Αυτοδημιούργητοι φτωχοί*

Η Εφημερίδα των Συντακτών, 6-7/12/2025

Αντιγράφω από το δελτίο Τύπου της UBS, από τις μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες του κόσμου, αγαπημένο «θησαυροφυλάκιο» των υπερπλούσιων του πλανήτη, τη συνόψιση του βασικού ευρήματος της 11ης έκθεσής της Billionaire Ambitions Report (Εκθεση για τις φιλοδοξίες των δισεκατομμυριούχων): «Το 2025, 196 αυτοδημιούργητοι δισεκατομμυριούχοι πρόσθεσαν 386,5 δισεκατομμύρια δολάρια στον παγκόσμιο πλούτο, φτάνοντάς τον σε επίπεδο ρεκόρ 15,8 τρισεκατομμυρίων δολαρίων (σ.σ. εννοεί τον πλούτο των δισεκατομμυριούχων). Πρόκειται για τη δεύτερη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση που έχει καταγραφεί στην ιστορία αυτής της έκθεσης. Συνολικά, ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων αυξήθηκε κατά 8,8%, από 2.682 σε σχεδόν 3.000. Σε αντίθεση με την αύξηση που προκλήθηκε από τα περιουσιακά στοιχεία μετά την πανδημία, η συγκεκριμένη αυτή ανάπτυξη οφείλεται στη δημιουργία τολμηρών επιχειρήσεων και τις ρηξικέλευθες επιτυχείς δράσεις». 

Πώς ακριβώς γίνεται κανείς «αυτοδημιούργητος» δισεκατομμυριούχος; Ολοι πίσω από το χρήμα τρέχουμε, αυτό κυνηγάμε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας, τις περισσότερες ώρες της μέρας μας, το κυνηγάμε ως παραγωγοί πλούτου, το κυνηγάμε και ως καταναλωτές, ψάχνοντας το φθηνότερο προϊόν, τις εκπτώσεις, τις black Fridays, για το χρήμα που έχουν ήδη παραγάγει αλλά δεν έχουν πάρει βρίσκονται στα μπλόκα των εθνικών οδών οι αγρότες, για λίγες ρουπίες που θα τους ταΐσουν οι «ανέγγιχτοι» της Ινδίας χώνονται στους βόθρους και τις βρομερές αποχετεύσεις των μεγαλουπόλεων, καταδικασμένοι (μεταξύ άλλων) να καθαρίζουν τα σκατά των άλλων. 

Αν το κυνήγι του χρήματος μετριόταν σε εργατοώρες, σε θερμίδες που καταναλώνουμε σε σωματική και διανοητική προσπάθεια, δεν νομίζω ότι θα βρίσκαμε καμιά ιδιαίτερη διαφορά ανάμεσα στη δύναμη που έχει καταβάλει ο «αυτοδημιούργητος» δισεκατομμυριούχος και σε αυτήν που καταβάλλει ο μέσος «αυτοδημιούργητος» μισθωτός των 850 ευρώ μηνιαίως. 

Τότε, τι εξηγεί την ιλιγγιώδη ταχύτητα αύξησης του πλούτου των υπερπλούσιων και τη στασιμότητα ή μείωση του πραγματικού πλούτου όσων βρίσκονται στο κάτω μισό της πυραμίδας; 

Είναι κυριολεκτικά η ερώτηση του ενός δισεκατομμυρίου. Στην οποία οι μεν επιτυχημένοι αυτοδημιούργητοι δισεκατομμυριούχοι απαντάνε με τη μεταφυσική του θείου Σκρουτζ (της Disney), ο οποίος είχε πείσει τον εαυτό του ότι όλα τα οφείλει στην τυχερή του πενταρίτσα (σ.σ. στις δεκαετίες 1960 και 1970 κυκλοφορούσαν πεντάρες στην Ελλάδα της δραχμής, ως το μικρότερο κέρμα, με το οποίο αγοράζαμε τουλάχιστον μια τσίχλα, εξ ου και η απόδοση του σεντ σε πεντάρα). Οι δε αποτυχημένοι φτωχοί, παλαιόπτωχοι, νεόπτωχοι, μισθωτό-πτωχοι απαντάνε στην ίδια ερώτηση με μοιρολατρία, νομίζουν ότι είναι γκαντέμηδες, ή ότι αυτή είναι η τάξη των πραγμάτων, ή τέλος, το μάλλον επικρατέστερο, ότι φταίνε οι ίδιοι για τη φτώχεια τους, δεν αρκούν οι δεξιότητές τους, η ευφυΐα τους, ο ζήλος τους για δουλειά κι επιμόρφωση. Επομένως δεν τους φταίει κανείς εκτός από τον εαυτό τους, είναι κυριολεκτικά αυτοδημιούργητοι φτωχοί. 

Πόσο βολικές οι αλληλοσυμπληρούμενες πλάνες των πάνω και των κάτω!

* Ο τίτλος του πονήματος όπως δημοσιεύτηκε στην έντυπη Εφημερίδα των Συντακτών Σαββατοκύριακου ήταν "Αυτοδημιούργητοι πλούσιοι και φτωχοί". Κατόπιν ωρίμου σκέψεως νομίζω ότι το "αυτοδημιούργητοι φτωχοί" είναι καλύτερο ως εξίσου αντιφατικό και  άτοπο με το κλισέ "αυτοδημιούργητος πλούσιος". Εκτός αν εννοούμε εκείνη τη μικρή ομάδας πλουσίων γόνων που τα βρίσκουν έτοιμα από τους υπερπλούσιους γονείς τους και αφού λάμψουν για λίγο ως σελέμπριτι της μπίζνας στις λίστες forbes και στις κοσμικές στήλες των λαιφσταλάδικων μετά αποδεικνύεται πως τα έκαναν παρανάλωμα απληστίας, επίδειξης και ανικανότητας. 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

«Σκρουτζ: Τα χρήματα είναι σαν το θαλασσινό νερό: όσο περισσότερο πίνουμε τόσο πιο πολύ διψάμε. Το ίδιο ισχύει και για τη φήμη»

Καρλ Μπαρκς, ο κομίστας δημιουργός της σειράς της Disney με την οικογένεια Duck (πάπιες)