Ο πατριωτισμός των πλουσίων

(Από τη στήλη Ελεύθερος Σκοπευτής, Επενδυτής, 22-9-2012)

 Το ότι η καρδιά της Άνγκελα Μέρκελ ματώνει βλέποντας τους φτωχότερους Έλληνες να υποφέρουν ίσως και να είναι αλήθεια. Ούτε ο εθνικός εγωισμός, ούτε ο πολιτικός δογματισμός, ούτε ο οικονομικός κυνισμός αποκλείουν εντελώς τα συναισθήματα. Ωστόσο, τόσο συχνές εκκλήσεις στον πατριωτισμό των πλούσιων Ελλήνων, που μετώκησαν εις άγνωστον διεύθυνσιν μαζί με τον πλούτο τους, θα περιβάλουν τελικά την κεφαλή της καγκελαρίου με φωτοστέφανο γραφικότητας. Αν υπήρχε κάποιο ίχνος ειλικρίνειας ή ρεαλισμού σ’ αυτές τις εκκλήσεις, θα έπρεπε να πάρουν τον χαρακτήρα μιας υπόδειξης προς την τρόικα, η οποία εκπροσωπεί πρωτίστως τη Γερμανίδα καγκελάριο, ν’ αλλάξει ριζικά τη συνταγή του μνημονίου, που έγκειται ακριβώς στο αντίθετο: να καταστήσει φτωχότερους τους ήδη φτωχούς Έλληνες. Η ηθικοπολιτική ευαισθησία της κ. Μέρκελ , όμως, είναι αλά καρτ. Ο πατριωτισμός των φτωχών Ελλήνων επιβάλλεται ως καταναγκασμός. Ο πατριωτισμός των πλουσίων Ελλήνων τίθεται σε εθελοντική βάση. Άλλωστε, ενέχει και κινδύνους για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αν, αίφνης, μερικές χιλιάδες πλουσίων αποφασίσουν, επειδή ξύπνησε ο πατριώτης μέσα τους, να επαναπατρίσουν τα 22 δισ. ευρώ που φυγάδευσαν στη διετία της κρίσης -κι αυτά είναι μόνο τα μετρήσιμα- ποιος ξέρει πόσες γερμανικές τράπεζες θα πάθουν ταράκουλο;  Αυτό δεν θα το άντεχε ούτε ο πατριωτισμός, ούτε η πονοψυχιά της κ. Μέρκελ.

Ο ψόγος προς τους πλούσιους είναι αγαπημένο σπορ των πολιτικών. Ιδιαίτερα αυτών που οι πολιτικές τους εξυπηρετούν πρωτίστως τους πλούσιους. Στην κορύφωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008, κορυφαίοι Ευρωπαίοι πολιτικοί επιτέθηκαν με οξύτητα κατά των διαβόητων golden boys για τις προκλητικές αμοιβές τους. Κάποια golden boys «κάηκαν» στην πυρά της κρίσης. Ωστόσο, ως σύνολο όχι μόνο παλινορθώθηκαν στην εξουσία τους, αλλά επιβραβεύτηκαν. Η απληστία τους ανταμείφθηκε με τη σχεδόν επίσημη συμμετοχή τους στη νομή της πολιτικής εξουσίας. Κι επειδή το αποτέλεσμα αυτής της συμμετοχής είναι μεταξύ άλλων η εδραίωση της λιτότητας για τους φτωχούς, αναζητείται πάλι η ηθική εκτόνωση της σκανδαλώδους ταξικής αδικίας. «Άντε χάσου, πλούσιε μαλάκα», έγραψε η Λιμπερασιόν για τον ιδιοκτήτη της αυτοκρατορίας Luis Vuitton, όταν αυτός απείλησε να γίνει «Βέλγος», ώστε να αποφύγει το ενδεχόμενο αυξημένης φορολόγησης. Όπως ο Ολάντ, οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες απειλούν κατά καιρούς με αυξημένους φόρους τους «δικούς τους» πλούσιους, για να χρυσώσουν το πικρό χάπι που δίνουν στους «δικούς τους» φτωχούς. Αλλά, ταυτόχρονα διατηρούν τον ανταγωνισμό των φορολογικών κινήτρων για να προσελκύσουν τους πλούσιους των γειτόνων τους. Ο πλούτος των πλουσίων είναι το μόνο πράγμα που πραγματικά δεν γνωρίζει σύνορα στην Ευρώπη και στον κόσμο.

Για να επιστρέψουμε στην πονοψυχιά της Μέρκελ, η πραγματικότητα είναι ότι οι Έλληνες πλούσιοι, όπως και οι Βέλγοι πλούσιοι, οι Αυστριακοί πλούσιοι ή οι Γερμανοί πλούσιοι είχαν και έχουν τις ευκαιρίες τους να γίνουν πλουσιότεροι και στην ευημερία και στην κρίση. Αυτό το αποδεικνύουν τα στοιχεία παγκοσμίως, αλλά και στην ίδια τη Γερμανία, όπου η κ. Μέρκελ υποτίθεται ότι κάνει το καθήκον της έναντι των συμπατριωτών της πλουσίων. Δηλαδή, τους έχει φορολογήσει αμείλικτα, δίκαια και αναλογικά. Φευ, τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι το σύστημα είναι win win για τους πλούσιους. Έκθεση που έχει εκπονηθεί για λογαριασμό της ίδιας της γερμανικής κυβέρνησης δίνει έναν εξόχως αποκαλυπτικό απολογισμό για την εικοσαετία 1992-2012, που περιλαμβάνει και την τριετία της κρίσης. Η περιουσία του γερμανικού κράτους μειώθηκε κατά 800 δισ. ευρώ, ενώ η ιδιωτική περιουσία ων νοικοκυριών υπερδιπλασιάστηκε, από τα 4,6 στα 10 τρισ. ευρώ. Ακόμη και στην τετραετία της κρίσης, ο ιδιωτικός πλούτος αυξήθηκε κατά 1,4 τρισ. Αλλά, πώς κατανέμεται ο πλούτος αυτός; Το 53% του ιδιωτικού πλούτου ανήκει στο 10% των Γερμανών, των οποίων η περιουσία, μάλιστα, αυξάνεται ετησίως κατά 10% τα τελευταία χρόνια. Στον αντίποδα, στο 50% των φτωχότερων Γερμανών ανήκει μόλις το 1% του ιδιωτικού πλούτου, ενώ καταγράφονται και σημαντικές εισοδηματικές απώλειες από χρόνο σε χρόνο. Αυτό είναι, μεταξύ άλλων, το αποτέλεσμα του περί δικαίου αισθήματος της κ. Μέρκελ και των προκατόχων της.

Τέτοιος κι ίσως ακόμη χειρότερος θα είναι ο απολογισμός στο τέλος της ελληνικής κρίσης – αν υπάρξει τέλος κι αν ακολουθήσει το λεγόμενο «καλό σενάριο». Οι πλούσιοι θα γίνουν πλουσιότεροι. Τρομακτικά πλουσιότεροι. Μπορεί τώρα τα περιουσιακά στοιχεία κράτους και ιδιωτών να απαξιώνονται περίπου ομοιόμορφα, αλλά όταν κλείσει ο κύκλος της διανομής της κρατικής περιουσίας μεταξύ εγχωρίων και ξένων «φίλων», όταν ολοκληρωθεί και το ξεπούλημα των περιουσιακών στοιχείων των κατεστραμμένων οικονομικά στρωμάτων, ο πλούτος θα ανακτήσει τις χαμένες αποτιμήσεις κι η μέτρησή του θα αποκαλύψει ένα μεγάλο πλιάτσικο από τους πλούσιους πατριώτες. Θα κάνει ακόμη και τους Γερμανούς πλούσιους να ζηλεύουν. 

Η περί πατριωτισμού των πλουσίων συζήτηση έχει βεβαίως και ένα πρακτικό περιεχόμενο. Η Γερμανίδα καγκελάριος και η τρόικα θα ήθελαν να δώσουν κάποια ηθική ικανοποίηση στα «ματωμένα στρώματα» με κάποιου είδους «δικαιότερη» φορολόγηση της ιδιωτικής -προς Θεού, ουχί της επιχειρηματικής!- περιουσίας των Ελλήνων πλουσίων, που διαπρέπουν στο σπορ της παράνομης φοροδιαφυγής, αν και τους δίνονται άπλετες ευκαιρίες νόμιμης. Έστω κι αυτό θα είχε κάποιο νόημα αν το «δίκαιο» φορολογικό σύστημα που υποδεικνύουν η Μέρκελ και η τρόικα είχε ένα δίκαιο αναδιανεμητικό χαρακτήρα. Αν, δηλαδή, ό,τι κοβόταν από τους πλουσιότερους δινόταν στους φτωχότερους, και δεν πήγαινε μέχρι τελευταίου ευρώ στην εξόφληση των πιστωτών – που σε τελική ανάλυση είναι οι Γερμανοί πλούσιοι, οι Γάλλοι πλούσιοι και γενικώς όσοι φιλοδοξούν να γίνουν πλουσιότεροι επενδύοντας και στο κρατικό χρέος. Αυτό θα μπορούσε να είναι και οικονομικά αποτελεσματικό για έναν απλούστατο λόγο: οι πλούσιοι, οι πραγματικά πλούσιοι, το 1% του πλανήτη που ζει εις βάρος του 99%, το 10% των Γερμανών πλούσιων ή το 5% των πλουσιότερων Ελλήνων που ελέγχουν τον κοινωνικό πλούτο και εμφανίζονται φορολογικά ως πένητες, όλοι αυτοί ποτέ δεν θα μπορέσουν να δαπανήσουν όλο τον πλούτο τους. Ούτε καν ένα σεβαστό ποσοστό του. Αν τον ίδιο πλούτο, όμως, τον διανείμει κανείς στο φτωχότερο 50% του πληθυσμού θα γίνει δαπάνη. Και για τα στοιχειώδη και αναγκαία, και για  μερικά «περιττά», που πάντως θα ανακόψουν το υφεσιακό σπιράλ θανάτου. 

Αντιθέτως, οι πλούσιοι στην παρούσα συγκυρία το μόνο που σκέπτονται είναι να προστατεύσουν τον πλούτο τους. Είτε φυγαδεύοντάς τον, είτε αποκρύπτοντάς τον. Βρισκόμαστε στον αντίποδα αυτού που ο Άνταμ Σμιθ προέβαλε ως κυριότερη ψυχολογική λειτουργία του πλούτου: η βασικότερη απόλαυση που αντλούν οι πλούσιοι απ’ αυτόν είναι η επίδειξή του. Αλλά αυτό ισχύει για την περίοδο της ευημερίας. Τώρα, η κυριότερη μέριμνα των πλουσίων είναι η απόκρυψη του πλούτου τους. Επομένως, η μόνη ελπίδα να γίνει ο πλούτος αυτός πηγή ανάπτυξης και φορολογικών εσόδων είναι να αποδοθεί σε αυτούς που έχουν κάθε λόγο να τον δαπανήσουν μέχρι τελευταίου ευρώ.

Αντέχει η ευαισθησία και το περί δικαίου αίσθημα της κ. Μέρκελ και της τρόικας μέχρι εκεί; Α πα πα! Και πώς θα ξεπληρωθούν οι Γερμανοί πλούσιοι; Είπαμε να ερεθίσουμε τον πατριωτισμό των Ελλήνων πλουσίων, αλλά πάνω από αυτόν είναι η διεθνιστική αλληλεγγύη όλων των πλουσίων του κόσμου, όταν τουλάχιστον δεν διαγκωνίζονται για να πλιατσικολογήσουν κάθε τι κινητό, άυλο ή ακίνητο έχει αξία στο χρηματιστήριο της απληστίας.

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ

«…Ποια δύναμη θα μπορούσε να παρακινήσει έξι άτομα, που είναι και τα έξι τόσο απασχολημένα με λαμπρές υποθέσεις στη διεθνή σκηνή, να εγκαταλείψουν πάραυτα τις υποχρεώσεις τους για να έρθουν σ’ αυτό το απομακρυσμένο σημείο που το έχει εγκαταλείψει ακόμα κι ο Θεός – σημείο, οφείλω να προσθέσω, το οποίο δεν δυσκολεύτηκαν καθόλου να αποφύγουν όσο ο ιδιοκτήτης του βρισκόταν ακόμα εν ζωή; Η απάντηση είναι απλή: θα παρακινηθούν από την ίδια δύναμη η οποία καθόριζε ανέκαθεν - και αποκλειστικώς- τη διαγωγή τους στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Αναφέρομαι, βεβαίως, στην απληστία: την  απροκάλυπτη και κτηνώδη απληστία του αρπακτικού. Δεν έχει σημασία το ότι έχουμε, μαζεμένους γύρω απ’ αυτό το τραπέζι, έξι από τους πλουσιότερους ανθρώπους αυτής της χώρας. Δεν έχει σημασία ότι όλοι γνωρίζουν πολύ καλά ότι η προσωπική μου περιουσία είναι ελάχιστο μόνο τμήμα της δικής τους. Η απληστία είναι τόσο βαθιά ριζωμένη στην ψυχή τους, τους έχει γίνει τόσο παγιωμένος τρόπος σκέψης, που είμαι βέβαιος ότι δεν θα μπορέσουν να αντισταθούν σ’ αυτό το ταξίδι, μόνο και μόνο για να ξύσουν ό,τι απομεινάρια βρουν από το σαπιοβάρελο της περιουσίας μου».

Τζόναθαν Κόου, «Τι ωραίο πλιάτσικο!»