Προσοχή! Στα επόμενα 100 χλμ. γίνονται μεταρρυθμίσεις

 Η Εφημερίδα των Συντακτών, 8-9/11/2025

Παλιότερα, προ ΣΔΙΤ και ιδιωτικών διεθνών αυτοκινητοδρόμων ταχείας κυκλοφορίας, πολλών λωρίδων και ασήκωτων διοδίων, η Τροχαία σήμαινε κάπως την επικινδυνότητα των εθνικών οδών, που έμοιαζαν πιο πολύ με αγροτικούς δρόμους της Γερμανίας ή της Γαλλίας, γεμάτους στροφές, απότομες κλίσεις, τυφλά σημεία, χωρίς διαχωριστική νησίδα ανάμεσα στα δύο αντίθετα ρεύματα κλυκλοφορίας. Θυμηθείτε, για παράδειγμα, την «καρμανιόλα» Μαλιακός-Κλειδί στην παλιά ΠΑΘΕ, την Κορίνθου-Πατρών ή την ελικοειδή Παλιοβούνα από Αντίρριο προς Γιάννενα. Υπήρχαν διαδρομές δεκάδων χιλιομέτρων με υψηλή συχνότητα θανατηφόρων τροχαίων, ολόκληρες οικογένειες ξεκληρίζονταν όχι τόσο λόγω αποκοτιάς των οδηγών -υπήρχε κι αυτή φυσικά-, όσο λόγω ακαταλληλότητας των εθνικών οδών, κατασκευασμένων με την παράδοξη πεποίθηση των κυβερνώντων ότι το αυτοκίνητο δεν θα γίνει όρος ύπαρξης κάθε νοικοκυριού και κάθε ενήλικα στην Ελλάδα. 

Αλλά το αυτοκίνητο αποδείχτηκε τόσο αποδοτικό για τα κρατικά έσοδα και την κερδοφορία διυλιστηρίων, εισαγωγέων και εργολάβων, ώστε ολόκληρη η παραγωγική δραστηριότητα, ο κρατικός μηχανισμός αλλά και ο τραπεζικός τομέας για δεκαετίες κινούνταν γύρω απ’ αυτό. Μόνο που η ταχύτητα «εκδημοκρατισμού» του αυτοκινήτου δεν συγχρονιζόταν με τη βραδύτητα εκσυγχρονισμού του οδικού δικτύου, με αποτέλεσμα οι νεοφώτιστοι οδηγοί να παραδίδονται ως πρόβατα επί σφαγήν σε θανατηφόρες διαδρομές. 

Αλλά το κράτος, διά της Τροχαίας, και οι «νταβατζήδες» του, διά των κατασκευαστικών ομίλων, βρήκαν τη λύση. Οταν η στατιστική των θανάτων στο οδόστρωμα, σε μετωπικές συγκρούσεις ή σε εκτροπές αυτοκινήτων σε γκρεμούς, σε βράχια, σε τυφλά σημεία σκοτεινά και με ακατάλληλη σήμανση, άρχισε να απογειώνεται, κάρφωσαν στις πιο επικίνδυνες διαδρομές μια προειδοποιητική πινακίδα: «Οδηγοί προσοχή! Στα επόμενα 30 χιλιόμετρα γίνονται συχνά ατυχήματα». Εχω την εντύπωση ότι σε μερικές διαδρομές η προειδοποίηση ήταν πιο τρομοκρατική, στα όρια του σπλάτερ: «Στα επόμενα 50 χιλιόμετρα γίνονται πολλά θανατηφόρα τροχαία». Δεν μπήκαν, ωστόσο, στον πειρασμό να συνοδεύσουν την προειδοποίηση με φωτογραφίες: σώματα συντεθλιμμένα μέσα στις λαμαρίνες, κεφάλια εκτοξευμένα από το παρμπρίζ, άνθρωποι απανθρακωμένοι μέσα στην καμπίνα του Ι.Χ., πεζοί διαμελισμένοι από διερχόμενα αυτοκίνητα, οχήματα διαλυμένα σε απότομες πλαγιές ή βυθισμένα στη θάλασσα, μαζί με τους επιβάτες τους. Ισως κρίθηκε, άλλωστε, ότι δεν έχει και ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα η τρομοκρατία της εικόνας. Το έκαναν με τα τσιγάρα, με τους καμένους από καρκίνο και ΧΑΠ πνεύμονες, τις γλώσσες και τα χείλη με τα καρκινικά έλκη, τα μωράκια που τα φλομώνουν στον καπνό πάνω στα πακέτα των τσιγάρων, αλλά το κάπνισμα μειώθηκε από τη στιγμή που θεσπίστηκαν ακριβές απαγορεύσεις και οι καπνοβιομηχανίες το γύρισαν σε εναλλακτικά στο τσιγάρο προϊόντα. 

Οι προειδοποιήσεις του είδους, λοιπόν, δεν είχαν άλλο νόημα από το να μεταθέσουν την ευθύνη του κράτους και των κατασκευαστών για το άθλιο κι επικίνδυνο οδικό δίκτυο στους απρόσεκτους, βιαστικούς, νευρωτικούς, επιθετικούς, υπερβολικά νωχελικούς, μεθυσμένους, νυσταγμένους ή πολύ ηλικιωμένους οδηγούς. «Εμείς σας τα λέγαμε, ας προσέχατε...». 

Για κάποιο λόγο αυτήν ακριβώς την ανόητη και άχρηστη προειδοποίηση, που ελπίζω να μην έχει αντέξει στην κρίση δικαστηρίου στο οποία προσέφυγαν θύματα των οδικών κακοτεχνιών ή συγγενείς τους, μου τη θύμισε η αντίδραση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Κ. Χατζηδάκη - του αίροντος τας μεταρρυθμίσεις του κόσμου, όχι μόνο ως επιβραβευόμενος Σούπερμαν αλλά και ως τιμωρούμενος σωτήρας- στις αποκαλύψεις που του απέδιδαν την πατρότητα της διάλυσης των ΕΛΤΑ. 

Τι είπε πάνω-κάτω ο αντιπρόεδρος; «Ως εδώ!» (δηλαδή, ώς πού; Ποιο είναι το εδώ, ποιο το εκεί, ποιο το παραπέρα και ποιο το αλλού;), «δεν έχω αρνηθεί την πατρότητα δύσκολων μεταρρυθμίσεων, αλλά δεν θα αναλάβω ευθύνες που δεν μου αναλογούν». Κάποιον θέλει να δώσει ο αντιπρόεδρος, αλλά η νεοφιλελεύθερη προσκοπική τιμή του δεν του επιτρέπει να γίνει καρφί, περιττή όμως η αυτοσυγκράτηση, καθιερώθηκε πλέον στην κυβέρνηση Μητσοτάκη ο ένας να δίνει τον άλλο, από σκανδάλου εις σκάνδαλον και από εξεταστικής εις εξεταστικήν. 

Ωστόσο, σ’ αυτήν την αναφορά στις «δύσκολες μεταρρυθμίσεις» που εμπνεύστηκε και υλοποίησε ο ίδιος και οι κυβερνήσεις που συμμετείχε υπάρχει η ομολογία ότι η «μεταρρύθμιση» δεν είναι το αυτονόητα καλό που τάζουν στο πόπολο οι απανταχού μεταρρυθμιστές. Για την ακρίβεια, μια μεταρρύθμιση, όπως τουλάχιστον την αντιλαμβάνεται με ταξική αφοσίωση ο αντιπρόεδρος, μπορεί να είναι καλή για κάποιους και κάκιστη για άλλους, αλλά σημασία έχει το ισοζύγιο, γιατί μια μεταρρύθμιση που είναι ευνοϊκή για έναν ή μια μικρή ομάδα ανθρώπων, αλλά καταστροφική για όλους τους άλλους, καταχρηστικώς αποκαλείται μεταρρύθμιση, ορθότερα θα ήταν να αποκληθεί απορρύθμιση, αλλά -βλέπετε- ζούμε την εποχή του «μετα-», οπότε η «μεταρρύθμιση» μπορεί να είναι κάτι δυστοπικό και δυσοίωνο, όπως η μεταδημοκρατία, η μεταπολιτική, οι μεταπολιτικοί, οι μεταπολίτες, οι μεταμαλάκες και τα μεταχαϊβάνια, η μεταοικονομία, η μεταπαραγωγή, ο μετακαπιταλισμός, ο μεταφασισμός, ο μεταμοντερνισμός, το μεταεμπόριο, τα μετακόμματα, τα μετασχολεία, τα μεταπανεπιστήμια, η μεταεργασία, οι μεταεργαζόμενοι, οι μεταεργοδότες, οι μεταμισθοί, οι μετακυβερνήσεις και μυριάδες ακόμη μετα-σάμθινγκ που συνθέτουν τις μετακοινωνίες μας και τη σύγχρονη μεταζωή μας, όσο αντέξει κι αυτή και πριν περάσει στην άλλη όχθη, στη ζωή μετά. 

Επειδή λοιπόν όποιος καεί από μεταρρύθμιση φυσάει και την παράδοση, το τροπάριο ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι ο συντομότερος δρόμος προς τον παράδεισο έχει προ πολλού εγκαταλειφθεί. Τώρα είναι απλώς αναγκαία κακά, είναι δύσκολες αλλά αναπόφευκτες, οδυνηρές αλλά προτιμότερες από την κατάρρευση, άδικες αλλά μακροπρόθεσμα επωφελείς. Ο κ. Χατζηδάκης, ως Σούπερμαν, ο κ. Μητσοτάκης ως Μωυσής κατερχόμενος εκ Σινά, η κ. Κεραμέως ως αμείλικτη διώκτρια της τεμπελιάς είναι υπεύθυνοι μιας μακράς σειράς καταστροφικών για το δημόσιο συμφέρον και την κοινωνική πλειονότητα επιλογών, που μόνο κατ’ ευφημισμόν μπορούν να βαφτιστούν μεταρρυθμίσεις: ξεπουλήθηκε η κρατική Ολυμπιακή για να δημιουργηθεί ένα ιδιωτικό αεροπορικό μονοπώλιο, τα ΕΛΠΕ παραδόθηκαν αμαχητί στον Ομιλο Λάτση, η ιδιωτική ΔΕΗ σέρνει τον χορό της κερδοσκοπίας στο ρεύμα, το Ελληνικό μετατρέπεται σε απροσπέλαστη πλουσιούπολη, η Cosmote έγινε (Deutsche) Telekom, ο ΟΠΑΠ έγινε Allwyn, η ΛΑΡΚΟ αφέθηκε να σαπίζει, το 8ωρο έγινε 13ωρο, οι τράπεζες ξανάγιναν ιδιωτικές με τα λεφτά μας, οι Αμερικανοί τρυπάνε τις θάλασσές μας, τα ιδιωτικά ΙΕΚ βαφτίζονται πανεπιστήμια, η κοινωνική ασφάλιση οδεύει προς ιδιωτικοποίηση, η στέγη γίνεται απρόσιτη, όλη η χώρα γίνεται ένα ιδιωτικό εργοτάξιο, άλλος σκάβει για οπτική ίνα, άλλος για ανεμογεννήτρια, άλλος για αντιπαροχή, άλλος για αέριο, κανείς δεν δίνει λογαριασμό σε κανέναν, τα τρένα είναι θάνατος, τα ΕΛΤΑ διαλύονται υπέρ των ιδιωτών ανταγωνιστών τους, ο ΟΠΕΚΕΠΕ εξαφανίζεται εντός ΑΑΔΕ, η πιτσιλούπολη διευρύνει τη μεταρρυθμιστική επικράτειά της σε κάμπους και βουνά, στάβλους και χωράφια, και έπεται συνέχεια αν κάποιος, κάποιοι, όλοι δεν βάλουν ένα φρένο στο απορρυθμιστικό πλιάτσικο. Γιατί η μεταρρυθμιστική φαντασία και επινοητικότητά τους είναι αχαλίνωτη. Και καμιά προειδοποιητική πινακίδα, τύπου «στα επόμενα 100 ή 200 ή 1.000 χιλιόμετρα γίνονται συχνές μεταρρυθμίσεις» δεν μπορεί να μας σώσει απο μετωπικές, εκτροπές κι ολισθηρά οδοστρώματα. 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Ακριβό μου διθέσιο

Καλό μου αμάξι

Που περνάς απ’ τ’ απαίσιο

Ξυστά

Κινητήρα και πλαίσιο

Σ’ τα ’χω πειράξει

Για να τη βγεις πιο μπροστά

Τη στιγμή που σ’ αγόραζα

Για να τριπάρω

Το κενό μου εξαγόραζα

Δειλά

Την καρδούλα που χώρισα

Ισως να πάρω

Σ’ άλλη ζωή πιο καλά

Στο λευκό σου αερόσακο

Θα ξαγρυπνήσω

Μ’ αφημένο το πρόσωπο

Σκοπιά

Σ’ ένα πάρκινγκ απρόσωπο

Θ’ αποφασίσω

Ποιον εαυτό θα ’χω πια

Λίνα Νικολακοπούλου, «Ακριβό μου διθέσιο» (Δίσκος «Σαν ηφαίστειο», σε μουσική Νίκου Αντύπα)