Δελτίο καιρού

 Η Εφημερίδα των Συντακτών, 4-5/2/2023

Ακούω ότι πλακώνονται οι μετεωρολόγοι –οι κανονικοί, όχι οι Weathermen των σίξτις/σέβεντις– για το πόσο βαρύς είναι ο χιονιάς που έρχεται. Μια παράδοξη προσμονή τη βλέπεις και στα δελτία ειδήσεων: «Πείτε μας, κ. Αρνιακέ, θα δούμε χιόνι και στο κέντρο της Αθήνας;». «Χριστίνα, πόσο κάτω από το μηδέν θα πέσει ο υδράργυρος;». Θένε δε θένε, και οι γουέδερμεν μπαίνουν στο παιχνίδι. Αλλά από τότε που ο καιρός έγινε ριάλιτι πλανητικών διαστάσεων –και ιδεολογική διαχωριστική γραμμή των μετεωρολόγων–, έσπασαν κι αυτοί σε ομάδες και σχολές πρόβλεψης. Κι άργησαν κιόλας, αν πάρουμε υπόψη ότι παράγωγα καιρού από τη δεκαετία του ’90 παίζουν σε όλα τα καθωσπρέπει χρηματιστήρια κόσμου. 

Κι εντάξει, πες ότι στα τερατώδη που συμβαίνουν στις αμερικανικές ακτές του Ατλαντικού, με τους τυφώνες και κυκλώνες με τα γυναικεία ονόματα (μετεωρολογικός μισογυνισμός;) που αφήνουν πίσω τους συντρίμμια και νεκρούς, έχει ένα νόημα το παιχνίδι με τα μετεωρολογικά παράγωγα. Εδώ, τι ζόρι τραβάνε για το πόσο χιόνι θα φέρει η «Μπάρμπαρα»; Ας φέρει. Τι να κάνουν και τα ποτάμια, αν δεν ασπρίσουν λίγο τα βουνά; Να στερέψουν; Και τόσο ήλιο που μαζέψαμε οκτώ μήνες τώρα, τι να τον κάνουμε; Δεν αποθηκεύεται η ηλιοφάνεια, να τη βγάλεις σε ώρα ανάγκης.

Ας μαλώνουν οι γουέδερμεν για τα βαρομετρικά τους και πόσο χαμηλά ή ψηλά, ανατολικά ή δυτικά θα περάσουν. Ο καιρός θα κάνει τα δικά του. Ερήμην μας. Οσο κι αν η ανθρωπόκαινος εποχή είναι πράγματι το οδυνηρό αποτύπωμα του είδους μας κι έχει επηρεάσει την «παραγωγή» του κλίματος, το πώς ακριβώς αντιδρούν τα στοιχεία και τα στοιχειά της φύσης παραμένει στον χώρο του απρόβλεπτου. Οχι, δεν είμαι αρνητής της κλιματικής κρίσης, αλλά οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχει μια μεταφυσική ματαιοδοξία στην πεποίθηση πως μπορούμε να ρυθμίσουμε τη θερμοκρασία της γης ή να δαμάσουμε τα «ακραία» φαινόμενα. Οφείλουμε να κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας μειώνοντας τις εκπομπές άνθρακα, αλλά ας κρατάμε μικρό καλάθι ως προς την αποτελεσματικότητα των επιλογών της παγκόσμιας ηγεσίας. Και κανένα καλάθι ως προς την ειλικρίνεια των (φαιο)πράσινων προθέσεών της. 

Η αλήθεια είναι ότι από την εποχή των οιωνοσκόπων της προϊστορίας, που «διαβάζανε» το πέταγμα των πουλιών ή τα σπλάχνα των σφαγμένων ζώων, ο καιρός πουλάει. Ο κανόνας των χρηματιστηρίων «αγόραζε στη φήμη, πούλα στην είδηση» είναι παλιό κολπάκι, από την εποχή των μάντεων, που χρησιμοποιούσαν τα μαντεία ως αποθετήρια προσφορών –σε τρόφιμα, ζώα, τιμαλφή– των εύπιστων υπηκόων. Στη συνέχεια, όταν μια καταστροφική για τη σοδειά πρόβλεψη επιβεβαιωνόταν, οι ιερείς τους τα μοσχοπουλούσαν με όρους αισχροκέρδειας. Γερή μπίζνα, που σε μεγάλο βαθμό μεταλαμπαδεύτηκε ώς τις μέρες μας, εμπλουτισμένη με μαθηματικά, αλγόριθμους, στατιστικές, προθεσμιακά συμβόλαια, παράγωγα που κάνουν τζόγο με τον καιρό. 

Είναι κατακαλόκαιρο, σκάει ο τζίτζικας, αλλά ποντάρω μερικά εκατομμύρια στην πρόβλεψη ενός σκληρού χειμώνα, που θα ανεβάσει στα ύψη τις τιμές αερίου και πετρελαίου, θα καταστρέψει μεγάλες σοδειές χειμωνιάτικου σταριού και θα προκαλέσει κι άλλα κακά. Αλλά, ταυτόχρονα, αγοράζω και μερικά συμβόλαια πετρελαίου ή δημητριακών, που είναι κάτι σαν τις αποθήκες των ιερατείων. Βρέξει, χιονίσει, το παιχνίδι είναι win win. 

Κάπως έτσι έγινε και με το ενεργειακό. Οι οιωνοσκόποι της αγοράς και της πολιτικής πόνταραν σε έναν βαρύ χειμώνα και σε μια σκληρή ύφεση. Τελικώς, ο χειμώνας αποδείχθηκε ήπιος, η ύφεση απεφεύχθη, η επιχειρηματική κερδοφορία πάει καλύτερα από ποτέ. Οι αποθήκες του ιερατείου είναι φίσκα από προσφορές που εισφέραμε εμείς οι κοινοί θνητοί, οι δικές μας μένουν άδειες. 

Το παιχνίδι για μας είναι lose lose κι ο καιρός πάντα κωλόκαιρος.

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Οταν βρέχει

δεν παίρνω ομπρέλα.

Το θεωρώ δειλία να προφυλάσσομαι

από το ξεκάθαρο.

Οταν δε βρέχει

όσο κι αν ευτυχεί ο ουρανός

όσο κι αν το πιστεύω

ανοίγω την ομπρέλα μου

δεν είναι ξεκάθαρη

καιρική συνθήκη η ευτυχία. 

Κική Δημουλά, Δημόσιος καιρός (2014)