Οι praetores urbanes μπορούν- ακριβώς όπως και οι Ρωμαίοι πρόγονοί τους- να ασκούν με συνοπτικές διαδικασίες, σ’ ένα πεζοδρόμιο, όλες τις εξουσίες σε συσκευασία μιας: να νομοθετήσουν, να δικάσουν και να «εκτελέσουν» επι τόπου την «ποινή» εις βάρος οποιουδήποτε. Φανταστείτε τι οικονομίες κλίμακας συντελούνται από μια τέτοια πυρηνική σύντηξη εξουσιών.
Εντάξει, η βία είναι μαμή της ιστορίας. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο Μπάιρον (ο ημέτερος, όχι του Μεσολογγίου) γράφει, τώρα, ιστορία. Ούτε πολύ περισσότερο οι υφιστάμενοί του αστυνομικοί που εξάντλησαν την δύναμη του ροπάλου, της πυγμής και της κλωτσιάς τους στο κεφάλι ενός εικοσιτετράχρονου. Φυσικά, δεν έπρεπε να εκπλαγούμε απ’ αυτήν την εκρηκτική έκφραση κρατικής βίας. Αλλά τα ανακλαστικά μας έχουν προσαρμοστεί πλέον σε τηλεοπτικά μόνο ερεθίσματα. Ισως αν δεν υπήρχε εκείνο το καταραμένο βίντεο κανείς να μην είχε πάρει μυρωδιά. Ο Βύρων θα έδρεπε δάφνες για το άψογο σαβουάρ βιβρ των «πραιτόρων». Ούτε συγνώμες, ούτε μεταθέσεις, ούτε άβολα ξεκαρφώματα. Και οι ίδιοι οι «πραίτορες» θα αφοσιώνονταν απερίσπαστοι στο επενδυτικό τους χαρτοφυλάκιο. ο οποίο, ως γνωστόν, εμπλουτίζεται εσχάτως με την γενναιοδωρία της πολιτικής ηγεσίας: αναγνωρίσεις συντάξιμων χρόνων, επιδόματα επικινδυνότητας, διορθώσεις στο μισθολόγιο…Δεν λέω ότι οι μπάτσοι έγιναν αίφνης πλούσιοι, αλλά, οπωσδήποτε, έχει διανυθεί αρκετή απόσταση από την εποχή του «τρεις κι εξήντα παίρνετε και τον κόσμο δέρνεται». Αυτοί δεν παίρνουν πια τρεις κι εξήντα, αλλά ο κόσμος εξακολουθεί να δέρνεται.
Και μάλλον έτσι θα πορευτούμε για πολύ καιρό ακόμη. Και δεν θα μας διασώσει η λατινομάθεια του Μπάιρον, η οποία ωστόσο προσθέτει μια λεπτομέρεια πρόσφορη για ενδιαφέρουσες ιστορικές συγκρίσεις. Βλέπετε, οι «πραίτορες ουρμπάνες» ήταν από τα πρώτα ανώτατα κρατικά αξιώματα που κατάφεραν να κατακτήσουν οι πληβείοι της Ρώμης στη μακραίωνη ταξική τους αναμέτρηση με τους πατρικίους. Αυτό τους έδωσε αργότερα τη δυνατότητα να αναρριχηθούν και στο αξίωμα του ύπατου, ακόμη και του δικτάτορα. Δεν ξέρω αν οι πατρίκιοι της σύγχρονης πολιτικής μας ζωής θέλουν να το ρισκάρουν, αλλά διατρέχουν κι αυτόν τον κίνδυνο όταν επενδύουν τόσα πολλά στη βία, το φόβο και την αστυνόμευση. (Δεν είμαστε πια στη δεκαετία του ’60, στην εποχή που ο Παζολίνι, στην αναμέτρηση των φοιτητών με την αστυνομία επέλεγε – αφήνοντας εμβρόντητη την αριστερά- να είναι με την πλευρά των δεύτερων, γιατί «οι αστυνομικοί ήταν τα παιδιά των προλετάριων και οι φοιτητές τα παιδιά των αστών»). Τώρα, ο μεσαίος χώρος τα έχει κάνει όλα ίσωμα. Είμαστε όλοι παιδιά του «μεσαίου χώρου» και το μερίδιο ισχύος που μπορεί να μας εμπιστευτούν, μπορεί να γίνει μηχανισμός άλωσης της εξουσίας. Ρίξτε μια ματιά στη βουλή, στα ανώτατα κλιμάκια της κρατικής γραφειοκρατίας, στις ηγεσίες των ΔΕΚΟ. Δεν επανδρώνονται πια μόνο από πατρικίους και τους απογόνους τους. Παιδιά πληβείων, αγροτών, προλετάριων υπερασπίζονται μια χαρά το κράτος, τα ταξικά τείχη, το καθεστώς. Είναι κι οι ίδιοι πια καθεστώς. Φοβού τους πραίτορες, λοιπόν, Μπάιρον…
Την ίδια συμβουλή θα έπρεπε να δώσει κανείς, πριν δεκατρία χρόνια, στον Μητσοτό τον επίτιμο, που -χωρίς τις λατινικές φιοριτούρες του Βύρωνα- έλεγε στους αστυνομικούς με στόμφο «εσείς είστε το κράτος». Οσο κράτος είναι και οι praetores urbanes, που μπορούν- ακριβώς όπως και οι Ρωμαίοι πρόγονοί τους- να ασκούν με συνοπτικές διαδικασίες, σ’ ένα πεζοδρόμιο, όλες τις εξουσίες σε συσκευασία μιας: να νομοθετήσουν, να δικάσουν και να «εκτελέσουν» επι τόπου την «ποινή» εις βάρος οποιουδήποτε υπόπτου. Φανταστείτε τι οικονομίες κλίμακας συντελούνται από μια τέτοια πυρηνική σύντηξη εξουσιών. Γλιτώνεις τους μισθούς των βουλευτών, των νομοτεχνών, των δικαστικών, των γραφειοκρατών και όλων όσοι μεσολαβούν για να εκτελέσουν την τελική «ποινή» που αναλογεί στο μέσο ανυποψίαστο πολίτη: την άσκηση της κρατικής βίας.
Γιατί, υπάρχει μεγάλη συσσώρευση βίας στον σύγχρονο κρατικό Λεβιάθαν. Ένα μεγάλο απόθεμα θεσμικού (και αθέσμιτου) αυταρχισμού που δεν μας επιτρέπει να απορούμε όταν ένα ακατέργαστο όργανο της τάξης επενδύει το προσωπικό του χαρτοφυλάκιο βίας σ’ έναν ύποπτα κινούμενο νεαρό με ατημέλητη περιβολή. Η βία εκφράζεται ακόμη και στις πιο επιβλητικές τελετουργίες της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Στη νομοθετική υπερ-ρύθμιση και κάθε λεπτομέρειας της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής. Στην πολυνομία που κάνουν αδιαπέραστο, αντιφατικό και αλληλοαναιρούμενο για το μέσο πολίτη το νομοθετικό οπλοστάσιο του κράτους. Στις υπερεξουσίες των δικαστών που από εγγυητές του συντάγματος και των νόμων μετατρέπονται σε ευκαιριακούς ερμηνευτές τους, κατά το ρεύμα της πολιτικής συγκυρίας. Στο κοινοτικό υπερκράτος που νομοθετεί από τις Βρυξέλες και το Στρασβούργο τη συστηματική περιστολή δικαιωμάτων εν ονόματι της ασφάλειας. Στην παράτα των συνταγματικών αναθεωρήσεων που μετατρέπουν το σύνταγμα σ’ ένα άνευρο κουρελόχαρτο, παίγνιο του κομματικού συστήματος. Στις πολιτικές που ουδείς ψηφοφόρος έκρινε και ενέκρινε, αλλά τις βρίσκει μετεκλογικά μπροστά του. Στην κωμωδία των ανεξάρτητων αρχών που εμφανίστηκαν ως ελπιδοφόρα αντίβαρα του κράτους για να εξελιχθούν σε γραφικά (και γραφειοκρατικά) κακέκτυπά του. Και φυσικά, στον τρόπο που ντοπάρουν και κολακεύουν οι αρμόδιοι υπουργοί άλλοτε τα σώματα ασφαλείας, ως αυθεντικούς praetores urbanes και άλλοτε τους δικαστικούς, ως αρχάγγελους της κάθαρσης και εξυγιαντές της δημόσιας ζωής, censores των δημοσίων ηθών. Δεν νομίζετε ότι υπάρχει άφθονη βία σ’ όλα αυτά, πολύ πιο αξιοπρόσεκτη από …το ξύλο της αρκούδας σ’ ένα πεζοδρόμιο της Θεσσαλονίκης;
Και η βία αυτή, που στερεί σταδιακά από τον πολίτη και τις τελευταίες μικρές δυνατότητες επίδρασης στην εξουσία, γίνεται πιο κραυγαλέα με φόντο το ξεσάλωμα της οικονομίας της αγοράς, την καταθλιπτική κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού στις οικονομικές πολιτικές. Η ρητορική του νεοφιλελευθερισμού, δυο- τρεις δεκαετίες πριν, όταν ακόμη εμφανιζόταν σαν μια προκλητική, ρηξικέλευθη αίρεση του καπιταλισμού, υποσχόταν λιγότερο κράτος, ελάχιστο κράτος, ίσως και εξαφάνιση του κράτους, με όρους που ούτε οι πιο ευφάνταστοι αντεξουσιαστές δεν είχαν τολμήσει να διατυπώσουν. Και λιγότερο κράτος, σημαίνει λιγότερη βία, λιγότερη αστυνομία, λιγότερη ρύθμιση, περισσότερη αυτορύθμιση. Αν δεν πρόκειται απλώς για μια κραχτή απάτη, η ρητορική του νεοφιλελευθερισμού για το λιγότερο κράτος, αποδεικνύεται μια αυταπάτη. Περισσότερο από ποτέ φαίνεται ότι η ελευθερία των αγορών έχει ανάγκη την κρατική βία, στην αιματηρή ή στην καθωσπρέπει, θεσμική εκδοχή της. Λογικό κι αναμενόμενο, αν σκεφτεί κανείς τους ρυθμούς κα τη συχνότητα με την οποία οι φιλελευθεροποιημένες οικονομίες παράγουν κοινωνικά απορρίμματα και τελικά πολλαπλασιάζουν τους (οιονεί) εχθρούς τους.
Τελικά, το χαρτοφυλάκιο των praitorum urbanium περιέχει υπεραξίες βίας που ούτε οι ίδιοι έχουν ακόμη διανοηθεί. Το επίδομα επικινδυνότητας (της δικής τους, όχι της δικής μας) ίσως αποδειχθεί πολύ ταπεινό αίτημα για να αντισταθμίσει τη βία που θα χρειαστεί να διοχετεύσουν. Το αόρατο χέρι της αγοράς (λυπαμαι, θείε Σμιθ), δεν κάνει τίποτε χωρίς το ορατό (και βαρύ) χέρι του χωροφύλακα.
Εμείς πάλι, φιλήσυχοι, ανήσυχοι ή ανυπάκουοι πολίτες, μάλλον χρειαζόμαστε επίδομα τηλεοπτικής κάλυψης. Ώστε να κυκλοφορούμε με τις κάμερες και τα κινητά μας για να απαθανατίσουμε τον τυχαίο ξυλοδαρμό μας.
ΚΙΜΠΙ
Επτά φόνοι στο φόρουμ
No comments:
Post a Comment