ΕφΣυν 6-7/3/2021
Αργησα να αποκτήσω φέισμπουκ. Κι ακόμη και τώρα δεν είμαι πολύ σίγουρος ότι καταλαβαίνω πώς δουλεύει. Η σχέση μου παραμένει πλαδαρή. Για ίνσταγκραμ ούτε λόγος και με το τουίτερ, που πολλοί εξαίρουν την ευελιξία του, η σχέση μου τέλειωσε περίπου όπως άρχισε, προ δεκαετίας. (Διαπίστωσα εσχάτως ότι ο λογαριασμός μένει ενεργός και ανακτήσιμος, κι ας είχα ξεχάσει τους κωδικούς. Οι περσόνες μας στα σόσιαλ μίντια δεν πεθαίνουν ποτέ, εκτός αν το αποφασίσουν οι ιδιοκτήτες τους. Το ενδεχόμενο κάποιος να ανακτήσει τον λογαριασμό μου μετά τον θάνατό μου και να με αναστήσει εκεί, με ανατριχιάζει αλλά και με εξιτάρει. Τα σόσιαλ αναδεικνύονται σε πρώτο πεδίο επαλήθευσης της μετά θάνατο ζωής).
Αν η σχέση μας με τα κοινωνικά δίκτυα είναι πλέον ένας αναπόδραστος δείκτης κοινωνικότητας, πρέπει να αποδεχτώ ότι είμαι ακοινώνητος, παρά τους 1.000 κάτι φεϊσμπουκικούς φίλους που έχω αποδεχτεί, απλώς γιατί «κοζί φαν τούτι». Στην ουσία παραμένω ψηφιακά ημιαναλφάβητος. Και προφανώς θα παραμείνω τα επόμενα –πολλά ελπίζω– χρόνια της ζωής μου, καθώς η ψηφιακή εξέλιξη τρέχει με ρυθμούς που είναι αδύνατο να προλάβουμε οι μέσης και κάτι ηλικίας άνθρωποι. Αν σήμερα είμαστε ημιαναλφάβητοι, σε μια δεκαετία θα είμαστε εντελώς αγράμματοι. Η ψηφιακή τεχνολογία προσφέρει στην ανθρωπότητα την ευκαιρία μιας εκπληκτικής απλούστευσης της παραγωγικής και κοινωνικής ζωής. Αλλά ο μονοπωλιακός έλεγχός της πριμοδοτεί έναν πληθωρισμό εφαρμογών με όλο και μικρότερο κύκλο ζωής που αντί για εκδημοκρατισμό της τεχνολογίας φέρνει συνεχείς αποκλεισμούς απ’ αυτήν.
Αν το φου μπου αποτελεί το πιο οικουμενικό πεδίο ψηφιακής κοινωνικότητας –και ποιος μπορεί να ισχυριστεί το αντίθετο με 3 δισ. σταθερά ενεργούς χρήστες;– θα πρέπει να αναρωτηθούμε πόση και για πόσο ακόμη ισχύ θα εξακολουθούμε να του δίνουμε. Η λογοκρισία των αναρτήσεων για την υπόθεση Κουφοντίνα, για την οποία η παγκόσμια «μηχανή» ψέλλισε ένα τυπικό «ε, γίνονται και λάθη», είναι μόνο ο αφρός μιας διεργασίας πιο πολύπλοκης από το κατέβασμα μιας «ανεπιθύμητης» ανάρτησης ή το κλείσιμο ενός λογαριασμού. Υποθέτω ότι ακόμα κι αν οι υπόλοιπες λέξεις αυτού του κειμένου είναι μόνο ύβρεις και προσβολές εις βάρος του facebook και του Zuckerberg (τα γράφω αγγλικά, κύριε Διευθυντά, για να τα πιάσουν οι αλγόριθμοι της ψηφιακής ρουφιανιάς) τίποτε δεν θα πάθει ο λογαριασμός μου. Κανείς δεν θα μπει στον κόπο να τον λογοκρίνει, γιατί χέστηκαν για τα 10-20 λάικ και τα 2-3 σχόλια που θα μαζέψει. Αν όμως έβλεπαν στην ανάρτηση μερικές χιλιάδες αντιδράσεις, το πράγμα θα άλλαζε.
Ο πραγματικός μηχανισμός λογοκρισίας του φατσοβιβλίου κι όλων των σόσιαλ μίντια δεν είναι όσα κόβουν, αλλά όσα αφήνουν. Είναι η εξουσία τους να αναπλάθουν κατά βούληση όχι μόνο τη συλλογική, αλλά και την ατομική πραγματικότητα ενός εκάστου. «Δεν είσαι αυτός που νομίζεις, είσαι αυτός που σου λέω στο προφίλ σου».
Τη δύναμη υπερ-κράτους που έχουν αποκτήσει τα παγκόσμια ψηφιακά μονοπώλια την επιδεικνύουν όχι μόνο με τη θρασεία αξίωση να μην πληρώνουν φορολογία, αλλά και με την αλαζονική επιβολή «κανόνων και πολιτικών δημοσίευσης», τη θέσπιση νόμων Ι.Χ. πάνω από τους ψηφισμένους νόμους. Την ισχύ πλανητικής υπερδύναμης την επέδειξε η Facebook εκβιάζοντας την αυστραλέζικη κυβέρνηση και κοινωνία με τη διακοπή φιλοξενίας ειδησεογραφικού περιεχομένου, αν δεν άλλαζε η νομοθεσία για την αμοιβή των παρόχων τους («Εφ.Συν.», 24/2/2021). Ο συμβιβασμός με τον οποίο έληξε η αναμέτρηση κατέστησε την πολυεθνική συν-νομοθέτη. Ανεξάρτητα από «συγγνώμες» και υποσχέσεις, το φατσοβιβλίο τσαλάκωσε μια κρατική κυριαρχία. Κι είναι προφανές ότι θα το ξανακάνει.
Η αυταπάτη που επικρατούσε πριν από τρεις δεκαετίες ότι το Διαδίκτυο θα παραμείνει ένας χώρος «φυσικής αναρχίας» έχει πλέον διαλυθεί. Η ταχύτητα με την οποία μονοπωλείται είναι τρομακτική. Οι κυβερνήσεις που άφησαν το πράγμα να εξελιχθεί με όρους απορρύθμισης, τώρα το βρίσκουν μπροστά τους. Προσπαθούν πανικόβλητες να ρυθμίσουν τα περιφερειακά. Λίγο τα φέικ νιους, λίγο τα φορολογικά. Μπαλώματα άνευ ουσίας μπροστά στην ωμή δύναμη που κατέχουν τα σόσιαλ μίντια.
Ποια είναι η πραγματική πηγή αυτής της δύναμης; Οι χρήστες τους. Η παγκόσμια εξουσία του φου μπου είναι τα 2 δισ. καθημερινά ενεργοί χρήστες του. Είναι τα 350 εκατ. φωτογραφίες που ανεβαίνουν κάθε μέρα. Είναι τα δισεκατομμύρια λάικ και σχόλια κάτω από τις αναρτήσεις. Είναι τα 30 λεπτά που κατά μέσο όρο αφιερώνει κάθε χρήστης. Και είναι, φυσικά, τα 30 δολάρια έσοδα που εξασφαλίζει η «μηχανή» κάθε χρόνο από κάθε χρήστη.
Με λίγα λόγια, η δύναμη των σόσιαλ είναι τα ανυποψίαστα ή υποψιασμένα πελατάκια τους, που αν κάτι τους ενοχλεί έχουν τη δύναμη να το δείξουν. Εχουν το δικαίωμα της αποσύνδεσης. Αν, λοιπόν, τα κλείναμε όλα, για μία μέρα, μία εβδομάδα, ένα μήνα, τι θα έκαναν τα σόσιαλ; Πόσο θα άντεχαν; Ελάχιστα.
Αλλά το πραγματικό ερώτημα δεν είναι πόσο αντέχει το φου μπου χωρίς εμάς, αλλά εμείς χωρίς αυτό. Πόσο αντέχουμε να υπηρετήσουμε έναν ψηφιακό λουδιτισμό – να, κάτι σαν τον Τσιάρα ας πούμε, που αντέχει χωρίς κινητό; Πόσες μέρες αντέχουμε χωρίς τα λάικ, χωρίς τον ναρκισσισμό της δημοφιλίας, χωρίς την εκτίμηση του εικονικού πλήθους που μας θυμίζει απλώς ότι υπάρχουμε; Πόσο αντέχουμε μακριά από την ομηρία του Ζούκερμπεργκ;
ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ
Εκείνο που μπορεί να υπάρξει τελείως ελεύθερο από την εμπορευματική μορφή δεν είναι ούτε η γη ούτε το κεφάλαιο, αλλά η πληροφορία. Ολες οι άλλες μορφές ιδιοκτησίας έχουν χαρακτήρα αποκλειστικό. Η κατοχή τους από έναν αποκλείει εξ ορισμού την κατοχή τους από κάποιον άλλο. Η ταξική σχέση μπορεί να αμβλυνθεί, αλλά δεν μπορεί να καταργηθεί. Στην ανάπτυξη των ανυσματικών μέσων παραγωγής και διανομής, η ανυσματοκρατική τάξη βλέπει το τελειότερο μέσο για να εμπορευματοποιήσει τον πλανήτη εμπορευματοποιώντας την πληροφορία. Ομως, η τάξη των χάκερ μπορεί, εκμεταλλευόμενη την ίδια ιστορική ευκαιρία, να συνειδητοποιήσει ότι έχει στα χέρια της τα μέσα για να αποεμπορευματοποιήσει την πληροφορία. Η πληροφορία είναι ένα δώρο που μπορεί να μοιραστεί χωρίς να λιγοστέψει τίποτε άλλο εκτός από την σπάνιν της.
Wark McKenzie, «Ενα μανιφέστο των χάκερ»
No comments:
Post a Comment