…Για κάθε άτομο η εργασία αποτελεί ριζικά διαφορετική εμπειρία. …Αν και επαναλαμβανόμενη, εξουθενωτική και χωρίς πνευματικές προκλήσεις, είναι ανεκτή προκειμένου να ικανοποιούνται τα απαραίτητα και ορισμένες χαρές της ζωής. Δημιουργεί επίσης κοινωνική υπόληψη. Η ευχαρίστηση της ζωής ξεκινά όταν τελειώνει το ωράριο ή η εβδομάδα της εργασίας. Τότε και μόνο ξεφεύγει κανείς από την κόπωση, την πλήξη, την πειθαρχία της μηχανής, του εργασιακού περιβάλλοντος γενικότερα ή της εξουσίας της διοίκησης. Συχνά λέγεται ότι η εργασία είναι απόλαυση. Αυτός ο συνήθης ισχυρισμός απευθύνεται στα αισθήματα των άλλων. Ο καλός εργάτης επευφημείται πολύ. Η επευφημία αυτή συνήθως προέρχεται από εκείνους που έχουν ξεφύγει από μια παρόμοια δοκιμασία, που βρίσκονται ασφαλώς υπεράνω όποιας φυσικής προσπάθειας. Εδώ είναι και το παράδοξο. Η λέξη «εργασία» περιλαμβάνει εξίσου εκείνους για τους οποίους είναι εξουθενωτική, ανιαρή, απεχθής και εκείνους για τους οποίους είναι απόλαυση, χωρίς καμιά αίσθηση υποχρέωσης. Μπορεί να υπάρχει το ευχάριστο αίσθημα της προσωπικής σπουδαιότητας, η αναγνωρισμένη ανωτερότητα να προΐστασαι άλλων εργαζομένων. Η «εργασία» περιγράφει τόσο αυτό που επιβάλλεται όσο και αυτό που είναι πηγή γοήτρου και εισοδήματος, που άλλοι αναζητούν επίμονα και το χαίρονται. Ήδη η απάτη είναι εμφανής, αφού η ίδια λέξη περιγράφει δύο διαφορετικές καταστάσεις.
…Απέμεινε λοιπόν στον Τζον Μέινταρντ Κέινς, που συχνά μιλούσε κατά τρόπο απρεπή, να αμφισβητήσει την ευχαρίστηση που προσφέρει ο μόχθος.
Παραθέτει τα λόγια μιας ηλικιωμένης καθαρίστριας, που διατηρούνται αναλλοίωτα, χαραγμένα στην ταφόπλακά της. Μόλις προ ολίγου είχε απαλλαγεί από τη διά βίου εργασία της:
Μη θρηνείτε για μένα φίλοι,
Ποτέ μη δακρύσετε για μένα,
Γιατί δεν πρόκειται να κάνω τίποτα,
Ποτέ, μα ποτέ πια.
Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ, «Τα οικονομικά της αθώας απάτης».
No comments:
Post a Comment