Ούτε μακριά, ούτε κοντά

(Από τη στήλη "Ελεύθερος Σκοπευτής", Επενδυτής, 1/9/2012)

 

Το τελευταίο  μου απόκτημα είναι μία ακόμη απώλεια. Λόγω ηλικίας προφανώς. Πάνω που είχα συνηθίσει στην ιδέα ότι χωρίς τα γυαλιά πρεσβυωπίας αδυνατώ ακόμη και να φάω -διότι τρώμε και με τα μάτια, έτσι δεν είναι;- είμαι υποχρεωμένος να προσθέσω στα μέσα επιβίωσής μου και γυαλιά υπερμετρωπίας. Δεν βλέπω καλά κοντά, αλλά χρειάζομαι βοήθεια και για μακριά.

Το ’βλεπα σ’ άλλους κι αισθανόμουν ευτυχής που δεν μου συνέβαινε. Έβλεπα βιονικούς μεσήλικες με δύο ζευγάρια γυαλιών κρεμασμένα στον λαιμό, ή ένα στα μάτια κι ένα στερεωμένο στα αραιά μαλλιά τους, κι άλλους να ρωτούν εναγωνίως, «πού είναι τα γυαλιά μου;», «ποια;», «για μακριά», «μπροστά σου είναι», «πού», «βάλε τ’ άλλα γυαλιά και θα τα δεις». Θα μου πείτε: τι να πουν κι οι μύωπες ή οι αστιγματικοί που ζουν όλη τη ζωή τους με γυαλιά ή φακούς.

Προσπάθησα να καταλάβω τι μου προσθέτει και τι μου αφαιρεί η υπερμετρωπία σε σχέση με την πρεσβυωπία – εκτός από την υποχρέωση να αγοράσω δεύτερα γυαλιά. Φειδωλές οι εξηγήσεις του γιατρού, μάλλον ακατάληπτες οι ερμηνείες των εγκυκλοπαιδειών. Θεωρητικά είναι κι οι δύο φυσιολογικές καταστάσεις: η πρεσβυωπία είναι μια καραμπινάτη «εγκατάσταση» του γήρατος στο οπτικό σύστημα, η υπερμετρωπία η κατάσταση του φακού μας όταν γεννιόμαστε που με τον καιρό στους περισσότερους διορθώνεται, σ’ άλλους μένει αφήνοντας μια θολούρα στα πιο κοντινά αντικείμενα, αλλά στους ήδη πρεσβύωπες επεκτείνει την έλλειψη ευκρίνειας και στα μακρινά αντικείμενα. Εξ ου κι η ανάγκη για δεύτερα γυαλιά. Τώρα, αν δεν έχω καταλάβει καλά, ας με διορθώσει κανένας οφθαλμίατρος. Η ουσία είναι πως χωρίς τα δύο ζευγάρια γυαλιά έχεις πρόβλημα όρασης. Και κοντά και μακριά.

Θα τ’ αντέξω κι αυτό. Ελάχιστο πρόβλημα σε σχέση μ’ αυτά που περιμένουν στη λίστα αναμονής του γήρατος. Κι ελαχιστότατο σε σχέση με όσα εκτός προγράμματος ενός ανεκτού κύκλου ζωής μάς επιφυλάσσει η μακρόχρονη, αν όχι και εκ γενετής γήρανση του πολιτικού και οικονομικού μας πολιτισμού. Ο οποίος έχει σοβαρά προβλήματα όρασης. Σε βαθμό τυφλότητας. Δεν βλέπει ούτε μακριά, ούτε κοντά, ούτε πάνω, ούτε κάτω, ούτε δεξιά, ούτε αριστερά. Γενικώς, δεν βλέπει τίποτα πέρα από τη μύτη του.

Αίφνης, η υποτιθέμενη επιχείρηση εξασφάλιση της θέσης της χώρας στο ευρώ και η απόκρουση του απεχθούς πλην φαντασιακού λόμπι της δραχμής, εξελίσσεται σε ένα ραντεβού στα τυφλά. Στα τυφλά ως κυριολεξία, όχι ως μεταφορά. Τι υπάρχει στο οπτικό πεδίο της συγκυβέρνησης που επιδίδεται σε μια οδυνηρή κοπτοραπτική μέτρων, αν και το μάτι της βελόνας είναι εντελώς αόρατο γι’ αυτήν; Ένα ευρώ, ένα νόμισμα-πουκάμισο αδειανό που είναι αβέβαιο αν θα υπάρχει, τουλάχιστον στη σημερινή του μορφή, σε ένα ή δύο χρόνια. Με την όραση ενός βαριά πρεσβύωπα που δεν φορά τα γυαλιά του επιχειρεί λεπτή χειρουργική στα πιο ευαίσθητα και ζωτικά όργανα της κοινωνίας. Και τελικώς, τη χασαπεύει, με χειρουργικά εργαλεία που στα χέρια της γίνονται φονικά όπλα.  Με την όραση ενός υπερμέτρωπα αντικρίζει με αυτοθαυμασμό το σώμα του θνησιγενούς και ημιακρωτηριασμένου τέρατος Φρανκενστάιν που συνέθεσε με τα χέρια της. Κι έπειτα, με τα μάτια ενός βαριά μύωπα, πάντα χωρίς γυαλιά, συλλαμβάνει την πανοραμική εικόνα: βλέπει πλήθη να την επευφημούν, μέλλουσες γενιές να την ευγνωμονούν, κοινοτικούς εταίρους να τη χειροκροτούν για τη χειρουργική, θεραπευτική της τόλμη. Δεν περνά από τον νου της ότι αυτό που βλέπει μπορεί να είναι κι ένα πλήθος που έρχεται απειλητικό καταπάνω της.

Ο χειρότερος συνδυασμός είναι να μη βλέπεις ούτε μακριά ούτε κοντά. Και εις ό,τι με αφορά μπορώ να το διορθώσω με τα συμβατικά μέσα και να συμβιβαστώ με τα διπλά γυαλιά – υπάρχουν και τα πολυεστιακά, και για τους τολμηρότερους και πλουσιότερους πειραματικές ακόμη χειρουργικές αποκαταστάσεις. Αλλά, για την εγχώρια και την ευρωπαϊκή ελίτ ο συνδυασμός «ούτε κοντά, ούτε μακριά» δεν είναι απλώς οδυνηρός, είναι επικίνδυνος. Η προσδοκία της συγκυβέρνησης των τριών είναι πως προσφέροντας άφθονο αίμα στην τρόικα θα εξημερώσει το θηρίο, θα εξευμενίσει τους δανειστές και θα πετύχει μια παράταση στη διασωλήνωση της ελληνικής οικονομίας, μαζί με τη δόση των 31 δισ. ευρώ. Και μετά; Τι υπάρχει στο οπτικό της πεδίο πέρα από αυτό; Τι υπάρχει πέραν του χρονικού ορίζοντα των λίγων μηνών, άντε ενός χρόνου; Η ανάπτυξη, θα απαντήσουν εν χορώ τα τρία μυωπικά, πρεσβυωπικά και σχεδόν τυφλά ποντικάκια. Από πού; Ακόμη και μια πλημμελής εφαρμογή των μέτρων των 11,5 δισ, ευρώ, που στην πραγματικότητα θα ξεπεράσουν τα 15 δισ., θα προσθέσει τουλάχιστον τρεις ποσοστιαίες μονάδες ύφεσης την επόμενη διετία, άντε τετραετία, αν πάρουν την επιμήκυνση. Τι θα αντισταθμίσει αυτή τη βίαιη βύθιση της οικονομίας; Τι θα αντικαταστήσει τα κρατικά έσοδα δεκάδων δισ. ευρώ που είναι προορισμένα σχεδόν αποκλειστικά να εξυπηρετούν τόκους και τοκοχρεολύσια, αποστερώντας την οικονομία από πολύτιμες, αναντικατάστατες δαπάνες; Τι θα αντισταθμίσει τη «στάση δανεισμού» που έχουν κηρύξει οι τράπεζες, κατευθύνοντας τον πακτωλό ευρώ που παίρνουν από το κράτος και τους δανειστές αποκλειστικά στην ανακεφαλαιοποίηση, την αναδιάρθρωση και τους «γάμους» τους;

Στο οπτικό πεδίο των απολογητών της επώδυνης «σωτηρίας» δεν υπάρχει καμιά ευκρίνεια ούτε για μακριά, ούτε για κοντά. Δεν υπάρχει ίχνος σχεδίου ή οράματος για την Ελλάδα του μέλλοντος: τι άλλο χαρακτηριστικό θα έχει, εκτός από το να ανήκει στην Ευρωζώνη, που αυτό καθεαυτό δεν σημαίνει τίποτα, όπως απέδειξε ο δεκαετής κύκλος του; Τι θα παράγει, τι θα εξάγει, τι θα καλλιεργεί αυτή η χώρα, πού θα καινοτομεί, πώς θα είναι οργανωμένο το κράτος της, τι υπηρεσίες θα παρέχει στους πολίτες, τι μόρφωση θα παρέχει στους νέους, ποια προστασία και ποιες ευκαιρίες στους ανέργους, ποια στήριξη στους φτωχούς, πώς θα αμβλύνει τις ανισότητες, πώς θα αποτρέπει τη διαφθορά…

Αυτά τα ολίγα «για μακριά». Για κοντά, δεν το συζητώ. Δεν υπάρχει απλώς πρεσβυωπία. Υπάρχει τυφλότητα. Η μέχρι στιγμής «σωτηρία» έχει αποδώσει ύφεση 20% και ανεργία 23%, και υπάρχει πιθανότητα, αν όχι βεβαιότητα, στο τέλος της «προσαρμογής» τα νούμερα αυτά ακόμη και να διπλασιαστούν, αγγίζοντας τους αριθμούς που επιστρατεύονται για να κάνουν πιο πειστικό τον «μπαμπούλα της δραχμής». Ποια ακριβώς είναι η διαφορά μιας οικονομικής και κοινωνικής χρεοκοπίας με ευρώ και μιας αντίστοιχης χρεοκοπίας με δραχμή, εναπόκειται στη μυωπική ή πρεσβυωπική φαντασία των αρχιτεκτόνων της να το εξηγήσουν.

Αλλά, η κυριότερη παρενέργεια της πολιτικής τυφλότητας που έχει πλήξει τη συγκυβέρνηση, και πιθανότατα το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του, είναι η αδυναμία να διακρίνουν και να ερμηνεύσουν σωστά το παράδοξο ισοζύγιο ανοχής και βουβής οργής της κοινής γνώμης απέναντι στη λεηλασία που υφίσταται. Καθώς η ανωμαλία στην οποία βρισκόμαστε εξελίσσεται σε μια νέα «ομαλότητα» που περιλαμβάνει αλλεπάλληλα σοκ κατά εισοδημάτων και δικαιωμάτων, την κατάρρευση της πολιτικής αξιοπιστίας, αλλά κι ένα βόλεμα σε ελάσσονες προσδοκίες επιβίωσης, το φορτίο του θυμού εύκολα μπορεί να διοχετευτεί σε συμπεριφορές κοινωνικού αυτοματισμού, ακραίου ατομικισμού, βίαιης αυτοσυντήρησης, εσωτερικού σπαραγμού, ρατσισμού, εκφασισμού. Ο ολοκληρωτικός πόλεμος κατά της κοινωνικής πλειοψηφίας, ελλείψει μιας ορατής, κρυστάλλινης εναλλακτικής, εύκολα μπορεί να εκτραπεί σε έναν πόλεμο όλων εναντίον όλων, να εκθρέψει το φασιστικό μόρφωμα που σήμερα κινείται στα όρια της γραφικότητας, αλλά προφανέστατα έχει φιλοδοξίες να ηγεμονεύσει στους απογοητευμένους μικρομεσαίους και στους απελπισμένους ανέργους και νεόπτωχους της τροϊκανής δημοκρατίας. Φίδι στον κόρφο τους ζεσταίνουν. Αλλά ως πρεσβύωπες άλλα βλέπουν. «Τι είναι αυτό πάνω σου;». «Α, το τατουάζ των διακοπών».

 ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ

Είναι κάτι πρεσβυωπικά γερόντια οι ποιητές

μονάχα μακριά μπορούν να δουν

Μακριά στο παρελθόν μακριά στο μέλλον

τα πράγματα τα κοντινά δεν τα διακρίνουν

περπατούν σκοντάφτουνε τρικλίζουν

τα χέρια απλώνουν ψαχουλευτά πασχίζουν

σαν την τυφλόμυγα πού βρίσκονται να βρουν

Το σήμερα μαντίλι γύρω από τα μάτια τους δεμένο.

Αργύρη Χιόνη, «Κούφον γαρ χρήμα»