακριβό μου διθέσιο

καλό μου αμάξι

Που περνάς απ’ τ’ απαίσιο

ξυστά

Κινητήρα και πλαίσιο

σ’ τα ’χω πειράξει

για να τη βγεις πιο μπροστά

Τη στιγμή που σ’ αγόραζα

για να τριπάρω

το κενό μου εξαγόραζα

δειλά

Την καρδούλα που χώρισα

ίσως να πάρω

σ’ άλλη ζωή πιο καλά

Μη με πας απ’ το σπίτι

τ’ ακούς, στο Θεό να με πας

Μυρωδιά καταλύτη

εσύ μοναχά μ’ αγαπάς

Α, ρε, χρόνε αλήτη

π’ ανθρώπους κι αγάπες σκορπάς

Μη με φέρνετε σπίτι

τ’ ακούς, κάπου αλλού να με πας

Λίνα Νικολακοπούλου, «Ακριβό μου διθέσιο» (από το άλμπουμ «Σαν ηφαίστειο που ξυπνά», σε μουσική Νίκου Αντύπα, 1997)

Εμείς και οι υπεραξίες της καραμανλικής σιωπής

 Η Εφημερίδα των Συντακτών, 4-5/6/2022

ΕΠΕΙΔΗ αυτή η εφημερίδα που μου κάνει την τιμή να με φιλοξενεί και της κάνω την τιμή να της παρέχω αφειδώς το πολυτιμότερο και δυστυχώς όλο και ανεπαρκέστερο αγαθό που διαθέτω, τον χρόνο, είναι εξαιρετικά εκτεθειμένη στην ελευθερία και την ανεξαρτησία της,

ΕΠΕΙΔΗ το μότο αυτής της εφημερίδας, από τότε που μερικές δεκάδες ανθρώπων έκαναν την αποκοτιά να τη στήσουν, «μοναδικοί εργοδότες οι αναγνώστες μας», είναι μια επικίνδυνη κυριολεξία επιβίωσης σε ένα ανελέητο περιβάλλον παρακμής του Τύπου, εκμαυλισμού και πολέμου από συστήματα εξουσίας, 

ΕΠΕΙΔΗ «οι μοναδικοί εργοδότες» μάς κρίνουν καθημερινά αποφασίζοντας να δώσουν ή να μη δώσουν 1,5 ευρώ (2 ή 3,90 το σαββατοκύριακο) για να μας αγοράσουν, αν και είναι εύκολο με μια χρονοκαθυστέρηση να βρουν την πραμάτεια μας τζάμπα στην ιστοσελίδα μας,

ΕΠΕΙΔΗ «οι μοναδικοί εργοδότες μας» είναι κανονικοί άνθρωποι που ψωνίζουν στο σούπερ μάρκετ, βάζουν βενζίνη, πληρώνουν ρεύμα και αέριο, αγοράζουν μηχανές ή αυτοκίνητα, κάποιοι ίσως και σπίτια, αποταμιεύουν και δανείζονται, και επομένως είναι πιθανοί πελάτες της διαφημιστικής πιάτσας και των εντολέων της, δηλαδή των διαφημιζόμενων επιχειρήσεων,

ΕΠΕΙΔΗ αυτή η πιάτσα, όμως, λειτουργεί με φίλτρα που κάμπτουν εξόφθαλμα, αν δεν καταργούν πλήρως, τους νόμους της αγοράς και της βαρύτητας, επιβραβεύοντας με διαφήμιση κυρίως τη μονοφωνία, τον παπαγαλισμό και το γλείψιμο ή τη σιωπή, τον εξωραϊσμό και την αυτολογοκρισία,

ΕΠΕΙΔΗ ο πολλαπλώς ευεργετούμενος παπαγαλισμός των ΜΜΕ κάνει το άσπρο μαύρο, τον ζόφο φως, την κόλαση παράδεισο, την αλήθεια ψέμα, την απαισιοδοξία αισιοδοξία, κι όταν είναι αδύνατο να κρύψει το πρόβλημα πετάει την μπάλα στην εξέδρα της διεθνούς κρίσης, 

ΕΠΕΙΔΗ ο ασφυκτικά ελεγχόμενος εσμός της καταιγιστικής πληροφόρησης, αντι-πληροφόρησης, από-πληροφόρησης καθιστά τον σαστισμένο αναγνώστη, ακροατή, τηλεθεατή έρμαιο άλλοτε της μονοδιάστατης προπαγάνδας κι άλλοτε ενός ανερμήνευτου χάους, 

ΕΠΕΙΔΗ η εύκολη διέξοδος από το χάος είναι τα στερεότυπα, τα κουτάκια κι οι απλοϊκές ταξινομήσεις στις οποίες συχνά παρασύρονται και αρκετοί από τους «μοναδικούς εργοδότες μας», 

ΕΠΕΙΔΗ η τελευταία, πολλαπλή κρίση –γεωπολιτική, πολεμική, οικονομική, ενεργειακή, πληθωριστική, επισιτιστική, πολιτική και αυθεντικά ευρωπαϊκή– έχει αναδείξει ένα πανευρωπαϊκό πολιτικό και ενημερωτικό μονοπώλιο που φλερτάρει ανοιχτά με τον μιλιταρισμό, 

ΕΠΕΙΔΗ οι λιγοστές εναλλακτικές σε αυτό το μονοπώλιο δαιμονοποιούνται με βολικά κλισέ και μετατρέπονται σε ανεπιθύμητο ενημερωτικό «περιθώριο»,

ΕΠΕΙΔΗ αυτή η εφημερίδα είναι επίτιμο μέλος αυτού του «περιθωρίου» και πληρώνει ακριβά ότι προσπαθεί κάνει μια διαφορετική ανάγνωση της συγκεχυμένης πραγματικότητας, ανάγνωση που οφείλει να ενοχλεί το Μαξίμου, τον Μητσοτάκη, την εξουσία, το πολιτικό σύστημα, τους θυλάκους διασπάθισης του δημοσίου χρήματος, την κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα, τις αθέμιτες πρακτικές εις βάρος των καταναλωτών, την εκμετάλλευση των εργαζόμενων, την υποκρισία της ευρωπαϊκής ηγεσίας,

ΕΠΕΙΔΗ με υπερβολική ευκολία στο «περιθώριο» που υπηρετεί η «Εφ.Συν.» μπαίνουν ενίοτε ετικέτες τύπου «πουτινάκια», «ρωσόφιλοι», «τσιπράκια», «συριζούληδες», «ομπρελοποιοί», «αντιΑΠΕδες», «λιγνιτόδουλοι», «#metooδες», «προσφυγόπληκτοι», «ΛΟΑΤΚΙδες», «δικαιωματιστές», «πασιφιστές», «πολεμοκάπηλοι», «κρατιστές», «αριστεριστές», «κισινγκερικοί», εσχάτως δε και «καραμανλικοί»,

ΕΠΕΙΔΗ κάθε ρήγμα στο προπαγανδιστικό, ενημερωτικό και πολιτικό μονοπώλιο, κάθε διαφοροποίηση από το δόγμα «αμοιβαίας καταστροφής» που κυριαρχεί στο ευρωπαϊκό στερέωμα είναι ευπρόσδεκτη, και δεν αγαπήσαμε ξαφνικά τον Ντράγκι, τον Μακρόν ή τον Σολτς που τηλεφωνιούνται με τον Πούτιν,

ΕΠΕΙΔΗ δεν θα αγαπούσαμε ξαφνικά ούτε τη σιδηρά Μέρκελ, αν αποφάσιζε να παρέμβει δημόσια υπέρ μιας πρωτοβουλίας κατάπαυσης πυρός στην Ουκρανία και διάσωσης της πενηντάχρονης «οστπολιτίκ», αλλά θα αντιλαμβανόμασταν τον ρεαλισμό της,

ΕΠΕΙΔΗ ξέρουμε ότι η 35μηνη σιωπή του Καραμανλή στην τωρινή του κοινοβουλευτική θητεία κόστισε στους φορολογούμενους περίπου 170.000 ευρώ, όπερ σημαίνει ότι η προ ημερών ομιλία του τιμάται περίπου 50 ευρώ η λέξη,

ΕΠΕΙΔΗ προφανώς και δεν ξεχνάμε ότι η πρωθυπουργική θητεία του, εκτός από την ατυχήσασα απόπειρα σύγκρουσης με τους «νταβαντζήδες» της εξουσίας, έριξε τα θεμέλια της κρίσης χρέους που ακολούθησε,

ΕΠΕΙΔΗ δεν ξεχνάμε τι είναι ο καθένας, δεν έχουμε αυταπάτες για κανέναν, αλλά αγωνιούμε διαρκώς να βρισκόμαστε «στη σωστή πλευρά της ιστορίας», πριν γίνουμε κι εμείς κι όλη η Ευρώπη «ιστορία», με τον ζοφερό τρόπο που έγινε δυο φορές τον 20ο αιώνα, 

ΓΙ’ ΑΥΤΟ λοιπόν δεν γίναμε «καραμανλάκια», δεν μας γοήτευσε αίφνης ο «μεγάλος σιωπηλός» με τις 3.400 λέξεις της ομιλίας του και τις κορώνες για τη νέα απολυταρχία του πλούτου ή τις μπηχτές για τον ρόλο των ΗΠΑ. Χαραμάδες κοινής λογικής αναζητούμε, ρωγμές στη φαιοπράσινη ευρω-υστερία και στον θίασο που κυβερνά αναδεικνύουμε. 

ΥΓ. Απορία: Η αποθέωση του πατριωτικού κιτς, στη γραβάτα με τα σημαιάκια, ήταν αυτοσαρκασμός ή καθησυχαστικό μήνυμα στο ακροατήριο που χτύπησε κάρτα στο ιβέντ χωρίς να ακούσει λέξη;

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ

Δεν ήταν ασύνηθες σε καιρό πολέμου η πληροφόρηση σε έναν βαθμό να είναι ελεγχόμενη, το φαινόμενο όμως απροσχημάτιστης προπαγάνδας και διασποράς fake news είναι ανησυχητικό. Αν σ’ αυτό προστεθούν τα ήδη εξαπλούμενα φαινόμενα του ανεξέλεγκτου λαϊκισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο αυθαίρετος αποκλεισμός της αντίθετης άποψης, η υπερσυσσώρευση ισχύος στην ενημέρωση σε λίγα ιδιωτικά χέρια, η κατάσταση επιδεινώνεται κατά πολύ. Μπορεί όλα αυτά να μην επηρεάζουν άμεσα την έκβαση του πολέμου, πρέπει όμως να προβληματίζουν σοβαρά για το είδος και την ποιότητα της δημόσιας ζωής που εκκολάπτεται στο όχι τόσο μακρινό μέλλον.

Κώστας Καραμανλής, «Ελλάδα και Ευρώπη στη δίνη μεγάλων αλλαγών» (Ομιλία στην εκδήλωση της Πανελλαδικής Οργάνωσης Γυναικών «Παναθηναϊκή», 1/6/2022)

Πολιτική ακρίβεια, πολιτικός μαυραγοριτισμός

Η Εφημερίδα των Συντακτών, 28-29/5/2022

 Εμείς οι μεσήλικες είχαμε ξεχάσει και οι νεότεροι απλώς δεν γνωρίζουν τι δραματικές ανατροπές μπορεί να προκαλέσει στη ζωή μας ο υψηλός πληθωρισμός. Παρότι αυτό που αποκαλείται παγκόσμιος πληθωρισμός είναι μέγεθος μόνο λογιστικό, γιατί το χειροπιαστό αποτέλεσμα της αοράτου χειρός της αγοράς είναι μόνο ο ελληνικός, ο τουρκικός ή ο γερμανικός πληθωρισμός, είναι γεγονός ότι από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, δηλαδή όταν ο καρκινογόνος ήλιος μονεταρισμού-νεοφιλελευθερισμού εδραιώθηκε στο οικονομικό στερέωμα, ο πληθωρισμός κατολισθαίνει από τα επίπεδα του 10% και με εξαίρεση δύο στιγμιαία τινάγματα μετά την κρίση του 2008, σέρνεται περί τα επίπεδα του 3-4%. Αν μιλήσουμε αποκλειστικά για την Ευρώπη, όπου η προσήλωση στο ιερό τιμαριθμικό όριο 2% της ΕΚΤ έγινε μεταφυσική πίστη, η διακύμανση ήταν ακόμη χαμηλότερη. 

Είχαμε, λοιπόν, ξεχάσει ότι μια εκτίναξη του στατιστικού πληθωρισμού πάνω από το 10% και μια απογείωση της πραγματικής ακρίβειας πάνω από το 20% σημαίνουν ότι αρχίζεις να κόβεις τα πιο απλά: τις μετακινήσεις με το αυτοκίνητο, ένα καλοκαιρινό μπάνιο εντός Αττικής, τη συχνότητα επισκέψεων στο χωριό, αν έχεις, τη διάρκεια των διακοπών σου, το πόσα πράγματα βάζεις στο καλάθι του σουπερμάρκετ, ποιες μακροπρόθεσμες αγορές αναβάλλεις τόσο μακροπρόθεσμα που είναι σαν να τις ματαιώνεις διά παντός, μια και όπως έλεγε ο θείος Τζον Μέιναρντ, μακροπρόθεσμα όλοι θα είμαστε νεκροί. 

Τα καλά νέα αυτής της δραματικής ανατροπής είναι ότι ακόμη και οι αμελέστεροι και πιο αδιάφοροι στο ερώτημα «πόσο κάνει;» αναγκάζονται να γίνονται παρατηρητές τιμών και αυστηροί επιτηρητές της αγοράς. Τα κακά νέα, όπως με θράσος μάς προειδοποιούν οι χρυσοπληρωμένοι αναλυτές των μακρο-τάσεων και μεγα-τάσεων, οι ίδιοι που διαβεβαίωναν το φθινόπωρο ότι μέχρι Γενάρη θα είχαμε καθαρίσει με αυτή τη χαζή μικρο-διαταραχή, είναι ότι ο πληθωρισμός ήρθε για να μείνει. Πόσο, ρε παιδιά; Εναν χρόνο, δύο χρόνια; Σφίγγες οι Κάλχες της μακροοικονομίας, φέρτε τους κι άλλα σφάγια να οιωνοσκοπήσουν, οι οιωνοί (τα όρνια) που πετούν πάνω από τα κεφάλια μας ορέγονται και τη δική μας, ανθρώπινη σάρκα για να στείλουν κάποιο δυσερμήνευτο μήνυμα ελπίδας ή ζόφου. Τα ακόμη χειρότερα νέα είναι πως ο πληθωρισμός πιθανότατα θα μείνει πολύς και για πολύ, για δύο λόγους: πρώτον, γιατί κάποιοι βγάζουν τρελά λεφτά από την ύπαρξή του, γιατί στην κατά τα λοιπά «σοφή» αγορά υπάρχει ένας εγγενής μαυραγοριτισμός, μια μηχανική ατομικής κερδοσκοπίας από τη συλλογική δυστυχία που ουδείς διανοείται να αγγίξει. Δείτε την ξέφρενη κερδοφορία των ενεργειακών, μεταλλουργικών, ψηφιακών, μεταφορικών ή ναυτιλιακών εταιρειών, δείτε τα γενναιόδωρα μερίσματα που υπόσχονται στους μετόχους τους και θα καταλάβετε. Δεύτερον, ο υψηλός πληθωρισμός δεν έτυχε, πέτυχε. Είναι προϊόν πολιτικών επιλογών, πράξεων ή παραλείψεων, στις οποίες οι κυβερνήσεις και οι διακρατικοί θεσμοί του καπιταλιστικού μας σύμπαντος προέβησαν συνειδητά, είτε με επίγνωση είτε με άγνοια κινδύνου. Η ακρίβεια, όπως και ο κοσμοπολίτικος μαυραγοριτισμός που συμπεριλαμβάνει, είναι πολιτική. 

Τα πολιτικά και επιχειρηματικά λόμπι βολεύονται στην ιδέα ότι ο πληθωρισμός είναι περίπου φυσικό φαινόμενο. Ακόμη και στο σχήμα λόγου «τέλεια καταιγίδα» υπονοείται κάτι μεταφυσικό, θεόσταλτο, πολιτικά αναπότρεπτο. Και σ’ αυτή τη βολική μεταφυσική έρχεται και κουμπώνει η φιλοσοφική κοινοτοπία για το «αόρατο χέρι της αγοράς», που η κατάχρησή της αδικεί τον Ανταμ Σμιθ, ο οποίος προσέφυγε σε αυτή την αμήχανη συνεκδοχή για να δείξει απλώς ότι οι τελικές τιμές είναι η σύνθεση επιλογών και συμπεριφορών χιλιάδων ανθρώπων, αγοραστών και πωλητών, που συναντώνται στο συνονθύλευμα της αγοράς. «Είναι η ψυχολογία, ηλίθιε», ήταν με λίγα λόγια το υπόρρητο μήνυμα του Σκοτσέζου διανοητή για την ουδέποτε υπάρξασα οικονομία του «τέλειου ανταγωνισμού». 

Αλλά ακόμη κι αυτός ο πιστός της ανθρώπινης ιδιοτέλειας που με μαγικό τρόπο κατατείνει σε δημόσιο, κοινωνικό συμφέρον, καταλάβαινε πως η ιδεατή οικονομική μηχανική του είναι αδύνατο να λειτουργήσει αν αφήνονταν ανεξέλεγκτα ο επιχειρηματικός μαυραγοριτισμός, τα καρτέλ, τα μονοπώλια. Κάποιο ορατό χέρι θα 'πρεπε να τα αποτρέψει. «Είναι η πολιτική, ηλίθιε», είναι ο τελικός οιωνός από τον μακρινό 18ο αιώνα του Ανταμ Σμιθ. 

Αλλά για να προσγειωθούμε στον δικό μας ζοφερό αιώνα και να τελειώνουμε με την απάτη του «φυσικού πληθωρισμού», ας κάνουμε μια μικρή ανακεφαλαίωση: 

Είναι πολιτική η επιλογή των κυβερνήσεων και των θεσμών της παγκόσμιας διακυβέρνησης να παραδώσουν σε κερδοσκοπικά χρηματιστήρια την εξουσία καθορισμού των διεθνών τιμών για κάθε αγαθό από το οποίο εξαρτάται η επιβίωση της ανθρωπότητας. Από τα μεταλλεύματα μέχρι το στάρι και από το νερό μέχρι τις εκπομπές ρύπων διοξειδίου.

Είναι πολιτική επιλογή της ηγεσίας της Ε.Ε. να επιβάλει την τιμολόγηση του ρεύματος από χρηματιστήρια ενέργειας, παραδίδοντας 500 εκατομμύρια Ευρωπαίους στο παιχνίδι μιας ανελέητης κερδοσκοπίας, που κρύβεται βολικά πίσω από την ουκρανική κρίση, αν και το χρηματιστηριακό ενεργειακό ράλι άρχισε πολλούς μήνες νωρίτερα. 

Είναι πολιτική επιλογή των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων να αρνούνται την αναστολή των χρηματιστηρίων ρεύματος, ή του ολλανδικού χρηματιστηρίου αερίου, όπου γίνεται τρελό παιχνίδι και με το «καθαρό» νορβηγικό αέριο και με το «βρόμικο» ρωσικό. Είναι πολιτική επιλογή τους να ρισκάρουν μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση, παίζοντας το παιχνίδι των κερδοσκόπων με την υποτιθέμενη εγκλωβισμένη ουκρανική παραγωγή. 

Ηταν πολιτική –και ταξική– επιλογή των κυβερνήσεων να αφήσουν απείραχτα για έναν χρόνο τα υπερκέρδη των ενεργειακών εταιρειών από τις τρελές ανατιμήσεις. Οπως είναι πολιτική επιλογή τους (επιλογή εκλογικής αυτοσυντήρησης) να τα φορολογήσουν έστω και περιορισμένα, καθυστερημένα και προσχηματικά για να αποφύγουν την κατακραυγή. Είναι πολιτική επιλογή της κυβέρνησης του Μωυσέως να μην κλείσει εδώ και τώρα το χρηματιστηριακό «μαγαζάκι» όπου παραγωγοί και προμηθευτές ρεύματος παίζουν τις κουμπάρες στις πλάτες των καταναλωτών. 

Είναι πολιτική επιλογή των κυβερνήσεων να αφήσουν ανεξέλεγκτο τον όπου γης και θαλάσσης εφοπλισμό να πενταπλασιάσει τους ναύλους μεταφοράς, να υπερασπίσει ως «εθνικό» συμφέρον την ελευθερία τους να κουβαλάνε ρωσικό, σαουδαραβικό ή ιρανικό πετρέλαιο σε πείσμα κάθε εμπάργκο, να παραγγέλνουν σωρηδόν νέα πλοία και να απολαμβάνουν αφορολόγητες σημαίες ευκαιρίας. 

Αφήνω στη φαντασία και τη γνώση σας ανοιχτό προς συμπλήρωση τον κατάλογο των αποφάσεων –πράξεων, παραλείψεων, αποσιωπήσεων, στραβών ματιών– που καθιστούν την ακρίβεια αυθεντικό προϊόν του πολιτικού μαυραγοριτισμού που κυβερνά τον κόσμο. 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

…Η εποχή των μεγάλων ανακαλύψεων πέρασε για πάντα: όλοι οι δρόμοι οδηγούν στον «πληθωρισμό μισθών», ο Μόρι δεν μπορεί να κρύψει άλλο τις πραγματικές του διαθέσεις: οι μισθωτοί, ζητώντας το περιττό, αχαλίνωτοι καταναλωτές συμβόλων, με το μικρόβιο της ισότητας που τους πλήττει, είναι οι βασικοί υπεύθυνοι του πληθωρισμού. Οι ανάγκες που θέλουμε να ικανοποιήσουμε ξεπερνούν τις υπάρχουσες δυνατότητες ικανοποίησής τους και δημιουργούν την αναγκαιότητα προσφυγής στην καταναγκαστική αποταμίευση… Στη συνέχεια ο συγγραφέας βγάζει τα συμπεράσματα που αποτελούν λογικές συνέπειες όσων προαναφέραμε: «Για να μπορέσουμε να σταματήσουμε τις αυξήσεις τιμών στη διάρκεια των δύο δεκαετιών που έρχονται, κι αν θέλουμε να διαφυλάξουμε τον πολιτισμό και την κληρονομιά ολόκληρης της ανθρωπότητας, θα πρέπει να δεχτούμε δίχως δισταγμό και ταυτόχρονα δύο δρακόντεια μέτρα: την αισθητή αύξηση των φορολογικών επιβαρύνσεων και την αυταρχική συγκράτηση των αυξήσεων στους μισθούς στο πλαίσιο που καθορίζει η άνοδος της παραγωγικότητας». 

Πολ Μπουργκές, «Φταίνε οι μισθοί για τον πληθωρισμό;» (1978)

Ευρώπη, μόνη, αυτοκτονεί

 Η Εφημερίδα των Συντακτών, 21-22/5/2022

Μπορεί να με θεωρήσετε συνωμοσιολόγο, φαντασιόπληκτο, λαϊκιστή, κρυφοπουτινιστή ή απλώς απλοϊκό, αλλά όσο περνάει ο καιρός εδραιώνεται η πεποίθησή μου ότι στόχος αυτής της αιματηρής διένεξης στην καρδιά της Γηραιάς Ηπείρου, με ολοφάνερο υποβολέα και υποδαυλιστή τις ΗΠΑ, δεν είναι η εξουθένωση της Ρωσίας τώρα και η αποδυνάμωση της Κίνας αργότερα, αλλά η Ευρώπη. Ούτε ο Πούτιν, ούτε οι Ρώσοι ολιγάρχες, ούτε το ρωσικό ενεργειακό μονοπώλιο, ούτε οι πρώτες ύλες που κρύβει η αχανής ρωσική αυτοκρατορία, ούτε η στρατιωτική και πυρηνική της ισχύς, ούτε οι συμμαχίες της και ο γεωπολιτικός ρόλος της. 

Πρωταρχικός στόχος της αμερικανικής υπερδύναμης είναι να αποδυναμώσει μέχρι διάλυσης το 70χρονο διακρατικό μόρφωμα που λέγεται Ευρωπαϊκή Ενωση. Να εξουθενώσει οικονομικά την πιο ανοικτή, διεθνοποιημένη και επιδραστική αγορά του κόσμου, που είναι ταυτόχρονα και η πιο εξαρτημένη από όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Να εξασθενίσει το νόμισμά της, να ενισχύσει τις αντιφάσεις και τις αντιθέσεις της, να αντιστρέψει τους εσωτερικούς συσχετισμούς ισχύος της, να αποσταθεροποιήσει τις ήδη ασταθείς διαδικασίες ολοκλήρωσης και ενοποίησής της, να εξουθενώσει τους ισχυρότερους πόλους της. Πρωτίστως την ηγεμονεύουσα στην Ε.Ε. εδώ και πολλές δεκαετίες, Γερμανία. 

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ευρωπαϊστής ή αντιευρωπαϊστής, φιλορώσος ή ρωσόφοβος, αμερικανόφιλος ή φανατικός αντιαμερικανός για να είναι καχύποπτος απέναντι στο τελευταίο «πρότζεκτ» του θείου Σαμ στην Ευρώπη. Στο οποίο η ευρωπαϊκή ηγεσία σύρεται πιο πειθήνια και αυτοκαταστροφικά από ποτέ. Σε όποιον βαθμό κι αν αισθανόμαστε «Ευρωπαίοι», έστω κι αν αυτά που μας ενώνουν είναι πιο οδυνηρά απ’ αυτά που μας χωρίζουν (μακρινές μνήμες πολέμων, εθνικισμοί, ανταγωνισμοί, επεμβάσεις, ανισότητες), δικαιούμαστε να είμαστε βαθύτατα καχύποπτοι απέναντι σ’ αυτό που συμβαίνει με επίκεντρο την Ουκρανία. Σε βαθμό που να αναρωτηθούμε μήπως, σε αντίθεση με τις δημόσιες φιλοφρονήσεις αμοιβαίου μίσους και απέχθειας που ανταλλάσσουν, Μπάιντεν και Πούτιν, ή οι στενοί επιτελείς και υποβολείς τους, συνεννοούνται καλύτερα και για περισσότερα από όσα νομίζουμε. Ως συνδαιτυμόνες σε ένα μεγάλο γεωπολιτικό τσιμπούσι, με μενού όχι μόνο την Ουκρανία, αλλά όλη την Ευρώπη. 

Η ευρωπαϊκή ενοποίηση ήταν εξ αρχής ένα αμερικανικό πρότζεκτ. Το Σχέδιο Μάρσαλ ήταν ο χρηματοδοτικός πρόλογος της ΕΚΑΧ, το Σχέδιο Σούμαν για την Κοινότητα Ανθρακα και Χάλυβα δεν ήταν παρά μια πιο «γαλλική» εκδοχή του αμερικανικού μοντέλου ομοσπονδιακής διαχείρισης της μεταπολεμικής Ευρώπης, με πυρήνα τη Γαλλία και τη Δυτική Γερμανία και με πρώτο καθήκον την περιχαράκωση της ΕΣΣΔ και του μπλοκ των σοσιαλιστικών χωρών. Η αποστολή εξετελέσθη επιτυχώς μεν, αλλά δεν πέρασαν απαρατήρητες οι ενοχλητικές για την αμερικανική υπερδύναμη τάσεις αυτονόμησης του ευρωπαϊκού πρότζεκτ, με πιο χαρακτηριστική την προσεκτική γερμανική «οστπολιτίκ» (ανατολική πολιτική), από το 1970 και εντεύθεν, που έσπαγε κάπως τον πάγο του Ψυχρού Πολέμου, αλλά και κυρίως ζέσταινε τους Δυτικογερμανούς -και τις επιχειρήσεις τους- με ρωσικό αέριο. Από τότε κρατάει αυτή η κολόνια, που σήμερα έχει ξεθυμάνει και αναδίδει μόνο δυσώδες μεθάνιο. 

Το επόμενο μεγάλο καθήκον που ανέθεσαν οι Αμερικανοί «επενδυτές» στην ατελή Ευρωπαϊκή Ενωση ήταν η διαχείριση της κατάρρευσης της ΕΣΣΔ και όλου του μπλοκ της Ανατολικής Ευρώπης, που έγινε η δεξαμενή της μεγάλης διεύρυνσης αλλά και της επίσης μεγάλης αποσύνθεσης-ανασύνθεσης της πολιτικής γεωγραφίας της ηπείρου. Η ευρωπαϊκή ηγεσία έκανε την τεράστια βρομοδουλειά της ενσωμάτωσης ενός συνονθυλεύματος κοινωνιών και χωρών, χρηματοδοτώντας εμμέσως ή αμέσως από πολεμικές, αιματηρές επεμβάσεις και εμφυλίους (Γιουγκοσλαβία) μέχρι βελούδινα διαζύγια (Τσεχοσλοβακία). 

Η διεύρυνση της Ε.Ε. από μια άποψη ήταν και ένα αδάπανο outsourcing των Αμερικανών για τη μεγαλύτερη διεύρυνση, ουσιαστικά τον διπλασιασμό του ΝΑΤΟ μέσα σε μόλις 20 χρόνια. Και πάλι, ωστόσο, η νατοποίηση της Ευρώπης δεν άφηνε απόλυτα ικανοποιημένους τους Αμερικανούς εμπνευστές της, μια και αν εξαιρέσει κανείς τον υπερβάλλοντα, αντιρωσικό και φιλοαμερικανικό ζήλο των νεοφώτιστων της Ανατολικής Ευρώπης, η λεγόμενη «παλιά Ευρώπη» έδειχνε τις ίδιες ενοχλητικές διαθέσεις αυτονόμησης, τις ίδιες «εμμονές» στην οστπολιτίκ της απέναντι στη Ρωσία, με κορυφαία στιγμή τον περίφημο αγωγό Nord Stream 2, πρότζεκτ 11 ετών και 11 δισεκατομμυρίων, που ματαιώθηκε την «κατάλληλη στιγμή». 

Οι Αμερικανοί νονοί, την κατάλληλη στιγμή, μετά από μια πανδημία που ταρακούνησε την πιο παγκοσμιοποιημένη οικονομία και αγορά του πλανήτη, που έβαλε σε δοκιμασία τις εμπορικές διασυνδέσεις και τα δίκτυα παραγωγής της, απαιτούν από το βαφτιστήρι τους να κάνει τη μεγαλύτερη βρομοδουλειά στην ιστορία της. Να εγκαταλείψει διά παντός την ενοχλητική οστπολιτίκ της, να κόψει κάθε δεσμό με τη ρωσική υπερδύναμη, να την περικλείσει πίσω από ένα εχθρικό τείχος, να εγκαταλείψει λεπτές ισορροπίες επτά δεκαετιών, να ρισκάρει την παραγωγική και οικονομική αυτοκαταστροφή της, να διακινδυνεύσει ακόμη κι έναν διεθνή πόλεμο στα ματωμένα χώματά της. 

Ασφαλείς πίσω από τον ωκεανό τους, οι Αμερικανοί νονοί της ενωμένης Ευρώπης ωθούν τη γερμανική ηγεσία και την επιχειρηματική ελίτ της να σπάσουν και τα τελευταία μεταπολεμικά ταμπού, να ξαναστρατιωτικοποιήσουν τη χώρα και την οικονομία τους και να παρασύρουν σε αυτό όλους τους δορυφόρους τους, ακόμη και τους πιο επιφυλακτικούς και μέχρι τώρα στρατιωτικά ουδέτερους. 

Ας υποθέσει και ας ελπίσει κανείς ότι η μετατροπή της Ευρώπης σε πυριτιδαποθήκη ανάλογη με αυτό που ήταν τις παραμονές των δύο παγκόσμιων πολέμων δεν θα οδηγήσει στις ίδιες τερατογενέσεις, με τους ίδιους πρωταγωνιστές. Αυτό, ωστόσο, δεν αποτρέπει την υπόλοιπη, πολεμικών διαστάσεων ζημιά που γίνεται στην Ευρώπη. Η οικονομία ξαναγίνεται το επίκεντρο ακόμη μιας μακρόχρονης κρίσης. Είναι η πρώτη που φλερτάρει ανοικτά με τον στασιμοπληθωρισμό, ενδεχομένως και με ύφεση. Κινδυνεύει από πλεονασματική οικονομική ζώνη να πνιγεί σε πλημμυρίδα εμπορικών ελλειμμάτων. Πάει ολοταχώς για ακόμη μια χαμένη δεκαετία. Το κοινό νόμισμά της τρώει ξύλο και από το «φιλικό» δολάριο και από το «εχθρικό» ρούβλι.

Η Ευρώπη είναι ήδη το πρώτο μεγάλο θύμα της ρωσικής εισβολής και του πολέμου στην Ουκρανία. Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν ήταν και ο βασικός στόχος του. Οχι τόσο από τον ίδιο τον εισβολέα, όσο από τον υπερατλαντικό υποβολέα. Οι επιλογές της ηγεσίας της εξελίσσονται σε αυθεντικές πράξεις αυτοχειρίας. 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ

Η Ευρώπη κατάφερε να επιζήσει από πολύ χειρότερες απόπειρες ομογενοποίησης της ηπείρου. Ολες είχαν κοινό χαρακτηριστικό την αλαζονεία, ενώ καμιά δεν έμελλε να στεφθεί με διαρκή επιτυχία. Τα προγνωστικά δεν μπορούν να είναι ευνοϊκά ούτε για τη μη βίαιη εκδοχή ενός τέτοιου εγχειρήματος. Ολες οι αυτοκρατορίες της Ιστορίας ήκμασαν μόνο για έναν ορισμένο χρόνο ημιζωής, προτού καταρρεύσουν εξαιτίας της υπερδιεύρυνσης και των εσωτερικών τους αντιφάσεων.

Hans Magnus Enzensberger, «Γλυκό τέρας Βρυξέλλες» 

Η μεταφυσική του κέρδους

 Η Εφημερίδα των Συντακτών, 14-15/5/2022

Εχουμε φτάσει σε σημείο καμπής για τον οικονομικό πολιτισμό μας. Διακυβεύονται αξίες και σταθερές αιώνων. Πρέπει να αποφασίσουμε: Το κέρδος είναι καλό πράγμα και αξίζει να το υπερασπίσουμε ως υπέρτατο υπαρξιακό κίνητρο της παραγωγικής μας δραστηριότητας ή το αντίθετο; Το κέρδος είναι η δίκαιη επιβράβευση της επιχειρηματικότητας και οι διεκδικητές του πρέπει να υπερηφανεύονται γι’ αυτό ή αντιθέτως είναι προϊόν μιας ανήθικης, σκοτεινής και αντικοινωνικής συμπεριφοράς και πρέπει να το κρύβουν κάτω από το χαλί, στα ψιλά γράμματα των ισολογισμών ή σε μια τροπική οφσόρ στον Ειρηνικό; Μήπως υπάρχει κάποιο όριο ηθικής, πολιτικής και κοινωνικής ανοχής του κέρδους και πρέπει απλώς να το βάλουμε κι αυτό στη διατίμηση; 

Οι αποσαφηνίσεις είναι απαραίτητες καθώς φαίνεται ότι με τη μεγαλοθυμία και την πυγμή του Μωυσέως η Ελλάδα θα γίνει πιθανότατα η πρώτη πραγματικά κομμουνιστική κοινωνία στην ιστορία της ανθρωπότητας, αφού προτίθεται να φορολογήσει με το ιλιγγιώδες 90% τα υπερκέρδη των ηλεκτροπαραγωγών, άρα να προβεί στη σχεδόν ολοσχερή απαλλοτρίωση των απαλλοτριωτών, υποχρεώνοντας τα αποκαΐδια της ουτοπίας να σκίσουν τις επαναστατικές περγαμηνές τους. Να τα απαλλοτριώσει, εφόσον βέβαια μετρηθούν, ζυγιστούν και ευρεθούν επαρκή. Διότι ακούμε ακόμη στ’ αυτιά μας την αγωνιώδη ανάσα του Αδώνιδος και τελικώς τον ανακουφιστικό αναστεναγμό του πριν κραυγάσει στεντορείως «Να, είδατε, δεν υπάρχουν υπερκέρδη!». 

Μισό, δεν έχουμε καταλάβει, θέτε ή δεν θέτε να υπάρχουν υπερκέρδη στην ενέργεια; Θέτε ή δεν θέτε να αποδώσει το ενεργειακό καζίνο, όπως έχει γίνει σε πολλές καθωσπρέπει μη κομμουνιστικές, εντελώς καπιταλιστικές χώρες της Ε.Ε, κατιτίς από τα δισεκατομμύρια που ενθυλάκωσε από την απογείωση των τιμών στο ρεύμα, στο αέριο, στο πετρέλαιο, ακόμη και στον αέρα τον κοπανιστό (αιολικά) και στον τζάμπα ήλιο (φωτοβολταϊκά); Διότι, έτσι όπως εξελίσσεται το πράγμα, αν πάρουμε τοις μετρητοίς και τις αγωνιώδεις προσπάθειες των καλών συναδέλφων του σχετικού ρεπορτάζ να μας πείσουν πόσο έξω έχει πέσει ακόμη και στους ισχνούς υπολογισμούς της η ΡΑΕ και πόσο μέσα έχουν μπει οι καημένες οι εταιρείες για να δώσουν εκπτώσεις στους πελάτες τους, τη βλέπω τη δουλειά: θα κάνουμε έρανο υπέρ παρόχων και, αντί φορολόγησης των υπερκερδών τους, μάλλον θα φορολογηθούμε εμείς για την κάλυψη των υπερ-ζημιών τους. Τι νομίζετε, εκκλησία κλέβουμε με όσα πληρώνουμε στους λογαριασμούς ρεύματος. 

Σ’ αυτή την ιλαροτραγωδία που εκτυλίσσεται εδώ και μήνες για το αν υπάρχουν ή όχι υπερ-κέρδη (ή υπερ-έσοδα, όπως κατ’ ευφημισμόν βαφτίζεται η απροσδιόριστης πηγής υπεραξία που καταλήγει στα ταμεία των ενεργειακών εταιρειών), αποκαλύπτεται η μυστικιστική, μεταφυσική και τελικά σχιζοειδής σχέση των επιχειρήσεων με το κέρδος. Αν και το κέρδος είναι το απόλυτο κίνητρο της επιχειρηματικότητας, η λογιστική και δημόσια αποτύπωσή του, η κοινωνικοποίησή του τελικά περνάει από άλλα φίλτρα. 

Οταν οι επιχειρηματικοί κολοσσοί απευθύνονται στις αγορές, στους επενδυτές, στους παίκτες των χρηματιστηρίων, στις τράπεζες, στα επενδυτικά κεφάλαια, στους μετόχους, τότε το κέρδος είναι μια αυταξία προς προβολή, επίδειξη, συχνά και προς τεχνητή μεγέθυνση, δηλαδή παραφούσκωμα. Εκεί και τότε υλοποιείται η οξυδερκής παρατήρηση του Ανταμ Σμιθ ότι για τους πλουσίους η κυριότερη ψυχολογική λειτουργία του πλούτου έγκειται στην επίδειξή του. Λειτουργικά κέρδη, οργανικά κέρδη, κέρδη EBITDA, p/e, μηνιαία, τριμηνιαία, ετήσια, όσα μυστικιστικά και δυσανάγνωστα ονόματα κι αν τους δώσουμε, τα κέρδη πρέπει να προβάλλονται, να γαργαλάνε προσδοκίες υπεραποδόσεων, ανόδου των μετοχών και δελεαστικών μερισμάτων σε επενδυτές και μετόχους. Ο κανόνας είναι πως το κέρδος φέρνει κέρδος, κι εδώ δεν χρειάζεται καμιά πρόθεση «υπέρ» ή «υπό», δεν υπάρχει διατίμηση και όριο, τα κέρδη μπορούν να αυξάνονται 10%, 100%, 1000%, 10.000%, απεριόριστα. 

Αλλά όταν το κέρδος πρέπει να εμφανιστεί ενώπιον της κοινωνίας, μπροστά στον μισθωτό της επιχείρησης που ζητάει αύξηση για τη σκληρή δουλειά του, μπροστά στον καταναλωτή που απορεί για την αύξηση της τιμής του προϊόντος ή της υπηρεσίας που του παρέχει η επιχείρηση, μπροστά στον προμηθευτή που ζητάει την εξόφλησή του για πρώτες ύλες και υλικά, στην τράπεζα, που ζητάει τα δόση των δανείων που παρέχει και, κυρίως, μπροστά στη φορολογική Αρχή, δηλαδή στο κράτος που καλείται να παίξει στοιχειωδώς τον ρόλο του ως μέγα αναδιανεμητή του πλούτου, τότε μυστηριωδώς το κέρδος εξαφανίζεται. Συρρικνώνεται ψοφοδεές και ασήμαντο στο μικρότερο δυνατό μέγεθος. Πετά από πάνω του κάθε τι περιττό και επιβαρυντικό –τόκους, φόρους, αποσβέσεις, έξοδα, αμοιβές διοίκησης, απαλλαγές, αναβαλλόμενες φορολογίες– κρύβεται σε περίεργους κωδικούς, σε ακατάληπτους ισολογισμούς, σε βολικές νομοθετικές ρυθμίσεις, ταξιδεύει σε θυγατρικές του εξωτερικού, διακτινίζεται σε υπεράκτιους τραπεζικούς λογαριασμούς, αλλάζει φορολογική πατρίδα, κυνηγώντας τον χαμηλότερο ή μηδενικό συντελεστή. Ιδεωδώς, το κέρδος, η κινητήρια δύναμη του καπιταλισμού, το κατά τεκμήριο κίνητρο οικονομικής «προόδου», μεταμορφώνεται σε μια ξεγυρισμένη ζημιά, μια μαύρη τρύπα την οποία το κράτος –άρα οι φορολογούμενοι– συχνά οφείλουν να καλύψουν σε χρήμα ή σε είδος. Γιατί τι θα γενούμε αν καταρρεύσουν τα επιχειρηματικά βάθρα της κοινωνίας; 

Αποφασίστε, φίλοι μου, γιατί έχουμε ζαλιστεί: Είναι καλό καγαθό πράγμα το κέρδος ή είναι έγκλημα καθοσιώσεως; Θα το διατυμπανίζετε ή θα το εξαφανίζετε; Θα αποδίδετε το ελάχιστο που σας αναλογεί στα φορολογικά έσοδα του κράτους ή θα συνεχιστεί επ’ άπειρον ο αναγκαστικός «έρανος» των υποτελών προς τους επιτελείς, των κάτω προς τους πάνω, των φτωχών προς τους πλούσιους; Μάλλον το δεύτερο, ε; 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Πιττακός Υρραδίου Λέσβιος έφη· παρακαταθήκας απόδος. Ανέχου υπό των πλησίον μικρά ελαττούμενος. Τον φίλον κακώς μη λέγε, μηδ᾽ ευ τον εχθρόν· ασυλλόγιστον γαρ το τοιούτον. Δεινόν συνιδείν το μέλλον, ασφαλές το γενόμενον. Πιστόν γη, άπιστον θάλασσα. Απληστον κέρδος. Κτήσαι αίδια· ευσέβειαν, παιδείαν, σωφροσύνην, φρόνησιν, αλήθειαν, πίστιν, εμπειρίαν, επιδεξιότητα, εταιρείαν, επιμέλειαν, οικονομίαν, τέχνην.

Δημητρίου Φαληρέως, «Των Επτά Σοφών Αποφθέγματα»