Τόξα, βέλη και φαρέτρες

(Επενδυτής, 28/9/2013)

 

Δεν ξέρω ποιος γλωσσολογικός συνειρμός έχει επιβάλει αυτή τη διασκεδαστική -αλλά  συνάμα εκνευριστική- συζήτηση για το ποιος περιλαμβάνεται στο «δημοκρατικό ή το συνταγματικό τόξο» και ποιος όχι. Αν η πηγή είναι η Ευκλείδειος Γεωμετρία, υποθέτω ότι ο συμβολισμός σχετίζεται με τη διάταξη των κοινοβουλευτικών εδράνων σε ημικύκλιο.  Γεωμετρικά, πράγματι το εγχώριο κοινοβουλευτικό ημικύκλιο είναι ένα τόξο, ήτοι ένα κομμάτι της περιφέρειας του κύκλου. 

Για τους μυστικιστές, που βλέπουν στα μαθηματικά κάτι παραπάνω από ένα μέτρο του κόσμου, ο κύκλος είναι το κατεξοχήν μαγικό σύμβολο, το νοερό όριο προστασίας ή δράσης. Στην αδιάσπαστη γραμμή της περιφέρειάς του υποτίθεται ότι συντελείται η ενότητα πνεύματος και ύλης. Άρα, το τόξο, που είναι μέρος του κύκλου, συμβολίζει το εν δυνάμει πνεύμα. Και στην πιο γοητευτική του μορφή, το ουράνιο τόξο, είναι καλός οιωνός. Ωστόσο, οι συμβολιστές διακρίνουν το τόξο ανάλογα με τη θέση του. Όρθιο, με την κοίλη πλευρά προς τα πάνω, είναι ένα δοχείο έτοιμο να δεχθεί το πνεύμα, ένα θηλυκό σύμβολο. Ανεστραμμένο, είναι ένα σύμβολο νικηφόρο, ανδρικό, επιθετικό.

Φυσικά, δεν υπάρχει λόγος να πάρουμε τοις μετρητοίς τους μυστικιστές κι όσα αόρατα βλέπουν στον κύκλο και στο τόξο. Αλλά είναι γεγονός ότι το τόξο στην ανδρική εκδοχή του μετατρέπεται πράγματι σε κάτι επιθετικό. Γίνεται όπλο. Μαζί με τη χορδή και το βέλος, είναι το τρίτο αρχαιότερο όπλο, μετά την πέτρα και το ακόντιο, που χρησιμοποίησε ο προϊστορικός άνθρωπος. Και -ερήμην των συμβολικών κανόνων του μυστικισμού ή των απαθών κανόνων της γεωμετρίας- ευθύνεται για τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων στο πέρασμα της ιστορίας. Αναλογικά, από βέλη τοξευτών ίσως έχει εξοντωθεί πολύ μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας, απ’ ό,τι με τα σημερινά όπλα μαζικής καταστροφής. Αλλά, ταυτόχρονα, στο τόξο η ανθρωπότητα οφείλει την επιβίωσή της, αφού πρόσφερε στον άνθρωπο-κυνηγό τροφή, με την ασφάλεια της απόστασης από τα επικίνδυνα, φτερωτά ή γοργοπόδαρα, θηράματα. Οι ίδιες λέξεις διασώζουν τη σημασία του τόξου και της ευστοχίας του τοξοβόλου. Το ρήμα «αμαρτάνω», στην αρχική του εκδοχή, αστοχώ κατά την τοξοβολία ή τη ρίψη του ακοντίου. Κι ήταν πολύ σημαντικό να μην αστοχήσει κανείς. Τόσο, που η αμαρτία κατέληξε παραβίαση υπέρτατου κανόνα. Είτε για τοξοβόλους είτε για τους απλούς διαβάτες της ζωής.

Μεταξύ γεωμετρίας και πολέμου, το τόξο είναι λοιπόν μια αρχέγονη έννοια της ανθρώπινης συνθήκης. Σε τελική ανάλυση μπορεί να είναι κι ένας συμβολισμός για την τροχιά που διασχίζει το βέλος του ανθρώπινου πολιτισμού. Ξεκινά από χαμηλά, ανεβαίνει ψηλά, αλλά προορισμός του είναι να καταλήξει στο έδαφος. Σε ποιο σημείο της τροχιάς του βρίσκεται, άραγε, τώρα το βέλος της ανθρωπότητας; Ή να ελπίσουμε ότι δεν είναι το μοναδικό στη φαρέτρα της και τα βέλη της έχουν να διασχίσουν ακόμη πολλές τροχιές ακμής και παρακμής;

Πάντως, μιαν ανάλογη τροχιά έχουν διανύσει και τα τόξα της πολιτικής μας επικαιρότητας, το «συνταγματικό» και το «δημοκρατικό». Προφανέστατα η κυβέρνηση επιχειρεί να χρησιμοποιήσει τα «τόξα» αυτά ως όπλα εξόντωσης ή περιορισμού αντιπάλων της. Και μπορεί όλοι -ή οι περισσότεροι- να παρακολουθούμε με ευχαρίστηση το σύννεφο από βέλη που σκιάζει τον ήλιο της νεοναζιστικής Χ.Α., αλλά δεν είμαστε αφελείς να πιστεύουμε ότι αποτελεί τον μοναδικό στόχο. Οι χρυσαυγίτες είναι προφανώς αιφνιδιασμένοι από το γεγονός ότι δέχονται εξ οικείων τα βέλη, από ένα πεδίο στόχευσης που θεωρούσαν ανεκτικό, ίσως και φιλικό απέναντί τους. Παραπλανήθηκαν, ενδεχομένως, από το γεγονός ότι εδώ και δύο χρόνια ραντίζουν με αίμα τις γειτονιές της Αθήνας και της επαρχίας ως παρακράτος χωρίς να έχουν οχληθεί από το κράτος. Οι λοιποί δεν δικαιολογούνται να νιώθουν αιφνιδιασμένοι και συγχυσμένοι. Κι όμως είναι.

Η σύγχυση προέρχεται από το γεγονός ότι τα πολιτικά κόμματα, κοινοβουλευτικά ή μη, διαθέτουν από το ίδιο το σύνταγμα και την κουλτούρα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού. Δικαιούνται να αυτο-περιλαμβάνονται ή όχι στα «τόξα» της πολιτικής μας κοινοτοπίας. Ορισμένοι χρησιμοποίησαν τυχοδιωκτικά αυτό το δικαίωμα, όπως οι νεοφασίστες της Χ.Α. Αξιοποιούν το σύνταγμα με ρητό στόχο να το καταργήσουν ή να το «μεταρρυθμίσουν», αντιμετωπίζοντας τη δημοκρατία σαν εκκολαπτήριο φαυλότητας. Άλλοι έχουν πιο ειλικρινή στάση. Οι αναρχικοί, για παράδειγμα, αυτοεξαιρούνται και από το σύνταγμα και από τη δημοκρατία, επιλέγουν τον πόλεμο απέναντί τους και οι αυθεντικότεροι απ’ αυτούς υπομένουν τις συνέπειες.

Στον ενδιάμεσο χώρο υπάρχει ο παράδοξος διαγκωνισμός και ανταγωνισμός στην πασαρέλα της συνταγματικότητας και της δημοκρατικότητας. Είναι ένας πολιτικά περιττός ανταγωνισμός. Ιδιαίτερα στις συνθήκες εκτάκτου ανάγκης που έχει επιβάλει η κρίση. Τόσο η δημοκρατία, στην έστω θολή της σύλληψη, όσο και το σύνταγμα βρίσκονται υπό μερική αναστολή. Τα «τόξα» που με πάθος υπερασπίζονται τα κόμματα έχουν τόσο περιοριστεί εκ των πραγμάτων, ώστε μερικές φορές είναι ζήτημα αν περιλαμβάνουν οποιονδήποτε άλλο εκτός από την τρόικα. Εδώ και τρία χρόνια δεν έχει ψηφιστεί νομοσχέδιο από τη Βουλή που να μην έχει την έγκρισή της. Το κοινοβουλευτικό «τόξο» έχει περιορίσει την ελαστικότητά του τόσο, ώστε κανένα «βέλος» του δεν υπερβαίνει το όριο των μνημονίων.

Αλλ’ αυτό δεν είναι κάτι πρωτοφανές. Στην πραγματικότητα, η δημοκρατία κινούνταν πάντα ανάμεσα στα ρευστά κοινωνικά και πολιτικά σύνορα που δημιουργούσαν οι ιστορικές συνθήκες και το σύνταγμα προσαρμοζόταν με καθυστέρηση στις μεταβολές αυτές. Οι σουφραζέτες, για παράδειγμα, βρίσκονταν για πολλές δεκαετίες εκτός συνταγματικού τόξου, μέχρι που τα συντάγματα αναγνώρισαν το τόσο αυτονόητο σήμερα δικαίωμα της γυναικείας ψήφου. Αλλά, για να πάμε σε κάτι πιο ακανθώδες, η αναθεωρητική Βουλή του 2000 έκανε την υπέρβαση ψηφίζοντας το περίφημο άρθρο 14 παρ. 9 του συντάγματος για τον «βασικό μέτοχο» ως υπερόπλο κατά της διαπλοκής. Αλλά σήμερα αυτό το άρθρο μένει γράμμα κενό, χάρη στον νομικό και πολιτικό πόλεμο που κήρυξε η διαπλοκή (με πρωτοστάτες τους σημερινούς «αρχιερείς» των αντιναζιστικών αποκαλύψεων). Μια διαγώνια ανάγνωση στις 79 αναθεωρήσεις του συντάγματος του 2001 θα καταδείξει τόσες «νεκρές» διατάξεις, χωρίς εκτελεστικούς νόμους ή με νόμους που υιοθετούν την εξαίρεση αντί του κανόνα, ώστε να συμπεράνει κανείς  ότι ολόκληρο το «συνταγματικό τόξο» κινείται συχνά εκτός συντάγματος ή ακροβατεί πάνω στα εντελώς ρευστά όριά του.

Το ίδιο λίγο πολύ ισχύει για τη δημοκρατία, που παρακολουθεί με βραδύτητα τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές αλλαγές. Στη μνημονιακή Ελλάδα έχουν επιβληθεί συνταγματικά αδιανόητοι περιορισμοί στο δικαίωμα της ιδιοκτησίας εν ονόματι του χρέους, αλλά την ίδια στιγμή όποιος τολμά να ψελλίσει προτάσεις για τον αναγκαίο έλεγχο της μεγάλης ιδιοκτησίας σε στρατηγικούς κλάδους της οικονομίας  πέφτει στο τείχος της «συνταγματικής νομιμότητας», που αναστηλώνεται αλά καρτ.

Επομένως, για να μη χαθεί σ’ ένα πέλαγος υποκρισίας η περί πολιτικών «τόξων» φλυαρία (υπάρχουν και «τόξα» ευρωπαϊκά ή αντιευρωπαϊκά, αριστερά, δεξιά, κεντροαριστερά, κεντροδεξιά, οικολογικά, μπορούμε να επινοήσουμε όσα «τόξα» βάζει ο νους), ας περιοριστούμε σ’ αυτό που μας αφορά εδώ και τώρα. Υπάρχει ή μπορεί να υπάρξει αντιφασιστικό, αντιναζιστικό τόξο; Προφανώς ναι, αν θυμηθούμε ότι κατά τον Β΄ Παγκόσμιο συμμάχησαν λυσσαλέα ανταγωνιστικές πλευρές κατά του ναζισμού, παρ’ ότι η μία πέρασε μια μακρά περίοδο έρωτα μαζί του (βλέπε παραπλεύρως απόσπασμα). Αλλά πριν σπεύσει ο καθένας να πάρει θέση εντός του «τόξου», ας καθαρίσει τα του οίκου του. Ας αυτοελεγχθεί, ας κλείσει τους ιστορικούς του λογαριασμούς με τον φασισμό, ας αποκόψει τους διαύλους επικοινωνίας με τους θυλάκους του, ας εξουδετερώσει τις εκλεκτικές συγγένειες, ας αποδοκιμάσει τις όμορες ιδέες, ας αποκοπεί από τις κοινές πηγές χρηματοδότησης, ας πνίξει τον φασίστα (και τους φασίστες) που ’χει μέσα του. Ύστερα, ας πάρει το τόξο, τη φαρέτρα και τα βέλη του…

 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ

Το ρωμαϊκό πνεύμα που εκπροσωπεί ο Μουσολίνι, ο μεγαλύτερος εν ζωή νομοθέτης, έδειξε σε πολλά έθνη πώς μπορεί κανείς να αντισταθεί στην επέλαση του σοσιαλισμού και υπέδειξε τον δρόμο που μπορεί να ακολουθήσει ένα έθνος όταν καθοδηγείται με θάρρος. Με το φασιστικό καθεστώς ο Μουσολίνι ίδρυσε ένα κέντρο καθοδήγησης, από το οποίο όσες χώρες δεσμεύτηκαν για μάχη σώμα με σώμα με τον σοσιαλισμό δεν πρέπει να διστάσουν να οδηγηθούν.

Ουίνστον Τσόρτσιλ, «Ομιλία στην Αντισοσιαλιστική Βρετανική Ένωση, 18.2.1933»

 

 

 

 

Το φίδι που τους κλώσησε

(Επενδυτής, 21/9/2013)

 

Μπα; Εκπλήσσεσθε που οι χρυσαυγίτες έκαναν πρόβες στο Πέραμα και στο Κερατσίνι για τις «νύχτες κρυστάλλων» του μέλλοντός μας; Εξοργίζεστε που έχουν στο ενεργητικό τους επισήμως το πρώτο θύμα (τα άλλα έχουν χαθεί στα αστυνομικά αρχεία, γιατί ήταν μελαψοί, κανείς δεν είδε, κανείς δεν ξέρει, κανείς δεν αναζήτησε); Απορείτε και εξίστασθε που ένα γραφικό ναζιστικό γκρουπούσκουλο εξελίσσεται σε πανελλαδικής δικτύωσης ένοπλη συμμορία με επιρροή που ήταν αδιανόητη πριν από δύο χρόνια; Πανικοβάλλεστε που η ανοιχτά εγκληματική δράση της δεν περιορίζει τη δημοσκοπική της επέλαση; Τρέμετε στην ιδέα ότι η Χ.Α. μπορεί όχι απλώς να εξελιχθεί στον τρίτο βασικό πόλο του πολιτικού συστήματος, αλλά να κερδίσει την ηγεμονία στα δεξιά του φάσματος; Λιποθυμάτε στο ενδεχόμενο ότι θα χρειαστεί ή να την ηρωοποιήσετε μέσα από πανικόβλητα τεχνάσματα «διωγμού» της ή να συνδιαλλαγείτε μαζί της, έστω και με κάποιο μετριοπαθές τμήμα της – αν υπάρχει; Αγανακτείτε που διογκώνεται η επιρροή ενός τόσο ασύμβατου -υποτίθεται- με τα ευρωπαϊκά και κοινοβουλευτικά ήθη μορφώματος;

Κακώς! Κακώς, κάκιστα εκπλήσσεσθε, εξοργίζεσθε, απορείτε, εξίστασθε, πανικοβάλλεστε, τρέμετε, λιποθυμάτε, αγανακτείτε. Είναι δικό σας επίτευγμα η δημιουργία και η γιγάντωσή της. Εσείς κλωσήσατε και εξακολουθείτε να κλωσάτε το αυγό απ’ το οποίο έσκασε. Οι αποκρουστικές της ιδέες βρίσκονται στο ιδεολογικό DNA σας, ο ρυπαρός λόγος της είναι κρυμμένος στα προγράμματά σας, οι πρακτικές της είναι κομμάτι της ιστορίας σας και τη δική της ατζέντα υποκλέπτετε συστηματικά από τότε που εισέβαλε στο προσκήνιο. Αν και αυτή προηγήθηκε στην υποκλοπή, αντιγράφοντας από τα δικά σας παλιά τεφτέρια.

Ας ξεφυλλίσουμε μαζί μερικές σελίδες απ’ αυτά τα τεφτέρια, μπας και φρεσκάρετε τη μνήμη σας, μπας και ξελαμπικάρει το μυαλό σας.

Πρώτον. Η Χρυσή Αυγή, έχοντας ψαρέψει για καιρό στα θολά νερά της αντιμνημονιακής φλυαρίας, αφού προπόνησε τα τάγματα εφόδου της στα κεφάλια μεταναστών, έβγαλε στο φως τον σκληρό ιδεολογικό της πυρήνα: τον αντικομμουνισμό. Οι νεοναζί, όπως απέδειξαν οι «πρόβες» στο Πέραμα και αλλού, βρίσκονται σε διάταξη αναμέτρησης με την Αριστερά και με κάθε τι που θεωρούν ότι βρίσκεται στη σφαίρα επιρροής της. Το χρυσαυγίτικο μίσος για την Αριστερά, όμως, αποτελεί την ακραία συμπύκνωση της προσφιλούς τα τελευταία χρόνια στη νεοφιλελεύθερη Δεξιά θεωρίας: για όλα τα σημερινά δεινά φταίει η Αριστερά, που επί της ουσίας κυβερνούσε τη χώρα. Με τον «κρατισμό», τις «συντεχνίες», τα «διεφθαρμένα συνδικάτα», τα καταστροφικά «κεκτημένα» της Μεταπολίτευσης.

 Δεύτερον. Η Χρυσή Αυγή ανέλαβε να κλείσει τους ανοιχτούς λογαριασμούς με την Ιστορία για λογαριασμό της όλης Δεξιάς. Παρά τις ποικίλες μεταλλάξεις της και τους εκσυγχρονισμούς της, η συντηρητική παράταξη ουδέποτε έκοψε πλήρως τους δεσμούς της με την Ακροδεξιά, η οποία συνδέθηκε με τις πιο μελανές σελίδες της νεότερης ιστορίας: τον δωσιλογισμό της Κατοχής, τον εμφύλιο, το μετεμφυλιακό παρακράτος, τη χούντα, τα μεταπολιτευτικά «σταγονίδια». Δύο από τους πέντε μεταπολιτευτικούς αρχηγούς της υπήρξαν γόνοι ανθρώπων που υπηρέτησαν άμεσα το κατοχικό καθεστώς. Δεν υπάρχει οικογενειακή ευθύνη, αλλά ο συμβολισμός του γεγονότος είναι ισχυρός. Έχει κι η Αριστερά πάμπολλους ανοιχτούς λογαριασμούς της με την Ιστορία, αλλά έχει λογοδοτήσει σκληρά γι’ αυτούς. Η Δεξιά όχι μόνο δεν λογοδότησε, αλλά εγκατέστησε στον θρόνο των νικητών του Εμφυλίου τις ποικίλες και διαδοχικές εκφράσεις του δωσιλογισμού. Η αναβίωση, λοιπόν, της διπολικής έντασης μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς κονιορτοποίησε την επίφαση «εθνικής συμφιλίωσης» πάνω στην οποία νανουρίστηκε η Μεταπολίτευση. Και νομιμοποιεί τη Χρυσή Αυγή να ανάγει γιορτές μίσους τύπου Μελιγαλά σε προνομιακό πεδίο μιας ιστορικής ρεβάνς για λογαριασμό της όλης Δεξιάς.

Τρίτον. Αν αυτές οι ιστορικής υφής διαφορές φαίνονται εντελώς αδιάφορες για τις γενιές που δεν έχουν μνήμες Εθνικής Αντίστασης, Εμφυλίου, δικτατορίας, δεν είναι αδιάφορη η αναβάπτιση της Ακροδεξιάς εντός της κυβέρνησης της μνημονιακής «σωτηρίας». Πριν η Χ.Α. αποκτήσει πανελλαδικό ακροατήριο, κήρυκες των σημαντικότερων από τις φασίζουσες, ρατσιστικές, μυστικιστικές, εθνοφυλετικές και αντικοινοβουλευτικές της απόψεις ήταν πρόσωπα που σήμερα βρίσκονται στον σκληρό πυρήνα της διακυβέρνησης, ως αναγεννημένοι φιλελεύθεροι, φιλότιμοι «μεταρρυθμιστές» και αμείλικτοι διώκτες του νεοναζισμού. Σήμερα, μας απευθύνονται λες κι είμαστε Λωτοφάγοι.

Τέταρτον. Η συντριβή κάθε έννοιας εθνικής και κρατικής κυριαρχίας, ο ευτελισμός της κοινοβουλευτικής διαδικασίας από τους εκπροσώπους των πιστωτών αλλά και από τους ζηλωτές του περίφημου «κοινοβουλευτικού τόξου», ο υποβιβασμός της Βουλής σε όργανο τυπικής επικύρωσης κατά παραγγελία νομοθετημάτων, δίνουν υπόσταση στον φυλετικό εθνικισμό και στον αντικοινοβουλευτισμό της Χ.Α. Η νεοναζιστική οργάνωση υπόσχεται ένα υποκατάστατο της τσακισμένης εθνικής αξιοπρέπειας. Ευαγγελίζεται την ανάκτηση της χαμένης ταυτότητας των νεοελλήνων, με μιαν «ελληνοποίηση» των πάντων: της απασχόλησης, της επιχειρηματικότητας, των παραγωγικών δομών, της εκπαίδευσης, του κράτους. Αποφεύγει επικίνδυνες «λεπτομέρειες», όπως για παράδειγμα πώς θα προκύψει η ενότητα συμφερόντων μεταξύ της «ελληνικής» επιχειρηματικής ελίτ και των Ελλήνων εργαζόμενων και ανέργων. Και προσφεύγει σε πρακτικές λύσεις «συμφιλίωσης»: αδειάζει θέσεις εργασίας από μετανάστες, τις γεμίζει με ιθαγενείς και βγάζει και το σχετικό μεροκάματο μέσα από τις «μεσιτικές» εργασίες που προσφέρει σε επιχειρηματίες.

Πέμπτον. Η κυβέρνηση, όπως και οι Ευρωπαίοι εταίροι που δηλώνουν με περισσή υπεροψία και υποκρισία αλλεργικοί στον νεοναζισμό, βαφτίζουν το κρέας ψάρι και τη διάλυση του κράτους «μεταρρύθμιση». Παρά την αγωνιώδη προσπάθεια να δοθεί στα μνημόνια ο χαρακτήρας μιας οδυνηρής αλλά βαθιάς εξυγίανσης της χώρας, η αίσθηση που αποκομίζει ο μέσος πολίτης είναι μια προϊούσα αποσύνθεσή του κράτους στις στοιχειώδεις λειτουργίες του. Το αίσθημα της ανασφάλειας που προκαλεί η απορύθμιση των κρατικών δομών καθιστά θελκτική την ισχύ που επιχειρεί να εκπέμψει η Χ.Α. και δελεαστική την προσφορά της να υποκαταστήσει αυτή το κράτος, είτε στο πεδίο της ασφάλειας είτε στο πεδίο της οικονομικής στήριξης. Όπως συνέβη και στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, το κενό εξουσίας που άφησαν τα καταρρεύσαντα καθεστώτα το κάλυψε το οργανωμένο έγκλημα, με πολιτικό μανδύα ή και χωρίς αυτόν.

Συμπέρασμα: Τα κοινωνικά ερείπια που σωριάζουν γύρω μας η κρίση και η ομοιοπαθητική των μνημονίων αποτελούν χωρίς αμφιβολία το θερμοκήπιο της αποσύνθεσης, της πνευματικής σύγχυσης που διαχέεται στην κοινωνία, της κατάρρευσης κάθε ίχνους εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα και στη δημοκρατική διαδικασία. Ωστόσο, αυτή η αποσύνθεση, η σύγχυση και η δυσπιστία δεν μεταμορφώνονται αυτόματα σε πολιτική στήριξη του φασισμού. Αυτή είναι μια βολική ερμηνεία για όσους θέλουν να κρύψουν ότι εδώ και χρόνια λειτουργούν ως πονηροί διαμεσολαβητές ιδεών, αντιλήψεων και πολιτικών πρακτικών που σήμερα τις βρίσκουν απέναντί τους απειλητικές, θηριώδεις, αιματηρές. Μαύρο φίδι που τους έφαγε. Κι ας το κλώσησαν στοργικά…

α το μι το σχετικράτους. ΑονΕλλσημαντικ

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ

Μια τέτοια μέρα είναι ωραία για να πεθάνεις
Όμορφα κι όρθιος σε δημόσια θέα
Με λένε Παύλο Φύσσα από τον Περαία
Έλληνας μ’ ό,τι συνάδει αυτό -όχι μια σημαία, μελανοχίτωνας γόνος του Αχιλλέα και του Καραϊσκάκη-
Κι αν ξέρω κάτι είναι πως γεννήθηκα ήδη
με δυο καταδίκες βαριές πάνω στην πλάτη
Δυο φτερά από γέννα πάνω στο σώμα μου ραμμένα
που δυστυχώς φτερουγίζουν μόνο μέσ’ απ’ την πένα
και κάνουν γύρω μου να μοιάζουν μάταια
ειδικά όσα θυσιάστηκαν για μένα...

Μα,
Δεν θυσιάζω τίποτα που θυσιάζεται
Δεν θυσιάζομαι για όποιον θυσιάζει
Μάλλον θα φταίει που τα πάντα ασπάζομαι
Ίσως να φταίει η επόμενη μέρα που πλησιάζει
Γι αυτό σου λέω, όλα καλά ηρέμησε
τα ζόρια σου, τα ζόρια μου
Κοίτα ψηλά τ’ αστέρια
Απόψε μοιάζουν να ’ναι τόσο φωτεινά
Το θέμα είναι να παίζεις τη μπάλα σωστά στα χέρια

Τραβάει ο καθένας μάγκα μου τα ζόρια του
και κουβαλάει το δικό του το σταυρό
Τί με ρωτάς πώς περνώ, τι να σου πω;
Δόξα τα λεφτά, έχουμε θεό...

Killa P (Παύλου Φύσσα), «Ζόρια» («Ηλιοκαψίματα», 2012)

Greece 2021, Mars 2023

(Επενδυτής, 14/9/2013)

 

Το 2021 θα είμαι 60 χρονών, πατημένα. Δεν ξέρω αν θα είμαι συνταξιούχος-αυτό είναι πια για τον καθένα τόσο αβέβαιο, όσο και το αν σε οκτώ χρόνια θα είναι ζωντανός. (Κατά μία εκδοχή μόνο κατά τύχη ξυπνάμε κάθε πρωί ζωντανοί. Άλλοι το θεωρούν απολύτως φυσιολογικό, άλλοι κάνουν ένα σταυρό ή λένε «ευχαριστώ» στον θεό που πιστεύουν, αν πιστεύουν).

Μέχρι το 2021, τουλάχιστον 900.000 άνθρωποι από αυτούς που σήμερα, εδώ και τώρα, είναι ζωντανοί θα έχουν αποδημήσει εις Κύριον. Άλλοι σε βαθύ γήρας, μ’ ένα τέλος φυσιολογικό, σχεδόν επιθυμητό, κι άλλοι αιφνίδια, μ’ ένα τέλος πρόωρο, ακαριαίο ή βασανιστικό. Αυτά βάσει της στατιστικής. Δεν ξέρουμε μέχρι στιγμής τι έχει προσθέσει το μνημονιακό purgatorio στη θνησιμότητά μας. Αλλά, ακόμη κι αν δεν αλλάξει τίποτα στους ρυθμούς που «αραιώνουμε», για περίπου 1 εκατομμύριο κατοίκους αυτής της χώρας ξέρουμε πως δεν έχει καμιά, μα καμιά σημασία το τι θα συμβεί σε οκτώ χρόνια.

Μέχρι το 2021, θα έχουν προστεθεί στον πληθυσμό της χώρας περίπου 800.000 νεοσσοί, βάσει του σημερινού ρυθμού γεννήσεων. Αλλά, το 2021 οι άνθρωποι που θα έχουν εν τω μεταξύ γεννηθεί θα είναι το πολύ οκτώ ετών. Ό,τι και να τους υποσχεθεί κανείς σήμερα έχει την ίδια σημασία που έχει για όσους τότε θα είναι νεκροί. Δηλαδή καμιά. Ακόμη κι αν οι γονείς τους, από υπερβάλλοντα πατριωτικό ζήλο, επιχειρήσουν να τους γαλουχήσουν εξ απαλών ονύχων με τα νεοαπελευθερωτικά κελεύσματα του 2013.

Μέχρι το 2021 τουλάχιστον 200.000 νέοι, που σήμερα βρίσκονται σε ηλικία μεταξύ 15 και 25 ετών, θα έχουν μεταναστεύει εκτός Ελλάδας. Πιθανότατα για Ευρώπη ή Βόρεια Αμερική. Το γεγονός ότι την τελευταία τετραετία ρίχνουν μαύρη πέτρα περίπου 25.000 νέοι κατ’ έτος, κι άλλοι τόσοι ψάχνονται ζητώντας πληροφορίες και υλικό, δείχνει ότι ζούμε ήδη ένα μοντέρνο ρεύμα μετανάστευσης, κυρίως προς τη Δύση. Αν μάλιστα οι πιονιέροι αυτοί του ρεύματος στείλουν θετικά μηνύματα στους εναπομένοντες- όχι απαραίτητα μαζί με συνάλλαγμα-, η μετανάστευση θα αυξηθεί με γεωμετρική πρόοδο μέχρι το 2021. Κι ο ανθός της χώρας που θα επιλέξει τη φυγή ελάχιστο ενδιαφέρον θα δείξει για τo σχέδιο «Ελλάδα 2021».

Μέχρι το 2021 πολλά μπορούν να έχουν συμβεί στη χώρα, στην ήπειρο, στον πλανήτη. Ένας μετεωρίτης από το πουθενά μπορεί να καταστρέψει το οικοσύστημα της Γης. Κι αν αυτό σας φαίνεται απίθανο, δεν ισχύει το ίδιο για το ενδεχόμενο ενός περιφερειακού ή γενικευμένου πολέμου στη Νοτιανατολική Μεσόγειο, μιας επιδημίας εμφυλίων και θρησκευτικών συρράξεων στην Ασία και την Αφρική, ενός νέου, βίαιου κύκλου παγκόσμιας οικονομικής κρίσης με επίκεντρο την Κίνα και άλλους αναπτυξιακούς «δράκους». Το παλιρροϊκό κύμα από οποιαδήποτε τέτοια εξέλιξη θα σαρώσει σαν καρυδότσουφλο και το πιο καλοσχεδιασμένο πλάνο για την «Ελλάδα 2021».

Το 2021 η κόρη μου θα είναι 22 χρονών. Θα έχει υποστεί την πολλοστή «μεταρρύθμιση» του Λυκείου, με άγνωστη κατάληξη, θα έχει επιβιώσει σε έναν πολύχρονο εξεταστικό μαραθώνιο- αν και εφόσον εμείς οι γονείς της είμαστε σε θέση να (ανα)πληρώσουμε τα κενά της ακρωτηριασμένης δημόσιας παιδείας- και θα ολοκληρώνει τη φοίτηση σε κάποιο ΑΕΙ ή ΤΕΙ, απ’ όσα γλιτώσουν τη βίαιη αναδιάρθρωση. Βάσει του καλού σεναρίου θα είναι μια πτυχιούχος και γνώστης δύο ξένων γλωσσών, ανάμεσα σε 1,4 εκατ. νέους της γενιάς της (20-29 ετών) με ανάλογα πάνω κάτω προσόντα και με την ίδια αναπηρία: ένα ποσοστό ανεργίας ανάμεσά τους που στην καλύτερη περίπτωση θα έχει πέσει στο 40%. Το 2021 θα πρέπει να απαντήσω στο αμείλικτο ερώτημα της κόρης μου, τι νόημα είχε όλη αυτή η σπατάλη χρόνου και χρήματος αν πρόκειται να δουλεύει ως εποχική υπάλληλος των 500 ευρώ στον τουρισμό και να συνεχίσει να ζει εις βάρος μας, ανίκανη να οργανώσει αυτόνομη τη ζωή της. Το 2021 δεν θα έχω απέναντί μου μια κυκλοθυμική έφηβη, αλλά μια ενήλικα που θα θέλει να ξέρει πού πατάει και πού πηγαίνει.

Δυο χρόνια μετά το 2021, το 2023, οι πρώτοι 40 αρειαναύτες θα προσγειώνονται στον αφιλόξενο κόκκινο πλανήτη με τη φιλοδοξία να είναι οι πρώτοι άποικοί του. Το πρόγραμμα Mars One που υπόσχεται ταξίδι χωρίς επιστροφή στους εθελοντές μοιάζει προς το παρόν με αποστολή αυτοκτονίας. Αλλά με βάση το γεγονός ότι σχεδιάζεται από επιστήμονες που επιστρατεύουν την τελευταία λέξη της τεχνολογίας για να καταστήσουν βιώσιμη την αποστολή, το Mars One έχει περισσότερες πιθανότητες από το Greece 2021. Οι επιβάτες του διαστημόπλοιου θα κάνουν ένα επτάμηνο ταξίδι χωρίς επιστροφή, με επίγνωση κινδύνων που η τεχνολογία του διαστήματος θα προσπαθήσει να αποτρέψει. Οι επιβάτες του «διαστημόπλοιου Ελλάδα» καλούνται να συνεχίσουν το μνημονιακό ταξίδι στο άγνωστο για άλλα οκτώ χρόνια, με ήδη συντελεσμένους τους περισσότερους από τους κινδύνους, ακριβώς γιατί εφαρμόζεται πλήρως η «τεχνολογία της εξυγίανσης».

Το πρόβλημα με την πολιτική και τις μακρινές επαγγελίες της είναι ότι έρχεται σε διαρκή, τρομακτική σύγκρουση με την τυραννία της στιγμής που την ίδια στιγμή επιβάλλει στους ανθρώπους. Εκεί άλλωστε αποτυγχάνουν ακόμη και οι μεγάλες ανθρωπιστικές ουτοπίες. Πώς να πιστέψει κανείς ότι μια διαδοχή από ζοφερά «παρόντα» μπορεί να οδηγήσει σε λαμπερά «μέλλοντα»; Πώς να καρφώσει ο μέσος άνθρωπος το βλέμμα του στο σωτήριον 2021 και να οργανώσει την οκταετία που μεσολαβεί, όταν δυσκολεύεται να σχεδιάσει τον μήνα, την εβδομάδα, ακόμη και τη μέρα που έρχεται; Από πού να αντλήσει υπομονή, όταν είναι τόσο καλά εκπαιδευμένος στην ανυπομονησία; Πώς να προσαρμοστεί στον βραδύ χρόνο της αναμονής, όταν όλα γύρω του τρέχουν με την ιλιγγιώδη ταχύτητα του χρήματος: τα sms, τα email, τα μοντέλα iPhone, οι γεωπολιτικές αναταράξεις, τα μνημόνια, οι αναθεωρήσεις τους, τα νομοσχέδια, οι «μεταρρυθμίσεις», οι αντι-μεταρρυθμίσεις; Πώς να δει «σχέδιο» στο χάος της απορρύθμισης των πάντων; Πώς να κοιμηθεί ήσυχος για οκτώ χρόνια, όταν κάθε πρωί τον λαχταράει το κακόηχο ξυπνητήρι της τρόικας;

Το 2021 εγώ θα είμαι 60 plus, η κόρη μου μια αγριεμένη άνεργη και οι «πολιτικοί μηχανικοί» του χάους στα σπίτια τους, αν όχι κάπου πολύ χειρότερα (τους το εύχομαι ολόψυχα). Κι αν έχουμε επιβιώσει μέχρι το 2021, σιγά μην κολώσουμε μπροστά στο 2023 και στον εποικισμό του Άρη.

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ

Την δύσκολη ζωή μου ασφαλή να κάνω
εγώ στην Τράπεζα του Μέλλοντος επάνω
πολύ ολίγα συναλλάγματα θα βγάλω.

Κεφάλαια μεγάλ’ αν έχει αμφιβάλλω.
Κι άρχισα να φοβούμαι μη στην πρώτη κρίσι
εξαφνικά τας πληρωμάς της σταματήσει.

Κ. Π. Καβάφη, «Η τράπεζα του μέλλοντος» («Τα κρυμμένα ποιήματα»)

 

 

Θάνατος από lifestyle

(Επενδυτής, 7/9/2013)

Συμπαθής φιγούρα ο τραγικά εκλιπών Μιχάλης Ασλάνης, εισέβαλε στην αισθητική και τηλεοπτική μας καθημερινότητα σε μια περίοδο ανεμελιάς -έτσι νομίζαμε, τουλάχιστον-, κατά την οποία η πόζα, η συσκευασία και το στιλ γοήτευαν ακόμη και την πολιτική ελίτ. Δεν ξέρω αν πρόσθεσε κάτι στο γούστο μας. Πάντως, το lifestyle και ο κραυγαλέος ναρκισσισμός της δημόσιας εικόνας δεν ήταν επινόηση ούτε δική του, ούτε του συναδέλφου του Λάκη Γαβαλά. Στην πραγματικότητα ήταν συνιστώσα της βιομηχανίας παραγωγής αγαθών, της καταναλωτικής πίστης και της διαφήμισης. Αυτά δεν ήταν φαινόμενα της ελληνικής «εικοσαετίας της ανεμελιάς». Ήταν συστατικά της εμπορευματικής μηχανής εδώ και πολλές δεκαετίες.

Μπορούμε να πούμε ότι είναι και πολύ παλιότερα. Οι οικονομολόγοι αντιμετωπίζουν το lifestyle σαν χαρακτηριστικό της μεταπολεμικής «κοινωνίας της αφθονίας». Οι κοινωνιολόγοι πηγαίνουν λίγο πιο πίσω, στη μαζική αστικοποίηση του πληθυσμού από τον Μεσαίωνα και εντεύθεν. Αλλά, οι ιστορικοί αντιτείνουν ότι το lifestyle είναι επινόηση των αρχαίων Ελλήνων και Λατίνων. Οι πρώτοι είχαν τη «σχολή», οι δεύτεροι το otium. Και οι δύο λέξεις σημαίνουν «ανάπαυση» και αντιστοιχούν στη νεότερη «σχόλη». Το otium των Λατίνων (αντίθετο του negotium = εργασία, απασχόληση, μπίζνες) περιέγραφε το προνόμιο των ελεύθερων Ρωμαίων να γεμίζουν τον άφθονο ελεύθερο χρόνο τους με απασχολήσεις λιγότερο ή περισσότερο δημιουργικές, πάντως ευχάριστες. Πριν απ’ αυτούς, οι Αθηναίοι πολίτες, που κατά την άφθονη «σχόλη» τους διέσχιζαν τον αθηναϊκό περίπατο και κατέληγαν στην αγορά ή στις φιλοσοφικές «σχολές» μιλώντας περί ανέμων, υδάτων, πολιτικής, Θεού και σύμπαντος, ήταν φορείς ενός στιλ που αφορούσε τα ρούχα, τα γαστρονομικά γούστα ή τις ιδεολογικές ανησυχίες τους. Οι Ρωμαίοι, στην ακμή της αυτοκρατορίας, απογείωσαν το lifestyle του otium, παραφορτώνοντάς το με κοσμήματα, μοδάτα κουρέματα, ακριβά ρούχα, συναρπαστικά θεάματα και άφθονη τέχνη, ακόμη και στις αυλές των σπιτιών τους. Φυσικά, το ελληνορωμαϊκό lifestyle αφορούσε ελάχιστα τους πληβείους και καθόλου τους δούλους, για τους οποίους ήταν αδιανόητο το otium.

Ο καπιταλισμός της μαζικής παραγωγής εκδημοκράτισε το lifestyle. Για να πουλήσει τα όλο και φθηνότερα αγαθά ακόμη έπρεπε να απελευθερώσει χρόνο στους πρώην δούλους και δουλοπάροικους. Με τον καιρό, κατέστησε το lifestyle κουλτούρα κατανάλωσης και διάθεσης του ελεύθερου χρόνου και των τυπικά ελεύθερων μισθωτών σκλάβων. Το lifestyle έγινε η άυλη συσκευασία κάθε εμπορεύματος, από τα παπούτσια μέχρι τα smartphones.  

Η έκρηξη του ελληνικού lifestyle, που κατέλαβε άπληστα κάθε λεπτό τηλεθέασης, ακρόασης και ανάγνωσης, ήταν η απαραίτητη συνέργεια της εξίσου εκρηκτικής ανάπτυξης της διαφημιστικής αγοράς, που σήμερα έχει καταρρεύσει. Προ της εικοσαετίας, οι στιλιστικές επιλογές ήταν περιορισμένες, όπως και οι δίαυλοι διάδοσής τους. Οι παλιότεροι μπορεί να θυμηθούν τις «κολεξιόν» του Τσεκλένη, τις διαφημίσεις της Πειραϊκής Πατραϊκής ή του Αιγαίον, που σήμερα αποτελούν μνημεία βιομηχανικής παρακμής, αλλά ως εκεί. Οι πολυεθνικές φίρμες και η βαριά κουλτούρα του label «ανακάλυψαν» την ελληνική αγορά μάλλον αργά, κυρίως με το big bang των ιδιωτικών media και τα παράλληλα big bang της διαφήμισης, της καταναλωτικής πίστης και των εμπορικών αλυσίδων.  Αυτή η αγορά ενοποιούσε παράδοξα, κυρίως μέσω της τηλεόρασης αλλά και μιας πανσπερμίας εντύπων, πλούσιους και φτωχούς. Ο Ασλάνης κι ο Γαβαλάς έφτιαχναν ρούχα κυρίως για τους πρώτους, αλλά η παρουσία τους στον δημόσιο χώρο ήταν απαραίτητη και για τους δεύτερους. Μπορεί οι φτωχοί να κατανάλωναν προσιτές απομιμήσεις των δημιουργιών τους, μπορεί τα ΜΜΕ να διαμόρφωναν μέσω εκπομπών και διαφημίσεων μια στιλιστική πυραμίδα ανάλογη της κοινωνικής, αλλά όλοι μαζί, πλούσιοι και φτωχοί, είχαν την ψευδαίσθηση ότι καταναλώνουν ένα ενιαίο αγαθό, ότι είναι μέλη της ίδιας κοινότητας καλού στιλ.

Ο θάνατος του Ασλάνη, η φυλάκιση του Γαβαλά, τα λουκέτα των μιντιακών ομίλων που καταρρέουν, έπειτα από δυο δεκαετίες υπερβολικής δόσης lifestyle, κλείνουν συμβολικά αυτόν τον κύκλο. Η στιλιστική πυραμίδα κατεδαφίζεται από τα πάνω, με τους άλλοτε περιζήτητους celebrities να δηλώνουν μελοδραματικά «θύματα της κρίσης», ενώ παράλληλα παίζουν κρυφτό με την εφορία, τα ασφαλιστικά ταμεία και εκατοντάδες απλήρωτους εργαζόμενους. Αλλά, μην ανησυχείτε (και μην ελπίζετε) ότι το lifestyle θα λείψει από την μιντιακή μας καθημερινότητα. Ίσα ίσα, γνωρίζει μια νέα ακμή, η οποία δεν αντικατοπτρίζεται απαραίτητα στα cult διαφημιστικά σποτ για θαυματουργά σουτιέν, μαγικές σίτες και άλλα μυστήρια του telemarketing. Το  lifestyle απλώς μεταλλάσσεται. Και μάλλον ερήμην των μιντιαρχών.

Οι εγχώριοι άρχοντες του μιντιακού σύμπαντος ήταν μάλλον αδύνατο να αντιληφθούν ότι η πλημμυρίδα της «γκλαμουριάς» ήταν προσοδοφόρα μόνον όσο το φιλοθέαμον κοινό διέθετε κάποια αγοραστική δύναμη. Αλλά, η εμπορευματική δύναμη του lifestyle υπόκειται κι αυτή στις καμπές του οικονομικού κύκλου.  Τα ιερατεία του lifestyle, αφού υπηρέτησαν με φανατισμό την καταδίκη των νεοελλήνων στη μείωση των εισοδημάτων και στην υποκατανάλωση, έμειναν με τα γυαλιστερά περιτυλίγματα στο χέρι. Και απορούν που δυσκολεύονται να τα γεμίσουν με διαφημιστικά έσοδα. Ως εκεί τους κόβει.

Αλλά, όπως είπαμε, το lifestyle δεν πεθαίνει μαζί με τους γκουρού και τις ιέρειές του. Ούτε φυσικά τους ακολουθεί στη φυλακή. Μετατοπίζεται σ’  ένα πεδίο πιο άυλο, σχεδόν αξιακό, που συνεπικουρεί την απορρόφηση της έστω ισχνής κατανάλωσης ακόμη και ενός ανέργου. Οι πολυεθνικές το γνωρίζουν εδώ και δεκαετίες αυτό. Το παγκόσμιο αναψυκτικό τού ενός ευρώ διαφημίζεται ακόμη και σε πληθυσμούς που δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό ή αιματοκυλιούνται σε εμφυλίους. Και οι διαφημίσεις του δεν μιλούν για τη μοναδική γεύση του, αλλά για την ευκαιρία που έχει όποιος το πίνει να μετέχει σε έναν πολύχρωμο, αισιόδοξο, πολυπολιτισμικό, οικουμενικό τρόπο ζωής και κατανάλωσης.

Αυτή τη δοκιμασμένη συνταγή ακολουθεί δειλά η προσαρμογή του εγχωρίου lifestyle στη μνημονιακή πραγματικότητα. Καθώς αυτονομείται από την καθαρά εμπορευματική του λειτουργία, γίνεται ένα είδος παρηγορητικής θρησκείας. Οι τράπεζες δεν τολμούν να υπαινιχθούν νέο γύρο επέκτασης της καταναλωτικής πίστης, αλλά μας εξηγούν διαφημιστικά τι είναι «ελευθερία», «σταθερότητα», «αλληλεγγύη», «μέλλον», «πατρίδα». Οι υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μάς μετατοπίζουν γλυκά από το μακελειό στη Συρία, στην έρευνα «για τις γλυκές μανούλες που γίνονται οι χειρότερες πεθερές» κι από εκεί στη συνταγή για «γλυκόξινο χοιρινό». Στο tweeter παρακολουθούμε συναρπαστικές μάχες ατάκας μεταξύ ενός άγνωστου φοιτητή ιατρικής και του ακατάπαυστα «τιτιβίζοντος» υπουργού Υγείας. Στο Facebook, νέοι άνθρωποι διαγκωνίζονται για να δηλώσουν «status» στην πλαζ με καινούργια γκόμενα, έξω από τον Γερμανό με καινούργιο κινητό, μέσα στο μπαρ πάνω από ένα Mojito. Όλος αυτός ο χαζοχαρούμενος χυλός δεν στέλνει τον κόσμο κατευθείαν στο ταμείο, αλλά τον κρατά σε καταναλωτική επαγρύπνηση. Μακροπρόθεσμα η εκκλησία της κατανάλωσης θα ξαναζωντανέψει και οι πολυάριθμοι πιστοί της θα σπεύσουν ν’ ανάψουν κερί.

Μακροπρόθεσμα όλοι θα πεθάνουμε, θα αντέτεινε ο Κέινς. Όχι, όμως, από υπερβολική δόση lifestyle. Αλλά, από βλακεία και σκληρότητα.

 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ

Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης: Θα παρουσίαζε πρωινή εκπομπή;

Η Victoria Beckam φοράει πρώτη το hot print της Burberry!

Γιατί δεν έγινε η πρεμιέρα του δελτίου ειδήσεων στη Δημόσια Τηλεόραση.
Γρήγορο και εύκολο μιλφέιγ με κρέμα τυριού.
Η τέλεια mini φούστα σε γκρι απόχρωση!
Ποια γνωστή παρουσιάστρια συνεχίζει τις διακοπές της;
Μαρία Λουίζα Βούρου: Δεν είμαι έτοιμη για μια καινούργια σχέση.
Α. Πικράκη: Η Μις Ελλάς αναχώρησε για την Ινδονησία.
Σμαράγδα Καρύδη: Έχουν γραφτεί ψέματα για μένα.
Δέσποινα Βανδή: Αλλαγή επαγγελματικών σχεδίων λίγο πριν ξεκινήσει τις εμφανίσεις της.
Φ. Σκορδά: Η επιστροφή στην Αθήνα και η πρώτη μέρα στη νέα τηλεοπτική στέγη.
Κρασσάς- Κουρούπη: Η πιο γλυκιά μέρα της ζωής τους.
7 τρόποι για να δείξετε νεότερη.

Τίτλοι ειδήσεων από την αρχική σελίδα της Yahoo!, 5.9.2013, ώρα 9.35 π.μ.