Σχεδόν ντρέπομαι που υπάρχω

Η Εφημερίδα των Συντακτών, 26-27/7/2025

Μας απασχολεί ο καύσωνας. Και σωστά μας απασχολεί, δεν αντέχεται και γίνεται πιο αφόρητος αν συνδυαστεί με την ιδέα ότι δεν είναι μια πρόσκαιρη ακρότητα του καιρού που ελέγχεται από τις υπέρτατες δυνάμεις της φύσης, αλλά μια μόνιμη ανθρωπογενής διαταραχή του κλίματος. Κάθε πέρσι και καλύτερα, κάθε φέτος και χειρότερα. 

Μας απασχολεί η ακρίβεια. Και σωστά μας απασχολεί, τουλάχιστον όσους είμαστε «εξαρτημένοι από τον μισθό» που θα ’λεγε κι ο Μητσοτάκης, δηλαδή τη μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων που πλησιάζουν με δέος κάθε εβδομάδα τα ράφια των σούπερ μάρκετ, τους πάγκους του μανάβη, τα ψυγεία του χασάπη – για τις ψαροκασέλες του ψαρά, δεν το συζητώ, μακριά κι αγαπημένοι.

Μας απασχολεί το κόστος των διακοπών, τα ναύλα των καραβιών για τα νησιά, οι τιμές των καταλυμάτων, οι εξωφρενικές χρεώσεις για τις ξαπλώστρες ή για τις σκηνές στα κάμπινγκ, η τιμή της βενζίνης στην περιφέρεια, τα ακριβά διόδια στις εθνικές οδούς, η έλλειψη υποδομών στα τουριστικά θέρετρα ή ο υπερτουρισμός που κάνει αβίωτο τον βίο στους δημοφιλείς προορισμούς. Μας απασχολεί, και σωστά μας απασχολεί, που οι διακοπές έχουν γίνει πολυτέλεια για τους περισσότερους, όλο και μεγαλύτερο κόστος για όλο και μικρότερη διάρκεια, shrinkflation και στην αναψυχή. Αναπολούμε τις εποχές που με λιγότερα χρήματα, με σλίπινγκ μπαγκ και με καρπούζι κάναμε τον γύρο των νησιών, που ’λεγε κι ο Γερμανός (εγώ καρπούζι με τίποτα, βέβαια). Αλλά μάλλον αναπολούμε και τα νιάτα μας που διέθεταν το αντίθετο του shrinkflation: άφθονο χρόνο, ελάχιστο χρήμα. 

Μας ανησυχεί το μέλλον. Και δίκαια μας ανησυχεί, αν τα βασικά συστατικά του είναι η κλιματική κρίση, οι γεωπολιτικές εντάσεις, οι συγκρούσεις των ιμπεριαλισμών, η στρατιωτικοποίηση των οικονομιών, οι πολλές περιφερειακές συρράξεις που συνθέτουν έναν ακήρυχτο παγκόσμιο πόλεμο, η τρομακτική συσσώρευση πλούτου και ισχύος σε όλο και μικρότερο αριθμό ανθρώπων, η επέκταση της φτώχειας, η κατάχρηση της τεχνολογίας εις βάρος ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων, η θεοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης, η άνοδος της Ακροδεξιάς, η στροφή σε όλο και πιο αυταρχικές, απολυταρχικές, φασίζουσες μορφές διακυβέρνησης. 

Μας ανησυχεί τι περιμένει τα παιδιά και τα εγγόνια μας, τις επόμενες γενιές, τις νέες και τους νέους που αυτοσαρκάζονται ήδη ως η γενιά που δεν θα πάρει ποτέ σύνταξη, που πληρώνει ασφάλιστρα μόνο και μόνο για να παίρνουν συντάξεις οι γονείς, οι γιαγιάδες, οι παππούδες της. Μας ανησυχεί, και δίκαια μας ανησυχεί, το άδικο ασφαλιστικό σύστημα, το ακόμα πιο άδικο φορολογικό σύστημα που παίρνει από τους κάτω για να δώσει στους πάνω, το υπερσυγκεντρωτικό κράτος και οι πολλοί «μεγάλοι αδελφοί» του. 

Μας θυμώνει η διαφθορά των πολιτικών που κάθε επαφή τους με την εξουσία θέλουν να τη μετατρέπουν σε χρυσοφόρο άγγιγμα του Μίδα, μας θυμώνει ο εκμαυλισμός των φτωχότερων στρωμάτων με φτωχο-επιδόματα και μικροαπάτες, η ληστρική διαχείριση του δημόσιου χρήματος, εγχώριου ή ευρωπαϊκού, αλλά πάντως χρήματος των φορολογουμένων, η κατασπατάληση δισεκατομμυρίων σε υπερκοστολογημένα έργα και υπηρεσίες αμφίβολης χρησιμότητας, το πλιάτσικο των δημόσιων ταμείων μέσω απευθείας αναθέσεων και στημένων διαγωνισμών, το ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου και των δημόσιων αγαθών.

Μας εξοργίζουν τα σκάνδαλα, το σκάνδαλο των υποκλοπών, το σκάνδαλο της Novartis, το σκάνδαλο των ανεκτέλεστων συμβάσεων που συνέβαλαν στο έγκλημα των Τεμπών, το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και όλα τα παρελκόμενα σκάνδαλα συγκάλυψης των σκανδάλων, η χειραγώγηση της Δικαιοσύνης, ο εξευτελισμός της Βουλής, η καταστρατήγηση του κράτους δικαίου, η απαξίωση και η παρακμή της δημοκρατίας. 

Μας ενοχλεί που γερνάμε, ή που είμαστε νέοι κι η ζωή μπροστά μας φαίνεται βουνό, μας βαραίνει η μοναξιά ή μας μπουχτίζει η πολλή συνάφεια του κόσμου, μας καταθλίβει η ασημαντότητά μας ή μας έχει κουράσει η υπερβολική δημοφιλία μας. Μας στενοχωρεί η μικρή μας απήχηση στα σόσιαλ, ή αντιθέτως είμαστε έτοιμοι να κλείσουμε όλους τους λογαριασμούς μας και να κόψουμε τις σχέσεις με τους χιλιάδες φόλοουερ. Δυσφορούμε με τη ματαιοδοξία της συνεχούς έκθεσης, της αυτοεικόνας, των σέλφι, του ναρκισσισμού, αλλά μας λυπεί κιόλας αν περνάμε εντελώς απαρατήρητοι. 

Εχουμε χίλιους δυο λόγους να είμαστε θλιμμένοι, δυστυχισμένοι, ανικανοποίητοι, θυμωμένοι, εξοργισμένοι, εξεγερμένοι, αλλά όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα που μας προκαλεί το «σύστημα» γενικώς, με όλες τις συνιστώσες του ειδικώς, έχουν και τα αντίβαρά τους: μικρές καθημερινές χαρές, φιλίες, συγγένειες, στιγμές ευφορίας, διαλείμματα απόλαυσης, ένα μπάνιο στη θάλασσα, ένα ωραίο βιβλίο, μια καλή παράσταση, μια όμορφη συζήτηση, ένα γευστικό κρασί, ένα καλομαγειρεμένο φαγητό, ένα ποτήρι δροσερό νερό. 

Εχουμε χιλιάδες πράγματα που, παρά τη μεγάλη δυσφορία, μας θυμίζουν ότι υπάρχουμε και πως αξίζει να υπάρχουμε. Αλλά υπάρχει ένα πράγμα που εκτυλίσσεται εδώ και δυόμισι χρόνια -στην πραγματικότητα εδώ και 70 χρόνια- μπροστά στα μάτια μας. Υπάρχει αυτή η σαδιστική τελετουργία μαζικού, αργού ή ακαριαίου θανάτου, των χιλιάδων δολοφονιών από βόμβες, σφαίρες, έλλειψη φαρμάκων, πείνα, δίψα, υπάρχει αυτό το έγκλημα του κράτους-δολοφόνου, με την ανοχή 200 κρατών συνεργών, συνενόχων, σιωπηλών παρατηρητών, εις βάρος εκατομμυρίων Παλαιστινίων, γέρων, νέων, παιδιών, βρεφών. Υπάρχει αυτή η μαύρη τρύπα της ανθρώπινης ύπαρξης που μας κάνει σχεδόν να ντρεπόμαστε που εμείς υπάρχουμε. Πρέπει να κάνουμε κάτι ριζικό, ίσως και ακραίο, για να ξεπλύνουμε αυτή την ντροπή της ύπαρξης, για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε και να νιώθουμε πως αξίζει να υπάρχουμε. 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Αυτός είναι ο γιατρός που του είχαμε πάρει συνέντευξη στην ανοιχτή -την πρώτη- μεγάλη εκδήλωση στο Μάρμπουργκ, στο σύντομο διάστημα που ήταν στη Γερμανία, πέρσι. Είναι ο Αχμέντ Αμπού Νάντα, αγγειοχειρουργός, αρχίατρος τότε, τον Οκτώβριο του 2023, στο νοσοκομείο Αλ Σίφα, το πρώτο που είχε βομβαρδιστεί.

Εδώ και έναν χρόνο είναι πάλι πίσω, και παντού στη Γάζα, όπου μπορεί, στήνει κέντρα περίθαλψης μαζί με άλλους συναδέλφους του, κυνηγημένοι από πόλη σε πόλη και από γειτονιά σε γειτονιά της Γάζας. Να τι μας έγραψε πριν από λίγες μέρες: «Πριν από δύο μέρες κατέρρευσα λόγω εξάντλησης, πείνας και υπογλυκαιμίας. Μία ώρα αργότερα βρέθηκε ένα κουτάλι ζάχαρη. Την ανακάτεψα στο τσάι για να την πιω για να μπορέσω να συνεχίσω τη δουλειά, να κάνω εγχειρήσεις, να σταματήσω τις αιμορραγίες των τραυματισμένων. Ζούμε σ’ έναν εφιάλτη ή σε μια ταινία φαντασίας που δεν έχει τέλος».

Μήνυμα των φίλων Δώρας και Γκίντερ που ζουν στη Γερμανία, με εγκιβωτισμένο το απεγνωσμένο μήνυμα του Παλαιστίνιου γιατρού Αχμέντ Αμπού Νάντα