Η δυστυχία τού να είσαι μεσαίος (7/11/2009)

Να και κάτι χρήσιμο που μάθαμε από το παρθενικό νομοσχέδιο της νέας σοσιαλιστικής διακυβέρνησης. Τη νεοελληνική πυραμίδα πλούτου και φτώχειας. Για να είμαστε ακριβείς, μάθαμε περίπου το φορολογικό απείκασμά της. Έχουμε και λέμε, λοιπόν: Στην κορυφή υποτίθεται ότι βρίσκονται 300 επιχειρήσεις με κέρδη άνω των 5 εκατ. ευρώ. Λίγο παρακάτω τοποθετούνται περίπου 210.000 επιχειρήσεις με κέρδη από 5 εκατ. ευρώ και κάτω. Στην ίδια περίπου κλίμακα υποτίθεται ότι βρίσκονται περίπου 60.000 ιδιοκτήτες ακινήτων αντικειμενικής αξίας άνω των 600.000 ευρώ. Λίγοι ξεφεύγουν αρκετά και με ακίνητα αξίας 5 εκατ. ευρώ και πάνω μπορούν άνετα να διεκδικήσουν μια θέση ανάμεσα στους προνομιούχους της κορυφής της πυραμίδας.
Στο σημείο αυτό, διασχίζοντας κάθετα την πυραμίδα του πλούτου, κάνουμε μια ιλιγγιώδη βουτιά και προσκρούουμε κατευθείαν στον πάτο της. Όπου συναντούμε τους κατά συνθήκη φτωχούς της νεοελληνικής ευημερίας. Περίπου 2,5 εκατομμύρια άτομα με οικογενειακό εισόδημα όχι μεγαλύτερο των 21.000 ευρώ, που ορίζεται ως συμβατικό κατώφλι φτώχειας, τουλάχιστον για τα ευρωπαϊκά δεδομένα.


Κατ’ αρχάς, οφείλω να δηλώσω δυστυχής διότι δεν περιλαμβάνομαι σε καμία από τις φοροδοτικές-κοινωνικές κατηγορίες οι οποίες συμμετέχουν στο έπος τής κατά ΠΑΣΟΚ αναδιανομής του πλούτου. Ούτε στην κορυφή είμαι ώστε να έχω την παρηγορία ότι, όχι μόνο είμαι πλούσιος, αλλά έχω και την ευκαιρία να επιτελέσω τα καθήκοντα κοινωνικής αλληλεγγύης. Ούτε τόσο φτωχός ώστε να πάρω κι εγώ το κατιτί μου από το πρυτανείο του κρατικού ελέους . Η δυστυχία τού να είσαι μεσαίος… (Άσχετο: ως μεσαίος αδελφός τριτέκνου οικογενείας δεν μπορώ να πω ότι δυστύχησα. Οπωσδήποτε, σ’ αυτά τα αδερφικά τρίγωνα είσαι λίγο σάκος του μποξ, αλλά η κοινωνική και οικονομική μεσότης είναι κάτι διαφορετικό. Η μέτρια σαδιστική ικανοποίηση που αντλείς από το γεγονός ότι απολαμβάνεις περισσότερα από τους κάτω, μετατρέπεται σε κόλαση κάθε φορά που ρίχνεις βλέφαρο στους πάνω. Η απληστία στις μικρές δόσεις είναι απλώς ενοχλητική. Στις μεγάλες είναι επικίνδυνη).

Για να επανέλθουμε, όμως, στην κατά ΠΑΣΟΚ ακτινογραφία της πυραμίδας του πλούτου, υπάρχει ένα ακόμη μυστήριο σ’ αυτήν: Γνωρίζουμε τον πάτο της και την κορυφή της. Αλλά τι υπάρχει ανάμεσά τους; Τα πράγματα εκεί γίνονται συγκεχυμένα, θολά, απροσδιόριστα. Περίεργο… Εκεί, μεταξύ κορυφής και βάσης, υποτίθεται ότι βρίσκεται και ο περιούσιος λαός του πολιτικού συστήματος. Ξέρετε, ο περίφημος μεσαίος χώρος που έχει γίνει εδώ και είκοσι χρόνια το κέντρο του πολιτικού μας σύμπαντος, το ταξικό DNA των κομμάτων. Για κάποιους λόγους που δεν μου είναι ακόμη σαφείς, η κατά τεκμήριον ραχοκοκαλιά της οικονομίας και μυελός της πολιτικής εξουσίας χάνει την εύνοια των ηγεμόνων. Ποιος είναι ο ρόλος της στο εθνικό έπος της αναδιανομής του πλούτου, της ανάταξης της οικονομίας, της μείωσης του ελλείμματος, της αλλαγής του οικονομικού μοντέλου και, τελικά, της αποκατάστασης της δικαιοσύνης στο φορολογικό σύστημα;

Το μυστήριο ανέλαβε να λύσει ο ΣΕΒ, που με παρρησία εδήλωσε «παρών» στο εθνικό προσκλητήριο κοινωνικής αλληλεγγύης. Αφού γνωστοποίησε πως οι επιχειρήσεις που εκπροσωπεί είναι πρόθυμες να καταβάλλουν την έκτακτη εισφορά, φρόντισε να μας πληροφορήσει με μια εκτενή ανάλυση τι πληρώνει κάθε κατηγορία φορολογουμένων στο κράτος κάθε χρόνο. Χονδρικά -και για να μη σας πρήζω με πολλούς αριθμούς, αρκετούς έχουν οι επόμενες σελίδες- ο ΣΕΒ μάς λέει ότι μισθωτοί και συνταξιούχοι δηλώνουν το 74% του συνολικού εισοδήματος φυσικών προσώπων και πληρώνουν περίπου το μισό των φορολογικών εσόδων του κράτους. Μας λέει επίσης ότι οι 1.500 μεγαλύτερες από άποψη απασχόλησης επιχειρήσεις (που προφανώς εκπροσωπεί ο ίδιος) καλύπτουν το 72% των φορολογικών εσόδων από νομικά πρόσωπα, ή κατά μέσο όρο 2,2 εκατ. ευρώ εκάστη. Στον αντίποδα αυτών των ειλικρινών -όπως υπονοείται- φορολογικών υποζυγίων του κράτους υπάρχει κατά τον ΣΕΒ το 99,5% των επιχειρήσεων (μικρών και μεσαίων) που πληρώνουν κατά μέσο όρο όσο κι ένας μέσου εισοδήματος μισθωτός, ή 6.100 ευρώ τον χρόνο, αλλά και οι ελεύθεροι επαγγελματίες, που πληρώνουν μόλις το 4% του συνολικού φόρου φυσικών προσώπων. Οι αριθμοί ίσως μπερδεύουν, αλλά το συμπέρασμα στο οποίο θέλει να καταλήξει ο ΣΕΒ είναι συγκεκριμένο: για τη φοροδιαφυγή των 30 δισ. ευρώ τον χρόνο που θα μπορούσε να επιλύσει τα προβλήματα του ελλείμματος και του χρέους δεν φταίνε οι μισθωτοί και συνταξιούχοι (δηλαδή το προλεταριάτο του φορολογικού σύμπαντος) ούτε οι μεγάλες επιχειρήσεις (δηλαδή η αριστοκρατία του), αλλά όλοι όσοι βρίσκονται ανάμεσά τους.

Εν ολίγοις, ο ΣΕΒ κάνει ένα αριστοτεχνικό «κάρφωμα» στους μικρομεσαίους, τους μικρο-καπιταλιστές και τους ελεύθερους επαγγελματίες, ήτοι στα στρώματα που εδώ και χρόνια αποτελούν σχεδόν αποκλειστικό σημείο αναφοράς των κομμάτων εξουσίας. Τους «δίνει» κανονικά, υποδεικνύοντας ότι οποιαδήποτε μελλοντική κίνηση απόδοσης φορολογικής δικαιοσύνης πρέπει να αφορά ακριβώς αυτούς. Και το υποδεικνύει αυτό σε μια περίοδο που η ύφεση απομακρύνει, από αισθητά έως δραματικά, αυτά τα στρώματα από την κατάσταση ευημερίας στην οποία είχαν «εκπαιδευτεί». Και η ανοχή της φοροδιαφυγής τους ήταν βασική συνιστώσα της ευημερίας αυτής.

Κι επειδή η επιχειρηματική ελίτ (την οποία υποθέτω πως εκπροσωπεί ο ΣΕΒ) με μια τέτοια κίνηση θα χάσει πολλούς από τους παραδοσιακούς του συμμάχους, τείνει και χείρα φιλίας στους κατά τεκμήριο ταξικούς του αντιπάλους, τους μισθωτούς, λέγοντας σε αδρές γραμμές το εξής: εμείς (το κεφάλαιο) και αυτοί (η εργασία) είμαστε ειλικρινείς φορολογούμενοι και εισφέρουμε καρτερικά στα κρατικά ταμεία. Αν θέλετε κάτι παραπάνω, αναζητήστε το σ’ αυτούς που υπάρχουν ανάμεσά μας… Οφείλω να το ομολογήσω: Όταν η οικονομική ελίτ αποφασίζει να παίξει τον ρόλο της ως εθνική αστική τάξη του δίνει και καταλαβαίνει… Και το κάνει επαγγελματικά, με απαράμιλλη τέχνη.

Η λαθροχειρία είναι προφανής. Η ανάλυση των εισοδημάτων που δηλώνονται στην εφορία κάθε χρόνο δεν είναι σε καμία περίπτωση μια ρεαλιστική απεικόνιση της κατανομής του πλούτου στη χώρα μας. Με εξαίρεση τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, όλες οι άλλες κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων επιχειρήσεων, έχουν τη δυνατότητα να «ρυθμίζουν» κατά το δοκούν τη φοροδοτική τους ικανότητα, χάρη στις τρύπες και τις ευκαιρίες «εξαγοράς» του ελεγκτικού μηχανισμού. Φυσικά, είναι απολύτως αληθές ότι στην πλειοψηφία τους οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι μικρές επιχειρήσεις (η εκλεκτή μεσαία τάξη…) είναι οι βασικοί τροφοδότες της φοροδιαφυγής. Αλλά η αποκατάσταση της φορολογικής δικαιοσύνης δεν είναι μόνο ένα θέμα ηθικό, ένα ζήτημα επιβράβευσης της φορολογικής ειλικρίνειας των μεν και τιμωρίας της φορο-αποφυγής των δε. Παίζει κι αυτό, αλλά το βασικό είναι να αναζητηθεί και να φορολογηθεί ο πλούτος εκεί που συσσωρεύεται και λιμνάζει σε μια κατάσταση πλησμονής. Το διεθνές δεδομένο είναι πως το 2% των κατοίκων του πλανήτη κατέχει το 50% του παγκόσμιου πλούτου, ενώ στον αντίποδα το φτωχότερο μισό του πληθυσμού της Γης ελέγχει μόλις το 1% του παγκόσμιου πλούτου. Θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε σε ποιες αναλογίες επιμερίζονται αυτές οι κατανομές στην Ελλάδα, υπολογίζοντας τον πλούτο σε κάθε μορφή του: σε ακίνητα, σε αυτοκίνητα, σε σκάφη αναψυχής, σε καταθέσεις, σε επενδύσεις, σε μερίσματα, σε stock options, σε έργα τέχνης, σε περιουσίες των offshore, σε επενδύσεις στο εξωτερικό, σε δωρεές, σε φιλανθρωπίες, σε φοροαπαλλασσόμενες επιχειρηματικές δαπάνες, σε αποσβέσεις, σε μετοχές, σε συμβόλαια εμπορευμάτων, σε πλάκες χρυσού, σε πολυτελείς δαπάνες… Οι πρωτεϊκές μορφές του πλούτου είναι μια δυνατότητα που δεν αφορά σχεδόν καθόλου τη βάση της πυραμίδας, αφορά σε ένα βαθμό τις μεσαίες κλίμακές της, και αφορά κατεξοχήν την κορυφή της, έστω κι αν ορκίζεται στη φορολογική της ειλικρίνεια και στην προθυμία της να εκτελέσει το πατριωτικό καθήκον της κοινωνικής αλληλεγγύης…

Κατά τα φαινόμενα, η περιούσια μεσαία τάξη την έχει πατήσει πολλαπλά. Πρώτον, γιατί η ύφεση απειλεί με δραστικό «κλάδεμα» τις παραφυάδες της αφορολόγητης ευημερίας της. Δεύτερον, γιατί η πολιτική της ισχύς προφανώς εξασθενεί και στη θέση της οι «ευπαθείς ομάδες» γίνονται η ελκυστικότερη εκλογική πελατεία. Τρίτον, γιατί η επιχειρηματική αφρόκρεμα της χώρας προτιμά να θυσιάσει τους εφήμερους συμμάχους της προκειμένου να μείνει η ίδια στο φορολογικό απυρόβλητο.
Τι δυστυχία να είναι πια κανείς μεσαίος! Ακόμη και στο βασίλειο της Μεσαιοχώρας…