(Να εξηγούμαι- και δεν είναι η μόνη εξήγηση που οφείλω: το ακόλουθο κείμενο δημοσιεύεται στο μπλογκ μια μέρα μετά τις εκλογές και αφού δημοσιεύτηκε στον «Κόσμο του Επενδυτή» μια μέρα πριν τις εκλογές. Κατά κάποιο τρόπο έχει «καεί». Αλλά για την ιστορία και τη συνέχεια του πράγματος, δεν δικαιούμαι να το κρύψω κάτω απ’ το χαλί).
Το παρόν αδόκιμο δοκίμιο είναι διπλής χρήσεως. Προεκλογικής και μετεκλογικής. Μπορεί να αξιοποιηθεί (αν έχει την τύχη να διαβαστεί) από τον περιούσιο λαό των αναποφάσιστων, τον μόνο που αποτελεί πηγή υπεραξιών για τους επιτελείς της εξουσίας, λίγες ώρες πριν ανοίξουν οι κάλπες. Μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί και ως μηχανισμός αξιολόγησης του αποτελέσματος, από το βράδυ της Κυριακής και εντεύθεν. Και κυρίως, ως εργαλείο αποτίμησης της ψήφου ενός εκάστου. Γιατί, κάθε ψήφος έχει μια τιμή -το έχουμε ξαναπεί αυτό-, αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο, έστω και απειροελάχιστο ποσοστό, επί του κρατικού και εθνικού πλούτου. Και η τιμή του διακυμαίνεται. Προ της κάλπης εμπεριέχει μια ονομαστική αξία και μια προσδοκία υπεραξιών. Εντός της κάλπης, αντιστοιχεί μόνο στο κόστος του χαρτιού και του μελανιού από τα οποία έχουν φτιαχτεί το ψηφοδέλτιο και ο φάκελος. Μετά το άνοιγμα της κάλπης ενσωματώνει για άλλους υπεραξίες, για άλλους απώλειες. Για κάποιους η αξία της ψήφου μηδενίζεται εντελώς.
Η κάλπη είναι ένα ταμείο. Όχι ως σχήμα λόγου, ως μεταφορά, αλλά στην κυριολεξία. Η κοινοβουλευτική διαδικασία είναι μια καθαρή συναλλαγή από καταβολής της. Η δημοκρατία γεννήθηκε στην αγορά, εξελίχθηκε μέσα από μια διαδικασία απόλυτης ώσμωσης μ’ αυτήν και επέκτεινε τις συναλλαγές μεταξύ των ατόμων (λάδι έναντι κρασιού, αλεύρι έναντι χρήματος) στο πεδίο της συλλογικής συναλλαγής: ψήφος έναντι πολιτικής ισχύος. Το διακύβευμα ήταν πάντα ένα ταμείο. Το ταμείο της πόλης-κράτους στους κλασικούς χρόνους, ο κρατικός προϋπολογισμός στους νεότερους. Ακούγεται ως εξευτελισμός του κοινοβουλευτισμού, αλλά δεν είναι. Προσπαθήστε να φανταστείτε μια αντιπροσωπευτική δημοκρατία, την πιο εξελιγμένη, την πιο άμεση, χωρίς το ταμείο στο επίκεντρό της. Θα επρόκειτο απλώς για μια λέσχη ζυμώσεων, ένα κλαμπ δημόσιας φλυαρίας άνευ ουσίας, χωρίς καμία επίδραση. Χωρίς το ταμείο, χωρίς το διακύβευμα της διαχείρισης και διανομής του εθνικού πλούτου, η πολιτική δημοκρατία δεν έχει νόημα και η αρχή της πλειοψηφίας (και τελικά της ομαδοποίησης των ατομικών συμφερόντων) πάει για βρούβες. Καθένας αποφασίζει για πάρτη του, για το οικόπεδό του, επομένως δεν έχει νόημα να συναλλαγεί με κανέναν άλλο, δεν έχει λόγο να εκχωρήσει ούτε χρήμα ούτε πολιτική ισχύ.
Αυτό το καταρχήν θεωρητικό σχήμα για τη σχέση εκλογών και κρατικού ταμείου ο Καραμανλής το έκανε κυριολεξία, σε μια παγκοσμίως πρωτότυπη διαδικασία που επικαλέστηκε ως έκτακτο εθνικό λόγο την κατάρτιση ενός ετήσιου προϋπολογισμού. Πάνω από 350 κυβερνήσεις αντίστοιχων μικρών και μεγάλων κρατών του πλανήτη αντιμετωπίζουν κάθε χρόνο αυτή την επώδυνη ρουτίνα με συνοπτικές διαδικασίες. Εδώ, αυτή η ρουτίνα κατέστη εθνικός λόγος και δεν βρέθηκε πολιτειακός παράγοντας να του πει «με ποιο δικαίωμα κάνεις πατσαβούρι το σύνταγμα; Βρες καλύτερη πρόζα να παίξουμε αυτό το άθλιο κοινοβουλευτικό θέατρο». Λεπτομέρειες περί κοινοβουλευτικής εκτροπής, θα πείτε. Ωστόσο, άθελά του, ο Καραμανλής προσφέρει υπηρεσίες στο επιχείρημά μου για τον ρόλο της κάλπης ως ταμείου. Για να απαρνηθεί την επαρκή (τετραετή) εντολή που ήδη είχε για τη διαχείριση του ταμείου και το 2008, σημαίνει ότι κάτι αλλάζει στη συνταγή της διανομής της πίτας. Αλλά τι; Υπέρ ποιου; Εις βάρος ποιου; Αυτό παραμένει μέχρι τέλους ασαφές, παρά τον ορυμαγδό εξαγγελιών. Αποτέλεσμα; Μια ευρύτατη γκρίζα ζώνη ατιμολόγητων ψήφων, κατ’ ευφημισμό υπαγόμενων στον κύκλο των αναποφάσιστων, των λευκών και ακύρων, των απεχόντων και όσων βασάνισαν μέχρι τέλους τους δημοσκόπους (οι οποίοι ελπίζω από Δευτέρα να σκίζουν τα διπλώματα και να καταθέτουν τις άδειες χειραγώγησης των ψηφοφόρων. Ας πιστέψουμε και σε κανένα θαύμα).
Η κάλπη είναι ένα νοητό ταμείο, λοιπόν, και τα κόμματα εξουσίας οφείλουν να το κάνουν όσο γίνεται πιο χειροπιαστό. Το ισοδύναμο πολιτικής ισχύος που περιέχουν τα κουτιά από πλεξιγκλάς που αποκαλούνται ψηφοδόχοι στη μεταμοντέρνα δημοκρατία είναι το πραγματικό ταμείο που αποκαλείται κρατικό θησαυροφυλάκιο. Κι αυτό δεν είναι καθόλου νοητό, είναι απολύτως υλικό, αποτελείται από εισόδημα που εθελοντικά ή με δυσφορία και κρατικό καταναγκασμό έχουμε εισφέρει ως φορολογούμενοι. Σε κάθε περίπτωση είναι ΤΑ ΛΕΦΤΑ ΜΑΣ. Όταν, λοιπόν, τα κόμματα εξουσίας, σε κατάσταση προεκλογικής στύσης και έπαρσης λένε «ΣΑΣ ΔΙΝΟΥΜΕ…», λένε ψέματα. Θα έπρεπε να λένε απλώς «ΣΑΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΜΕ», και να διευκρινίζουν με ακρίβεια το οικονομικό ισοζύγιο της ψήφου που ζητάνε. Δηλαδή, να διευκρινίζουν μέχρι και το τελευταίο ευρώ τι έχουν πάρει προεκλογικά, τι θα πάρουν, τι θα επιστρέψουν και με ποια μορφή μετεκλογικά, ποιους θα ρίξουν και ποιους θα ευνοήσουν σ’ αυτήν την πολιτικο-οικονομική συναλλαγή. Έτσι, άτομα, νοικοκυριά, επαγγελματικές κατηγορίες και τάξεις θα μπορούσαν να κάνουν έναν διαφανή υπολογισμό και να συμπεράνουν αν πουλάνε την ψήφο τους σε συμφέρουσα τιμή.
Προϋπόθεση για να έχει αυτή η συναλλαγή έναν κατ’ ελάχιστον έντιμο χαρακτήρα, είναι να διαθέτει τη διαφάνεια της κάλπης. Και διαφάνεια δεν σημαίνει να αντικαταστήσεις το ξύλο με πλεξιγκλάς ή διαφανές πλαστικό. Αφού η προεκλογική διαδικασία εξελίσσεται εν είδει χρηματιστηρίου εμπορευμάτων, με κτυπήματα και πλειοδοσία προσφορών μέχρι και το τελευταίο λεπτό, η διαφάνεια δεν έπρεπε να είναι μονοπώλιο των αγοραστών, αλλά μάλλον προνόμιο των πωλητών. Η απόκρυψη των δημοσκοπήσεων μόνο για την πλευρά των πωλητών-πολιτών δημιουργεί μιαν κραυγαλέα στρέβλωση στην αγορά της ψήφου. Με τη βλακώδη απαγόρευση της δημοσιοποίησής τους, οι μόνοι που γνωρίζουν την όποια εξέλιξη της τιμής της ψήφου, τις ανεπαίσθητες διακυμάνσεις της, τα διλήμματα, τις ταλαντεύσεις και τις δειλίες των πωλητών της, είναι οι αγοραστές της- τα πολιτικά κόμματα, και δη αυτά που έχουν το μονοπώλιο της εξουσίας. Έχουν, επομένως, τη δυνατότητα να χειραγωγήσουν την αγορά, να δημιουργήσουν εντυπώσεις υπερπροσφοράς ή απουσίας ζήτησης στη μία ή την άλλη πλευρά της πολιτικής κλίμακας και να ελέγξουν την τιμή που προσφέρουν. Με μιαν έννοια, λειτουργούν σαν καρτέλ της εξουσίας, φροντίζοντας να προσφέρουν τιμές ελεγχόμενες, εναρμονισμένες στα όρια αντοχής του συστήματος. Το δίκαιο θα ήταν να συμβαίνει το αντίστροφο. Θα έπρεπε να βρεθεί τρόπος -δεν ξέρω χάρη σε ποια τεχνολογία- ώστε οι δημοσκοπήσεις που θα διενεργούνταν μέχρι και το τελευταίο λεπτό της ψηφοφορίας να είναι σε γνώση μόνο των πωλητών της ψήφου και απόλυτα μυστικές για τους αγοραστές της. Τα κόμματα εξουσίας, σε κατάσταση παράκρουσης, σε απόγνωσή για την άγνοιά τους, θα έφταναν στο έσχατο σημείο διασυρμού, θα πρόσφεραν ακόμη και τις σάρκες τους για να εξασφαλίσουν την πολυπόθητη εκχώρηση ισχύος.
Η κάλπη είναι ένα ταμείο. Στο οποίο όλοι εισφέρουμε άνισα και το οποίο μας ανταποδίδει το συσσωρευμένο του περιεχόμενο ακόμη πιο άνισα. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γεγονός ότι τα κόμματα επέλεξαν να πλειοδοτήσουν σ’ αυτές τις εκλογές στο πεδίο της φορολογίας των ακινήτων. Θα περίμενε κανείς, με ανοικτές ακόμη της φλέβες της Πελοποννήσου και της Εύβοιας, να κινηθούν με φειδώ στο πεδίο αυτό, το τόσο συνένοχο με το χέρι των εμπρηστών και την πνοή του «στρατηγού ανέμου». Θα περίμενε κανείς αυτό το τραγικό πάθημα, που θα το πληρώσουν τουλάχιστον δυο γενιές Ελλήνων (και ψηφοφόρων), να έχει αγγίξει έστω και ελάχιστα τις πιο ευαίσθητες χορδές των κομμάτων εξουσίας. Να αντιληφθούν ότι αυτό το πονηρό κλείσιμο του ματιού στις στρατιές των εργολάβων και των άπληστων οικιστών των πόλεων, των προαστίων και της υπαίθρου τσιμεντώνει την καταστροφή πάνω στην καμένη γη και προετοιμάζει τις επόμενες φωτιές. Αλλά προφανώς έχουν σπάσει κι αυτές οι τελευταίες χορδές ευαισθησίας. Ο δικομματισμός έχει γίνει παχυδερμισμός. Όλο το δέρμα της γης που αποκολλήθηκε βίαια από την καμένη χώρα, έκατσε πάνω τους, σε αλλεπάλληλα στρώματα αναισθησίας.
Τους εύχομαι -τουλάχιστον- μια νύχτα αγωνίας. Κυριακή προς Δευτέρα.
Σύντροφε, συλλαμβάνεσαι αμελέτητος.
ReplyDeleteΟι διαδικτυακοί τόποι στοιχημάτων έδιναν τις πιαθανότητες κάθε κόμματος με ακρίβεια και συνέπεια όσο συχνά κι αν είχες όρεξη να τους ψάξεις. Η απαγόρευση δημοσιοποιήσεως των δημοσκοπήσεων είναι φύλλον συκής.
Όσο για το περιβάλλον μετά βίας μαζεύτηκαν οκτώ χιλιάδες στο Σύνταγμα για να διαμαρτυρηθούν. Προφανώς δεν μας απασχολεί.