Οι άνθρωποι που δεν ξέρω

 Η Εφημερίδα των Συντακτών 15-16/11/2025

Ο τίτλος είναι παραπλανητικός. Ετσι κι αλλιώς οι άνθρωποι που δεν ξέρω και δεν με ξέρουν είναι πάνω από 8 δισεκατομμύρια στον πλανήτη. Οι άνθρωποι που ξέρω, έστω κάπως, κατ' όψη ή κατ' όνομα, δεν είναι παρά δυο-τρεις εκατοντάδες. Κι αυτοί που ξέρω πραγματικά, που μιλάω μαζί τους και συνυπάρχω έστω για λίγη ώρα στη διάρκεια κάθε χρόνου, που τους σκέφτομαι μία φορά τον μήνα δεν μπορεί να είναι πάνω από 30 με 40. Με τόσους μπορεί να έχει μια κάπως ουσιαστική εγγύτητα ο μέσος άνθρωπος. Το είχα διαβάσει στο βιβλίο «Ο θάνατος του πλησίον» του Λουίτζι Τζιόλα, μου είχε κάνει εντύπωση κι έπειτα κάθισα και τσέκαρα στον ίδιο μου τον εαυτό, μέτρησα, ξαναμέτρησα, δεν ήταν πάνω από 30 οι άνθρωποι -συγγενείς, φίλοι, συνάδελφοι, αγαπητοί ή απεχθείς- που ήρθαν αυθόρμητα στο μυαλό μου σε λίγα λεπτά. 

Αλλά εγώ θέλω να γράψω κάτι για τους ανθρώπους που δεν ξέρω, στην πραγματικότητα για τους ανθρώπους που νομίζω ότι τους ξέρω, αλλά η έλλειψη της εγγύτητας και της συχνότητας οδηγεί στο να μην τους ξέρω πραγματικά. Και είναι πολλοί, δεκάδες οι άνθρωποι που νομίζω πως τους ξέρω, αλλά δεν τους ξέρω πραγματικά όταν με εκπλήσσουν, ευχάριστα ή δυσάρεστα, με συμπεριφορές κι επιλογές που νόμιζα πως δεν τους πολυκολλούσαν. 

Θα σας μιλήσω για μια τέτοια ευχάριστη, συγκινητική, γοητευτική έκπληξη με αφορμή μια άλλη, εντελώς οδυνηρή, αδιανόητη, θανάσιμη έκπληξη. 

Το κορίτσι της φωτογραφίας είναι η Νένα. Είναι, γράφω, αν και ήταν μέχρι πριν από έναν μήνα. Πέθανε απροσδόκητα, στα χέρια του αγαπημένου της συντρόφου. Σοκ και δέος στην οικογένεια, στους φίλους, στους συγγενείς, στους γνωστούς, στους μαθητές της. Το κορίτσι της φωτογραφίας, με την παλαιστινιακή κεφίγια στους ώμους, το σήμα της νίκης στα δάχτυλα και το ολόκαρδο κι ολόφωτο χαμόγελο στο πρόσωπο είναι η Νένα, η κόρη του Νίκου και της Ελένης, η γυναίκα του άλλου Νίκου, η αδελφή της Ερικέτης, η ανιψιά της Σοφίας και της Δώρας, του Κώστα και του Γκίντερ, η ξαδέλφη της Χαρίσσας, η θεία της Μάγιας και του Μάρκου, η κουνιάδα του Διονύση, η φίλη, συγγενής ή απλώς γνώριμη πολλών ακόμη ανθρώπων που ξαφνιάστηκαν, απόρησαν κι έκλαψαν σε ομόκεντρους κύκλους γύρω από τον πρώτο, αυτόν των συγγενών. 

Είχα γράψει σ' αυτή τη στήλη, πριν από δέκα και πλέον χρόνια, για τον επίσης ξαφνικό θάνατο του πατέρα της Νένας, του Νίκου, για τον θρήνο της γυναίκας του, της Ελένης, αλλά δεν έγραψα για τον επίσης ξαφνικό θάνατο της ίδιας της Ελένης λίγο μετά, λες και βιάστηκε να σμίξει στον κόσμο της ανυπαρξίας, άρχισε να γίνεται δυσοίωνο να γράφω κάτι σαν επικηδείους, κι όμως, χρειάστηκε άλλες τρεις φορές να γράψω από αυτές τις στήλες για θανάτους ανθρώπων του περιβάλλοντός μου που το όνομά τους δεν λέει τίποτα στους αναγνώστες, αλλά η ζωή τους, η κουλτούρα τους ή οι επιλογές τους είχαν κάτι να πουν στον καθέναν από μας. 

Το κορίτσι με την κεφίγια είναι η Νένα που νόμιζα πως την ξέρω από παιδάκι, με τα τεράστια αμυγδαλωτά μάτια της και το τεράστιο χαμόγελό της, εύθραυστη, λεπτεπίλεπτη, αγαπημένη κόρη, εγγονή, ανιψιά, σύζυγος, φίλη, που γράφουν τα κηδειόχαρτα και τα αγγελτήρια θανάτου, αλλά και αγαπημένη δασκάλα, που συνήθως δεν το γράφουν. Αγαπημένη δασκάλα ενήλικων γυναικών και ανδρών από την Κένυα, την Αιθιοπία, το Πακιστάν, το Αφγανιστάν, τη Συρία, την Παλαιστίνη, το Ιράκ, ανθρώπων διωγμένων από τον τόπο τους, κυνηγημένων και στην υποτιθέμενη Γη της Επαγγελίας και σωτηρίας τους από Βορίδηδες, Αδώνηδες, Πλεύρηδες που μισούν τους μετανάστες, σιχαίνονται τους πρόσφυγες, κάνουν ό,τι μπορούν για να τους κόψουν το δικαίωμα στο άσυλο, στην επιβίωση, στην οικονομική και κοινωνική ένταξη, το δικαίωμα να μάθουν τη γλώσσα και την κουλτούρα της χώρας που τους φιλοξενεί ή θα ήθελαν να τους φιλοξενήσει αν η ηγεσία της δεν προτιμούσε να τους απελάσει, να τους στείλει στις ζώνες του πολέμου, των βασανιστηρίων, της κακοποίησης, ακόμη και να τους πνίξει στο Αιγαίο. 

Η Νένα έγινε η δασκάλα ελληνικών αυτών των ανθρώπων. Δούλεψε για χρόνια σκληρά για να πάρει επάρκειες, πιστοποιήσεις, διάβαζε, δίδασκε σε σχολειά μεταναστών, σε ΜΚΟ που πουλούσαν φιλανθρωπία με γραφειοκρατική παγωμάρα και χρήματα ελάχιστα για τους εκπαιδευτές, αγάπησε με πάθος τη δουλειά της, που μάλλον δεν τη θεωρούσε απλώς δουλειά, κι αυτό κατάλαβα στην κηδεία της Νένας, όταν είδα ένα σωρό γυναίκες από την Αφρική ή τη Μέση Ανατολή, άλλες με μαντίλα, άλλες χωρίς, να κλαίνε γοερά την πρόωρα χαμένη «δασκάλα τους» κι έναν λεπτό άνδρα μάλλον από αφρικανική χώρα, γιατρό ή νοσηλευτή όπως μου είπε μετά, να κατεβαίνει με την πατερίτσα τον δύσκολο χωματόδρομο μέχρι το σπίτι της οικογένειας, σε έναν όρμο στην Αίγινα, για ένα ποτήρι κρασί στη μνήμη της «δασκάλας του». 

Ετσι, με τον πιο θλιβερό τρόπο έμαθα ένα σωρό άγνωστα πράγματα για έναν άνθρωπο που νόμιζα πως ήξερα, αλλά δεν ήξερα πραγματικά, ένα κορίτσι που δεν έγινε απλώς δασκάλα ελληνικών για μετανάστες, αλλά δασκάλα ανθρωπιάς, αλληλεγγύης και αγάπης. 

Λίγους μήνες πριν η Νένα φύγει ξαφνικά, τον περασμένο Αύγουστο, ένας μαθητής της που απελάθηκε από το κράτος της μισανθρωπίας, που θέλει να γίνει ενεργειακός κόμβος για το αμερικανικό αέριο, αλλά τείχος αποκλεισμού για τους κατατρεγμένους του κόσμου, ο Χασάν, της απηύθυνε το γράμμα που παραθέτω αυτούσιο, στη θυγατρική στήλη ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ. Μας το διάβασε ανάμεσα σε λυγμούς η Δώρα, ακριβώς όπως γράφτηκε, σε μια προσπάθεια του μαθητή Χασάν να δείξει πόσες πολλές λέξεις, εκφράσεις, σχήματα λόγου και αγάπη είχε μάθει από τη δασκάλα του. Ηταν ο πιο αυθεντικός αποχαιρετισμός.

ΚΙΜΠΙ

kibi2g@yahoo.gr, kibi-blog.blogspot.com

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ

«Αγαπητή μου δασκάλα, που έχεις γίνει σαν μητέρα για μένα, σε ευχαριστώ για τις μεγάλες σου προσπάθειες μαζί μου και που άφησες πολλά θετικά αποτελέσματα που θα μείνουν μαζί μου σε όλη μου τη ζωή. Ομορφη δασκάλα μου, είσαι σαν ένα απαλό αεράκι. Δεν έλαβα μόνο σχολικές γνώσεις από εσένα, αλλά έμαθα επίσης πολλά θέματα της ζωής που θα με βοηθήσουν να ξεπεράσω τις δυσκολίες. Δεν μπορούσα να βρω λόγια για να εκφράσω την αγάπη μου για σένα. Είσαι η ενάρετη δασκάλα μου που πάντα με καθοδηγούσε και με κατηύθυνε στο σωστό μονοπάτι. Καλή, όμορφη και καλοσυνάτη δασκάλα μου, μου έχεις ενσταλάξει γνώσεις και ηθικές αρχές που δεν θα ξεχάσω ποτέ. Ο Θεός ξέρει ότι έχω όλη την αγάπη, την εκτίμηση και τον σεβασμό για σένα. Αγαπητή μου δασκάλα, εσύ είσαι αυτή που ευθύνεται για την αριστεία και την επιτυχία μου. Εχεις καταβάλει μεγάλη προσπάθεια και η συνεχής ενθάρρυνσή σου έχει οδηγήσει στο να λάβω τους υψηλότερους βαθμούς. Σε αγαπώ τόσο πολύ και ελπίζω να γίνω σαν εσένα. Δασκάλα μου, είσαι σαν ένα κερί που φώτισε το μονοπάτι μου και με έκανε να πετύχω πολλά επιτεύγματα. Οσο περισσότερο καταφέρνεις κάτι, τόσο περισσότερο σε αγαπώ μέχρι που έγινες μέρος της καρδιάς μου. Αγαπημένη μου δασκάλα, είσαι ένας φάρος φωτός. Σε αγαπώ τόσο πολύ και σου εύχομαι περισσότερη ευτυχία και επιτυχία. Σε αγαπώ τόσο πολύ, όμορφη δασκάλα μου. Είσαι ένα σύννεφο βροχής γεμάτο με τα πιο όμορφα δώρα. Είμαι περήφανος που κάποτε ήσουν δασκάλα μου».

Χασάν, Γράμμα στη δασκάλα Νένα, Αύγουστος 2025