Γιατί μας αγοράζουν;

ΕφΣυν 12-13/6/2021

Περιχαρείς ανακοινώνουν εβδομάδα την εβδομάδα, μήνα τον μήνα οι επικεφαλής του οικονομικού επιτελείου τα μεγάλα σουξέ στην αγορά χρέους. 30 δισ. ευρώ το δεκαετές ομόλογο, 20 δισ. πριν από ένα μήνα το πενταετές… Και στης Μαρίας την ποδιά σφάζονται παλικάρια, όπου ποδιά της Μαρίας είναι το ελληνικό χρέος και παλικάρια τα hedge funds και οι τράπεζες που αγοράζουν με τυφλά μάτια κάθε νέα ή παλιά έκδοση ομολόγου.

Αυτό πάει πακέτο με το γεγονός ότι το ελληνικό χρέος, στο υψηλότερο επίπεδο από ποτέ και μακράν το υψηλότερο ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ, ήδη στα 335 δισ. ευρώ και στο 205% του ΑΕΠ, είναι βιώσιμο με τη βούλα. Το λέει η Κομισιόν, το λέει το ΔΝΤ, το λέει ο ESM, το λέει η ΕΚΤ, το λένε οι οίκοι –πρώην λύκοι– πιστοληπτικής αξιολόγησης, το λένε τα τμήματα ανάλυσης των τραπεζών. Το λένε οι πάντες, κυρίως αυτοί που πριν από δέκα χρόνια με το χρέος στο μισό έριξαν τη χώρα στα Τάρταρα, χωρίς την παραμικρή προσπάθεια να εξηγήσουν τι ακριβώς έχει μεταβάλει τη γνώμη τους, εκτός από το ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν προ πολλού ξεστοκάρει ελληνικά σαπάκια, τα οποία μαζεύει για πάρτη τους μαζικώς και προθύμως η ΕΚΤ, τώρα που αγαπάει την Ελλάδα, αγαπάει όλο τον κόσμο, με τραγική ειρωνεία να έχει επικεφαλής της αυτήν που επί πέντε χρόνια ως επικεφαλής του ΔΝΤ αρνούνταν να δώσει έκθεση βιωσιμότητας ελληνικού χρέους, πετώντας το μπαλάκι στους Ευρωπαίους δανειστές όπως η Σάκκαρη στην Κρεϊτσίκοβα.

Οι απαντήσεις που δίνουν στο ερώτημα αυτό, στις σπάνιες πλέον φορές που τους τίθεται, είναι περίπου ένα «νερό κι αλάτι όσα είπαμε». Σε μερικές κρίσεις ορθολογισμού που τους αφυπνίζουν από τις μεταφυσικές εκστάσεις της αγοράς, οι άρχοντες του χρέους συνδέουν τη νέα τους οπτική με τις τεκτονικές αλλαγές που έχει προκαλέσει η πανδημία: η Ε.Ε. εκδίδει κοινό χρέος και θα βάλει πλάτη στις 27 χώρες με 750 δισ., η ΕΚΤ μπαζώνει με τη μία ό,τι νέο εκδίδεται και ό,τι παλιό κυκλοφορεί, οι επενδυτές λατρεύουν πια ό,τι κρατικό και εγγυημένο, αγαπούν και τα πράσινα ομόλογα και τα κοινωνικά ομόλογα, ακόμη και ομόλογα με ρήτρα μετάβασης στον σοσιαλισμό είναι διατεθειμένοι να αγοράσουν αν πρόκειται να αυξήσουν τα περιθώρια κέρδους. Κι αν γενικά τα ομόλογα της ευρωζώνης και ειδικά της Γερμανίας, η οποία αποτελεί το σταθερό αραξοβόλι των επενδυτών, ακόμη και με τα αρνητικά επιτόκιά τους, προσφέρουν ασφαλείς πλην βαρετές τοποθετήσεις, τα ελληνικά ομόλογα –σε ένα βαθμό και τα ιταλικά– προσφέρουν σασπένς: εφόσον υπάρχει βεβαιότητα μιας «bull market» στα ομόλογα για καιρό, αυτοί που αναζητούν μεγαλύτερο ρίσκο με υψηλότερα κέρδη στο μέλλον, γιατί να μη βάλουν τα λεφτά τους σε κάτι πιο ριψοκίνδυνο, όπως ένα δεκαετές ελληνικό ομόλογο ή ένα εταιρικό ή τραπεζικό ομόλογο;

Με λίγα λόγια, δεν τους πιάνουμε κότσους όσους συνωθούνται στην ουρά για να αγοράσουν ελληνικό χρέος, αντιθέτως αυτοί ελπίζουν να μας πιάσουν κότσους κάποια στιγμή στο μέλλον, όταν ο ταύρος γίνει αρκουδίτσα και το ελληνικό χρέος από αγαπημένο «τρεντ» της διεθνούς αγοράς αρχίζει και βγάζει μπιμπίκια στην αρχή, δυσώδεις φλύκταινες στη συνέχεια, πριν κακοφορμίσει και γίνει το βαθύ έλκος της Ευρώπης, και τότε θα αρχίσουν τα «αγαπούλα, πούλα, πούλα…», τα spreads θα γίνονται αβυσσαλέα και οι αποδόσεις εκρηκτικές. Δεν το εύχομαι, το απεύχομαι, μαλάκας δεν είμαι, κι εγώ θα το πληρώσω όπως και το πανελλήνιο, αλλά πρέπει να έχουν υπόψη όσοι ανοίγουν σαμπάνιες –ή μπίρες, δεν είναι θέμα– κάθε φορά που ένα ομόλογο γίνεται ανάρπαστο, ότι ο ξαφνικός έρωτας των επενδυτικών κεφαλαίων, καθωσπρέπει ή αρπακτικών πτωματοφάγων γυπών, έχει μια ισχυρή δόση νεκροφιλίας, δηλαδή έναν στοιχηματισμό ότι κάποια στιγμή στο μέλλον το χρέος θα σκάσει και αυτοί θα πάρουν με το παραπάνω τη λίβρα κρέας που έχουν συμφωνήσει. Δηλαδή τζογάρουν στο σενάριο ότι κάποια στιγμή το νέο συσσωρευμένο χρέος δεν θα μπορεί να εξυπηρετηθεί, οι αποδόσεις του θα ανέβουν στον θεό κι αυτοί θα απαιτούν τα πανωτόκια τους.

Είναι αυτό πιθανό; Ας υποθέσουμε ότι είναι το λιγότερο πιθανό. Ας υποθέσουμε ότι ο ισχυρισμός της κυβέρνησης –και των άλλων κυβερνήσεων της Ε.Ε.– ότι η ισχυρή ανάπτυξη που θα ακολουθήσει μετά την πανδημία θα είναι κάτι σαν το ξεσάλωμα των νέων μετά την πολύμηνη καραντίνα, θα είναι ανάπτυξη τύπου V, ελατήριο κι ό,τι άλλο θέτε. Θα αυξάνεται ο παρονομαστής του ΑΕΠ και θα μειώνεται ο λόγος του χρέους, κι όλα καλά, έτσι; Ομως, και την πρώτη δεκαετία του ευρώ η ανάπτυξη έτρεχε με τον υψηλότερο ρυθμό στην ευρωζώνη, αλλά αυτό δεν εμπόδισε να ταΐσει ένα χρέος –φανερό και κρυφό– που το 2010 εξερράγη σαν ηφαίστειο. Η εξήγηση που έδιναν, με βαθυστόχαστο ύφος και προτεσταντικό διδακτισμό, τότε οι άρχοντες του χρέους ήταν πως αυτή η ανάπτυξη ήταν ψεύτικη, βασισμένη σε δανεικά. Αλλά κι αυτή, η επικείμενη που μας τάζουν σε δανεικά δεν θα βασιστεί; Τι είναι τα 32 δισ. του Ταμείου Ανάκαμψης για τα οποία πανηγυρίζουν; Οχι μόνο τα 12,7 δισ. που θα πάρουμε ως δανεικά, αλλά και τα 17,8 δισ. των επιδοτήσεων. Δεν θα δανειστεί η Ε.Ε. για να μας τα δώσει;

Οι αγορές, το έξυπνο χρήμα, τα επενδυτικά κεφάλαια, οι διαχειριστές συνταξιοδοτικών ταμείων, οι καρχαρίες των ομολόγων προφανώς δεν τρώνε κουτόχορτο. Εμείς φάγαμε μπόλικο τα προηγούμενα χρόνια, αυτοί φάγανε τις σάρκες μας. Ξέρουν και αναλαμβάνουν το ρίσκο, γιατί το ρίσκο είναι που ανεβάζει τα κέρδη τους. Γιατί μας αγοράζουν, λοιπόν, σήμερα; Μα, για να μας πουλήσουν αργότερα. Το πότε εμείς το αγνοούμε. Αυτοί μπορεί να το ξέρουν ή να παίζουν ήδη στοιχήματα γι’ αυτό.


ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ

Το τραπεζικό σύστημα το έχουμε κι οι δυο αμφισβητήσει περισσότερο από ποτέ. Το θεωρώ λεκέ πάνω στα Συντάγματά μας, που αν δεν καλυφθεί θα καταλήξει στην καταστροφή τους, όπως ο τζόγος οδηγεί τους παίκτες στη διαφθορά, σαρώνοντας την πρόοδο, τις περιουσίες και τα ήθη των πολιτών μας. Αποδέχομαι μια δανειακή χρηματοδότηση περιορισμένη, δίκαιη και εξοφλητέα στη διάρκεια του βίου της πλειοψηφίας της γενιάς που τη συνάπτει. Κάθε γενιά έρχεται στον κόσμο ισότιμη, με βάση τους νόμους του Δημιουργού του, με δικαίωμα ελεύθερης κατοχής της γης που έφτιαξε για την επιβίωσή της, χωρίς επιβάρυνση. Και ειλικρινά πιστεύω, όπως και σεις, ότι τα τραπεζικά ιδρύματα είναι πιο επικίνδυνα από τους μόνιμους στρατούς. Και ότι η αρχή να ξοδεύουμε χρήματα που πρέπει εξοφλούνται από τα παιδιά μας, στο όνομα της χρηματοδότησης, είναι απλώς η εξαπάτηση του μέλλοντος σε μεγάλη κλίμακα.

Τόμας Τζέφερσον, «Γράμμα στον Τζον Τέιλορ» (1816)