Εκλογική ανυπακοή (25/8/2007)

Ανάμεσα στις διεθνείς σελίδες του πολιτικού τμήματος της εφημερίδας που έχετε στα χέρια σας, μπορείτε να διαβάσετε ένα ενδιαφέρον κείμενο Αμερικανού δημοσιογράφου που επιχειρεί να ιχνογραφήσει το προφίλ του προέδρου Μπους με όρους ψυχιατρικής. Αδυνατώντας να ερμηνεύσει πολιτικά την εμμονή στην παταγωδώς αποτυχημένη αντιτρομοκρατική του εκστρατεία και στον διαπιστωμένα χαμένο πόλεμο στο Ιράκ, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο Αμερικανός πρόεδρος ενδέχεται να πάσχει από ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας. Αυτή είναι η ψυχαναλυτική διάγνωση για ένα άτομο που ανέχεται μόνο τον απεριόριστο θαυμασμό των άλλων, την κολακεία για τις δεξιότητές του, το δυνατό χειροκρότημα για τις αποφάσεις του.

Αναρωτιέμαι αν ο πρωθυπουργός διακατέχεται από ανάλογο σύνδρομο. Ειδικός δεν είμαι, αλλά τα κύματα αλαζονείας που εξέπεμπε σταθερά το Μέγαρο Μαξίμου, τουλάχιστον στο μισό της κυβερνητικής θητείας, αυτή την αίσθηση μου δημιουργούν. Το αποκορύφωμα ήταν ο τρόπος προκήρυξης των εκλογών. Εκτός του ότι διατάραξε τη θερινή μου ραστώνη κατά τη λήξη της, διέψευσε και την εκτίμησή μου ότι ο Κ. Καραμανλής θα είχε κάτι πιο ευφυές να αντιτάξει ως αντίδραση στην ακατάσχετη εκλογολογία και το παιχνίδι με τις ημερομηνίες του Σεπτέμβρη. Προσδοκούσα τουλάχιστον μια μπλόφα. Αντ’ αυτού, ανακοινώθηκε η ημερομηνία της 16ης Σεπτεμβρίου με έναν τρόπο που κινείται στα όρια της κοινοβουλευτικής εκτροπής. Μικρό το κακό, θα μου πείτε, δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία φορά που το συνταγματικό ευαγγέλιο χρησιμοποιείται ως χαρτί υγείας. Αλλά το κυριότερο μήνυμα αυτής της απόφασης ίσως έχει σχέση με την ψυχαναλυτική εικασία που διατύπωσα στην αρχή. Την ναρκισσιστική διαταραχή. Είναι σαν να λέει στους ψηφοφόρους που βρίσκονται μεταξύ ευφορίας του Αυγούστου και μελαγχολίας του Σεπτεμβρίου: «Σας έχω γραμμένους, δεν μ’ ενδιαφέρει αν σας ξεβολεύω από τη ρουτίνα σας, μου είναι αδιάφορο αν σας είναι αδιάφορες οι εκλογές, τσακιστείτε και γυρίστε πίσω, εγώ την ατζέντα μου δεν την αλλάζω. Δεν χρειάζεται να σκεφτείτε, δεν χρειάζεται να προβληματιστείτε, δεν χρειάζεται να διαβάσετε τίποτα, δείτε λίγο τηλεόραση και απλώς να πάτε να ψηφίσετε, γιατί χρειάζομαι άλλη μια τετραετία». Κάπως έτσι.

Κι αυτό ήταν ένα μόνο σύμπτωμα. Αλλά σημαντικό, αν υπολογίσει κανείς ότι ο Σεπτέμβριος έχει κι άλλα ρίσκα. Όχι μόνο τα ομόλογα, το πόρισμα Ζορμπά, τον πόλεμο των εξουσιών, της μίζας και της λάσπης. Έχει ρίσκα πιο ταπεινά και καθημερινά. Τους λογαριασμούς που περιμένουν σωρευμένοι στο γραμματοκιβώτιο τους ιδρωμένους παραθεριστές με τα άδεια πορτοφόλια. Τα σωρευμένα έξοδα για τις οικογένειες με παιδιά που πρέπει να ξηλωθούν για την έναρξη της σχολικής χρονιάς, για τα φροντιστήρια, τα ιδιαίτερα, τις ξένες γλώσσες, τα μπαλέτα, τα κολυμβητήρια, τα σχολικά είδη – κι ας τα πάρουν από τα Τζάμπο που είναι τζάμπα. Τα ραβασάκια της εφορίας που φτάνουν στα βουβά με αποκλειστικές ημερομηνίες εξόφλησης. Ο προϋπολογισμός δαπανών για τον χειμώνα που έρχεται. Οι διπλές απλήρωτες δόσεις των δανείων – τον Αύγουστο, βλέπετε, λείπατε αλλά δεν το είχατε πει στην τράπεζα. Ας προσέχατε. Όλα αυτά δημιουργούν ένα αίσθημα οικονομικής δυσφορίας που βρίσκεται στον αντίποδα της προθυμίας με την οποία ο μέσος παραθεριστής του Αυγούστου δίνει ό,τι έχει στο πορτοφόλι του για να περάσει καλά, έστω κι αν είναι δανεικό. Κι αυτή η απροσδιόριστη δυσφορία έχει το πολιτικό της κόστος.

Αλλά αυτά είναι ασημαντότητες που υπερβαίνουν τη στέρεη αυτοπεποίθηση του πρωθυπουργού, την απεριόριστη αυτοεκτίμησή του, το αίσθημα απόλυτου προορισμού (κοινωνικού, μεταφυσικού ή απλώς οικογενειακού, διαλέγετε και παίρνετε) με το οποίο πολιτεύεται, διαψεύδοντας τις προσδοκίες που ο ίδιος δημιούργησε για μια πολιτική κουλτούρα συνδιαλλαγής, σύνθεσης και κοινωνικού consensus (σημαντικής για όσους αφελείς ή καλόπιστους τουλάχιστον την πιστεύουν – για να είμαι ειλικρινής δεν περιλαμβάνομαι σ’ αυτούς).

Αντ’ αυτών, με μόνο διαπιστωμένο προσόν τη ρητορική του υπεροχή έναντι ενός ακόμη εκπαιδευόμενου αντιπάλου, έδωσε στο κυβερνητικό του πρόγραμμα τη μορφή μιας αυτοεκπληρούμενης προφητείας, λες και ο μόνος του προορισμός ήταν να εξυπηρετηθούν τα διαφημιστικά σποτ της προεκλογικής εκστρατείας. Πάρτε παράδειγμα την οικονομία. Ορίστηκε ως εθνικός στόχος η λογιστική εξυγίανση του δημοσίου ταμείου, το έλλειμμα ξαναϋπολογίστηκε, τριπλασιάστηκε για να ξαναμειωθεί - πάντα λογιστικά- στο επίπεδο που παραλείφθηκε. Επίτευγμα χωρίς καμιά επίπτωση στην πραγματική οικονομία, με εξαίρεση τη φορολογική επιδρομή στα πορτοφόλια των καταναλωτών. Με τον ίδιο τρόπο ξαναϋπολογίστηκαν η ανεργία και η απασχόληση, φούσκωσαν στατιστικά για να εξυπηρετηθεί μια στατιστική μείωση, στα όρια της εικονικής πραγματικότητας. Αν η ανεργία είχε μειωθεί πράγματι κατά το ένα τρίτο σε μια τριετία, θα έπρεπε να ζούμε μια ορατή παραγωγική κοσμογονία, με αντίστοιχη επίπτωση στο εισόδημα. Ακόμη και η αμοιβή της εργασίας θα είχε απογειωθεί, αφού, κατά την κυβέρνηση, οι επιχειρήσεις έχουν τρελαθεί να δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας. Θα μπορούσε να προσθέσει κανείς σ’ αυτά και το επίτευγμα της ανόδου της Σοφοκλέους, αλλά ποιος τολμά να μιλήσει για σκοινί στο σπίτι του κρεμασμένου (και το 90% των κοψοχέρηδων του 2000 που περιμένουν τη δικαίωσή τους παραμένουν κρεμασμένοι). Θα μπορούσε επίσης να μιλήσει κανείς για τους ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά ακόμη και οι άπληστοι μεσοχωρίτες είναι πια καχύποπτοι γι’ αυτό το υπερεκτιμημένο φετίχ που δεν σημαίνει τίποτε και τις περισσότερες φορές περιέχει περισσότερη καταστροφή και λιγότερη δημιουργία.

Σ’ αυτήν τη φαντασιακή ναρκισσιστική ατζέντα, στην οποία η κυβέρνηση μετρά τις επιδόσεις της αυτάρεσκα σε πράγματα που κανείς δεν της έχει ζητήσει, θα πρέπει να προσθέσω την ακατάσχετη φιλολογία της διαφθοράς, τη μυθολογία της κάθαρσης και της διαφάνειας, τις χειροπέδες, τις δικογραφίες, τη μετατροπή της χώρας σ’ ένα απέραντο ανακριτικό γραφείο, τη μετάλλαξη της δικαστικής εξουσίας σε υπερεξουσία που βρίσκεται σε διατεταγμένη υπηρεσία, που αποφασίζει βάσει πολιτικού timing, που επικοινωνεί κατά βούληση τις εμμονές και τις ιδεοληψίες της στα ΜΜΕ των νταβατζήδων, καταστρατηγώντας δικαιώματα υπόπτων, κατηγορουμένων και ενόχων. Ίσως πρόκειται για την πιο εντυπωσιακή επίδοση στη γαλάζια επανίδρυση του κράτους. Η πράσινη εξουσία δεν υπολειπόταν σε προσπάθειες ελέγχου των δικαστών, αλλά αυτή τη φορά μιλάμε κυριολεκτικά για τη δημιουργία ενός κράτους δικαστών που εκλαμβάνει τη συνταγματική ανεξαρτησία του ως υπεράνω όλων εξουσία, ελεύθερη από κρίσεις και με αποκλειστικά δικαιώματα αυτοελέγχου και «αυτοκάθαρσης».

Συμπερασματικά: ο κ. Καραμανλής πέτυχε όλους τους στόχους που είχε θέσει, ενδομύχως, στον εαυτό του. Είναι σαν τους στόχους που θέτει ο ασθενής στο ντιβάνι του ψυχαναλυτή. Αλλά, εμένα, τον μέσο ψηφοφόρο, δεν με αφορούν. Κι επειδή ως ψηφοφόρος δεν θεωρώ ότι βρίσκομαι σε διατεταγμένη υπηρεσία για να απαλλάξω την κυβέρνηση από τις ανασφάλειές της, για να δώσω φιλί ζωής στον αντιπαραγωγικό διπολισμό του κομματικού συστήματος, για να συντηρήσω τη μυθολογία των σταθερών κυβερνήσεων με τις άνετες πλειοψηφίες που λειτουργούν απλώς ως ιντερμέδια των εκλογών και για πολλούς άλλους λόγους που είναι μάλλον αυτονόητοι, συνιστώ σ’ όλους τους ξαφνιασμένους και άθυμους παραθεριστές του Αυγούστου-ψηφοφόρους του Σεπτεμβρίου εκτεταμένη εκλογική ανυπακοή. Με ποιον τρόπο θα εκφραστεί είναι υπόθεση του καθενός. Ζητούμενο είναι οι συνήθεις νομείς της εξουσίας να αισθάνονται ανασφαλείς στις βεβαιότητές τους. Ελάχιστη προσφορά στην ανάπηρη δημοκρατία μας, σ’ εμάς τους ίδιους και ενδεχομένως σε όσους πάσχουν από ναρκισσιστική διαταραχή ή παρεμφερή νοσήματα.