Τον ξεσκεπάζουν, κι ας πλευριτώσει

Εφημερίδα των Συντακτών, 11-12/3/2023

Ευτυχισμένες μέρες στο LSE, 28/11/2022. Οι σέλφι που έβγαλαν μαζί του οι χαρούμενοι γόνοι  

εκλεκτών οικογενειών του πλανήτη μπορεί σύντομα να γίνουν συλλεκτικές. 

 Οι δημοσιογράφοι είμαστε νάρκισσοι. Είναι απίθανο να επιλέξεις αυτή τη δουλειά χωρίς να έχεις ελαφρώς υπερτροφικό εγώ, μια παραπανίσια αγωνία για την υπογραφή σου, τη δημόσια εικόνα σου, τις επιβραβεύσεις αναγνωστών, ακροατών, τηλεθεατών. Αλλά, για να ικανοποιηθεί αυτός ο (δημιουργικός, κατ’ αρχήν) ναρκισσισμός, πρέπει να έχεις και το σαράκι της είδησης, τη χαρά της αποκάλυψης και της «εξόρυξης», κατά κανόνα από το «ορυχείο» της εξουσίας, στην κάθε εκδοχή της, και σχεδόν αναγκαστικά σε σύγκρουση μαζί της. 

Ωστόσο, από τη στιγμή που για να δουλέψεις εντάσσεσαι σε επιχειρηματικά οργανωμένα ΜΜΕ (αν δεν έχεις την τύχη να δουλεύεις σε ανεξάρτητο μέσο, με οικονομικό τίμημα, βεβαίως), των οποίων οι ιδιοκτήτες έχουν τις δικές τους ιδιαίτερες σχέσεις, διαπλοκές ή αντιθέσεις με το σύστημα εξουσίας και διακυβέρνησης, ο ναρκισσισμός και η «εξορυκτική» ορμή των δημοσιογράφων ακρωτηριάζονται ή εξαγοράζονται. Με χρήμα, αναπαραγωγές non paper και δελτίων Τύπου και με μια εκμαυλιστική εγγύτητα με τα πρόσωπα της εξουσίας, που τελικά τους κάνει και τους ίδιους μέρος της. Αυτό συμπυκνούται συνήθως στο ρητό «το πάθος για το χρήμα σε κάνει….» και βάλτε ό,τι όνομα θέλετε δίπλα. 

Αλλά αυτή η συνθήκη είναι αμοιβαία επωφελής για το σύστημα εξουσίας, τους μιντιάρχες και τους νάρκισσους δημοσιογράφους μόνο σε συνθήκες «κανονικότητας». Δηλαδή, όταν το σύστημα διακυβέρνησης, παρά τις εντάσεις του πολιτικού ανταγωνισμού, δεν φαίνεται να απειλείται σοβαρά από κάτι. Η επιχειρηματική ελίτ υποβάλλει, η κυβέρνηση εξαγγέλλει, οι μιντιάρχες στηρίζουν, οι δημοσιογράφοι παπαγαλίζουν (με πολλές τιμητικές εξαιρέσεις, που ωστόσο δεν μακροημερεύουν στην πιάτσα), η αντιπολίτευση και τα συνδικάτα κάτι ψελλίζουν. 

Αυτό το βολικό πλαίσιο, που δουλεύει ακόμη και σε συνθήκες οξείας κρίσης όπως η κρατική χρεοκοπία ή η πανδημία, βασίζεται σε έναν καταλυτικό παράγοντα: τη σιωπή των αμνών. Δηλαδή, στην ανοχή της κοινωνικής πλειονότητας που έπειτα από πολλές διαψεύσεις, έχοντας χάσει την προσδοκία της από την πολιτική, βλέπει, κοιτάζει ή απλώς χαζεύει τις πολιτικές διεργασίες, τις αλχημείες για τη διανομή της πίτας, τις ομιλούσες κεφαλές (και τις αυτάρεσκες γραφίδες) της ναρκισσιστικής δημοσιογραφίας. 

Μέχρι που γίνεται κάτι και τα αλλάζει όλα. Μέχρι που η θερμοκρασία στο ρευστό κοινωνικό σώμα ξεπερνάει το flashpoint, το σημείο ανάφλεξης, κι ακολουθεί εκκωφαντική έκρηξη. Και τότε, τα τηλεφωνικά κέντρα των ΜΜΕ κατακλύζονται από οργισμένους αναγνώστες/τηλεθεατές/ακροατές, τα σόσιαλ μίντια πλημμυρίζουν από καταγγελίες, συνθήματα και αυτοσχέδια μανιφέστα. Δεν έχει σημασία αν αυτό που προκαλεί την αναταραχή είναι ένας σεισμός, μια φονική πυρκαγιά, μια έκρηξη ανατιμήσεων, ένα προεδρικό διάταγμα, μια αστυνομική δολοφονία ή μια σύγκρουση τρένων με δεκάδες νεκρούς που αποκαλύπτει τον κυνισμό και τη γύμνια της κρατικής εξουσίας. Σημασία έχει ότι το αμέριμνο μέχρι τότε τρίγωνο της χειραγώγησης (κυβέρνηση, μιντιάρχες, δημοσιογράφοι) αποσταθεροποιείται. Ο αμοιβαία επωφελής συμβιβασμός τους κλονίζεται και κυριαρχεί το ένστικτο της επιβίωσης: ο σώζων εαυτόν σωθήτω. 

Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο βρισκόμαστε τώρα. Αν και προσκρούει στον δημοσιογραφικό ναρκισσισμό, η στήλη με μεγάλη χαρά αναγγέλλει την αυτοαναίρεσή της. Στις 3/12/2022, πριν από τρεις μήνες δηλαδή, στο εβδομαδιαίο παμφλέτο έγραφα: «Θα τον σκεπάσουν, μην τους κρυώσει». Εννοώντας ότι, παρά το σκάνδαλο των υποκλοπών και τον καταιγισμό αποκαλύψεων για τις αθλιότητες της «Μητσοτάκης Α.Ε.», το επιχειρηματικό και μιντιακό κατεστημένο θα έκανε τα πάντα για να αποτρέψει τον κλονισμό της και την άτακτη προσφυγή σε πρόωρες εκλογές ακόμη και τον Γενάρη. Γιατί έπρεπε πρώτα να τελειώσει τη δουλειά: τη διανομή της μεγάλης πίτας του Ταμείου Ανάκαμψης και των πόρων του ΕΣΠΑ, το κλείσιμο όλων των υπεσχημένων «μεταρρυθμίσεων», πωλήσεων φιλέτων δημόσιας περιουσίας, αναθέσεων έργων και προμηθειών. 

Μέχρι πριν από δέκα μέρες το μέτωπο οικονομικής ελίτ και «Μητσοτάκης Α.Ε.» ήταν αρραγές. Τώρα καταγράφεται μια εντυπωσιακή κωλοτούμπα, μια θεαματική απόσυρση εμπιστοσύνης, μια πανικόβλητη, άστοργος εγκατάλειψη που δεν φαίνεται να τη σώζουν οι δημόσιες συγγνώμες του πρωθυπουργού, ακόμη κι αν έπαιρναν τη μορφή δημόσιας αυτομαστίγωσης στο Σύνταγμα. Τώρα, τα ΜΜΕ που τον στήριξαν με ζήλο, και πολύ χαρακτηριστικά αυτά των βαρόνων του εφοπλισμού, ξεσκεπάζουν τον Κυριάκο. Κι ας τους πλευριτώσει. Είναι μια επιλογή αυτοπροστασίας μπροστά στην απρόσμενη κοινωνική αφύπνιση. Το γελοίο του πράγματος είναι ότι οι ίδιοι οι μιντιάρχες επέδειξαν πολύ ταχύτερα ανακλαστικά από αυτά των υποτελών νάρκισσων της δημοσιογραφίας, που τρέχουν καθυστερημένοι και πανικόβλητοι να αλλάξουν τα κοστούμια της αφοσίωσης στη «Μητσοτάκης Α.Ε.» με αυτά της κριτικής, της αποκάλυψης και της γλοιώδους κολακείας στα πλήθη των δρόμων και των πλατειών. 

Εχει εναλλακτική διακυβέρνησης το σύστημα εξουσίας σε περίπτωση οριστικής κατάρρευσης της «Μητσοτάκης Α.Ε.»; Προς το παρόν στέκεται αμήχανο, απορημένο, ανήσυχο. Τα αναβράζοντα πλήθη είναι η βασική πηγή της αγωνίας του. Ας επενδύσουμε τουλάχιστον στην παράταση και την ενίσχυσή της. 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

― Φταίει το ζαβό το ριζικό μας!

― Φταίει ο Θεός που μας μισεί!

― Φταίει το κεφάλι το κακό μας!

― Φταίει πρώτ’ απ’ όλα το κρασί!

Ποιος φταίει; ποιος φταίει; Kανένα στόμα

δεν το βρε και δεν το 'πε ακόμα.

Ετσι στη σκοτεινή ταβέρνα

πίνουμε πάντα μας σκυφτοί.

Σαν τα σκουλήκια, κάθε φτέρνα

όπου μας έβρει μας πατεί.

Δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα,

προσμένουμε, ίσως, κάποιο θάμα!

Κώστα Βάρναλη, «Οι μοιραίοι»