Μικρά πράγματα σαν κι αυτά

Η Εφημερίδα των Συντακτών 26-27/1/2025

Το τρίπτυχο της αλλαγής: η εξουσία (στο βάθος), το θύμα της (δεξιά)
και ο άνθρωπος που κάνει τα "μικρά πράγματα σαν κι αυτά".

 Με τον κίνδυνο να εκτραπεί η στήλη σε κινηματογραφική κριτική παίρνω απλώς την αφορμή αυτή τη φορά από μια χαμηλόφωνη, αλλά στεντόρεια στην ουσία της ταινία με τον παραπάνω τίτλο. Ιρλανδική ταινία που προέρχεται από το ομότιτλο βιβλίου της Κλερ Κίγκαν, το οποίο δεν έχω διαβάσει, αλλά βλέποντας την ταινία κατάλαβα ότι είναι σημαντικό όπως και η σχεδόν πραγματική ιστορία που διηγείται.  

Με πολύ λίγα λόγια, ο προμηθευτής καυσόξυλων και πατέρας πέντε κοριτσιών Μπιλ Φέρλονγκ, άνθρωπος ταπεινός, λιγομίλητος, τραυματισμένος από απώλειες, συμβιβασμένος με το σύστημα εξουσίας μιας μικρής ιρλανδικής πόλης, όπου η Εκκλησία ελέγχει όχι μόνο τους ηθικούς κώδικες, αλλά και τις ροές χρήματος στην τοπική κοινωνία, βρίσκει το σθένος, χωρίς μεγάλες διακηρύξεις και ηχηρά μανιφέστα, να αντιτεθεί σε ένα φρικτό έγκλημα που συντελείται εις βάρος νεαρών κοριτσιών με τη συνενοχή των γονιών τους και τη σιωπηρή συναίνεση όλης της πόλης. Ο Μπιλ απελευθερώνει ένα από τα κορίτσια που λόγω ανεπιθύμητων κυήσεων φυλακίζονται από τους δικούς τους σε ένα μοναστήρι, όπου οι επί γης εκπρόσωποι του θεού τα μετατρέπουν σε άμισθες σκλάβες στα «πλυντήρια της Μαγδαληνής». Η ιστορία είναι μια μικρή ψηφίδα από το τεράστιο σκάνδαλο των «κοριτσιών της Μαγδαληνής», που μέχρι και τα τέλη του 20ού αιώνα βασανίζονταν στα άσυλα-κολαστήρια της καθολικής εκκλησίας στην Ιρλανδία, επειδή έμειναν έγκυες. Ακόμη κι αν η εγκυμοσύνη τους ήταν αποτέλεσμα βιασμού, οι εκπρόσωποι του Θεού τιμωρούσαν τα θύματα και επιβράβευαν τους θύτες. 

Αυτό το μικρό, ελάχιστο πράγμα που έκανε ο Φέρλονγκ, να πάρει ένα από τα «κορίτσια της Μαγδαληνής» με ένα παιδί να κυοφορείται στην κοιλιά της, καρπό ενός εφηβικού έρωτα, αλλά ίσως και ενός βιασμού, και να το φέρει ανήμερα Χριστούγεννα στο σπίτι του, ανάμεσα στις πέντε ανήλικες κόρες του και τη γυναίκα του που εξαρτώνταν από τις μικρές βοήθειες και τα επιδόματα του τοπικού μοναστηριού-κολαστηρίου, δεν ήταν απλώς μια πράξη αγάπης, τρυφερότητας, καλοσύνης. Ηταν μια πράξη εξέγερσης. Ηταν η σύγκρουση με μια «παράδοση» αδιανόητης σκληρότητας που επί σχεδόν δύο αιώνες είχε εξοντώσει χιλιάδες νέες γυναίκες. Και κυρίως είχε εκμαυλίσει μια ολόκληρη κοινωνία. Από πολλά μικρά πράγματα σαν κι αυτά που έκανε ο ταπεινός προμηθευτής καυσόξυλων και λιθάνθρακα, με τα δάχτυλά του μονίμως μαυρισμένα, η ένοχη σιωπή έσπασε, το σύστημα κατέρρευσε, τα «πλυντήρια της Μαγδαληνής», αυτή η σατανικής έμπνευσης επικερδής βιομηχανία «εξαγνισμού των αμαρτωλών κοριτσιών» (πόσο κοντά στο ναζιστικό Arbeit Macht Frei = Η εργασία απελευθερώνει!), τελικά έκλεισαν. 

Σε μια αναλογία ίσως πρέπει να αναρωτηθούμε μήπως τα μεγάλα πράγματα που οραματιζόμαστε, ελπίζουμε και επιθυμούμε να γίνουν ενάντια στη νέα παγκόσμια αυτοκρατορία του κακού και του απρόβλεπτου που εκπροσωπεί η κυριαρχία Τραμπ, ενάντια στην παραπαίουσα ευρωπαϊκή κοινοπολιτεία που δεν ξέρει με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει, ενάντια στην κυριαρχία Μητσοτάκη και του ετερόκλητου κυβερνητική θιάσου του που μοιάζει να παίζουν μόνοι τους, χωρίς πολιτικό αντίπαλο, μήπως λοιπόν αυτά τα μεγάλα πράγματα που πρέπει να γίνουν ενάντια στον αναδυόμενο νέο ολοκληρωτισμό συντίθενται από πολλά μικρά πράγματα σαν κι αυτά, που συνήθως τα υποτιμούμε, τα θεωρούμε κατώτερα των περιστάσεων, απλοϊκά ή απολίτικα. 

Θα 'πρεπε βέβαια πολλοί από μας να έχουμε πάρει το μάθημά μας. Το μάθημα από όσα έγιναν πριν από δέκα και κάτι χρόνια εδώ, όταν η Ελλάδα ήταν η αδιαμφισβήτητη υπερδύναμη της παγκόσμιας και ευρωπαϊκής οικονομικής κρίσης, και στο όνομα της «μεγάλης ανάθεσης», που θα έφερνε, υποτίθεται, τη μεγάλη ανατροπή, εγκαταλείφθηκαν δεκάδες, εκατοντάδες μικρά πράγματα σαν κι αυτά που έπρεπε να γίνονται για να προετοιμάσουν και να υποστηρίξουν οποιαδήποτε αλλαγή ή σύγκρουση με τις «υπερδυνάμεις» των αγορών και τους ευρωκράτες. Μικρά πράγματα, μικρές ρήξεις, μικρές ανατροπές που έπρεπε να γίνονται ή τουλάχιστον να ενθαρρύνονται και να μην πνίγονται σε χώρους δουλειάς, σε συνδικάτα, σε γειτονιές, σε πλατείες, σε Πανεπιστήμια, σε σχολεία, σε βραχίονες του κράτους, στα επιστημονικά fora, σε μέσα ενημέρωσης, σε χώρους της τέχνης, όπου γενικώς διαμορφώνονται οι αντιλήψεις και οι δυναμικές της κοινωνίας, ιδιαίτερα των υποτελών στρωμάτων της. 

Ομως προκρίθηκε απλώς η μεγαλοστομία, η πολιτική των δήθεν ειδικών και των παχυλών ακαδημαϊκών τίτλων, τα σχέδια των κλειστών επιτελείων, οι ερασιτεχνισμοί που έκρυβαν τη θεμελιώδη άγνοια για την πανουργία και τον κυνισμό της ευρωκρατίας. Κι έτσι οι μεγάλες ελπίδες που έφεραν ξανά στο προσκήνιο της πολιτικής εκατομμύρια ανθρώπους, διατεθειμένους να κάνουν τα μικρά πράγματα που αναλογούσαν στον καθένα, θρυμματίστηκαν, κατακερματίστηκαν σε χιλιάδες μικρές ήττες, ταπεινώσεις και ακατάληπτες κυβιστήσεις. 

Παρ' όλα αυτά οι ελπίδες μας βρίσκονται ξανά στα μικρά πράγματα σαν κι αυτά. Μικρά πράγματα που έφτιαξαν το μεγάλο ρεύμα οργής και πόθου αλλαγής που έδωσε στην Αριστερά τη μεγάλη ευκαιρία του 2012- 2015, ασχέτως της θλιβερής κατάληξής της.

 Μικρά πράγματα σαν κι αυτά έκαναν το έγκλημα των Τεμπών την αφορμή για ένα από τα μεγαλύτερα, αυθόρμητα, αλλά και βαθιά πολιτικά κινήματα πριν από δύο χρόνια, ένα κίνημα το οποίο ένας πακτωλός χρημάτων και πόρων εκμαυλισμού φρόντισαν να το πνίξουν. Αλλά μερικά αντίστοιχα μικρά πράγματα, όπως ο πόνος των γονιών που χάσανε τα παιδιά τους στις 28/2/2023 και ζητούν απλώς φως, αλήθεια, δικαιοσύνη, με τα λιγοστά μέσα τους στα σόσιαλ μίντια (όσο ακόμη το επιτρέπουν οι Μασκ της αυτοκρατορίας) και στα δίκτυα αλληλεγγύης τους, μπορούν να αντιστρέψουν τη ροή των πραγμάτων. Να φτιάξουν μια χιονοστιβάδα που θα πνίξει τους πνίχτες. 

ΚΙΜΠΙ

kibi2g@yahoo.gr, kibi-blog.blogspot.com 

ΥΓ. Κυριακή, 26/1/2025, ώρα 12, στην Αθήνα και παντού, «Πρώτη φορά δικαιοσύνη!». 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Ο χρόνος κήρυξε το όνειρο εκτός νόμου. Τις νύχτες τα περίπολα διέκοπταν τον ύπνο. Παιδιά δέκα, δεκαπέντε, είκοσι χρόνων, που παραβίασαν τις απαγορεύσεις, τα συνέλαβαν και τα εκτελέσανε, πάνω στο όνειρο. Διά της ανακοπής του χρόνου. Επρεπε να κοινωνήσουν το θάνατο. Αναπότρεπτα. Κι αυτά, ανεξίτηλα σημαδεμένα από τις απώλειες, έκοψαν

τους κάβους. Εκλεψαν μια σημαία της Υδρας, μια σκισμένη του αγνοημένου Καρατζά και μια από το ντουλάπι της μάνας τους. Βγήκαν στην πειρατεία. Λήστευαν χρονοαποστολές, μπήκαν στα τερματικά και απέσυραν χρονοκαταθέσεις. Αρπαζαν ημέρες, μήνες, χρόνια και έκαναν αναδιανομή των αποταμιεύσεων του χρόνου. Εβαζαν νέα αξιολογική σειρά. Ποιος είναι απαραίτητος, ποιος όχι, ποιος χρειάζεται την πίστωση χρόνου, τίνος πρέπει να διακοπεί. Διέφευγαν από τους διώκτες τους ανοίγοντας κάθε φορά διόδους προς το μέλλον. Εκλεψαν τις Συμπληγάδες, τη Βρισηίδα, τον δυσσέα, τον Καραγκιόζη, τον Παπουτσωμένο Γάτο, τον Μεφιστοφελή, τον Μοντιλιάνι, τον χτώβρη. Αφηναν επίτηδες ίχνη σε όλα τα ποιήματα.

Θανάση Σκαμνάκη, «Οι μικροί πολέμιοι του χρόνου και της φθοράς»* 

*Το λυρικό μυθιστόρημα του Θ. Σκαμνάκη, αλληγορικό χρονικό μιας εξέγερσης, θα προσφέρει η «Εφ.Συν.» με την έκδοση του επόμενου Σαββατοκύριακου 1-2 Φεβρουαρίου 2025.