Saturday, February 15, 2025

Τουρνέ στους πέρα κάμπους

Η Εφημερίδα των Συντακτών, 15-16/2/20025

Η Εφη Παπαθεοδώρου ως Φροσύνη στον Φιλάργυρο του Μολιέρου, το 1987


 Οχι, αυτή δεν είναι τελικά μια στήλη κινηματογραφικής κριτικής, δεν είναι μια σελίδα για τη λογοτεχνία, το θέατρο ή τη ζωγραφική. Από τότε που δημιουργήθηκε, πριν από 25 χρόνια και μάλιστα στις σομόν οικονομικές σελίδες εφημερίδας (της «Καθημερινής»), υποτίθεται ότι αυτή η στήλη ήταν ένα υβρίδιο οικονομικού χρονογραφήματος. Αλλοτε το πετύχαινε, άλλοτε απέκλινε αρκετά, κάποτε έχανε κάθε ορατή επαφή με την οικονομία, με αποτέλεσμα ο «Ελεύθερος Σκοπευτής» να αποδεικνύεται εντελώς άστοχος. 


Ωστόσο, πολύ συχνά η πρώτη ύλη κάθε κειμένου, η αφορμή, το πρόσχημα του εβδομαδιαίου παμφλέτου, με διακηρυγμένο στόχο τον σαρκασμό στερεοτύπων του οικονομικού μας πολιτισμού ή έναν λοξό σχολιασμό της σχετικής επικαιρότητας, είναι μια ταινία, μια παράσταση, ένα βιβλίο. Σήμερα, η αφορμή και το πρόσχημα είναι ένα βιβλίο για μια θεατρική παράσταση. Μια παράσταση που πριν από 38 χρόνια διέσχιζε επί δύο και πλέον μήνες τους κάμπους της Αιτωλοακαρνανίας και των όμορων νομών.


Η Εφη Παπαθεοδώρου, ηθοποιός που έγινε ευρύτερα γνωστή πριν από 20 χρόνια στον ρόλο της «Θεοπούλας» στην τηλεοπτική σειρά «Στο παρά πέντε» (σ.σ. αναγκαία και ευπρόσδεκτη η επιτυχία, αλλά συχνά αδικεί τις πολύ βαθύτερες και πιο περίπλοκες δεξιότητες των ανθρώπων), μας παραδίδει ένα μικρό, αληθινά γοητευτικό βιβλίο που αφιερώνει στους θεατρίνους του κόσμου. 


«Θεατρίνος», αυτή είναι η λέξη, με όλες τις αμφισημίες της, ευρύχωρη για να περιλαμβάνει από τα μπουλούκια, που για δεκαετίες ήταν η μόνη επαφή της επαρχιακής Ελλάδας με την έννοια θέατρο, μέχρι τα δημοφιλή ονόματα των μεγάλων σκηνών, με τις βαρύγδουπες υπογραφές στη σκηνοθεσία που ανταγωνίζονται σε καινοτομίες και αισθητικές προβοκάτσιες. «Το ημερολόγιο μιας τουρνέ» είναι η αφήγηση της περιοδείας των θεατρίνων του ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου το καλοκαίρι του 1987 με την παράσταση του «Φιλάργυρου» του Μολιέρου. 


Ισως πρέπει να αρχίσει κανείς την ανάγνωση των μόλις 80 σελίδων του βιβλίου από το τελευταίο δισέλιδό του, για να καταλάβει ότι το να περιοδεύει ένας θίασος επί εξήντα και πλέον μέρες και να δίνει παραστάσεις σχεδόν κάθε μέρα σε άλλο χωριό ή συνοικία είναι μια πραγματική Οδύσσεια. Στον χάρτη που παραθέτει η Ε. Παπαθεοδώρου σημειώνονται 36 σταθμοί που αντιστοιχούν σε ισάριθμες παραστάσεις. Αγρίνιο, Παραβόλα, Κατούνα, Θέρμο, Καρπενήσι, Αρτα, Βλυχό Λευκάδας… Αλλά κυρίως τα καμποχώρια της Αιτωλοακαρνανίας, που το 1987 ζούσαν ακόμη κυρίως από και για τον καπνό, εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα σπαρμένα κυρίως με «Βιρτζίνια», την ποικιλία που περισσότερο ζητούσαν τότε οι καπνοβιομηχανίες, στην ακμή τους ακόμη. Το Αγρίνιο ήταν ακόμη τότε η «Παπαστρατούπολη» και η Ελλάδα η μεγαλύτερη παραγωγός καπνού στην Ευρώπη. 


Η αφήγηση ξεκινά από τις 22 Ιουλίου και τελειώνει στις 25 Σεπτεμβρίου του 1987. Κάθε μέρα και μια διαδρομή, μια στάση, μια παράσταση σε ένα χωριό, μια συνοικία. Μπορεί σε κάποια χωριά να βλέπουν πρώτη φορά θίασο, έστω ενός δημοτικού θεάτρου, θεατρίνους, κοστούμια, σκηνικά, Μολιέρο. Φυσικά, ούτε λόγος για θεατρική αίθουσα ή κάτι παρεμφερές, σκηνή μπορεί να είναι μια πλατεία, μια αλάνα, ένα σταυροδρόμι, η αυλή ενός σχολείου, ένα γήπεδο στο οποίο έχει απλώς αφεθεί η ξύλινη εξέδρα που την προηγούμενη μέρα φιλοξενούσε το μεγάλο πανηγύρι, με κλαρίνα, τσάμικα και τα σχετικά. Κάθε σταθμός και μια σύντομη αφήγηση. 


Ο χαρακτηρισμός «ημερολόγιο» στον τίτλο του βιβλίου είναι εντελώς ακριβής. Η γραφή της Εφης Παπαθεοδώρου είναι αποσπασματική, σαν σημειώσεις που ανασύρθηκαν από παλιό, χειρόγραφο ημερολόγιο και καθαρογράφτηκαν. Σύντομες, καίριες φράσεις, στις οποίες εναλλάσσονται περιγραφές τοπίων, κτιρίων, ανθρώπων, σχόλια της συγγραφέα, στιγμιότυπα, συζητήσεις με χωριανούς που συναντά πριν ή μετά κάθε παράσταση, ιστορικές σημειώσεις για κάθε τόπο, οξυδερκείς παρατηρήσεις για τις ιδιαίτερες κουλτούρες και ιδιοσυγκρασίες που μπορούν να αλλάζουν ριζικά σε απόσταση μερικών χιλιομέτρων. Φυσικά, οι τόποι που εναλλάσσονται από μέρα σε μέρα και από παράσταση σε παράσταση είναι οικείοι στη συγγραφέα -είναι κι αυτή Αγρινιώτισσα (από τα Σιταράλωνα Τριχωνίδας)- αλλά το μάτι της θεατρίνας ανακαλύπτει πράγματα που ίσως δεν είχε ξαναδεί, ενώ το χέρι της συγγραφέα προσθέτει πληροφορίες για το παρόν και το παρελθόν κάθε τόπου, κρυμμένες πίσω από αντιαισθητικούς «νεωτερισμούς», ιστορική λογοκρισία, πολιτικό εκμαυλισμό. 


Ο σαρκασμός και αυτοσαρκασμός, άφθονος και πηγαίος. «Παίζομε με μικρόφωνα. Παράσταση χάλια - ακούγονται τα ποδοκροτήματα». «Χειροκροτούν θερμά. Η εκτίμησή μου για τους Τσιγγάνους επιβεβαιώνεται γι’ άλλη μια φορά». «Παράσταση φιάσκο». «Ο δόλιος Αρπαγκόν θρηνεί για τον χαμένο του θησαυρό ενώ οι χασάπηδες απέναντι λιανίζουν μεγαλοπρεπώς παϊδάκια»… Μεταξύ του θεατρικού μαραθώνιου του θιάσου και της καθημερινότητας των «ρυπαρών και φθειραπόγονων Αιτωλοακαρνάνων» (αλλά και των Λευκαδιτών ή Αρτινών) παρεισφρέουν κρίσιμες παρατηρήσεις για το παρελθόν και το παρόν. «Ο αδερφός μου σκοτώθηκε στο δεύτερο αντάρτικο». «Το χωριό είναι όλο αμπέλια… Η ΕΟΚ θέλει να τα ξεκωλώσουν τώρα». «…Τα παρασκήνιά μας δίπλα σε ρίζες ξερών καλαμποκιών και καπνόριζες»… 


Είναι επίτευγμα πώς μέσα σε τόσο λίγες σελίδες ξετυλίγεται μια πυκνή κοινωνιολογική και ανθρωπολογική τοιχογραφία μιας περιοχής της Ελλάδας με μεγάλο πολιτικό και οικονομικό ειδικό βάρος. Εχω κι εγώ μια οικειότητα με την περιοχή, που κατά σύμπτωση άρχισα να τη γνωρίζω ακριβώς την ίδια χρονιά. Αν και βαρύς καπνιστής, πρώτη φορά το 1987 ερχόμουν σ’ επαφή με τον πρώτο κρίκο της εφοδιαστικής του καπνού: να πέσει ο σπόρος, να γίνουν τα φιντάνια, να φυλαχτούν από το κρύο, να μεταφυτευτούν στο χωράφι, να ποτιστούν μέχρι να γίνουν δίμετρα φυτά, να μαζευτούν με τη δροσιά της νύχτας προς ξημέρωμα, να αρμαθιαστούν, να ξεραθούν, να περάσει ο έμπορας να τ’ αξιολογήσει και να τα τιμολογήσει. Οι περισσότεροι άνθρωποι του καπνού μάλλον δεν θα είχαν κουράγιο να πάνε σε παράσταση, ακόμη κι αν παιζόταν έξω από την πόρτα τους. Ισως τον Σεπτέμβριο, όταν είχε μαζευτεί και το τελευταίο πατόφυλλο. Οι άνθρωποι του καπνού δούλευαν ακατάπαυστα, δεν χαίρονταν ποτέ το καλοκαίρι, έχτιζαν σπίτια, σπούδαζαν παιδιά, αγόραζαν ακίνητο στην πόλη, έπαιρναν αυτοκίνητα, κι έβλεπαν τις βαντούλες του καπνού να ξεραίνονται κρεμασμένες από τα ταβάνια υπόστεγων και ημιτελών ισογείων σαν τον θησαυρό του Φιλάργυρου του Μολιέρου. 


Ισως, αν ήξεραν την καταστροφή που θα ερχόταν και θα αφάνιζε κάθε υποψία καπνόφυλλου στον μεγαλύτερο σε έκταση και πιο ευεργετημένο σε νερά και καλλιεργητικές εκτάσεις νομό της χώρας, ίσως ξέκλεβαν δυο ώρες για να δουν την παράσταση του ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου, τους θεατρίνους, τον Αρπαγκόν, τη Φροσύνη (Εφη Παπαθεοδώρου), τον Βαλέριο. Αλλωστε, ο Μολιέρος έχει αντέξει περισσότερο από τον ιστορικό κύκλο της βιομηχανίας του καπνού. 



ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Ενας γέρος έχει πιάσει κουβέντα με τον Αρπαγκόν, στο δίλημμα του γερο-φιλάργυρου για το αν θα προτιμήσει τη νεαρή νύφη από την κασελίτσα του με τα λεφτά του. 

«Παρ’ τα λιφτά σ’ κι άσ' την να πάει στο καλό της». 

Οσο για τη νύφη, τη συμβουλεύει: 

«Δώστ’ μια σπρουξά να πάει στα κομμάτια».

Στη δε προξενήτρα: 

«Εσύ τα ‘φτιαξις ούλα» 

Εφη Παπαθεοδώρου, «Το ημερολόγιο μιας τουρνέ» (εκδόσεις Αίολος)


Saturday, February 8, 2025

Ο συντομότερος δρόμος προς το χάος

 Η Εφημερίδα των Συντακτών, 8-9/2/2025


Εν αρχή ην ο Τραμπ. Ή έτσι νομίζαμε, τουλάχιστον, διότι ίσως ο Τραμπ δεν ήταν πραγματικά η αρχή, ούτε καν ο Τραμπ του 2017 που έριξε λίγα χαστουκάκια στη λεγόμενη παγκοσμιοποίηση, για την ακρίβεια στη θεσμικά ρυθμισμένη παγκοσμιοποίηση, αυτή που εδώ και μερικές δεκαετίες, με πολιτικές αποφάσεις κυβερνήσεων και διακρατικών οργανισμών υπερ-ρύθμισε τους όρους απορρύθμισης των αγορών και των εθνικών οικονομιών υπέρ του κεφαλαίου και του έξυπνου χρήματος, με τις χιλιάδες μεταμορφώσεις τους. 


Αυτή η ρυθμιζόμενη απορρύθμιση, που σήμερα υποτίθεται ότι τη διαλύει ο Τραμπ με τους δασμούς που επιβάλλει επιλεκτικά για την προστασία των «αμερικανικών κεφαλαίων» (μια στιγμή! Υπάρχει πια τέτοιο πράγμα; Υπάρχει αμερικανικό, γερμανικό ή ελληνικό κεφάλαιο;) αποδείχτηκε πόσο σικέ ήταν στη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης και της κρίσης χρέους. Αν οι νεοφιλελεύθεροι εγκέφαλοι που διαβουκολούν τις οικονομίες του πλανήτη, ως κεντρικοί τραπεζίτες, πρωθυπουργοί, υπουργοί ή CEO πολυεθνικών ομίλων, ήταν νεοφιλελεύθεροι μέχρι μυελού οστέων, θα άφηναν να καταρρεύσει κάθε τράπεζα, κάθε επενδυτικό ταμείο, κάθε αρπακτικό κεφάλαιο, κάθε κρατικό θησαυροφυλάκιο που βρέθηκε με τα «σαπάκια» παράγωγα των επισφαλών στεγαστικών δανείων στα χέρια, σαν τον κατσικοκλέφτη με τη γίδα στην πλάτη. Αλλά δεν το έκαναν. Αφησαν να καούν μερικά ξερά, να αποκοπούν οι πιο αδύναμοι κρίκοι –φυσικά κι η Ελλάδα ανάμεσά τους–, αλλά σε γενικές γραμμές έδρασαν συντονισμένα για τη σωτηρία του παγκόσμιου καπιταλισμού από τον ίδιο του τον εαυτό. 


Τι ακριβώς ένωσε σε αυτή την επιχείρηση αυτοδιάσωσης τους αφοσιωμένους οπαδούς της πλήρους απορρύθμισης; Μα φυσικά η ρύθμιση. Η ρύθμιση της νομισματικής πολιτικής, των τιμών, της αξίας των περιουσιακών στοιχείων, των μισθών, των εισοδημάτων, των δημοσιονομικών πολιτικών. Σιγά μην άφηναν να κάνουν τη δουλειά οι αγορές, σιγά μην πίστεψαν ποτέ στη μεταφυσική ικανότητα της αγοράς να φέρνει ξανά την ισορροπία. Ολα τα ρύθμισαν. Από το πόσο θα αποδυναμωθούν οι μισθοί και τα συνδικάτα, μέχρι το ποιοι θα κυβερνούν στα ημι-χρεοκοπημένα «προτεκτοράτα» της ευρωζώνης. 


Κι αυτό το επανέλαβαν κι άλλες φορές, πρώτα με την πανδημία στη διάρκεια της οποίας επανεγκατέστησαν το κράτος στον θρόνο της οικονομίας, βάζοντας την αγορά για αρκετό διάστημα στη βαθιά κατάψυξη, κι έπειτα με την πληθωριστική έκρηξη, οπότε οι κεντρικοί τραπεζίτες πήραν ξανά το μαγικό ραβδάκι των επιτοκίων κι έκαναν τα δικά τους. 


Τέλος πάντων, τα θυμίζω αυτά τα σχετικώς πρόσφατα για να υπογραμμίσω ότι ακόμα και στο πλαίσιο της ρυθμιζόμενης απορρύθμισης των οικονομιών των τελευταίων δεκαετιών, όπου ζητούμενο ήταν να περιοριστούν στο ελάχιστο τα εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων, αγαθών, υπηρεσιών –όσο καταστροφική κι αν ήταν αυτή η ελευθερία για ολόκληρες χώρες, κοινωνίες, έθνη–, κάποιοι ελάχιστοι κανόνες υπήρχαν. Υπήρχαν ρήτρες διαφυγής, σειρήνες συναγερμού, καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Υπήρχαν όργανα συντονισμού του παγκόσμιου καπιταλισμού, θεσμοί συνεννόησης των υπερδυνάμεων G7, G8, G20 και πάει λέγοντας, υπήρχαν διεθνείς οργανισμοί, φόρουμ διαλόγου και «διεθνείς» των τραπεζών, των χρηματιστηρίων, των βιομηχανιών, της ναυτιλίας, των μεταφορών, του εμπορίου. Υπήρχε, δηλαδή, μια ελάχιστη δόση ορθολογισμού που απέτρεπε μετωπικές συγκρούσεις και επέτρεπε διαχείριση των κρίσεων. (Το γεγονός ότι από αυτή τη διαχείριση κρίσεων κάθε φορά οι εργαζόμενοι και οι υποτελείς τάξεις έβγαιναν πιο αποδυναμωμένοι είναι αυτονόητο, για καπιταλισμό μιλάμε, παγκοσμιοποιημένος ή εθνικός την ίδια δουλειά κάνει.) 


Αυτό που κάνει τη διαφορά στη «δεύτερη φορά Τραμπ» δεν είναι απλώς η αμφισβήτηση κάποιων ελάχιστων κανόνων στις παγκόσμιες συναλλαγές και στις διεθνείς σχέσεις, αλλά η απόπειρα κατάλυσης κάθε έννοιας διεθνούς συστήματος, με ΟΗΕ, ΠΟΥ, ΔΝΤ, ΟΟΣΑ, G7, διεθνές δίκαιο, διεθνείς συμφωνίες, διεθνή δικαστήρια, διαιτησίες, δίκαιο πολέμου, προστασία προσφύγων, αιχμαλώτων. Πολλοί πίστευαν (πιστεύαμε, θέλω να ομολογήσω, για να περιλάβω και τις δικές μου αντιλήψεις) ότι ένας βαθμός προστατευτισμού, με δασμολογικές ή άλλες παρεμφερείς πολιτικές, υποτιμήσεις ή υπερτιμήσεις νομισμάτων, είναι όρος επιβίωσης ιδιαίτερα για πιο μικρές και αδύναμες χώρες, σε ένα περιβάλλον μη αναστρέψιμης παγκοσμιοποίησης. Ο προστατευτισμός που εισάγει ο Τραμπ, όμως, ανεξάρτητα από το σε ποιον βαθμό εννοεί τις δασμολογικές και γεωπολιτικές απειλές του, είναι ο συντομότερος δρόμος προς το παγκόσμιο χάος. 


Κι αυτό για δύο κυρίως λόγους:

Πρώτον, γιατί το δόγμα MAKE AMERICA GREAT AIGAIN (MAGA) βάζει κάθε άλλη χώρα από τις 193 του ΟΗΕ στη θέση του πιθανού εχθρού των ΗΠΑ. Ολοι είναι εχθροί των ΗΠΑ απλώς γιατί υπάρχουν, γιατί ακολούθησαν ή υποτάχθηκαν στην απαίτηση των ίδιων των ΗΠΑ για πλήρη απελευθέρωση του διεθνούς εμπορίου. Οσοι κατάφεραν να γίνουν πλεονασματικός εμπορικός εταίρος της αυτοκρατορίας, την πάτησαν. Θα φάνε δασμούς μέχρι τελικής πτώσης. 


Και δεύτερον, το χάος έρχεται ακόμη πιο κοντά, γιατί στην πράξη υποχρεώνονται όλοι οι εμπορικοί «εχθροί» των ΗΠΑ είτε να συρθούν σε διμερή διαπραγμάτευση, σε ένα παζάρι από το οποίο θα προκύψουν δεκάδες διαφορετικές δασμολογικές «ταρίφες», άρα ένας κόσμος με δεκάδες διαφορετικά μέτρα και σταθμά, σαν την κατακερματισμένη Ευρώπη των φεουδαρχών και των πριγκίπων, καθένας με το δικό του νόμισμα, το δικό του σύστημα μέτρησης, το δικό του μοντέλο φοροκλοπής. Είτε να απαντήσουν με δασμολογικά αντίποινα, πράγμα βεβαίως που οδηγεί στον ίδιο κατακερματισμό και στο ίδιο χάος (δείτε πώς τσίμπησε ο Πολωνός Τουσκ καλώντας σε «εξέγερση κατά της ρύθμισης». Πρακτικά, παραπέμπει σε ξήλωμα της μισής ευρωπαϊκής νομοθεσίας).


Πρακτικά, η διάλυση κάθε έννοιας διεθνούς συστήματος από τον Τραμπ, στο όνομα της προστασίας του αμερικανικού καπιταλισμού (αν υπάρχει τέτοιος) είναι μια επέκταση του απόλυτου ατομικισμού όπως τον κήρυττε η Θάτσερ, «δεν υπάρχει κοινωνία, υπάρχουν μόνο τα άτομα και οι οικογένειές τους». Ο κτηματομεσίτης πλανητάρχης θα το παράλλασσε ως εξής: «Δεν υπάρχει κόσμος, δεν υπάρχει διεθνής κοινότητα, υπάρχουν μόνο οι ΗΠΑ και οι εχθροί της». 



ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Η εξέγερση κατά της ρύθμισης είναι αναπόφευκτη. Είτε αρέσει σε κάποιους στην Ε.Ε. είτε όχι. Τώρα είναι η ώρα! 


Ντόναλντ Τουσκ, πρωθυπουργός Πολωνίας, προεδρεύων της Ε.Ε. αυτό το εξάμηνο. (Ανάρτηση στο X) 




Sunday, February 2, 2025

Τίνος είναι η AI;

Η Εφημερίδα των Συντακτών, 1-2/2/2025

Ο πόλεμος των κόσμων έχει προ πολλού αρχίσει. Kαι δεν έχει σχέση με το ζοφερό αφήγημα του Γουέλς, την επιχείρηση ριζικού αφανισμού του ανθρώπινου είδους από εξωγήινους εισβολείς που έβλεπαν το είδος μας απλώς ως τροφή. Ο πόλεμος των κόσμων εξελίσσεται εντελώς γήινα, δεν υπάρχει ίχνος εξωγήινης παρέμβασης σε όσα αιματηρά ή αυτοκαταστροφικά συντελούνται στον πλανήτη με συντελεστές κρατικές υπερδυνάμεις, διακρατικές συμμαχίες, κράτη-τρομοκράτες, οικονομικές οντότητες που έχουν συγκεντρώσει ασύλληπτη οικονομική, πολιτική, διανοητική ισχύ, ικανή να επηρεάζει ταυτόχρονα δισεκατομμύρια ανθρώπους, πέρα από σύνορα και αποστάσεις.  

Το καινούργιο πεδίο του πολέμου των κόσμων, ή τουλάχιστον καινούργιο για μας, τους κοινούς θνητούς που δεν παρακολουθούμε καταλεπτώς την αδιάκοπη εδώ και δέκα χρόνια ροή πληροφοριών και χρήματος σε αυτό, είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη. ΤΝ ή ΑΙ. Πάνε σχεδόν 25 χρόνια από τότε που ο ευφάνταστος Στίβεν Σπίλμπεργκ πήρε τον Πινόκιο του Κάρλο Κολόντι και τον μετέφερε σε μια δυστοπική, μελλοντική εποχή κλιματικής κατάρρευσης, με ήρωα έναν ρομποτικό κλώνο ενός παιδιού που εκτός από τεχνητή, αποκτά τόσο έντονη συναισθηματική νοημοσύνη, ώστε μόνη του επιθυμία είναι να νιώσει τη μητρική αγάπη. Εστω κι αν είναι για μία μόνη μέρα, την τελευταία της ζωής του.  

Το φιλοσοφικό ερώτημα του κινηματογραφικού παραμυθιού είναι σχεδόν κοινότοπο στην επιστημονική φαντασία: Ποιο είναι το όριο του πνευματικού εξοπλισμού που δικαιούνται η επιστήμη και η τεχνική να φορτώσουν σε μια μηχανή, ένα ρομπότ, έναν υπολογιστή ή μια απλή εφαρμογή, ώστε να μην απειληθεί η αυτονομία της ανθρώπινης ύπαρξης;  

Η Big Tech, που έχει τη βάση της στη Silicon Valley, μαζεύει αθρόα χρήμα από τη Wall Street και επενδύει στη μεγαλομανία του Τραμπ να καταστήσει τις ΗΠΑ παγκόσμια, μοναδική και αδιαμφισβήτητη αυτοκρατορία, δεν έχει μπει στον κόπο να ασχοληθεί με την υπαρξιακή αγωνία των ανθρώπων απέναντι στην απροσδιόριστη δύναμη της Τεχνητής Νοημοσύνης. Προς το παρόν την ενδιαφέρει να κρατήσει το παγκόσμιο μονοπώλιο στις βασικές και πιο εμπορικές εκδοχές, όπως έχει άλλωστε πετύχει με τις μηχανές περιήγησης στον παγκόσμιο ιστό, με τα λειτουργικά συστήματα των υπολογιστών ή τα σόσιαλ μίντια. Εξ ου η πανικόβλητη αντίδραση στην εμφάνιση της φθηνής κινεζικής ανταγωνίστριας Deep Seek, που μπορεί να σπάσει το αμερικανικό μονοπώλιο στην ΤΝ. Και, κυρίως, να σκάσει τη χρηματιστηριακή φούσκα που έχει χτιστεί γύρω από αυτό το μονοπώλιο. 

 Στην πραγματικότητα η ψηφιακή GAFAM του αυτοκρατορικού MAGA δεν έχει κανέναν λόγο να απαντήσει στα ανθρώπινα υπαρξιακά διλήμματα για την ισχύ των μηχανών και το ενδεχόμενο να πάρουν το πάνω χέρι. Ισως μάλιστα έχουν κάθε λόγο να συντηρούν τους μεταφυσικούς φόβους και τις πιο ευφάνταστες θεωρίες συνωμοσίας για το ενδεχόμενο οι εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης να βγάλουν νοκ άουτ τη φυσική, την ανθρώπινη νοημοσύνη και να καταστήσουν άχρηστους εκατομμύρια ανθρώπους, δημιουργούς, τεχνίτες, επιστήμονες, εργάτες.  

Αυτοί οι φόβοι έχουν ήδη μπει σε κάθε σπίτι, σε κάθε χώρο δουλειάς, σε κάθε επαγγελματική ομάδα, σε κάθε τάξη που καλείται να βάλει στη ζωή της εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης. Προ ημερών έγινε μια ανάλογη συζήτηση στην «Εφ.Συν.»: «Δεν είμαστε κατά της ΤΝ που κλέβει τη δουλειά δημιουργών;» αναρωτήθηκε η Λ. «Ναι, αλλά δεν μπορούμε να δαιμονοποιούμε την ΤΝ συνολικά, υπάρχουν εφαρμογές της που συντελούν στην πρόοδο», αντέτεινε η Ε. «Μα θα χαθούν εκατομμύρια θέσεις εργασίας», είπε η Λ. «Ομως αυτό φέρνει κάθε τεχνολογικό άλμα, από την εποχή των μηχανικών αργαλειών», είπε ο Γ. «Δεν είμαι λουδίτισσα, αλλά πρέπει να υπερασπίζουμε τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας», απάντησε μαχητικά η Λ. «Αμφιβάλλω αν αυτά τα δικαιώματα αφορούν πραγματικά τους δημιουργούς και τους παραγωγούς, νομίζω πως απλώς έχουν γίνει μια βιομηχανία αποκλεισμού μας ακόμη και από τα κοινά τοις πάσι», είπε ο Γ. Κι αυτό το τελευταίο επιχείρημα παρέπεμπε κάπως στην αμήχανη αντίδραση του επικεφαλής της αμερικανικής OpenAI (Σαμ Αλτμαν) ότι θα κυνηγήσει τους Κινέζους ανταγωνιστές της Deep Seek για κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας, γιατί τάχα έχουν χρησιμοποιήσει δικούς του κώδικες για την παραγωγή της φθηνής μηχανής τους Τεχνητής Νοημοσύνης. Ο παγκόσμιος πόλεμος της ΤΝ επεκτείνεται ήδη στο πεδίο της πνευματικής ιδιοκτησίας.  

Κι εδώ μπαίνουμε μάλλον στο ζουμί της υπόθεσης. Αν μιλήσουμε για την ιδιοκτησία της ΤΝ, πνευματική ή υλική και απολύτως χειροπιαστή, θα τη δούμε γυμνή, απαλλαγμένη από κάθε πέπλο υπερφυσικής ισχύος και φετιχιστικής επιρροής. Ο συμπαθής εκ πρώτης όψεως Κινέζος ιδρυτής της Deep Seek, ο κ. Γουένφνεγκ Λιανγκ με τα τεράστια ματομπούκαλα, που στο μέλλον μπορεί να αποδειχθεί εξίσου καθίκι με τους Αμερικανούς ανταγωνιστές του, είπε με τον πιο απλό τρόπο ότι η επιτυχία της εταιρείας του στην Τεχνητή Νοημοσύνη βασίστηκε στα ταλέντα των ειδικών, τεχνικών και επιστημόνων που μάζεψε από τα καλύτερα κινεζικά πανεπιστήμια (δεν μας είπε βέβαια αν τους πληρώνει καλά). Και το ίδιο έχουν κάνει στην άλλη ακτή του Ειρηνικού οι Αμερικανοί ανταγωνιστές του, κυνηγοί κεφαλών απ’ όλο τον κόσμο, με ταλέντα και δεξιότητες στους αλγόριθμους και στο απεριόριστο σύμπαν των μαθηματικών κωδίκων, οι οποίοι εκπαιδεύονται για να πολλαπλασιάζονται, να αναβαθμίζονται και να μεταλλάσσονται διαρκώς. Με λίγα λόγια, η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι πριν απ’ όλα κοινή, κανονική ανθρώπινη νοημοσύνη. Η νοημοσύνη χιλιάδων, εκατομμυρίων, δισεκατομμυρίων ανθρώπων, όλων των ανθρώπινων πλασμάτων που έχουν περάσει απ’ αυτόν τον πλανήτη, όλη η γνώση και όλες οι πληροφορίες που έχουν καταγραφεί σε σπαράγματα της λίθινης εποχής, σε βιβλία της αναλογικής, σε κώδικες και αποθηκευμένα αρχεία της ψηφιακής εποχής. Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι η πιο πυκνή συνεκδοχή της συλλογικής ανθρώπινης νοημοσύνης κι επομένως, κατ’ αρχήν, ανεπίδεκτη ιδιοκτησίας. Ακόμη κι αν οφείλουμε στις συνθήκες της εμπορευματικής οικονομίας να αναγνωρίσουμε κάποιον βαθμό πνευματικής ιδιοκτησίας στους περίπλοκους κώδικες που περιλαμβάνει κάθε εφαρμογή AI, αυτή ανήκει πριν απ’ όλα στους συνδημιουργούς τους, στους τεχνικούς και επιστήμονες που τους κατασκεύασαν.  

Επομένως, είτε αντιμετωπίσουμε την ΑΙ ως μέσο παραγωγής –γιατί αυτό είναι για τις εκατομμύρια επιχειρήσεις στον κόσμο που θα την εντάξουν στην παραγωγική και εφοδιαστική αλυσίδα τους- είτε ως προϊόν, το ερώτημα είναι σε ποιον ανήκει. Ποιος θα έχει τον έλεγχό της. Αυτό άλλωστε ήταν το ερώτημα για κάθε τεχνολογική εξέλιξη και καινοτομία που άλλαζε τον τρόπο παραγωγής και εργασίας, απελευθερώνοντας τον άνθρωπο από βαριές και χρονοβόρες δουλειές, αλλά αφήνοντας ταυτόχρονα εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς δουλειά και πόρους επιβίωσης. Για κάθε ανθρώπινο τεχνολογικό «θαύμα», από τον τροχό μέχρι την Τεχνητή Νοημοσύνη, τα ερωτήματα είναι τα ίδια: «Ποιος σε έφτιαξε; Σε ποιον ανήκεις; Ποιον ωφελείς;» Αυτά τα ερωτήματα -και κυρίως οι απαντήσεις τους- είναι η «φιλοσοφική λίθος» του πολιτισμού της ιδιοκτησίας. 

 

 ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ  

Ντέιβιντ: Πώς μπορεί η Μπλε Νεράιδα... να μετατρέψει... ένα ρομπότ... σε πραγματικό, ζωντανό αγόρι; 

Dr. Know: Ελα, ανθρώπινο παιδί, στα νερά και στην άγρια φύση... κρατώντας μια νεράιδα απ’ το χέρι, γιατί ο κόσμος είναι πλημμυρισμένος από δάκρυα, περισσότερο απ’ όσο μπορείς να καταλάβεις. Η αναζήτησή σου θα είναι επικίνδυνη, ωστόσο η ανταμοιβή υπερβαίνει το κόστος. Στο βιβλίο του «Πώς μπορεί ένα ρομπότ να γίνει άνθρωπος;» ο καθηγητής Allen Hobby γράφει για τη δύναμη που θα μεταμορφώσει έναν Mecha σε Orga.  

Ντέιβιντ: Θα μου πεις πώς θα τη βρω; 

Dr. Know: Η ανακάλυψή της είναι αρκετά πιθανή. Η Μπλε Νεράιδα μας υπάρχει σε ένα μέρος, σε ένα μοναδικό μέρος. Στο τέλος του κόσμου, όπου τα λιοντάρια κλαίνε. Εδώ είναι το μέρος όπου γεννιούνται τα όνειρα. 

 Steven Spielberg, Brian Aldiss, Ian Watson, «Α.Ι.» (2001)

Saturday, January 25, 2025

Μικρά πράγματα σαν κι αυτά

Η Εφημερίδα των Συντακτών 26-27/1/2025

Το τρίπτυχο της αλλαγής: η εξουσία (στο βάθος), το θύμα της (δεξιά)
και ο άνθρωπος που κάνει τα "μικρά πράγματα σαν κι αυτά".

 Με τον κίνδυνο να εκτραπεί η στήλη σε κινηματογραφική κριτική παίρνω απλώς την αφορμή αυτή τη φορά από μια χαμηλόφωνη, αλλά στεντόρεια στην ουσία της ταινία με τον παραπάνω τίτλο. Ιρλανδική ταινία που προέρχεται από το ομότιτλο βιβλίου της Κλερ Κίγκαν, το οποίο δεν έχω διαβάσει, αλλά βλέποντας την ταινία κατάλαβα ότι είναι σημαντικό όπως και η σχεδόν πραγματική ιστορία που διηγείται.  


Με πολύ λίγα λόγια, ο προμηθευτής καυσόξυλων και πατέρας πέντε κοριτσιών Μπιλ Φέρλονγκ, άνθρωπος ταπεινός, λιγομίλητος, τραυματισμένος από απώλειες, συμβιβασμένος με το σύστημα εξουσίας μιας μικρής ιρλανδικής πόλης, όπου η Εκκλησία ελέγχει όχι μόνο τους ηθικούς κώδικες, αλλά και τις ροές χρήματος στην τοπική κοινωνία, βρίσκει το σθένος, χωρίς μεγάλες διακηρύξεις και ηχηρά μανιφέστα, να αντιτεθεί σε ένα φρικτό έγκλημα που συντελείται εις βάρος νεαρών κοριτσιών με τη συνενοχή των γονιών τους και τη σιωπηρή συναίνεση όλης της πόλης. Ο Μπιλ απελευθερώνει ένα από τα κορίτσια που λόγω ανεπιθύμητων κυήσεων φυλακίζονται από τους δικούς τους σε ένα μοναστήρι, όπου οι επί γης εκπρόσωποι του θεού τα μετατρέπουν σε άμισθες σκλάβες στα «πλυντήρια της Μαγδαληνής». Η ιστορία είναι μια μικρή ψηφίδα από το τεράστιο σκάνδαλο των «κοριτσιών της Μαγδαληνής», που μέχρι και τα τέλη του 20ού αιώνα βασανίζονταν στα άσυλα-κολαστήρια της καθολικής εκκλησίας στην Ιρλανδία, επειδή έμειναν έγκυες. Ακόμη κι αν η εγκυμοσύνη τους ήταν αποτέλεσμα βιασμού, οι εκπρόσωποι του Θεού τιμωρούσαν τα θύματα και επιβράβευαν τους θύτες. 


Αυτό το μικρό, ελάχιστο πράγμα που έκανε ο Φέρλονγκ, να πάρει ένα από τα «κορίτσια της Μαγδαληνής» με ένα παιδί να κυοφορείται στην κοιλιά της, καρπό ενός εφηβικού έρωτα, αλλά ίσως και ενός βιασμού, και να το φέρει ανήμερα Χριστούγεννα στο σπίτι του, ανάμεσα στις πέντε ανήλικες κόρες του και τη γυναίκα του που εξαρτώνταν από τις μικρές βοήθειες και τα επιδόματα του τοπικού μοναστηριού-κολαστηρίου, δεν ήταν απλώς μια πράξη αγάπης, τρυφερότητας, καλοσύνης. Ηταν μια πράξη εξέγερσης. Ηταν η σύγκρουση με μια «παράδοση» αδιανόητης σκληρότητας που επί σχεδόν δύο αιώνες είχε εξοντώσει χιλιάδες νέες γυναίκες. Και κυρίως είχε εκμαυλίσει μια ολόκληρη κοινωνία. Από πολλά μικρά πράγματα σαν κι αυτά που έκανε ο ταπεινός προμηθευτής καυσόξυλων και λιθάνθρακα, με τα δάχτυλά του μονίμως μαυρισμένα, η ένοχη σιωπή έσπασε, το σύστημα κατέρρευσε, τα «πλυντήρια της Μαγδαληνής», αυτή η σατανικής έμπνευσης επικερδής βιομηχανία «εξαγνισμού των αμαρτωλών κοριτσιών» (πόσο κοντά στο ναζιστικό Arbeit Macht Frei = Η εργασία απελευθερώνει!), τελικά έκλεισαν. 


Σε μια αναλογία ίσως πρέπει να αναρωτηθούμε μήπως τα μεγάλα πράγματα που οραματιζόμαστε, ελπίζουμε και επιθυμούμε να γίνουν ενάντια στη νέα παγκόσμια αυτοκρατορία του κακού και του απρόβλεπτου που εκπροσωπεί η κυριαρχία Τραμπ, ενάντια στην παραπαίουσα ευρωπαϊκή κοινοπολιτεία που δεν ξέρει με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει, ενάντια στην κυριαρχία Μητσοτάκη και του ετερόκλητου κυβερνητική θιάσου του που μοιάζει να παίζουν μόνοι τους, χωρίς πολιτικό αντίπαλο, μήπως λοιπόν αυτά τα μεγάλα πράγματα που πρέπει να γίνουν ενάντια στον αναδυόμενο νέο ολοκληρωτισμό συντίθενται από πολλά μικρά πράγματα σαν κι αυτά, που συνήθως τα υποτιμούμε, τα θεωρούμε κατώτερα των περιστάσεων, απλοϊκά ή απολίτικα. 


Θα 'πρεπε βέβαια πολλοί από μας να έχουμε πάρει το μάθημά μας. Το μάθημα από όσα έγιναν πριν από δέκα και κάτι χρόνια εδώ, όταν η Ελλάδα ήταν η αδιαμφισβήτητη υπερδύναμη της παγκόσμιας και ευρωπαϊκής οικονομικής κρίσης, και στο όνομα της «μεγάλης ανάθεσης», που θα έφερνε, υποτίθεται, τη μεγάλη ανατροπή, εγκαταλείφθηκαν δεκάδες, εκατοντάδες μικρά πράγματα σαν κι αυτά που έπρεπε να γίνονται για να προετοιμάσουν και να υποστηρίξουν οποιαδήποτε αλλαγή ή σύγκρουση με τις «υπερδυνάμεις» των αγορών και τους ευρωκράτες. Μικρά πράγματα, μικρές ρήξεις, μικρές ανατροπές που έπρεπε να γίνονται ή τουλάχιστον να ενθαρρύνονται και να μην πνίγονται σε χώρους δουλειάς, σε συνδικάτα, σε γειτονιές, σε πλατείες, σε Πανεπιστήμια, σε σχολεία, σε βραχίονες του κράτους, στα επιστημονικά fora, σε μέσα ενημέρωσης, σε χώρους της τέχνης, όπου γενικώς διαμορφώνονται οι αντιλήψεις και οι δυναμικές της κοινωνίας, ιδιαίτερα των υποτελών στρωμάτων της. 

Ομως προκρίθηκε απλώς η μεγαλοστομία, η πολιτική των δήθεν ειδικών και των παχυλών ακαδημαϊκών τίτλων, τα σχέδια των κλειστών επιτελείων, οι ερασιτεχνισμοί που έκρυβαν τη θεμελιώδη άγνοια για την πανουργία και τον κυνισμό της ευρωκρατίας. Κι έτσι οι μεγάλες ελπίδες που έφεραν ξανά στο προσκήνιο της πολιτικής εκατομμύρια ανθρώπους, διατεθειμένους να κάνουν τα μικρά πράγματα που αναλογούσαν στον καθένα, θρυμματίστηκαν, κατακερματίστηκαν σε χιλιάδες μικρές ήττες, ταπεινώσεις και ακατάληπτες κυβιστήσεις. 


Παρ' όλα αυτά οι ελπίδες μας βρίσκονται ξανά στα μικρά πράγματα σαν κι αυτά. Μικρά πράγματα που έφτιαξαν το μεγάλο ρεύμα οργής και πόθου αλλαγής που έδωσε στην Αριστερά τη μεγάλη ευκαιρία του 2012- 2015, ασχέτως της θλιβερής κατάληξής της.

 Μικρά πράγματα σαν κι αυτά έκαναν το έγκλημα των Τεμπών την αφορμή για ένα από τα μεγαλύτερα, αυθόρμητα, αλλά και βαθιά πολιτικά κινήματα πριν από δύο χρόνια, ένα κίνημα το οποίο ένας πακτωλός χρημάτων και πόρων εκμαυλισμού φρόντισαν να το πνίξουν. Αλλά μερικά αντίστοιχα μικρά πράγματα, όπως ο πόνος των γονιών που χάσανε τα παιδιά τους στις 28/2/2023 και ζητούν απλώς φως, αλήθεια, δικαιοσύνη, με τα λιγοστά μέσα τους στα σόσιαλ μίντια (όσο ακόμη το επιτρέπουν οι Μασκ της αυτοκρατορίας) και στα δίκτυα αλληλεγγύης τους, μπορούν να αντιστρέψουν τη ροή των πραγμάτων. Να φτιάξουν μια χιονοστιβάδα που θα πνίξει τους πνίχτες. 

ΚΙΜΠΙ

kibi2g@yahoo.gr, kibi-blog.blogspot.com 

ΥΓ. Κυριακή, 26/1/2025, ώρα 12, στην Αθήνα και παντού, «Πρώτη φορά δικαιοσύνη!». 



ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Ο χρόνος κήρυξε το όνειρο εκτός νόμου. Τις νύχτες τα περίπολα διέκοπταν τον ύπνο. Παιδιά δέκα, δεκαπέντε, είκοσι χρόνων, που παραβίασαν τις απαγορεύσεις, τα συνέλαβαν και τα εκτελέσανε, πάνω στο όνειρο. Διά της ανακοπής του χρόνου. Επρεπε να κοινωνήσουν το θάνατο. Αναπότρεπτα. Κι αυτά, ανεξίτηλα σημαδεμένα από τις απώλειες, έκοψαν

τους κάβους. Εκλεψαν μια σημαία της Υδρας, μια σκισμένη του αγνοημένου Καρατζά και μια από το ντουλάπι της μάνας τους. Βγήκαν στην πειρατεία. Λήστευαν χρονοαποστολές, μπήκαν στα τερματικά και απέσυραν χρονοκαταθέσεις. Αρπαζαν ημέρες, μήνες, χρόνια και έκαναν αναδιανομή των αποταμιεύσεων του χρόνου. Εβαζαν νέα αξιολογική σειρά. Ποιος είναι απαραίτητος, ποιος όχι, ποιος χρειάζεται την πίστωση χρόνου, τίνος πρέπει να διακοπεί. Διέφευγαν από τους διώκτες τους ανοίγοντας κάθε φορά διόδους προς το μέλλον. Εκλεψαν τις Συμπληγάδες, τη Βρισηίδα, τον δυσσέα, τον Καραγκιόζη, τον Παπουτσωμένο Γάτο, τον Μεφιστοφελή, τον Μοντιλιάνι, τον χτώβρη. Αφηναν επίτηδες ίχνη σε όλα τα ποιήματα.


Θανάση Σκαμνάκη, «Οι μικροί πολέμιοι του χρόνου και της φθοράς»* 


*Το λυρικό μυθιστόρημα του Θ. Σκαμνάκη, αλληγορικό χρονικό μιας εξέγερσης, θα προσφέρει η «Εφ.Συν.» με την έκδοση του επόμενου Σαββατοκύριακου 1-2 Φεβρουαρίου 2025. 


Saturday, January 18, 2025

Ολες οι χώρες του Θεού

 Η Εφημερίδα των Συντακτών 18-19/1/2025


Ιερέας, φωτογράφος, εξερευνητής ο πρωταγωνιστής της "Χώρας του Θεού". Ο ευφημισμός του αποικιοκράτη. 


Υπάρχει μια πολύ ιδιαίτερη ταινία, «Η χώρα του Θεού», του Ισλανδού Χλίνουρ Πάλμασον (την έχει το Cinobo, το υπογραμμίζω κι ας κατηγορηθώ για διαφήμιση, εγώ πάντως τη συνδρομή μου την πληρώνω κανονικά, όταν βέβαια υπάρχει το σχετικό υπόλοιπο στον λογαριασμό), που είναι μια εικαστικά γοητευτική περιπλάνηση στην Ισλανδία του 19ου αιώνα, στα τέλη του για την ακρίβεια, όταν αυτό το άγριο νησί των ηφαιστείων, των σεισμών, των γκέιζερ, των καταρρακτών και των ακραίων φαινομένων ήταν στη δανέζικη κυριαρχία, όπως η Γριλανδία μέχρι και σήμερα.

Η Ισλανδία είναι πια ανεξάρτητη, έστω κι αν δεν έχει πλήρως απο-αποικιοποιηθεί, όπως έδειξε η περιπέτειά της στη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας, την οποία πάντως ξεπέρασε με θαυμάσια αντιαποικιακά και αντιτραπεζικά ανακλαστικά, έστω κι επί ζημία των 380.000 Ισλανδών και των τραπεζικών τους λογαριασμών.

 Βεβαίως, το γεγονός ότι η ισλανδική ταινία «Η χώρα του Θεού» είναι δανέζικη συμπαραγωγή υπογραμμίζει σαρκαστικά τη διατήρηση των μακρινών αποικιακών δεσμών, αλλά και το παράδοξο ο πρώην αποικιοκράτης να χρηματοδοτεί μια ταινία που στηλιτεύει την απληστία του έναντι της πρώην αποικίας του. Δεν βαριέσαι, σημασία έχει να γίνεται η δουλειά και ο καλλιτέχνης να «τα λέει». 

Στη «Χώρα του Θεού» ο νεαρός Δανός ιερέας Λούκας διατάσσεται από τους ανωτέρους του κληρικούς να πάει σε μια απομακρυσμένη περιοχή της Ισλανδίας για να χτίσει μια εκκλησία, σύμβολο αποικισμού όχι απλώς των τόπων και των πόρων κάθε χώρας, αλλά των ίδιων των ψυχών και αντιλήψεων των ανθρώπων της. Δεν έχει κάποια τεράστια πρωτοτυπία η ιδέα και η μέθοδος. Οι χριστιανικές ιεραποστολές επί αιώνες ήταν οι προπομποί των ανελέητων σφαγών, των γενοκτονιών και της λεηλασίας των πόρων λαών και φυλών σε όλους τους «νέους κόσμους» που επέπρωτο να «ανακαλύψει» η αποικιακή, η προκαπιταλιστική και τελικά καπιταλιστική Ευρώπη. 

Αλλωστε, στην ίδια τη λέξη «ανακάλυψη» υπάρχει συμπυκνωμένη όλη η μεταφυσική αλαζονεία του ευρω-χριστιανικού κόσμου ο οποίος αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε με την πεποίθηση ότι είναι το κέντρο της ανθρώπινης ιστορίας: οι «άλλοι», οι Ασιάτες, οι Αμερικανοί, οι Αφρικανοί, οι Ωκεάνιοι αρχίζουν να υπάρχουν μόνο από τη στιγμή που τους είδαν (και άρχισαν να τους λεηλατούν, να τους εξοντώνουν, να τους εξανδραποδίζουν) οι Ευρωπαίοι. 

Η πρωτοτυπία της ισλανδο-δανέζικης «Χώρας του Θεού» είναι ότι η ιεραποστολική, αποικιοκρατική αποστολή του ιερέα Λούκας συνοδεύεται από το χόμπι του, τη φωτογραφία. Φυσικά με τη δύσκολη τεχνολογία του 19ου αιώνα, με τις γυάλινες και εύθραυστες φωτογραφικές πλάκες, και με τη φιλοδοξία του να «αποικίσει» φωτογραφικά τους υπό εκχριστιανισμό ντόπιους Ισλανδούς. Τα πρόσωπά τους, τα μυστικά τους, τις ψυχές τους με φόντο το αλλόκοτο υπο-αρκτικό τοπίο του παράξενου νησιού των ηφαιστείων, που «πλέει» πάνω στη ράχη του Ατλαντικού Ωκεανού. Η απλή και ταπεινή εκ πρώτης όψεως φιλοδοξία του ιερέα-φωτογράφου εξελίσσεται σε μια αυτοκαταστροφική πορεία του ιερέα-κατακτητή, ο οποίος αδυνατεί να συμφιλιωθεί με την κοινότητα των Ισλανδών, με την κουλτούρα τους, με την άγρια φύση που τους περιβάλλει, με τις ακραίες εναλλαγές της, καταλήγοντας να γίνει απλώς αναλώσιμη ύλη αυτής της φύσης. 

Δεν ξέρω αν η ταινία ήταν μια αλληγορία πάνω στην αυτοκαταστροφική φύση της αποικιοκρατίας, αν κάτι τέτοιο ήταν στις προθέσεις του σκηνοθέτη, αλλά εγώ είδα στις εικόνες της και στις εύθραυστες σχέσεις του «Δυτικού ανθρώπου» με όλες τις «χώρες του Θεού» που έχει ήδη αποικίσει, αλώσει, μεταλλάξει, ακόμη και καταστρέψει την παράδοξη αντιστροφή στην ισχύ επικυρίαρχου και κυριαρχούμενου που πάντα παραμονεύει στο τέλος κάθε αποικιακής μικρο-ιστορίας. 

Η παγκόσμια αυτοκρατορία βρυχάται και απαιτεί την κυριαρχία σε ό,τι υπάρχει, υγρό ή στερεό, στεριανό ή θαλάσσιο πάνω στην τραχιά ράχη του Ατλαντικού, αυτήν πάνω στην οποία συγκρούονται ανηλεώς η Αμερική και η Ευρασία. Ο Τραμπ και ο Μασκ, που υποτίθεται ότι κινούνται μόνο στο νέφος του καπιταλισμού, θέλουν ό,τι στερεό και υγρό υπάρχει πάνω στη γραμμή σύγκρουσης των δύο (ή δυόμισι) ηπείρων, προσβλέποντας στις υπεραξίες του υπεδάφους τους. Ο,τι ήταν η Ισλανδία του 19ου αιώνα για τη Δανία, είναι η Γριλανδία του 21ου αιώνα για τις ΗΠΑ. Ο,τι ήταν το Κονγκό για το Βέλγιο και τον Λεοπόλδο, αυτόν που διέταξε να ακρωτηριαστούν εκατομμύρια Κονγκολέζοι, είναι η Γριλανδία του Αρκτικού Κύκλου, το μεγαλύτερο νησί του πλανήτη, που κάτω από τα 300 έως 3.000 μέτρα πάγου ίσως κρύβει τους θησαυρούς της μετά-άνθρακα εποχής, σπάνιες γαίες, πετρέλαιο, αέριο. 

Ζούμε σε μια νέα εποχή «ανακαλύψεων», με τη χειρότερη και πιο απάνθρωπη έννοια της λέξης. Κι όταν ο Τραμπ, ο νέος πλανητάρχης, και ο Μασκ, ο νέος ιεραπόστολος, λένε «αυτό το νησί είναι δικό μου, θέλω τα σπλάχνα του και τις σπάνιες γαίες του, θέλω τα ραδιενεργά μέταλλά του και τα πολύτιμα ιχνοστοιχεία του», ανθρώπινο κρέας μού μυρίζει, όπως θα έλεγε κι ο ποιητής. Ή πόλεμος, σε όλες τις χώρες του Θεού. Τις λεηλατημένες και τις ανέγγιχτες. 


ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Στη Δανία γεννήθηκα, 

εκεί είναι το σπίτι μου, 

από εκεί βγαίνουν οι ρίζες μου

 κι απλώνονται στον κόσμο.


Δανέζικη γλώσσα,

απαλή όπως η φωνή της Μητέρας, 

πώς δένουν μαζί σου 

οι χτύποι της καρδιάς μου


Ο ανεμoδαρμένος δανέζικος ιστός

από όπου η σημαία κυματίζει. 

Ηρθες σημαία μου από τον Θεό

να κατατροπώσεις τους εχθρούς μας 

Εσένα αγαπώ Δανία, πατρίδα μου 


Χανς Κρίστιαν Αντερσεν, "Στη Δανία γεννήθηκα", (1850) 

(Δεν πρόκειται για τον εθνικό ύμνο της Δανίας, όπως από παρανόηση ανέφερα στην έντυπη έκδοση της ΕφΣυν)


Sunday, January 12, 2025

Σημειώσεις για μια κηδεία

Η Εφημερίδα των Συντακτών 11 και 12/1/2025 

ΦΩΤΟ: ΜΑΡΙΟΣ ΒΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

 Πέμπτη μεσημέρι, κατεβαίνω για την εφημερίδα με τη διαρκώς αποσυντιθέμενη γκρανκάσα μου που επιμένω να αποκαλώ αυτοκίνητο, το σύνηθες δρομολόγιο, Καρέας, Ηλιούπολη, Υμηττός, Βουλιαγμένης, Νεκροταφείο, Στήλοι, Σύνταγμα. Αλλά στα μισά της διαδρομής, πριν το Νεκροταφείο, ο δρόμος κλειστός, εκτροπή αυτοκινήτων αριστερά ή δεξιά, τι έγινε, ντροπή και που αναρωτήθηκα, τι σκατά δημοσιογράφος είμαι να έχω ξεχάσει ότι είναι η μέρα της κηδείας με τιμές εν ενεργεία πρωθυπουργού του Κώστα Σημίτη, η νεκρώσιμος στη Μητρόπολη, η ταφή στο Α’ νεκροταφείο, διακοπή κυκλοφορίας για τη μετακίνηση της πομπής. Αγνωστο πόσο θα κρατούσε η διακοπή, μπήκα στον παράδρομο της Υμηττού και αισθάνθηκα ευλογημένος που βρήκα γρήγορα χώρο να παρκάρω, άφησα το αυτοκίνητο, ζαλώθηκα την τσάντα φορτωμένη και με λάπτοπ, πλην της λοιπής σαβούρας, και περπάτησα σχεδόν μισή ώρα μέχρι το Σύνταγμα. 

Η νεκρώσιμη πομπή διέσχισε τη διαδρομή από τη Μητρόπολη μέχρι το νεκροταφείο, στην αντίθετη φορά από τη δική μου. Σεμνή, μικρή, σιωπηλή πομπή, δεν θύμιζε αποχαιρετισμό πρώην πρωθυπουργού, οι απολύτως απαραίτητοι βάσει πρωτοκόλλου, πολιτικών δεσμών, φιλιών και συγγενειών ακολούθησαν τον νεκρό πεζή. Οι περαστικοί τουρίστες ή ντόπιοι κοιτούσαν μάλλον απορημένοι, κάποιοι κι ενοχλημένοι για τη διακοπή της κυκλοφορίας και γιατί υποβλήθηκαν στη δοκιμασία να περπατήσουν τόση διαδρομή, ας έπαιρναν μετρό, ποιος τους έφταιξε; Γενικώς, η όλη τελετουργία στον φυσικό χώρο του ιστορικού αθηναϊκού κέντρου ή στις τηλεοπτικές αποτυπώσεις της με τίποτε δεν δικαιολογούσε το δημοσιογραφικό κλισέ περί «πάνδημου» αποχαιρετισμού του κεκοιμημένου δούλου Του.

Το ειδικό πολιτικό βάρος του Κώστα Σημίτη μπορεί να μη συγκρίνεται με αυτό του Α. Παπανδρέου ή του Κων. Καραμανλή, αλλά με μια υπερπλήρη οκταετία αδιάκοπης πρωθυπουργίας, με δύο καθαρές εκλογικές νίκες του ΠΑΣΟΚ στο ενεργητικό του και με δεδομένη την ταύτισή του με μια (θεωρητικά) καλή οικονομικά περίοδο για τη χώρα αναρωτιέται κανείς πού οφείλεται η χαμηλή δημοφιλία του. 

Εντάξει, παρά την ακαδημαϊκή στόφα του και το στρατηγικό βάθος της πολιτικής κουλτούρας του, δεν ήταν κάποιος χαρισματικός πολιτικός με όρους λάιφ στάιλ και εικόνας. Τα σαρδάμ του έδιναν τροφή στις σατιρικές εκπομπές, η Μαλβίνα η σχωρεμένη απογείωσε την τηλεοπτική της καριέρα σχολιάζοντας τις φυσιογνωμικές και ρητορικές ατέλειές του, στις αναμετρήσεις του με τον τότε αρχηγό της Ν.Δ. (νυν συνεταιριστή) Κώστα Καραμανλή συνήθως έχανε καθαρά, το καραμανλικής έμπνευσης στίγμα του «αρχιερέα της διαπλοκής» τον συνόδευσε μέχρι τέλους… Αλλά από την άλλη πλευρά, παρ’ όλο το αυτό το μίγμα αδεξιότητας και υπαλληλικού ζήλου που απέπνεε ο Σημίτης, ο χλευαστικά αποκαλούμενος «λογιστής» της διακυβέρνησης, σπάνια έχανε την αυτοκυριαρχία του. Ακόμη και οι δημόσιοι εκνευρισμοί του Κώστα Σημίτη μπροστά στο τηλεοπτικό πανελλήνιο, οι περίφημες ατάκες τύπου «είναι αυτό μακέτο;», με τις φωτοτυπίες στα χέρια ως ακλόνητα τεκμήρια μιας κατασκευαστικής κοσμογονίας, είχαν μια σιγουριά κι έναν αξιοσημείωτο αυτοέλεγχο. 

Ο Κώστας Σημίτης υπήρξε ο πιο συνεπής και πιο αποτελεσματικός εκφραστής του αστικού χώρου στην πεντηκονταετία της Μεταπολίτευσης. Συμπύκνωσε και κατέστησε κυρίαρχη πολιτική, με δι(α)κομματική υποστήριξη, όλες τις στρατηγικές επιλογές και βαθύτερες επιθυμίες της εγχώριας επιχειρηματικής ολιγαρχίας -με τα νέα και παλιά τζάκια της- και μιας επιστημονικής, τεχνοκρατικής και πανεπιστημιακής ελίτ που ήταν πρόθυμη να υπηρετήσει αυτές τις επιλογές διανοητικά αλλά και πολιτικά, από θέσεις κρατικών αξιωματούχων. Από πολλές απόψεις ξεπέρασε σε αποτελεσματικότητα και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Ανδρέα Παπανδρέου. Η «ισχυρή Ελλάδα» και ο «εκσυγχρονισμός», που ήταν τα προτάγματα που επέβαλε, προκάλεσαν μια πρωτοφανή συσπείρωση στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας γύρω από μια κυβέρνηση που υποσχόταν αύξηση του πλούτου, ευκαιρίες κερδοφορίας, άφθονη πρόσβαση στο δανεικό χρήμα, μεγάλες δουλειές με το Δημόσιο, λαϊκό καπιταλισμό για το πόπολο, «δημοκρατία των μετόχων» μέσω χρηματιστηρίου, ηγεμονία του «κόμματος των κωδικών» πριν από την κατάρρευσή του, παράθυρα μικρο-ιμπεριαλισμού προς τα Βαλκάνια, την Τουρκία ή τη Μέση Ανατολή για τους ελληνικούς επιχειρηματικούς ομίλους, σταθερή θέση της Ελλάδας στην Ε.Ε., ένταξη στον σκληρό πυρήνα της μέσω του ευρώ, καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ, ήρεμα νερά με την Τουρκία, ελληνικές επενδύσεις στη νεόκοπη στον καπιταλισμό Ρωσία… 

Το παράδοξο, λοιπόν, με τον «αντι-δημοφιλή» Σημίτη είναι ότι εξασφάλισε μια πρωτοφανή στα μεταπολιτευτικά δεδομένα ταξική συσπείρωση στα πάνω και μεσαία κοινωνικά στρώματα. Και ταυτόχρονα εξουδετέρωσε τη δυσφορία των κατώτερων στρωμάτων από τις πρώτες ισχυρές δόσεις λιτότητας, ιδιωτικοποιήσεων και νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων με ευκαιρίες πλουτισμού και παιδαγωγική της απληστίας. Εφτιαξε ένα μοναδικό μίγμα συλλογικού εκμαυλισμού της ελληνικής κοινωνίας, το οποίο κορυφώθηκε το 2004, με επίκεντρο τους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι οποίοι εξελίχθηκαν σε εθνική φενάκη. Το ευρώ, η χρηματιστηριακή τρέλα του 1999 και το ολυμπιακό έπος -το οποίο, αν και δεν πίστεψε, χρηματοδότησε γενναιόδωρα- είναι οι άξονες γύρω από τους οποίους ο Κώστας Σημίτης πέτυχε να περιδινούνται όλο το χρήμα και όλοι οι άνθρωποι της χώρας όπου ανθεί η φαιδρά πορτοκαλέα. 

Το πώς ο ίδιος διένυσε τη διαδρομή από τις αντιδικτατορικές βόμβες μέχρι την κραυγαλέα «δημιουργική λογιστική» για να μπούμε πάση θυσία στο ευρώ είναι θέμα διανοητικό, ψυχολογικό, ιδεολογικό. Αλλά το πώς η ελληνική ολιγαρχία και ένα μεγάλο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας γοητεύτηκε από έναν ηγέτη που κατά βάθος τον αντιπαθούσε είναι θέμα καθαρά οικονομικό. Ο Κώστας Σημίτης δεν ήταν υπέρ της «αναδιανομής πλούτου» από τους πάνω προς τους κάτω, άγνωστο πού και πότε χάθηκαν τα σοσιαλδημοκρατικά του θεμέλια. Αλλά ήταν υπέρ της διάχυσης του πλούτου σε όποιον και ό,τι προλάβαινε. Παραδόξως, το μοντέλο δούλεψε για τουλάχιστον 15 χρόνια, η ελληνική κοινωνία, το πολιτικό σύστημά της και μια μακρά πορεία τροφίμων του Πρυτανείου (των pay roll και της διαπλοκής κρατικών προμηθειών και ιδιωτικών προμηθευτών) επέπλευσαν πάνω στα κύματα απάτης και αυταπάτης. Μέχρι που βυθίστηκαν το 2010, με την κρίση χρέους. Τα θεμέλια της ελληνικής χρεοκοπίας μπήκαν στη χρυσή οκταετία Σημίτη.

Ως εκ τούτου, μαζί με τον τεθνεώτα θάψαμε μιαν ολόκληρη εποχή αστικού κυνισμού και λαϊκών ψευδαισθήσεων. Αλλά δεν φταίει μόνο ο μακαρίτης γι’ αυτό.

ΚΙΜΠΙ 

Kibi2g@yahoo.gr, kibi-blog.blogspot.com


ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

«Δεν ισχύει ότι όλα τα πλοία είναι παλιά. Από το 1996 μέχρι το 2001 θα έχουν δρομολογηθεί συνολικά 76 πλοία κάτω των 10 ετών, σε αντίθεση με το διάστημα 1990-1996 που είχαν αντίστοιχα δρομολογηθεί μόνον οκτώ. Βεβαίως, ακόμη υπάρχουν παλιά πλοία. Μην κάνουμε τους έκπληκτους λες και ανακαλύπτουμε ξαφνικά ποια είναι η Ελλάδα. Αυτή είναι η Ελλάδα. Στα πλοία συμβαίνει κάτι ανάλογο με τα αυτοκίνητα. Ενα όχημα με αερόσακο είναι πιο ασφαλές από ένα αυτοκίνητο που δεν φέρει αερόσακο. Ετσι και τα πιο καινούργια είναι περισσότερα ασφαλή από τα παλιά».

Ομιλία Κώστα Σημίτη στη Βουλή με αφορμή την τραγωδία με το ναυάγιο του Σαμίνα, στις 4 Οκτωβρίου 2000. 


Saturday, January 4, 2025

Δυο λούζερ καλικάντζαροι στο έλεος του Κυριάκου

Η Εφημερίδα των Συντακτών, 4-5/1/2025


Είχαμε καιρό να μιλήσουμε με τον Π., έναν από τους πιο δημιουργικούς κι ανήσυχους ανθρώπους που είχα την τύχη να γνωρίσω και να κάνω φίλο. Κάναμε μια εκτενέστατη συζήτηση και ανασκόπηση της κατάστασης ενός εκάστου, αλλά την κάναμε με sms, άγνωστο γιατί, αν και απλώς μπορούσαμε να μιλήσουμε στο τηλέφωνο. Εγώ είμαι ασύλληπτα αργός στην πληκτρολόγηση, ο Π. εκνευριστικά ταχύς, ως εκ τούτου σε κάθε φράση του των 30-50 λέξεων αντιστοιχούσε μια ασθμαίνουσα δική μου φράση το πολύ δέκα λέξεων. Καθώς όμως εξελισσόταν η ανταλλαγή των sms με τις αμοιβαίες, φιλικές εκμυστηρεύσεις για την επαγγελματική και οικονομική μας κατάσταση, ανακάλυψα ότι σε αυτή τη συνομιλία συμπυκνώθηκε η αγωνία του 33% (τουλάχιστον) της ελληνικής κοινωνίας που δεν χωράει στο success story του Μητσοτάκη, το οποίο θαυμάζουν και συντηρούν για τους δικούς τους ιδιοτελείς λόγους αγορές, επενδυτές και άρπαγες του κοινωνικού πλούτου. 

Ιδού μερικά θραύσματα αυτής της ανταλλαγής sms:

«-Ηταν μια εξαντλητική χρονιά με περισσότερη δουλειά και λιγότερα λεφτά. Εκεί που το άγχος για πληρωμές ήταν δύο-τρεις βδομάδες τον μήνα, τώρα είναι καθημερινό… Γενικά, εντατικοποίηση, φτωχοποίηση, αριστερή απογοήτευση… Πρέπει να αποφασίσω φέτος αν θα πάρω νέο δάνειο ή αν θα πάω προς αποεπένδυση. Με τη νέα φορολογία και την ακρίβεια έχω ζοριστεί πολύ. Δεν βγαίνει. Και είναι ένας φαύλος κύκλος. Αν δεν πάρω δάνειο, με πνίγουν οι δόσεις, η Εφορία και οι ρυθμίσεις σε βαθμό που καθυστερώ πληρωμές σε προμηθευτές και θα μειωθεί η διαθεσιμότητα βιβλίων (άρα και η ποιότητα των υπηρεσιών και του βιβλιοπωλείου). Αν πάρω δάνειο, θα αυξηθεί το χρέος και με δεδομένο ότι πάμε για νέα κρίση, είναι πιθανό να μην μπορέσω ποτέ να το αποπληρώσω. Το μόνο “καλό” είναι ότι δεν έχω τίποτα δικό μου, ούτε σπίτι ούτε αμάξι ούτε τίποτα. 

-Κι αν το κλείσεις, τι κάνεις μετά; Εχεις σκεφτεί εναλλακτική; 

-Δεν μπορώ να το κλείσω και να αφήσω δύο-τρία άτομα χωρίς δουλειά. Αν δεν είχα τα παιδιά, θα έκανα άλλη διαχείριση. Θα έκανα εκδηλώσεις, θα ασχολιόμουν λίγο παραπάνω με τις εκδόσεις. Αλλά τα παιδιά δουλεύουν 4-5 χρόνια. Δεν ξέρω αν μπορώ να πω απλά “δεν βγαίνει, απολύεστε”, εκτός αν ήταν να μπω φυλακή... Γενικά, νομίζω ότι όλη η αγορά είναι διαλυμένη τους τελευταίους μήνες. Ολοι είναι διαλυμένοι εκτός από τα καρτέλ των φίλων του Κούλη. Και όσοι ήταν τυχεροί και κληρονόμησαν ακίνητα και βγάζουν λεφτά χωρίς να κάνουν τίποτα. 

-Η αθανασία των ραντιέρηδων... 

-Το σπαστικό είναι πως έχω τόσες πολλές ιδέες για δημιουργία τόσο στα εκδοτικά όσο και στα πολιτικά πράγματα, αλλά με έχει γονατίσει η αγωνία της καθημερινής επιβίωσης. Δουλεύω τόσο πολύ που δεν προλαβαίνω να κάνω σχεδόν τίποτα από όλα αυτά. 

-Εχω ακριβώς το ίδιο πρόβλημα, τρέχω τόσο για τα καθημερινά που δεν προλαβαίνω να σκεφτώ, να γράψω κάτι της προκοπής. 

-Εντάξει, έχεις το ταλέντο και ό,τι και να γράψεις είναι καλό. Πόσα χρόνια έχεις για σύνταξη; (Οχι ότι θα φτάνει να ζήσεις, αλλά λέμε τώρα.) 

-Κανονικά έπρεπε να έχω βγει, αλλά έχω κενά, σκατά τα έχω κάνει κι εκεί. 

-Να εξαγοράσεις χρόνια δεν μπορείς; 

-Ναι, αλλά είναι λεφτά κι αυτά, πάνω από 8.000. 

-Πάρε ένα δάνειο για σύνταξη! 

-Ωραίο! Συνταξοδάνειο! Κοίτα, είμαι στα 65 πχχχια, λογικά του χρόνου βγαίνω με πλήρη, αρκεί να έχω βρει κάτι χαμένα ένσημα. 

-Ε, ψάξου! 

-Το έχω ξεκινήσει, έχω κάνει τις αιτήσεις μου κ.λπ. Αλλά το σύστημα είναι γάμα τα... Να σου πω, τώρα μου ήρθε, σε πειράζει να κάνω κείμενο περίπου αυτά που λέμε εδώ, για το σαξές στόρι του Κούλη και δύο λούζερ καλικάντζαρους που δεν χωράνε σ’ αυτό;

-Ναι, αμέ. Κάνε, κάνε! Ωραία! Προσωπικά φέτος είχα:

12,5% αύξηση ενοικίου, 12,5% αύξηση μισθοδοσίας (ήθελα τα παιδιά να μπορούν να ζήσουν αξιοπρεπώς), 20-30% αύξηση ρεύματος, 100% αύξηση Εφορίας λόγω τεκμηρίων, 40-50% αύξηση τόκων των επιχειρηματικών δανείων. Και ΜΟΝΟ 9% αύξηση τζίρου. 

-Αυτό είναι ο κανόνας για περίπου 700.000. Αυτό είναι τελικά το σχέδιο Πισσαρίδη. 

-Αν εφαρμοστεί, τότε θα έχουμε ακόμα 200-300 χιλιάδες κόσμο να μεταναστεύει στο εξωτερικό κι άλλους τόσους ανέργους. 

-Αυτό είναι η ουσία. Δεν χρειάζονται διοικητικά μέτρα, απλός φορολογικός και τραπεζικός δαρβινισμός. 

-Ναι, καταλαβαίνω ότι αυτός είναι ο τρόπος να ξεπουλήσουν οι φτωχοί μέχρι και το τελευταίο τετραγωνικό μέτρο που τους έχει απομείνει. Αλλά όταν θα γίνει αυτό ποιο είναι το επόμενο βήμα; Και όταν η Ευρώπη δεν θα δέχεται άλλους «ξεπλένηδες» Ελληνες; Εντάξει, καταλαβαίνω ότι θα έχουν πολλούς εργάτες απελπισμένους που θα δουλεύουν μετά πάλι για 500€, όπως το 2012 με τον Σαμαρά. Αλλά δεν νομίζω να βγαίνει γενικά αυτό. Μετά τι; Πόλεμος; Εμένα αυτό που με εξοργίζει είναι πως δουλεύω σαν σκυλί. Και δεν είμαι και κανένας που δεν έχει δεξιότητες ή που δεν εκμεταλλεύεται και τα social media ή/και την καινοτομία. Οπότε, αν κάνοντας εγώ αυτά που πρέπει, κόβοντας αποδείξεις και τιμολόγια για τα πάντα και όντας απόλυτα νομοταγής και τυπικός δεν βγαίνω, τι άλλο πρέπει να κάνει κάποιος για να μπορεί να ζήσει αξιοπρεπώς; Να γίνει μέλος μαφίας; 

-Είσαι από τα πιο ταλαντούχα άτομα που έχω γνωρίσει ποτέ, χωρίς ίχνος κολακείας! Αλλά ακόμη και ως μέλος της μαφίας δεν είναι δεδομένο ότι θα είχες καλύτερη τύχη. Εχεις δει τις ταινίες του Οικονομίδη; 

-Αχαχαχαχα!». 

Αλλαξα ή αφαίρεσα λίγα πράγματα από τη στιχομυθία μας μέσω sms, την αναπαραγωγή της οποίας την είδα αρχικά ως ολίγον πλάκα, έναν φιλικό αυτοσαρκασμό, αλλά όσο το σκέφτομαι το στόρι είναι μια θλιβερή συνεκδοχή αυτού που συντελείται σε μεγάλη κλίμακα εδώ και δεκαπέντε χρόνια. 

Ο ταλαντούχος κύριος Π. είναι ένας άνθρωπος-ορχήστρα, μια καθετοποιημένη μονάδα γέννησης και υλοποίησης φρέσκων ιδεών στο πεδίο του βιβλίου και των εκδόσεων, πάντα τολμούσε, πάντα καινοτομούσε και πρωτοπορούσε, σε μικρή κλίμακα, χωρίς αρπακτικές φιλοδοξίες και καλαμοκαβαλήματα. Τσαλακώθηκε στην Αθήνα, αποκεντρώθηκε, έκανε επίπονη επανεκκίνηση σε μεγάλη πόλη της περιφέρειας και πάνω που άρχισε να στεριώνει η ταπεινή, αξιοπρεπής και ουσιαστική μικροεπιχειρηματικότητα, τίθεται ξανά αντιμέτωπη με τα διλήμματα της επιβίωσης. Δεν είναι η τυχαία συνέπεια ανεξέλεγκτων διαταραχών της διεθνούς αγοράς, αλλά το αποτέλεσμα ενός κυνικά διακηρυγμένου και μεθοδικά εφαρμοζόμενου σχεδίου δραστικής «αραίωσης» και προλεταριοποίησης του άλλοτε περιούσιου λαού των μικρομεσαίων. Βλέπετε, τα μνημόνια και η τρόικα μισή δουλειά έκαναν, άγαρμπα και με πολύ αίμα. Ο Κυριάκος την ολοκληρώνει αναίμακτα και γκλαμουράτα. 

ΚΙΜΠΙ 

Kibi2g@yahoo.gr, kibi-blog.blogspot.com


ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Νια βολά ένας μυλωνάς είχε θράκα φκειασμένη ‘ς το μύλο του κ’ έψαινε νια σούχλα κριάς. Εκεί που γύριζε τη σούχλα του γλέπει την άλλη μεριά έναν Λυκοκάτζαρο και γύριζε μια σούχλα μπακάκους. Δεν του μίλησε μπίτι. Υστερα τον ρωτάει ο Καλλικάντζαρος πώς τον λένε. «Απατός», του λέει ο μυλωνάς, «με λένε». Εκεί που γύριζε τη σούχλα, ο Καλλικάντζαρος βάνει τη σούχλα τους μπακάκους απάνου ‘ς το κριάς. Πατ, δεν αργεί ο μυλωνάς και του φέρνει μια με το δαυλί, και καθώς ήταν γδυτός τον έκαψε. Φωναίς, καλό ο Λυκοκάτζαρος. «Βοηθάτε, αδέρφια, τι μ’ έκαψαν. – Ρε, ποιος σε καψε; του λένε οι άλλοι Λυκοκατζαραίοι απόξω. – Απατός, τους λέει εκείνος από μέσα.- Αμ, σαν εκάηκες απατός σου, τι σκούζεις έτσι;». Κι έτσι την έπαθε ο καλός σου ο Λυκοκάτζαρος. 

Ν.Γ. Πολίτου, «Παραδόσεις» (Ο Μυλωνάς και ο Λυκοκάτζαρος, Βούρβουρα του Δήμου Πάρνωνος της Κυνουρίας)