Η πάσχουσα επιχειρηματικότητα (4/12/2010)

Αγαπητή ηγεσία του ΣΕΒ, Επίτρεψέ μου τον ενικό, αν και είσαι πληθυντική. Σου απευθύνομαι συλλογικά και απρόσωπα γιατί δεν θα ήθελα να μου καταλογιστεί εμπάθεια εναντίον όσων σε εκπροσωπούν. Ας υποθέσουμε ότι όλοι μας, κι εσείς που εκπροσωπείτε την επιχειρηματικότητα, κι εμείς που κινούμαστε στο θολό νερό της μισθωτής εργασίας, συναποτελούμε αυτό που λέγεται «παραγωγικές δυνάμεις της χώρας». Υπάρχει ένα ερώτημα, λοιπόν, περί υμών: τι ακριβώς παράγουν αυτοί που σε εκπροσωπούν, με δεδομένο ότι είναι βιομήχανοι χωρίς βιομηχανία και ζουν από τα έτοιμα; Παράγουν ιδέες, θα μου πεις, για λογαριασμό της επιχειρηματικότητας. Και θα μου αντιτείνεις ότι και οι εκπρόσωποι της μισθωτής εργασίας έχουν ξεχάσει εδώ και χρόνια τι εστί εργασία. Σωστό κι αυτό. Οπότε ας υποθέσουμε ότι υπάρχει μια ισοπαλία μεταξύ των «παραγωγικών τάξεων». Εκπροσωπούνται από μη παραγωγικούς ανθρώπους. Ίσως γι’ αυτό τα βρίσκουν τόσο εύκολα.

ΑΣ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ για παραγωγή ιδεών, λοιπόν. Υπό τον όρο να βρούμε έναν κοινό κώδικα επικοινωνίας. Πράγμα δύσκολο. Για παράδειγμα, όταν εσύ, εκπροσωπώντας την εγχώρια επιχειρηματικότητα, μιλάς για «μεταρρύθμιση», τι ακριβώς εννοείς; Μια «μεταρρύθμιση» προϋποθέτει μια οποιαδήποτε ισχύουσα και κυρίως τηρουμένη «ρύθμιση». Αλλά, αυτό δεν υπάρχει. Απλώς δεν υπάρχει. Αντιθέτως, υπάρχει ζούγκλα. Ως ζούγκλα περιγράφεται η αγορά εργασίας από τις υπηρεσίες του κράτους, μια ζούγκλα είναι το πεδίο των τιμών αγαθών και υπηρεσιών που μετά ένα χρόνο «αποπληθωρισμού μισθών» θα έπρεπε να έχουν πέσει. Ζούγκλα είναι οι σχέσεις συναλλαγής κράτους και επιχειρήσεων όποτε διασταυρώνονται, αφού για να υπάρχει το χέρι που παίρνει, πρέπει να προϋπάρχει και το χέρι που δίνει…

ΘΕΛΕΙΣ ΝΑ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ για τις ζούγκλες αυτές; Διαβάζοντας το μικρό σου μανιφέστο για τα 250 εμπόδια στην επιχειρηματικότητα, αναρωτήθηκα πόσο καλά πάνε οι επιχειρήσεις που ήδη εφαρμόζουν την ανομία που επιθυμείς να γίνει νόμιμη. Που υποχρεώνουν σε απλήρωτες υπερωρίες. Που επιβάλλουν μείωση μισθών κάτω από τις συμβάσεις. Που εφαρμόζουν κατά βούληση και χωρίς την έγκριση των επιθεωρητών εργασίας ελαστική απασχόληση. Που καταστρατηγούν το πενθήμερο. Αυτοί, λοιπόν, που έχουν «νομοθετήσει» πριν τον νομοθέτη έχουν άραγε βγει από τον κανόνα της ύφεσης;

ΒΛΕΠΩ ΟΤΙ ΣΕ ΕΝΟΧΛΟΥΝ ακόμη και οι ασφαλιστικές εισφορές. Τις βρίσκεις ακριβές και θεωρείς ότι λειτουργούν ως αντικίνητρο για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Ωραία. Ας ξεχάσουμε το ασφαλιστικό σύστημα, ας αδιαφορήσουμε για το αν τα Ταμεία θα έχουν λεφτά για τις συντάξεις. Αναρωτιέμαι, λοιπόν, τα 9 δισ. ευρώ της εισφοροδιαφυγής μόνο προς το ΙΚΑ (τόσα του χρωστάει η υγιής επιχειρηματικότητα που εκπροσωπείς), τα οποία προφανώς έμειναν στα λογιστήρια κάποιων επιχειρήσεων, αξιοποιήθηκαν με κάποιον άλλο τρόπο; Έγιναν επένδυση, ανάπτυξη της παραγωγής, θέσεις εργασίας;

ΔΙΑΒΑΖΩ ΕΠΙΣΗΣ στο μανιφέστο σου, αγαπητή ηγεσία του ΣΕΒ, πως σε εξοργίζει η καθυστέρηση επιστροφής του ΦΠΑ από το κράτος. Θέλεις επιστροφή fast track. Να σου δώσω τα χίλια δίκια. Υπό τον όρο ότι θα καταβάλεις κι εσύ ένα μέρος, τουλάχιστον, της φοροδιαφυγής των 20-30 δισ. που οφείλεις στο κράτος. Διότι αυτή είναι δικό σου προνόμιο. Απ’ αυτήν αποκλείεται εξ ορισμού η μισθωτή εργασία. Γι’ αυτό άλλωστε δεν τρέξατε, μεσ’ στην τρελή χαρά, για περαίωση; Είναι καλό να εξαγοράζεις με 700 εκατ. μια οφειλή 20, 30, 40 δισ. , κι αυτά χωρίς καν ν’ ανοίξουν τα λογιστικά βιβλία. Στην πυρά, στην πυρά…

ΘΑ Σ’ ΤΟ ΠΩ ΟΡΘΑ-ΚΟΦΤΑ. Εδώ το πράγμα έχει προχωρήσει. Έχουμε μια επιμήκυνση του θράσους, μια μεγέθυνση της αλαζονείας της οικονομικής αριστοκρατίας αυτής της χώρας. Αυτών, δηλαδή, που εκπροσωπείς. Συμπεριφέρεσαι σαν να μη σε αφορά καθόλου η έκκληση του Προέδρου της Δημοκρατίας να πληρώσουν οι έχοντες και κατέχοντες. Όχι. Η αριστοκρατία του χρήματος δεν ανήκει στους έχοντες, αλλά στους πάσχοντες. Η επιχειρηματικότητα υποφέρει, όχι απλώς από τα 250 εμπόδια που περιγράφεις στο μανιφέστο σου, αλλά από τα 5 εκατομμύρια μισθωτών που σου απομυζούν την ικμάδα και τη δημιουργικότητα. Τα λέω σωστά;

Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΕΝΑΖΕΙ. Συναντάτε τόσα εμπόδια ώστε να διαθέτουμε περίπου 1 εκατομμύριο επιχειρήσεις! Μικρές, μεγάλες, μεσαίες, μονοπρόσωπες, επιχειρήσεις αυτοαπασχολουμένων, δεν έχει τόση σημασία. Σημασία έχει ότι αναλογεί μία επιχείρηση σε δέκα κατοίκους! Δεν νομίζω ότι υπάρχει σύγχρονη χώρα με καλύτερη αναλογία. Κι αν βγάλει κανείς τα ανήλικα και τους υπερηλίκους, η αναλογία πέφτει σε μία επιχείρηση προς πέντε οικονομικά ενεργούς Έλληνες. Κι αν αφαιρέσεις και τους 700.000 που έχει καταστήσει ανέργους η επιχειρηματικότητα, είναι πιθανό στην Ελλάδα της δεινοπαθούσας επιχειρηματικότητας να αντιστοιχεί ένας εργοδότης σε δύο μισθωτούς. Τόσο μεγάλα και ανυπέρβλητα είναι τα εμπόδια...

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΣΟΥ, αντιλήφθηκα το εξής. Ως ηγεσία της επιχειρηματικότητας, μας λέτε τι θέλετε. Απλά πράγματα: λιγότερους φόρους, φθηνότερη εργασία, λιγότερους κρατικούς ελέγχους, λιγότερο κράτος. Δεν υπάρχει κάτι καινούργιο σ’ αυτό. Πάντα λέγατε με σθένος και παρρησία τι θέλετε. Και κατά κανόνα τα θέλετε όλα. Αλλά δεν μας λέτε τι κοστίζει αυτό που θέλετε. Δεν μας λέτε τι θα αντικαταστήσει την απώλεια εσόδων που συνεπάγεται για το υπερχρεωμένο κράτος. Δεν μας λέτε ποια «μέτρα ισοδύναμου αποτελέσματος» (που θα έλεγε και η τρόικα) θα αντισταθμίσουν τα έσοδα που θα χαθούν. Δεν μας λέτε τι ακριβώς θα αποδώσουν όλα αυτά τα δικαιώματα (μας) και οι υποχρεώσεις (σας) που θα καταργηθούν. Τι θα φέρουν σε ανάπτυξη; Τι πλούτο θα δημιουργήσουν; Πόσες θέσεις απασχόλησης, πόσες καινούργιες επιχειρήσεις; Τι ποσοστό θα προσθέσουν στο ΑΕΠ, πόσες εξαγωγές, πόση αύξηση πωλήσεων και τζίρων θα φέρουν; Δεν έχουμε συμφωνήσει να είναι όλα κοστολογημένα;

ΚΙ ΑΚΟΜΗ, μας λέτε τι θέλετε να κάνουν όλοι οι άλλοι -το κράτος, οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι μισθωτοί-, αλλά δεν μας λέτε τι ακριβώς θα κάνετε εσείς. Ποια θα είναι η συμβολή σας στην επιστροφή στην αναπτυξιακή ομαλότητα – αν αυτή ποτέ υπάρξει; Διότι αλλιώς, το πράγμα θυμίζει εκείνη τη φτωχομπινέδικη συναλλαγή των καιρών της απόλυτης φτώχειας: βάζω τα σπίρτα, βάζεις τα τσιγάρα;

ΑΚΟΜΗ, ΔΕΝ ΜΑΣ ΛΕΤΕ ΤΙΠΟΤΕ για το παρελθόν – γιατί κανείς μας δεν είναι προϊόν παρθενογένεσης. Κι άλλες φορές είπατε «τα θέλουμε όλα και τα θέλουμε τώρα» και τελικά πήρατε αρκετά. Αλλά τι τα κάνατε; Θέλω να πω, τι απέγιναν οι επιδοτήσεις που πήρατε από το κράτος για παραγωγικές επενδύσεις, τι απέδωσαν τα κίνητρα, οι φοροαπαλλαγές, οι κοινοτικοί πόροι που εισπράξατε; Πού είναι οι βιομηχανίες που φτιάξατε, οι θέσεις εργασίας που θα δημιουργούσατε; Ποιος είναι ο απολογισμός σας για την παραγωγική σας επίδοση ως ιθύνουσα τάξη αυτής της χώρας τα τελευταία σαράντα χρόνια;

ΚΑΙ, ΤΕΛΟΣ, δεν μας λέτε τίποτα για το μέλλον. Δηλαδή, πώς ακριβώς φαντάζεστε τη χώρα σε πέντε, δέκα, είκοσι χρόνια, όταν και αν περάσει ο δημοσιονομικός εφιάλτης; Τι θα παράγει, τι θα εξάγει, ποια θα είναι η θέση της στον κόσμο, ποιοι οι σύμμαχοί της, ποια θα είναι η κατάσταση της κοινωνίας της; Τι θα αντικαταστήσει τις υποτυπώδεις αρχές κοινωνικής αλληλεγγύης που θέλετε να καταργήσετε; Θα υπάρχουν δημόσια σχολεία για τα παιδιά μας, θα υπάρχουν δημόσια νοσοκομεία για τους αρρώστους μας, συντάξεις για τους απόμαχους, βοήθειες και πρόνοιες για τους φτωχούς; Ή θαρρείτε πως η εμπορευματοποίηση όλων των δημόσιων αγαθών που επιδιώκετε θα γεμίσει με κάποιο μαγικό τρόπο τα ταμεία σας; Ποιος θα καταναλώσει σε μια πτωχοποιημένη κοινωνία; Με τι λεφτά;

ΣΕ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΩ ΠΑΝΤΩΣ. Αυτά είναι δανεικά. Σου επιστρέφουν σαν μπούμεραγκ. Σήμερα έχεις φάει το κόλλημα με τη φθηνή εργασία – την ήδη φθηνότερη από τις μισές χώρες της Ε.Ε. Έχεις ερωτευτεί την εργασιακή ευελιξία. Υποθέτεις ότι μπορείς επ’ αόριστον να αυξομειώνεις το ανθρώπινο δυναμικό πάνω στη γραμμή παραγωγής, ανάλογα με τις παραγγελίες και τους τζίρους σου. Επειδή οι ειδικοί του επιστημονικού μάνατζμεντ σε έχουν πείσει ότι χρειάζεσαι ακριβώς 3 και ¾ εργαζομένου σε ένα τμήμα παραγωγής, απαιτείς χειρουργική απόσπαση των ¾ ενός υπαλλήλου. Αν όμως επιστρέψεις στην κανονικότητα των τεσσάρων εργαζομένων, τι θα έχεις; τρεις εργαζόμενους και έναν νεκρό... Έχει αυτό το ελάττωμα ο άνθρωπος. Θέλω να πω ότι, όταν οι άνθρωποι χάνουν τις δεξιότητές τους, τις γνώσεις τους, τις εξελίξεις στη γραμμή παραγωγής δύσκολα ξαναγίνονται οι παραγωγικοί υπάλληλοι που χρειάζεσαι.

ΕΣΥ, ΒΕΒΑΙΑ, ΘΕΩΡΕΙΣ ότι μπορείς να τους εκπαιδεύσεις. Όπως ο θηριοδαμαστής τα θηρία. Με μαστίγιο και καρότο. Αλλά το καρότο μισό. Μόνο που η ώρα η κακιά έρχεται απροειδοποίητα. Μπαίνουν τα ζώα στην αρένα, ήρεμα, ταϊσμένα, μπαίνει κι ο θηριοδαμαστής συνάμενος, κουνάμενος και αλαζόνας και εκεί, από το πουθενά, τα θηρία τού την πέφτουν και τον κάνουν μια χαψιά. Ξυπνάει το ένστικτο. Με πιάνεις; Υπάρχει πάντα αυτός ο κίνδυνος.

ΑΥΤΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΑΡΟΝ. Σε ασπάζομαι με λύσσα, που θα ’λεγε κι ο Βολταίρος. Μα πιο πολύ με πίκρα.