Μυριούχοι και εκατομμυριούχοι

 Η Εφημερίδα των Συντακτών, 3-4/5/2025

Ενώ εμείς ασχολούμαστε με τα Τέμπη, την κυβερνητική συγκάλυψη, την κοινοβουλευτική παρωδία, τις δημοσκοπήσεις, την αντοχή του Μητσοτάκη, το άλμα της Ζωής, τις χαμηλές πτήσεις της Κεντροαριστεράς, τα σενάρια επιστροφής του Τσίπρα, τα τιμολόγια ρεύματος, την επίμονη ακρίβεια, τους δασμούς του Τραμπ, το μπλακάουτ στην Ιβηρική, τη γενοκτονία στη Γάζα, τα παζάρια για την Ουκρανία κι ό,τι τέλος πάντων συνθέτει το πανόραμα του κόσμου μας και του ελληνικού μικροκόσμου μας, στον μικρόκοσμο των εγχώριων σόσιαλ και στο διαδίκτυο κυριαρχούσε από την περασμένη Δευτέρα ένας «εκατομμυριούχος»: ο παίκτης Φίλιππος Μπεκιάρης που στο ομώνυμο τηλεπαιχνίδι κέρδισε 100.000 ευρώ.  

Για αρκετά 24ωρα ο τυχερός παίκτης έγινε λαϊκός ήρωα. «Χαμός στον Εκατομμυριούχο…», «Ετσι κέρδισε ο ΠΑΙΚΤΑΡΑΣ», «Παίκτης φαινόμενο», «Ο Φίλιππος έγραψε ιστορία», «Πέρασε στο πάνθεον (sic!) των τηλεπαιχνιδιών», «Η ερώτηση των 100.000 ευρώ..» είναι μερικοί από τους τίτλους που συνόδευσαν τα γλαφυρά ρεπορτάζ για το τηλεπαιχνίδι , στο οποίο η χρυσή γνώση που έφερε στον παίκτη τα 100 χιλιάρικα ήταν η απάντηση στο ερώτημα τι σημαίνει «Χονγκ Κονγκ»: Αρωματικό λιμάνι. Ούτε εγώ το ήξερα, ο ΠΑΙΚΤΑΡΑΣ το ήξερε και πήρε τα ευρουλάκια. 

Τις εκδηλώσεις θαυμασμού και ειλικρινούς χαράς για τη νίκη του Φίλιππου τις ακολούθησαν και ρεπορτάζ ή συνεντεύξεις με λεπτομέρειες για το τι είναι, με τι ασχολείται, τι θα κάνει τα λεφτά. Κάπου διάβασα πως θέλει να χρηματοδοτήσει το διδακτορικό του, είναι απόφοιτος Νομικής, του ευχόμαστε τα καλύτερα. 

Είναι πολλά λεφτά τα 100.000 ευρώ; Εξαρτάται από το σε ποιου τον τραπεζικό λογαριασμό πάνε. Αν μπουν στον δικό μου, στον δικό σας, στου μέσου μισθωτού, νέου, αγρότη ή μικροεπιχειρηματία, προφανώς θα κάνουμε πάρτι, κυριολεκτικά, σαν την Βουγιουκλάκη στη «Μοντέρνα Σταχτοπούτα», «θα το κάψουμε απόψε, κυρ Στέφανε!». Αν τα 100.000 ευρώ πέσουν σ’ ένα λογαριασμό κάποιου Λάτση, ενός Μαρινάκη, ενός Προκοπίου, Γιαννακόπουλου, Βαρδινογιάννη, Περιστέρη, Μυτιληναίου δεν θα το πάρουν καν είδηση. Για κανένα Ζούκερμπεργκ, Αρνό, Μασκ, Μπέζος είναι βεβαίως περιττό να υποθέσουμε οτιδήποτε. 

Από ένα επίπεδο και πάνω, όταν ο ατομικός πλούτος ενός ανθρώπου μετριέται καθημερινά και δημόσια μετά κάθε χρηματιστηριακή συνεδρίαση, όταν από τη μια μέρα στην άλλη καθένας απ’ αυτούς μπορεί να κερδίζει ή να χάνει 1 ή 10 δισ. δολάρια, η ποσότητα του χρήματος που κατέχει δεν έχει καμιά απολύτως αξία για τον ίδιο. Αλλωστε οι αληθινά πλούσιοι, οι πραγματικοί εκατομμυριούχοι και δισεκατομμυριούχοι, δεν κατέχουν καν χρήμα σε οποιαδήποτε μορφή, φυσική ή άυλη. Εχουν διαχειριστές να ασχολούνται μ’ αυτό. Το δικό τους πορτοφόλι είναι απλώς το όνομά τους και η κεφαλαιοποίηση των επιχειρήσεών τους. Δεν θα ρωτήσουν ποτέ «πόσο κάνει;» ένα αυτοκίνητο, ένα σπίτι, ένα κινητό ή ένα πιάτο φαγητό σε καλό εστιατόριο. Θα ρωτήσουν «πόσο πάει;» όταν πρόκειται να εξαγοράσουν μια επιχείρηση, αλλά και σ’ αυτή την περίπτωση σπάνια η συναλλαγή είναι χρηματική, συνήθως είναι ανταλλαγή μετοχών, κι αυτές χρήμα είναι βέβαια, αλλά εταιρικό. Από έναν πραγματικά εκατομμυριούχο δεν θα ακούσεις ποτέ «δεν έχω ψιλά πάνω μου», γιατί δεν έχει ούτε χοντρά, ούτε την ερώτηση «έχεις POS, Iris, Revolut;» ή «δώσ’ μου το IBAN σου να σου βάλω τα λεφτά». 

Με λίγα λόγια η ποσότητα του χρήματος που κερδίζει ή κατέχει κάποιος έχει πραγματική σημασία μόνο για τους υποτελείς της οικονομικής πυραμίδας, για όσους στοιβάζονται στις ζώνες από τη μέση και κάτω. Γι’ αυτούς άλλωστε είναι και τα παιχνίδια τζόγου ή γνώσης με έπαθλο χρηματικό. Οι πλούσιοι σπάνια παίζουν κάτι για να κερδίσουν χρήματα, εκτός αν θεωρήσει κανείς παιχνίδι τα πονταρίσματα στις αγορές μετοχών, εμπορευμάτων, ομολόγων. Το μόνο παιχνίδι με χρήματα στο οποίο μπορεί κανείς να δει υπερπλούσιους είναι οι δημοπρασίες πανάκριβων έργων τέχνης. Αλλά εκεί παίζουν για να δώσουν χρήματα, δίνουν όλο και περισσότερα για να αποκτήσουν κάτι σπάνιο, όχι απαραίτητα γιατί το εκτιμούν ή τους αρέσει, αλλά γιατί ψυχαγωγούνται με την ιδέα να αποκλείσουν κάποιον άλλο επίδοξο συλλέκτη. Γενικώς οι αληθινοί εκατομμυριούχοι, όσο κι αν διαγκωνίζονται τόσο για την επίδειξη του πλούτου τους όσο και για τη (φορολογική) απόκρυψή του, είναι οι μόνοι κυριολεκτικά άφραγκοι. 

Επομένως στο ερώτημα «Ποιος θέλει να γίνει εκατομμυριούχος», όπως είναι ο πλήρης τίτλος του τηλεπαιχνιδιού στο οποίο για πρώτη φορά παίκτης κέρδισε 100.000, η απάντηση είναι: «Ολοι, εκτός από τους αληθινούς εκατομμυριούχους». Η λεπτομέρεια που κάνει τη διαφορά και προσδιορίζει το ταξικό πλαφόν πλουτισμού που επιτρέπεται στους τυχερούς ή στους διαβασμένους, ευφυείς και τολμηρούς παίκτες είναι ότι δεν μιλάμε καν για εκατομμύρια, αλλά για μερικές χιλιάδες, το πολύ μερικές δεκάδες χιλιάδες ευρώ. Μιλάμε μόνο για μύρια, με την αρχαιοελληνική σημασία της λέξης, που δήλωνε τον αριθμό 10.000. Αρα ο σωστός τίτλος για το τηλεπαιχνίδι θα ήταν «Ποιος θέλει να γίνει μυριούχος» και οι φτωχομεσαίοι, που συνωθούνται στις εταιρείες παραγωγής των τηλεπαιχνιδιών μήπως και επιλεγούν να απαντήσουν σε ερωτήσεις, να λύσουν γρίφους ή να γυρίσουν τον τροχό της τύχης, υποψήφιοι μυριούχοι. 

Κατά κάποιο τρόπο οι χρηματικές «ταρίφες» των τηλεπαιχνιδιών προσδιορίζουν συμβολικά τα ταξικά όρια στα δικαιώματα πλουτισμού στην οικονομία των ίσων ευκαιριών. Ενας απόφοιτος Νομικής από μικρομεσαία οικογένεια δικαιούται να κερδίσει μέχρι 100.000 ευρώ, με τα οποία μπορεί να πάρει το πολύ ένα μεταχειρισμένο δυάρι στο Παγκράτι. Μια μισθωτή λίγο πάνω από τον κατώτατο μπορεί να διεκδικήσει σε άλλο τηλεπαιχνίδι μέχρι 10.000, με τα οποία δεν παίρνει ούτε μισό αυτοκίνητο, αλλά μπορεί να κάνει ένα ταξίδι με την οικογένεια. Ενας επίδοξος μικροεπιχειρηματίας μπορεί να πει την ιδέα του στο επενδυτικό ριάλιτι «Dragons’ Den», αλλά το καλύτερο που θα κερδίσει είναι η χρηματοδοτική πατρονία από τους επηρμένους και πετυχημένους κριτές του, που ποτέ δεν μπήκαν στον κόπο να εξηγήσουν από πού προήλθε η επιτυχία και τα απροσδιόριστου ύψους λεφτά τους. 

Αντίθετα, στα ψηλά πατώματα της πυραμίδας, στο καθημερινό οικονομικό παιχνίδι των αγορών, δεν υπάρχει όριο στο πόσο μπορεί να αυξήσουν τα χρήματα και τον πλούτο τους οι CEO, οι μεγαλομέτοχοι, οι παίκτες των χρηματιστηρίων, οι ραντιέρηδες του real estate και των παχυλών αποταμιεύσεων. Το δικαίωμα των εκατομμυριούχων να γίνουν δισεκατομμυριούχοι και των δισεκατομμυριούχων να γίνουν τρισεκατομμυριούχοι είναι απεριόριστο. 

Το χρήμα είναι τελικά ένα κοινωνικό σύνορο που χωρίζει τους μυριούχους από τους εκατομμυριούχους του κόσμου μας. Και η υπέρβασή του προφανώς δεν είναι υπόθεση ούτε καλών γνώσεων ούτε μεγάλης κωλοφαρδίας. 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Από τότε που 'φτιαξε ο Θεός την πλάση

Ενα πράγμα μου 'φταιξε, μου 'φταιξε, μου 'φταιξε

Ο φτωχός ο άνθρωπος τι είχε να περάσει

Που πανάθεμα το μήλο και την Εύα την μπιρμπίλω

Του παράδεισου το τζάμπα μια για πάντα είχε χάσει

Κι όπως έχει η βδομάδα τα μερόνυχτα εφτά

Η ζωή μας η ρημάδα δε φτουράει χωρίς λεφτά

Τα λεφτά, τα λεφτά, ποιος τ' ανακάλυψε

Τα λεφτά, τα λεφτά, την πορτοφόλα

Τα λεφτά, τα λεφτά, και μας παράλειψε

Τι παθαίνει ο άνθρωπος με του παρά τη φόλα

Τα λεφτά, τα λεφτά, τα εκατομμύρια

Τα λεφτά, τα μπερντέ, τα μπικικίνια

Τα ψιλά, τα χοντρά, τριάντα αργύρια

Στο καζίνο την πατάς εφόσον έχεις γκίνια

Λίνα Νικολακοπούλου, Σταμάτης Κραουνάκης, «Τα λεφτά» (από το άλμπουμ «Σπεράντζα», 2005)