Πάρτε τα όλα πίσω! (23/1/2010)

Ο φίλος μου ο Πρόεδρος (τον οποίο έχω πλειστάκις αναφέρει χωρίς να χρειάζεται να εξηγήσω τι είδους «πρόεδρος» είναι) πρότεινε μια ευφυή λύση για να τελειώνει αυτή η αλητεία των πιέσεων, της λοιδορίας και του συλλογικού μας εξευτελισμού από εταίρους, εχθρούς και φίλους (ευφυή μεν, πλην όμως με ελάχιστες ελπίδες να υιοθετηθεί στη χώρα όπου ενδημεί η ανοησία). Πρώτον, να παραδεχθούμε με ειλικρινή μεταμέλεια ότι πράγματι είμαστε η πιο σπάταλη κοινωνία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πως ό,τι μας χορήγησαν μέχρι σήμερα ως κοινοτικές επιδοτήσεις ή ως δανεισμό το φάγαμε σε πολυτελείς δαπάνες που δημιούργησαν τα ελλείμματα. Δεύτερον, να μαζέψουμε όλα τα πολυτελή και περιττά αγαθά που αγοράσαμε με τα δάνεια και τις επιδοτήσεις και να τους τα επιστρέψουμε (διότι τα αγοράσαμε από αυτούς, τους Γερμανούς, τους Γάλλους, τους Βρετανούς, τους Ολλανδούς, αλλά και τους Αμερικανούς, που θέλουν να έχουν πάντα πλεονάσματα – αν και ούτε αυτοί τα έχουν πλέον). Τρίτον, να δηλώσουμε ότι είμαστε πλέον αποφασισμένοι να υποβάλουμε εαυτούς σε ενάρετη, αυστηρή, προτεσταντική λιτότητα, ως εκ τούτου θα δανειζόμαστε στο εξής με εξαιρετική φειδώ χρήματα για να τους ξεπληρώσουμε τα χρέη και να μειώσουμε τα ελλείμματά μας. Και εκ των πραγμάτων δεν θα έχουμε την ευτυχία να αγοράζουμε τα αγαθά που σε τόση αφθονία διοχετεύουν στην αγορά μας. Θα ζήσουμε με ό,τι έχουμε. Με ό,τι βγάζει η γη, ό,τι σπέρνουμε και θερίζουμε – αν στο μεταξύ, βεβαίως, οι αγρότες έχουν πειστεί να φύγουν από τα μπλόκα.

Θα είναι μια άτυπη πτώχευση, μια ανταλλαγή σε είδος, ένας δίκαιος συμβιβασμός για να πάψουν οι πιστωτές μας να ασχολούνται μαζί μας. Θα πρέπει να λύσουμε μόνο μερικά τεχνικής φύσεως προβλήματα. Πρώτον, το χωροταξικό. Πού θα συγκεντρώσουμε προς επιστροφή τις Mercedes, τα Volkswagen, τις Porsche, τα Cayenne, τα Citroën, τα Ford που με τόση απερισκεψία αγοράζαμε για δεκαετίες; Κι ακόμα, τα iPhone, τα Sony Erickson, τις ηλεκτρικές συσκευές, τα στερεοφωνικά συστήματα, τις τηλεοράσεις, τα dvd. Τα Prada, τα Sonia Rykiel, τα Escada, τα Timberland, τα Marlboro Classics. Αλλά και τα Zara, τα Sprinter, τα Levi’s κι όλα όσα μας ντύνουν από τότε που τελέσαμε το τελευταίο μνημόσυνο της Πειραϊκής Πατραϊκής και του καταστήματος νεωτερισμών της γειτονιάς. Κι επίσης, τα φάρμακα, τα εμβόλια της γρίπης, τα καλλυντικά, τα απορρυπαντικά, αλλά και τα υποβρύχια, τα μαχητικά αεροσκάφη, τα ελικόπτερα, τις φρεγάτες, τα αντιτορπιλικά, μαζί με τα ανταλλακτικά τους. Τα ψηφιακά γκατζετάκια, τα συστήματα πληροφορικής, τα PC, τα Mac, τα Vaio, όλα αυτά τα αγαθά που καταναλώναμε με υπερβάλλοντα ζήλο και τα αγοράζαμε χωρίς να πολυρωτάμε για την τιμή τους, από τότε που μετατραπήκαμε σε μια οικονομία που δεν παράγει σχεδόν τίποτε εκτός από ζαρζαβατικά, μερικά οπωρικά και -α, ναι… βέβαια!- χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες!

Δεύτερον, πέραν του χωροταξικού, υπάρχει το χρηματοοικονομικό. Όλα αυτά που θα τους επιστρέψουμε, ελαφρώς μεταχειρισμένα, αλλά σε καλή κατάσταση, πώς θα τα αποτιμήσουμε για να δούμε πόσα από τα χρέη μας ξεπληρώνουμε; Μια Mercedes SLK, για παράδειγμα, την αγοράζουμε 50.000 ευρώ. Έπειτα από μεταχείριση 2-3 ετών η τιμή της πέφτει λίγο κάτω από τα 30.000. Άντε να τους κάνουμε και μια έκπτωση και να την εκτιμήσουμε στα 25.000 ευρώ. Θα το δεχθούν οι φίλοι μας οι Γερμανοί ή θα μας πουν: «Α, όχι, μια μεταχειρισμένη Mercedes τριών ετών στη Γερμανία δεν πάει πάνω από 10.000. Εδώ καινούργια και έχει 20.000». Μα, τότε, σημαίνει ότι μας πουλάγανε ακριβά. Κι αν το ίδιο συμβαίνει και με τα άλλα αυτοκίνητα, αλλά και με τα φάρμακα, και τα κινητά, και τα ψηφιακά γκάτζετ, και τα φιρμάτα ρούχα, και τα συσκευασμένα τρόφιμα, και τα υποβρύχια, και τα τεθωρακισμένα, και τα ελικόπτερα, και τα αεροπλάνα, σημαίνει ότι μπορεί και να αισχροκερδούσαν εις βάρος μας. Αν, λοιπόν, κάνουμε τον λογαριασμό, δύο τινά μπορεί να συμβούν: ή θα κάνουμε το deal της επιστροφής με τιμές Αθηνών, οπότε θα πρέπει να αποδεχθούν το υπερτίμημα που προκύπτει από τις τσουχτερές τιμές της δικής μας αγοράς, ή θα το κάνουμε με τιμές Βρυξελλών (ή Λονδίνου, Βερολίνου, Παρισιού, Νέας Υόρκης), οπότε θα πρέπει να παραδεχτούν ότι ψιλοκλέβανε, εμάς τα αφελή νεόπλουτα πελατάκια. Σε κάθε περίπτωση, το ισοζύγιο μπορεί να αποδειχθεί και υπέρ μας. Μπορεί, δηλαδή, να μας χρωστάνε κιόλας.

Αφού τελειώσει αυτή η συναλλαγή, αυτή η ιδιότυπη αναστροφή πώλησης των εκατομμυρίων προϊόντων που έχουμε ψωνίσει από τους αγαπητούς φίλους και εταίρους, θα πρέπει να αποφασίσουν ότι θα έχουν χάσει, αν όχι διά παντός, για αρκετές δεκαετίες πάντως, μια αγορά 11 εκατομμυρίων καταναλωτών που δεν είχε αφήσει παραπονεμένη καμιά ευρωπαϊκή ή αμερικανική επιχείρηση που δοκίμαζε την τύχη της εδώ. Θα μας χάσουν και ως αγοραστές των προϊόντων τους και ως δανειολήπτες των χρημάτων τους. Με τι θα μας αντικαταστήσουν, δικό τους πρόβλημα. Απλώς, θα πρέπει να προβληματιστούν με τι θα αντικαταστήσουν κι άλλους πελάτες που πιθανώς θα χάσουν μετά από μας. Τους Πορτογάλους, για παράδειγμα. Και πολύ περισσότερο τους Ιρλανδούς, τους Ρουμάνους, τους Βούλγαρους, τους Λετονούς, τους Λιθουανούς, όλες τις κοινωνίες και οικονομίες που προσαρτούν με πείσμα στο άρμα της μεγάλης τους αγοράς και επιδοτούν ή δανειοδοτούν την παραγωγική τους αποδιάρθρωση, μέχρι του σημείου να πνιγούν στα εισαγόμενα αγαθά, τα χρέη και τα ελλείμματα. Αν όλοι αυτοί -αγορές τουλάχιστον 100 εκατομμυρίων καταναλωτών- μπουν στον ενάρετο κύκλο της λιτότητας, της δημοσιονομικής ειλικρίνειας και των μηδενικών ελλειμμάτων, πού θα πουλήσουν οι εξ ορισμού ενάρετοι άρχοντες της ευρωαγοράς τα προϊόντα τους; Πού θα διαθέσουν τα πανάκριβα οπλικά τους συστήματα, πώς θα κερδοσκοπήσουν από τον δανεισμό μας, πώς θα εξασφαλίσουν τα δικά τους πολυπόθητα πλεονάσματα;

Βεβαίως, μια τέτοια συναλλαγή δεν πρόκειται ποτέ να συμβεί – όχι γιατί ο Πρόεδρος κάνει πλάκα κι εγώ την αναπαράγω, αλλά γιατί δεν διαθέτουμε πολιτικές ηγεσίες με μια στοιχειώδη φαντασία. Οι πολιτικές ηγεσίες ήταν πάντα μέρος του προβλήματος. Λειτούργησαν απλώς σαν ντίλερ όλων των πραματευτάδων που έφταναν εδώ για να πουλήσουν τα πάντα: από καρφίτσες μέχρι τεχνογνωσία ιδιωτικοποιήσεων και από γάλατα μέχρι Leopard. Κατέστησαν, βεβαίως, συνένοχη εν μέρει και την κοινωνία, με μικροεξαγορές και ευτελείς συναλλαγές (έναν διορισμό στο Δημόσιο, μια επιδότηση για να γίνει ο αγρότης μικροεπιχειρηματίας των δύο σεζόν, χρήμα δανεικό για να γίνουν σχεδόν όλοι ιδιοκτήτες). Και δημιούργησαν μια παρασιτική ολιγαρχία που με περισσό ζήλο μετέτρεψε τις ήδη ισχνές παραγωγικές δραστηριότητες σε μεταπρατικές.

Η ουσία, όμως, είναι πως το οικονομικό μοντέλο που σήμερα έχει γίνει συνώνυμο της καταστροφής εξυπηρέτησε πρωτίστως τις ανάγκες αυτών που σήμερα μας χλευάζουν ως το δημοσιονομικό τέρας της Ευρωζώνης. Κάθε ευρώ που αγόγγυστα έχει εισφέρει η Γερμανία στον κοινοτικό προϋπολογισμό το έχει πάρει πίσω στο πολλαπλάσιο. Το ίδιο και η Γαλλία, η Ιταλία ή η Βρετανία. Οι εισφορές τους στην «αδύναμη» Ελλάδα έγιναν για να κερδίσουν χρόνο οι νταλίκες που έφερναν τα προϊόντα τους μέχρι εδώ και χώρο στα ράφια των σούπερ μάρκετ ή στις βιτρίνες των πολυκαταστημάτων. Στο μεταξύ, η Ελλάδα έγινε ακόμα πιο «αδύναμη» και ο περίφημος ευρωπαϊσμός έγινε κίτρινος σαν το λεμόνι. Γιατί αποδεικνύεται με τον πιο θλιβερό τρόπο ότι το ευρώ δεν μας σώζει από την καταστροφή, το Σύμφωνο Σταθερότητας δεν ξέρει τίποτε άλλο από το να «τιμωρεί» και η Ε.Ε. είναι ένα πουκάμισο αδειανό, ένα προκεχωρημένο φυλάκιο των αγορών και της κερδοσκοπικής Διεθνούς, ανίκανη για μια στοιχειώδη εκδήλωση αλληλεγγύης, για μια υποτυπώδη πολιτική προστασία, αδύναμη έστω να αυτοπροστατευθεί την ώρα που η υπόστασή της κρέμεται από τον πιο αδύναμο κρίκο της. Προς το παρόν, αυτός είμαστε εμείς.