Εδώ που τα λέμε, έχω κι εγώ ζαλιστεί με τα εκατομμύρια. Όπως κάθε κοινός θνητός που θα ήθελε απλώς να τα έχει. Δηλαδή, να είναι στη θέση εκείνων που τα πήραν. Και τα παίρνουν. Αυτό, άλλωστε, είναι το βασικό αποτέλεσμα της τυπικής και άτυπης διαφάνειας που έχει επιβληθεί στις σχέσεις διαπλοκής κράτους και επιχειρήσεων, πολιτικής και οικονομίας. Ότι εξαλείφεται και το τελευταίο ηθικό πρόσχημα, εγκαταλείπεται και η απλή ρητορική υπεράσπιση του θεωρητικού πλαισίου κανόνων που υποτίθεται πως διέπουν τον καπιταλισμό-καζίνο. Κι έχει τη σημασία του- για την Ελλάδα τουλάχιστον- ότι αυτό συμβαίνει με μια διακυβέρνηση που υπερκατανάλωσε την ηθικο-πολιτική φλυαρία και πούλησε τον εαυτό της ως η απόλυτη ενσάρκωση του Καλού. Τώρα πια μιλάμε για το απόλυτο ξεβράκωμα.
Το τελευταίο- και ίσως πιο σπαρταριστό- επεισόδιο αυτού του συλλογικού ξεβρακώματος είναι η επίκληση της διακομματικής συναίνεσης, ως ισχυρού και ακλόνητου άλλοθι, για να βαπτισθούν οι μισθολογικές υποχρεώσεις και τα επιδόματα του υπουργείου Πολιτισμού προς τους εργαζομένους του «πολιτιστικές ενισχύσεις». Δεν έγινε και κανένα κακό, θα πείτε. Και οι μη εγκρατείς μοναχοί του Βυζαντίου βάπτιζαν το κρέας ψάρι για να παραβούν εκ του ασφαλούς τους κανόνες της νηστείας. Υποθέτως ότι δεν πήγαν στην κόλαση. Αυτό είναι, λοιπόν, το απόλυτο διακομματικό επίτευγμα της επιχείρησης «πνεύμα και ηθική». Η απάτη ανάγεται πια σε πολιτισμό.
Όταν το ηθικό πρόσχημα εξαλείφεται για τους πάνω, δεν έχει καμιά τύχη επιβίωσης και για τους κάτω. Αφού τα δώρα, οι χορηγίες, οι οικονομικές αβρότητες, τα φιλοδωρήματα, οι ευγενείς υπεξαιρέσεις, οι αριστοκρατικές κλοπές και οι επιχειρηματικές γενναιοδωρίες γίνονται modus vivendi για τους ηγέτες, τι άλλο να κάνουν οι ηγούμενοι από το να κοπιάρουν το σαβουάρ βιβρ της εξαπάτησης; Σε κάθε εκατομμύριο ευρώ που ενθυλακώνει ή ξεπλένει ένας αξιωματούχος, ένας επιχειρηματίας, ένας celebrity του δημοσίου χώρου, ενδεχομένως αντιστοιχεί άλλο ένα εκατομμύριο ευρώ φοροδιαφυγής, φοροαποφυγής, μαύρου χρήματος, σπασμένο όμως σε χιλιάδες εικοσάευρα, δεκάευρα και πεντάευρα, όσα και οι φτωχοδιάβολοι διακινητές τους, που βρίσκονται έτσι συνένοχοι της συλλογικής απάτης. Σ’ αυτή τη διάχυση της «ανηθικότητας» στην οικονομική συμπεριφορά, η εξουσία βρίσκει ένα ασφαλές ιδεολογικό καταφύγιο για να μην την σαρώσει η βουή του κόσμου. Πρόκειται για το χυδαιότερο επιχείρημα απενοχοποίησης της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας: όλοι κάνουν τα ίδια. Όλη η κοινωνία- υποτίθεται- είναι ένας μηχανισμός αυτοεξαπάτησης και αλληλοεξαπάτησης. Και οι ευθύνες είναι ισότιμες. Για τον εθνοπατέρα που διαχειρίζεται κατά βούληση δημόσιο χρήμα. Για τον δημόσιο υπάλληλο που τσεπώνει τα φιλοδωρήματα της διαφθοράς. Για τον μικρομεσαίο ιδιώτη που κλέβει το κράτος με απλή φορο-αποφυγή. Για τη συμβασιούχο που διασύρθηκε για μια μονιμοποίηση. Και για τον τσιγγάνο που τρυπώνει στην ουρά μπας και σουφρώσει ένα επίδομα πυροπλήκτου.
Η δικαιοσύνη είναι ο βασικός μηχανισμός που δίνει διαρκώς υπόσταση σ’ αυτό το χυδαίο επιχείρημα. Ακριβή στα πίτουρα και φτηνή στ’ αλάτι. Στη φυλακή «η 35χρονη» (έστω και πριν προλάβει να γίνει 36χρονη), καθαροί οι υπουργοί Πολιτισμού. Στη φυλακή η Μπουρμπούλια, στον αφρό οι χρυσοκάνθαροι της χρηματιστηριακής κλοπής. Στα σίδερα οι μεγαλομανείς μικροδωρολήπτες, απαθείς και άφθαρτοι οι γαλαντόμοι δωροδόκοι. Ολόκληρη η νεοφιλελεύθερη ιδεοληψία για τον εξισορροπητικό και καθαρτικό ρόλο της δικαιοσύνης εξαντλείται στην επικοινωνιακή εκτόνωση του κοινού περί δικαίου αισθήματος: λίγες χειροπέδες, λίγα σίδερα φυλακής, αρκετή ρητορεία για εμπιστοσύνη στους δικαστές και πολύ αρχείο όταν ο κόμπος φτάνει στο χτένι, όταν απειλούνται οι τα πρόσωπα-σύμβολα του παρεϊστικου εγχώριου καπιταλισμού μας.
Συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες, βέβαια. Ακόμη και στα αναπτυγμένα και επηρμένα για την ακαμψία τους συστήματα δικαίου. Ο Ρόμαν Αμπράμοβιτς, ο κυνικός Ρώσος ολιγάρχης που σε λίγο θα αγοράσει και την Ιστορία, ομολογεί ενώπιον βρετανικού δικαστηρίου ότι η περιουσία των 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων που διαθέτει είναι προϊόν λαδωμάτων συμπατριωτών του κρατικών λειτουργών και ανταγωνιστών του ολιγαρχών. Και δεν συγκινείται κανείς. Ούτε το βρετανικό δικαστήριο (τι το ενδιαφέρει; Μια αστική διαφορά 5 δισ. δολαρίων με τον άλλο μαφιόζο του καπιταλισμού, τον Μπερεζόφσκι, εκδικάζει) ούτε η ρωσική δικαιοσύνη (τι την νοιάζει αν η περιουσία του ρωσικού λαού πέρασε στην μαφία της αγοράς για μια τηγανιά πατάτες;)
Σ’ όλο αυτό το αλισβερίσι, με τα εκατομμύρια να μοιράζονται σαν τον πασατέμπο, η ηθικολογία περισσεύει. Αλλά και περιττεύει. Είναι η συσκευασία μιας άλλης, πολύ σημαντικότερης απάτης, ενός άλλου πραγματικού και μείζονος σκανδάλου. Αυτό που λείπει από την εικόνα δεν είναι οι μίζες που αποσπάστηκαν, για παράδειγμα, από τον κοινωνικό πλούτο τον οποίο ιδιοποιήθηκε ο Αμπράμοβιτς στη Ρωσία. Το πραγματικό σκάνδαλο είναι ο ίδιος ο Αμπράμοβιτς και η κλπή του εθνικού πλούτου των Ρώσων. Και για να επιστρέψουμε στην δική μας εικόνα, το πραγματικό σκάνδαλο δεν είναι οι μίζες των 100 ή 200 εκατομμυρίων ευρώ που μοίρασε η Siemens σε εχθρούς και φίλους την τελευταία δεκαπενταετία. Αλλά τα 4-5 δισεκατομμύρια ευρώ προμήθειες που ανέλαβε ο μέγας εθνικός προμηθευτής. Τι απέγιναν αυτά τα λεφτά, σε τι μεταφράστηκαν για το μέσο φορολογούμενο, αν υποθέσουμε ότι αυτός αποδέχεται ως αναγκαίο κακό την πολιτική ποσόστωση της μίζας 10%; Τι έχει αποδώσει το έπος της ψηφιοποίησης των τηλεπικοινωνιών και της κρατικής διοίκησης που μονοπωλιακά διαχειρίστηκαν για χρόνια Siemens και Κόκκαλης; Τρίχες…Με όλη τη σημασία της λέξης. Ο ΟΤΕ κρατήθηκε πεισματικά σε μια τεχνολογική υστέρηση που καταδεικνύεται από την χαμηλή διείσδυση των ευρυζωνικών δικτύων στα ελληνικά νοικοκυριά. Αν δεν υπήρχε το ανταγωνιστικό πογκρόμ των εναλλακτικών παρόχων ενδεχομένως θα μέναμε κολλημένοι για χρόνια στο 1%. Ο ΟΣΕ έχει μείνει προσκολλημένος στη ρετρό γοητεία του αραμπά. Τα νοσοκομεία αγοράζουν εξοπλισμό παρωχημένης τεχνολογία . Η δημόσια ασφάλεια (πρώην ολυμπιακή ασφάλεια) εξυπηρετείται από συστήματα που δεν δουλεύουν ή όταν δουλεύουν αρνούνται να συνεργαστούν μεταξύ τους. Η ενεργειακή ασφάλεια της χώρας εξαρτάται από προβληματικές τεχνολογίες που παρείχε ο εθνικός προμηθευτής στη ΔΕΗ. Εν ολίγοις, αυτά που για χρόνια έγραφε η Αριστέα (η γνωστή Αριστέα) και κάποιοι της απέδιδαν μανιοκαταδιωκτικά σύνδρομα, αποκτούν αίφνης μια συνοχή, γίνονται κομμάτι μιας εικόνας, της ιστορίας της τεχνολογικής μας παρακμής στην οποία καταδίκασε μια ολόκληρη κοινωνία η αποκλειστική πελατειακή σχέση μιας ομάδας πολιτικών με ένα πολυεθνικό μονοπώλιο και την εγχώρια καρικατούρα του.
Το πραγματικό σκάνδαλο στην υπόθεση Siemens (που μπορεί να λάβει κι άλλους τίτλους: υπόθεση Ιντρακομ, υπόθεση Raytheon κλπ) δεν είναι οι οικοσκευές που απέκτησαν δωρεάν οι τρακαδόροι εθνοπατέρες, αλλά η τρομακτική υστέρηση της χώρας, η καθυστέρηση ενός στοιχειώδους τεχνολογικού εκσυγχρονισμού, η ληστεία χρόνου και χρήματος που θα έκανε αυτή την κοινωνία να μοιάζει λιγότερο με μελαγχολική τριτοκοσμική δημοκρατία, με νεόπλουτη τρόφιμο του ευρωπαϊκού πτωχοκομείου.
Όσοι – δηλαδή σχεδόν όλοι- έχουν την καθημερινή εμπειρία μιας συναλλαγής με το δημόσιο, μιας αγοράς υπηρεσιών από τον ΟΤΕ, ενός ταξιδιού με το τρένο, ενός απλού περιπάτου στο κέντρο της πόλης, εννοούν τι εννοώ.
έχετε δίκιο σε αυτά που λέτε (γράφετε). Η απορία μου ειναι αν υπάρχει ελπίδα. Υπάρχει τρόπος να αλλάξει αυτό;
ReplyDeleteΜπορει να εμφανιστεί κάποιος αδιάφθορος πολιτικός - επιχειρηματίας - δικαστικός και να καθαρίσει όλο το σύστημα όπως ο Ηρακλής τους κόπρους του Αυγεία, ή θα πρέπει να γίνει κάποια καταστροφή τεραστίων διαστάσεων σαν ηλεκτροσόκ που επαναφέρει όλους στην "λογική";
Υπάρχει κάποιο ιστορικό προηγούμενο σε κάποιο άλλο μέρος του κόσμου;