Μεταξύ Σαββάτου του Λαζάρου και του άλλου Σαββάτου, του Μεγάλου, το δίπολο ζωής - θανάτου κυριαρχεί στην ατμόσφαιρα. Δεν είναι μόνο η τελετουργία του Πάθους, αυτή η περίεργη όσμωση θρησκευτικής πίστης και παγανισμού, πένθους και καταναλωτικής ευφορίας. Είναι και η τελετουργία της καθημερινότητας που η συγκυρία την έχει γεμίσει θανάτους και αναστάσεις.
Πέθανε ήδη ο 14ος μισθός κι ο 13ος ψυχορραγεί. Ρόγχος θανάτου βγαίνει κι από τα σπλάχνα της ελληνικής οικονομίας: Η χρεοκοπία δεν είναι άλλο από έναν θάνατο, έναν πιστοληπτικό θάνατο. Κατ’ άλλους, όμως, μπορεί να είναι και μια ανάσταση. Μια πτώχευση, μια παύση πληρωμών μπορεί και να μας απαλλάξει από τον αργό θάνατο του δημόσιου χρέους, από το μαρτύριο που μας υποβάλλουν χρόνια, δεκαετίες οι δήμιοι - πιστωτές. Νεκρή ήδη η ανάπτυξη, απειλεί να πάρει στον τάφο της κόσμο και κοσμάκη, ημιθανής η επιχειρηματικότητα, συνηθισμένη στα κρατικά φιλιά ζωής, τις μόνες πραγματικές ανάσες της. Νεκροζώντανο και το πολιτικό σύστημα, μας έχει αναγγείλει ήδη πένθιμα και αυτοκριτικά, με μοιρολόγια μανιάτικα και υπόκρουση ροκ, τον θάνατο του μοντέλου ανάπτυξης και πολιτικής οργάνωσης που υποτίθεται θα μας έκανε πρωταθλητές της Ευρώπης, ηγέτες των Βαλκανίων και της Νοτιανατολικής Μεσογείου κι άλλα φαιδρά που τα χάβαμε κι εμείς, οι πολιτικά ημιθανείς ιθαγενείς, όσο βρίσκαμε άφθονα ψίχουλα ευημερίας πεσμένα από το πλούσιο τραπέζι της κλεπτοκρατίας και της λαμογιάς.
Διίστανται οι γνώμες για το κράτος, βρίσκεται ίσως σ’ ένα ενδιάμεσο στάδιο ζωής και θανάτου. Νεκρό το θέλουν οι μεν, αμετανόητοι πολέμιοι της οικονομικής του δραστηριότητας, αναστημένο οι δε που επιζητούν να καλυφθεί με «κρατικό καπιταλισμό» η επενδυτική τους αποχή, οι επιχειρηματικές τους φούσκες. Στο κατώφλι του θανάτου το ευρώ, μια καθημερινή σταύρωση η αναμέτρησή του με το δολάριο στην αρένα των αγορών. Ανάσταση δραχμής προσδοκούν οι πιο ευφάνταστοι -ίσως όμως να μην την προσδοκούν, αλλά να την τρέμουν- και στήνονται στις ουρές των ATM για να πάρουν όσα γίνεται μετρητά γιατί άρχισε, λένε, το Νομισματοκοπείο να κόβει δραχμές. Κι άλλο πεισιθάνατο σενάριο θέλει το ευρώ να πεθαίνει, να δίνει τη θέση του στη δραχμή, και σε τρεις μέρες ν’ ανασταίνεται, υποτιμημένο κατά 20% για τους Έλληνες που πενθούν ήδη τον ακρωτηριασμό των καταθέσεών τους…
Ανάμεσα σ’ αυτούς τους τόσους θανάτους και τις τόσες αναστάσεις των ημερών δεν περισσεύει καθόλου χώρος για ζωή. Κι ο θάνατος κι η ανάσταση σ’ έναν τάφο πραγματοποιούνται. Κι αν υποθέσουμε ότι ο δικός μας θάνατος ήταν μια αυτοχειρία (γιατί κλέψαμε στο ζύγι τους εταίρους μας, γιατί δεν κόψαμε απόδειξη για τις κοινοτικές επιδοτήσεις, γιατί φάγαμε τα κονδύλια σε έργα αχρείαστα, γιατί ζήσαμε με δανεικά κι αγύριστα, γιατί είχαμε τις πολιτικές ηγεσίες που ΔΕΝ μας άξιζαν, γιατί συναινέσαμε στο μεγάλο κόλπο τους, γιατί βολευτήκαμε στην επίπλαστη ευημερία), ο άλλος θάνατος που συντελείται μπροστά στα μάτια μας τι είναι; Εγώ τον βλέπω τον θάνατό τους. Και των 27. Βλέπω 27 θανάτους που μας κάνουν έναν: τον θάνατο της Ευρώπης. Αυτός είναι ο επιφανέστερος θάνατος, ο θάνατος των θανάτων, ο ενταφιασμός ολόκληρου του μεταπολεμικού πολιτικού σχεδίου για τη μικρή ήπειρο με τη μεγάλη αγορά, την οικονομία που θα γινόταν τάχα μου η πιο ανταγωνιστική του κόσμου εντός του 2010 – Θεός σχωρέσ’ την τη Συνθήκη της Λισσαβώνας με τις μεγάλες προσδοκίες της και τις ακόμη μεγαλύτερες τσέπες της.
Κι όμως, αν το καλοσκεφτείτε, δεν θα μπορούσε να γίνει και διαφορετικά. Τυλιγμένες σφιχτά στο σάβανο του Συμφώνου Σταθερότητας η Ευρώπη των 27 και η Ευρωζώνη των 16 ενταφίασαν από τα γεννοφάσκια τους την ευημερία των ανθρώπων υπέρ της ευημερίας των αριθμών. Με μόνο στοιχείο συνοχής την αντιπληθωριστική πολιτική και τη δημοσιονομική «σταθερότητα», άφησαν για χρόνια και δεκαετίες σε κατάσταση νεκροφάνειας τους εθνικούς ανταγωνισμούς που σήμερα έχουν θεριέψει και απειλούν με διάλυση την Ευρωζώνη. Δεν θα πενθήσω κιόλας γι’ αυτό -δεν υπήρξα ποτέ ούτε ευρώφιλος ούτε νεκρόφιλος- , αλλά το πρόβλημα είναι ότι ο θάνατος της Ευρώπης αφήνει πίσω του πολλά πτώματα, με πολύ λιγοστές ελπίδες ανάστασης. Η καταστροφή που έχει συντελεστεί από την άνιση ανάπτυξη στις παραγωγικές δομές των πιο αδύναμων οικονομιών μοιάζει ανεπίστρεπτη. Η Ιταλία, άλλοτε βιομηχανικός γίγαντας του Νότου, βουλιάζει στο κρατικό χρέος, τον παραγωγικό μαρασμό και την πολιτική παρακμή. Η Ισπανία, μεσαίος «δράκος» του Νότου κι αυτή, έχει υποστεί τη βαθιά αναπτυξιακή στρέβλωση που αποτυπώνεται στην τρομακτική ανεργία της. Και η Ελλάδα έχει αποξενωθεί ακόμη και από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που θα την έκαναν μοναδική μεταξύ των 27 της Ε.Ε.: από την ηλιόλουστη γη της που θα τη μετέτρεπε σε οπωρώνα του ψυχρού βόρειου ημισφαιρίου, τη θάλασσα που την έκανε ναυτιλιακή υπερδύναμη, την ιστορία και το πολιτισμικό απόθεμά της, τη γεωπολιτική της θέση που την καθιστούν ανατολικό σύνορο της Ευρώπης, εξ ανατολών πύλη της μεγάλης αγοράς των 500 εκατομμυρίων. Όλα αυτά τα πλεονεκτήματα νεκρώθηκαν, έγιναν βορά στα πλεονάσματα των Γερμανών και λοιπών Βορειοευρωπαίων που έβλεπαν τη διεύρυνση της Ε.Ε. απλώς σαν επέκταση των καταστημάτων τους.
Δεν έχει σημασία τι έγινε στην τελευταία σύνοδο κορυφής, πώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες τα βρήκαν σε ένα σύστημα σωτηρίας των υπό χρεοκοπία χωρών με τη συμμετοχή και του ΔΝΤ, θεσμοθετημένη πια. Σημασία έχει ότι ούτε που ασχολήθηκαν με το πώς η κατά τα λοιπά «Ενωμένη Ευρώπη» θα πάψει να παράγει χρεοκοπίες και πιστοληπτικούς θανάτους. Και στον νεκροθάλαμο υπάρχει ουρά. Και ουδεμία υποψία αγγέλου εξ ουρανού έτοιμου να μεταδώσει αναστάσιμο μήνυμα.
Λένε τώρα πολλοί ευρωκράτες πως το στοίχημα χάθηκε λόγω εξοβελισμού της πολιτικής. Πως, από τη στιγμή που η Ε.Ε. επέλεξε να λειτουργεί ως παράρτημα των λόμπι των αγορών, προαποφάσιζε τον πολιτικό της θάνατο, ένα είδος πολιτικής αυτοκτονίας, εκφρασμένης άλλοτε στο περίφημο δημοκρατικό έλλειμμα κι άλλοτε στο έλλειμμα εμπιστοσύνης των Ευρωπαίων. Εν μέρει σωστό είναι αυτό, αλλά κι αυτή η επιλογή μια πολιτική δεν είναι; Το γεγονός ότι από τις ίδιες της ιδρυτικές -και αενάως μεταρρυθμιζόμενες- συνθήκες οι τεχνοκράτες της αγοράς αποκαταστάθηκαν στον θρόνο της οικονομικής διακυβέρνησης της Ε.Ε. δεν είναι μια μορφή ολοκληρωτικής πολιτικής; Το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις, ακόμη και σε πείσμα των κοινωνιών που έλεγαν «όχι» στα δημοψηφίσματα, εκχωρούσαν την κυριαρχία τους στη «χούντα» της Κομισιόν, χωρίς ίχνος δημοκρατικής νομιμοποίησης, προϊόν παζαριών και ευτελών συμβιβασμών, δεν είναι ήδη μια πολιτική εις βάρος των ανυποψίαστων Ευρωπαίων;
Όπως έσπειραν, θερίζουν. Δεν θα τους κλάψουμε κιόλας. Έχουμε να κλάψουμε ήδη πολύ για μας. Έπειτα, ίσως είναι καιρός να συμβιβαστεί η Ευρώπη – αυτό το τρομακτικό ιστορικό αποκύημα τεσσάρων αυτοκρατοριών, πολλών επαναστάσεων, μεγάλων διαφωτισμών και συσκοτίσεων, δύο παγκοσμίων πολέμων κι ενός ψυχρού και πολλών εγκλημάτων εις βάρος της ανθρωπότητας– με την ιδέα της παρακμής της, του αναπόφευκτου θανάτου της. Ίσως πρέπει να παραδεχθεί ότι ύστερα από τρεις χιλιετίες ηγεμονίας της στον κόσμο (μαζί με το πέραν του Ατλαντικού τέκνο της), είναι καιρός να αποσυρθεί από το ιστορικό προσκήνιο και ν’ αποδεχθεί ότι η επόμενη παγκόσμια «αυτοκρατορία» οικοδομείται στην Ανατολή. Κι ακόμη κι αν αυτό σημαίνει για την ίδια την Ευρώπη «τετέλεσται», για τους Ευρωπαίους μπορεί να σημαίνει ανάσταση.
No comments:
Post a Comment