Δεν βλέπω φως, εκτός απ’ τα Φώτα…(4/1/2008)

Fos


Μου είναι εξαιρετικά συμπαθή αυτά τα πλάσματα της ανθρώπινης φαντασίας και της παράδοσης που από την Κυριακή θα πρέπει να επιστρέψουν στο σκοτεινό τους κόσμο, ηττημένα για πολλοστή φορά από το θρίαμβο του φωτός. Ολη τους η πολυήμερη προσπάθεια να κόψουν το δένδρο της ζωής, καταδικασμένη στην αποτυχία, εξελίσσεται σε μια σκηνοθετημένη παράσταση, προορισμένη να εξυπηρετήσει την τελετουργία νίκης του κατά συνθήκην Καλού από το κατά συνθήκην Κακό. Όπου, εκπρόσωποι του Κακού είναι οι καλικάντζαροι, ή κωλοβελόνηδες, ή παγανά, ή καρκαντζόλοι, ή λυκοκάντζαροι. Μια προσεκτική ανάγνωση στους μύθους που περιγράφουν τη σύντομη επίγεια δράση τους αποκαλύπτει μια υπολανθάνουσα συμπάθεια των ανθρώπων σ’ αυτά τα σκοτεινά, πλην αφελή πλάσματα. Προφανώς η πονηρία του σκότους ωχριά μπροστά στην ευφυΐα του φωτός. Οι καλικάντζαροι είναι εξιλαστήρια θύματα σ’ ένα παιχνίδι σικέ. Βλέπετε, όταν ανεβαίνουν στη Γη για το δωδεκαήμερο πανηγύρι τους, το χειμερινό ηλιοστάσιο έχει ήδη συμβεί, το Φως αρχίζει τον ασίγαστο καλπασμό του έναντι του Σκότους, η μέρα έχει αρχίζει να κερδίζει ζωτικό χώρο από τη νύχτα. Από την άποψη αυτή οι απεχθείς και δύσμορφοι καλικάντζαροι είναι καύσιμη ύλη του θεμελιώδους μύθου.

Υπάρχει μια προφανής ιδιοτέλεια εις βάρος τους. Η συναλλαγή είναι ετεροβαρής, επαχθής για τους καλικάντζαρους. Υπηρετούν το θρίαμβο του φωτός έναντι του σκότους, όπως παλαιότερα ο χθόνιος Κρόνος θυσιαζόταν για τον Ήλιο. Και όπως σήμερα τα τσιλικροτά της εξουσίας θυσιάζονται με ευκολία στο βωμό της διαφάνειας και του άπλετου φωτός που πέφτει σε κάθε σκοτεινή υπόθεση της δημόσιας σφαίρας, ρίχνονται βορά στη φωτιά με όλη τη δημόσια περιβολή τους αλλά και την ιδιωτική. Κάποια στιγμή πρέπει να γίνει ο απολογισμός του αιώνα των Φώτων. Αυτόν υποτίθεται ότι διανύουμε από τότε που κηρύχθηκε ο υπέρ πάντων αγών της κάθαρσης, της διαφάνειας, των κατά Αυλωνίτη «πνεύματος και ηθικής». Υπάρχει πολύ φως στο τούνελ, εκτυφλωτικό φως, τόσο ώστε τελικά να γίνεται μέσο συσκότισης και όχι διαφώτισης. «Ηλθες και εφάνη το Φως το απρόσιτο», λέει το κοντάκιο των Θεοφανίων και κατά σύμπτωση περιγράφει με ακρίβεια τη μεθόδευση των αρχαγγέλων της διαφάνειας που ρίχνουν όλους τους προβολείς σε κάθε σημαντική και ασήμαντη πτυχή της δημόσιας ζωής, σε κάθε σκανδαλώδη, γκρίζα ή ροζ διάσταση της ιδιωτικής ζωής με τελικό αποτέλεσμα το απόλυτο σκοτάδι.

Μια τετραετία διαφάνειας και εκτυφλωτικού φωτός έχει αποδώσει απόλυτο σκοτάδι σε κορυφαίες υποθέσεις που έφτασαν στα όρια της πολιτικής κρίσης. Υπόθεση Πακιστανών. Απλετο φως, μαχαίρι στο κόκαλο, παραπομπή στη δικαιοσύνη. Αποτέλεσμα, απόλυτο σκότος. Υπόθεση υποκλοπών. Δημόσιες ανακοινώσεις, ανακρίσεις, καταθέσεις στην επιτροπή της βουλής, έρευνες στα άδυτα των εταιρειών. Αποτέλεσμα: νύχτα ζοφερά κι ασέληνος. Υπόθεση ομολόγων: Ερευνες επί ερευνών μεταξύ Αθήνας, Λονδίνου, Κύπρου, καταθέσεις στη βουλή, κινητοποίηση της επιτροπής για το ξέπλυμα, παράλληλη δικαστική έρευνα. Αποτέλεσμα: ξέπλυμα του σκανδάλου με άρον- άρον επιστροφή των χρημάτων, πορίσματα στο αρχείο, delete. Υπόθεση καρτέλ γαλακτοβιομηχανίας: αποκαλύψεις, δικαστικές έρευνες, χειροπέδες. Αποτέλεσμα: μερικά ηχηρά πρόστιμα, εφέσιμα και όχι άμεσα καταβλητέα και η υπόθεση στη βαθεία κατάψυξη της λήθης. Υπόθεση Βαρθολομαίου: Ενας φόνος, ένας μοιραίος σύζυγος, μια μοιραία σύζυγος, μια οικογενειακή τραγωδία, ένα ζευγάρι χειροπέδες, δεκάδες γκρίζοι φάκελοι στα μικροσκόπια των δικαστικών αρχών. Αποτέλεσμα: όπως πάντα, τα μικροσκόπια έχουν θολούς, σε βάθος χαραγμένους φακούς. Δεν βλέπουν τίποτα, δεν βλέπουμε τίποτα.

Υπάρχουν άλλες τόσες υποθέσεις στις οποίες το σκοτάδι και η λήθη ήταν οι απόλυτοι νικητές, παρ’ ότι προηγήθηκαν εκατοντάδες ώρες τηλεοπτικής φλυαρίας, εκατοντάδες «αποκαλύψεις» δημοσιογραφικών λαγωνικών και άλλες τόσες ελεγχόμενες διαρροές, εκατοντάδες ρητορικές κορώνες για έρευνα εις βάθος και εκατοντάδες υποσχέσεις για άπλετο φως, μαχαίρια στα κόκαλα κοκ. Ενδεχομένως χρησιμοποιήθηκαν μερικά μαχαίρια, χύθηκε και αρκετό αίμα, κυριολεκτικά και μεταφορικά έπεσαν κορμιά, μερικά ακόμη και στην αυλή του Μεγάρου Μαξίμου, αλλά κανείς μας δεν έγινε σοφότερος για τον τρόπο που λειτουργεί ο μηχανισμός της φαυλότητας. Ετσι, το έπος της διαφάνειας εξελίσσεται σε μια παρωδία ανάλογη με την σκηνοθετημένη τελετουργία των καλικάντζαρων, πριν έρθει η ώρα των Φώτων. Τα τσιλικροτά της εξουσίας περιφέρονται για λίγο στον κόσμο του φωτός, πιάνονται επ’ αυτοφόρω να βάζουν χέρι στο δημόσιο ταμείο, να ψαχουλεύουν τσέπες και ν’ ανακατεύουν μίζες και λαδώματα, τσουρουφλίζονται στη φωτιά των τζακιών, χάνουν πόδια, χέρια, σημαδεύονται και τελικά χάνονται στο βασίλειο του σκότους, προς δόξα των αρχιερέων του φωτός.

Ολη η μυθολογία της διαπλοκής και της διαφάνειας, της διαφθοράς και της κάθαρσης με την οποία εμβολιάστηκε εδώ και μια πενταετία το κοινωνικό σώμα βασίστηκε στη θεμελιώδη αυταπάτη ότι μπορεί να υπάρξει ένα σύστημα εξουσίας, απαλλαγμένο από το γονίδιο της συναλλαγής. Στην αρχή μας είπαν ότι είναι ζήτημα μεταρρυθμίσεων και βαθιών τομών στο μηχανισμό ελέγχου του δημόσιου χρήματος. Αυτοεγκλωβίστηκαν στο γνωστό συνταγματικό και νομοθετικό ανέκδοτο που αποκαλείται «βασικός μέτοχος» για να θέσουν ανυπέρβλητους φραγμούς στις σχέσεις κράτους και προμηθευτών. Σήμερα όλοι προσπαθούν να ξεχάσουν, ο «βασικός μέτοχος» έχει μπει στις απαγορευμένες λέξεις. Ύστερα μας είπαν ότι είναι θέμα περισσότερης αστυνόμευσης στη σχέση δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Εφηύραν νέες ανεξάρτητες αρχές, έδωσαν αέρα και στις παλαιές, δημιουργώντας ένα δεύτερο και τρίτο στρώμα κράτους προορισμένα να αστυνομεύουν το πρώτο, βαθύ κράτος. Οσες ανεξάρτητες αρχές υπέπεσαν στο προπατορικό αμάρτημα αποκεφαλίστηκαν, όσες υπερέβησαν τα όρια της εκχωρημένης ανεξαρτησίας τους, εξουδετερώθηκαν. Τέλος, μας είπαν ότι η διαφθορά είναι ζήτημα προσώπων, ότι αρκούσε ο πρότερος έντιμος βίος, το παστρικό βιογραφικό των ανθρώπων της εξουσίας για να απαλλαγεί ο δημόσιος βίος από κάθε σκιά. Μετ’ ου πολύ, τα καθαρά χέρια λερώθηκαν, τα παστρικά βιογραφικά πλουτίστηκαν με ποινικά αδικήματα, ο κύκλος των αγίων άρχισε να μειώνεται επικίνδυνα, η αυλή του κυβερνητικού μεγάρου γέμισε κωλοβελόνηδες και τσιλικροτά που κάνουν πάρτι με τ’ αποφάγια του κατασπαταλημένου κρατικού θησαυροφυλακίου.

Κανενός δεν πέρασε απ’ το μυαλό ότι η διαφθορά είναι η γενετική ροπή κάθε συστήματος εξουσίας που αδυνατεί να δει και ν’ αγγίξει το κεντρικό πρόβλημα των σύγχρονων κοινωνιών. Το πρόβλημα της άνισης κατανομής του πλούτου στην οποία το κράτος παίζει το ρόλο ενός «πουλημένου» διαιτητή. Συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες, ακόμη και στις πιο ανεπτυγμένες οικονομικά και θεσμικά χώρες, η επαφή κρατικής εξουσίας και ιδιωτών σπάνια ξεφεύγει από τον κανόνα της διαπλοκής (εκτός αν κάποιοι παρηγορούνται στην ιδέα ότι η διαπλοκή μπορεί να συμβαίνει με κανόνες). Δεν είναι μόνο η προσωπική μου ιδεοληψία που οδηγεί στο συμπέρασμα. Είναι ο αέναος, φαύλος κύκλος μικρών και μεγάλων επεισοδίων «κατάχρησης εξουσίας» και διασπάθισης δημοσίου χρήματος, είναι η καταθλιπτική πλέον εξοικείωση που αποκτά το κοινωνικό σώμα με τον καταιγισμό αποκαλύψεων, είναι η επικίνδυνη ανοχή της κοινωνίας των τηλεθεατών στα καθημερινά φαινόμενα εκμαυλισμού με αντίτιμο τις μικρές και μεγάλες δόσεις οφθαλμοπορνείας, ματιές στις κρεβατοκάμαρες, θέα σε ιδιωτικά βίτσια που δίνουν τη θέση τους στις δημόσιες αρετές.

Γενικώς, παρά τα δυνατά φώτα, δεν βλέπω φως. Ίσως να φταίει και το μεθεόρτιο hangover. Θα δείξει, μετά τα Φώτα.