Σφυροδρέπανο

(Ορφανό κείμενο Νο2)

Τρίτη πρωί, με ξυπνάει ο παρηγορητικός, γουργουριστός ήχος ενός σφυροδράπανου που τρυπάει έναν τοίχο σε διπλανό διαμέρισμα. Ο ήχος του εναλλάσσεται με τους κρότους ενός σφυριού που χτυπάει πιθανότατα τον ίδιο τοίχο. «Ίσως ήρθε η ανάπτυξη», σκέφτομαι, αν και το αστείο ξέρω πως είναι κοινότοπο πια. Όχι, δεν ξέρω αν ήρθε η ανάπτυξη, που ο Προβόπουλος τη βλέπει ήδη σε συσκευασία πρωτοχρονιάτικου δώρου του 2014, αλλά τουλάχιστον κάποιος θα βγάλει ένα εικοσάρικο μεροκάματο. Και κάποιος έχει να δαπανήσει ένα εικοσάρικο που δεν προορίζεται αποκλειστικά για την επιβίωση, τα χαράτσια, τους λογαριασμούς και τη βενζίνη για να πάει μέχρι τη δουλειά. Αν πάντως πράγματι έρθει πράγματι η ανάπτυξη κάπως έτσι θα ’ναι: σφυριά στους τοίχους, τρυπάνια στα μπετά, εκσκαφείς, φορτηγά, μπετονιέρες, ταινίες μεταφοράς προϊόντων, αλυσίδες παραγωγής, περισσότερος θόρυβος στους δρόμους, γεωτρύπανα, γερανοί, ικριώματα, μπουλντόζες στο ΙΧ πρώην εθνικό οδικό δίκτυο, ασφαλτοτάπητες, πυκνότερα δρομολόγια ντελιβαράδων, κι άλλα νέα καταστήματα «ψωμί, γλυκό, καφές», σουβλατζίδικα και καταστήματα πρόχειρου φαγητού, κρουαζιερόπλοια στον Πειραιά, στο Φάληρο, στον Άλιμο, μερικά ακόμη ξενοδοχεία, εμβάσματα κατοίκων εξωτερικού, «τα παιδιά βρήκαν δουλειά στη Γερμανία», τουριστικό και ναυτιλιακό συνάλλαγμα, παραρτήματα outsourcing της Google, της Yahoo, της Microsoft, της Sanofi, της Pfizer και μια τιτάνια μάχη μεταξύ της αμερικανικής Black&Decker, της γερμανικής Bosch και της ιαπωνικής Hitachi για το ποια θα μονοπωλήσει την αγορά σφυροδράπανων και λοιπών εργαλείων κατασκευής κι επισκευής. Η ζωή σαν μερεμέτι…

Το τρυπάνι από δίπλα διακόπτει τον αναπτυξιακό συνειρμό μου, το σφυρί προσπαθεί να συνθέσει έναν ρυθμό, ο επόμενος ήχος-έκπληξη έρχεται από τον δρόμο, ο θόρυβος ενός βυτίου που βάζει πετρέλαιο θέρμανσης στη διπλανή πολυκατοικία- η τύχη βοηθάει τους τολμηρούς να μην παγώσουν. Ο λόγος που δεν θα έρθει η ανάπτυξη, ή αν έρθει θα είναι το ίδιο οδυνηρή με την ύφεση, δεν είναι ότι σχεδιαστές του οικονομικού μετασχηματισμού της χώρας δεν δίνουν στον καθένα από ένα σφυροδράπανο για να ανοίγει μια τρύπα κι ύστερα να την ξανακλείνει και τούμπαλιν, ώστε να δημιουργείται ένα πρόσχημα απασχόλησης κεφαλαίου και εργασίας, όπως περίπου γινόταν στις ΗΠΑ του New Deal. Ούτε επίσης ότι δεν δίνεται στον καθένα ένα εικοσάρικο για να το δαπανήσει σε ένα απαραίτητο μερεμέτι στο σπίτι, ένα κατοστάρικο για να βάλει πετρέλαιο θέρμανσης και να μην ξεπαγιάσει. Αυτό υποτίθεται πως λέγεται κεϊνσιανισμός, αλλά αν πιστεύει κανείς ότι θα έχει κάποιο αποτέλεσμα στην περίπτωσή μας είναι μάλλον γελασμένος. Για να έρθει η ανάπτυξη μέσω ενός τέτοιου τρικ θα χρειαζόταν να επιστρατευτούν τουλάχιστον οι πόροι ύψους 150 και πλέον δισ. ευρώ που χάθηκαν στην πενταετία της μεγάλης ελληνικής ύφεσης. Για την ακρίβεια, θα έπρεπε να δημευθούν, να κρατικοποιηθούν, να εθνικοποιηθούν, να απαλλοτριωθούν αυτοί οι πόροι όπου βρίσκονται, ακόμη και εις χείρας τρίτου, αλλά αυτό δεν είναι κεϊνσιανισμός, είναι κάτι μεταξύ κρατικού καπιταλισμού και σοσιαλισμού, κι αυτό δεν ξέρω αν το αντέχει το στομαχάκι των ευαίσθητων αναπτυξιολόγων.

Ο λόγος που δεν θα έρθει η ανάπτυξη, ακόμη κι αυτή στην οποία προσβλέπουν νεοφιλελεύθεροι, κεϊνσιανοί και οι ενδιάμεσοι, δεν είναι ότι δεν διαθέτουν την πολιτική τόλμη να εφαρμόσουν μια ελάχιστη δόση κεϊνσιανισμού, έστω και με χρήμα που θα κόψουν αφειδώς από το πουθενά, αλλά γιατί υπάρχει μια τρομακτική απροθυμία και ανικανότητα του κεφαλαίου να εκμεταλλευτεί ακόμη και με τους πιο στυγνούς όρους την εργασία. Θεωρητικώς, στην ειδική συνθήκη που έχει διαμορφωθεί με τη βοήθεια της τρόικας στην Ελλάδα και στα λοιπά μνημονιακά πειραματόζωα, οι κάτοχοι του κεφαλαίου έχουν τους ιδεωδέστερους όρους να αντλήσουν υπεραξία, να ξεζουμίσουν κάθε ικμάδα εκατομμυρίων ανθρώπων. Υπάρχουν εκεί έξω 1,5 εκατομμύριο άνεργοι έτοιμοι και πρόθυμοι για όλα, διαθέσιμοι να απασχοληθούν με τους χειρότερους όρους, ικανοί να πουλήσουν γνώσεις και δεξιότητες για έναν καφέ, μια τυρόπιτα, ένα φθηνό γεύμα και τα εισιτήριά τους. Υπάρχουν άλλο 1,5 εκατομμύριο κατά συνθήκην εργαζόμενοι που δουλεύουν ήδη δωρεάν, τζάμπα, τουλάχιστον κατά τους 3,5 και πάνω μήνες αμοιβών που τους οφείλουν οι εργοδότες τους. Υπάρχουν 800.000 δημόσιοι υπάλληλοι που οι μισθοί τους έχουν ήδη περικοπεί κατά 50%, κι όμως ο Άδωνις, ο Κυριάκος, ο Γιάννης (οι αρκετοί Γιάννηδες της κυβέρνησης) θα προτιμούσαν να τους δουν διαθέσιμους, ανέργους ή συνταξιούχους. Υπάρχουν αρκετές δεκάδες χιλιάδες υπάλληλοι των τραπεζών, του ΟΤΕ κι άλλων οργανισμών που οι ιδιοκτήτες και οι μάνατζέρ τους προτιμούν να χρηματοδοτήσουν με εκατομμύρια την «εθελούσια έξοδό» τους παρά να τους απασχολήσουν. Υπάρχουν χιλιάδες νέοι επιστήμονες που κάνουν «κρα» για μια δουλειά, αλλά το κράτος- υβρίδιο των πιστωτών προτιμά να διευκολύνει τη μετανάστευσή τους, «για να μας αδειάζουν τη γωνιά».

Συμβαίνει, λοιπόν, το πρωτοφανές στα μεταπολεμικά χρονικά το κεφάλαιο, σε όλες τις ατομικές και συλλογικές εκφράσεις του, εγχώριες ή πολυεθνικές, να εμφανίζεται απρόθυμο και κυρίως ανίκανο ακόμη και να εκμεταλλευτεί στυγνά την εργασία, για να δημιουργήσει μιαν ελάχιστη απασχόληση, αναπαραγωγή, κατανάλωση και τελικά ανάπτυξη. Κι έτσι τρομακτικά αποσυρμένο, ζαρωμένο, αδύναμο κι αμήχανο μπροστά στην κρίση που το ίδιο προκάλεσε σε κάνει ν’ αναρωτιέσαι: τι χρειαζόμαστε το κεφάλαιο και τους κατόχους του; Σε ποιον είναι χρήσιμο και απαραίτητο; Τι νόημα έχει το σφυροδράπανο που ανοίγει τρύπες στον τοίχο χωρίς το χρήστη του; Τι νόημα έχει το «κρουστικό σφυροδράπανο» που η πονηρή του ορθογραφία – έναν «άλφα» αντί ενός «έψιλον»- μας έχει κάνει να βλέπουμε και ν’ ακούμε το «σφυροδρέπανο» ως γραφική καρικατούρα της Ιστορίας;

Άλλη μια θορυβώδης, γουργουριστή διείσδυση του σφυροδράπανου στον τοίχο του διπλανού διαμερίσματος. Διπλά παραγωγική η συμβολή του. Ο μάστορας έβγαλε το μεροκάματο κι εγώ κατέγραψα αυτόν τον συνειρμό που ελπίζω να τον βρει κανένας χρήσιμο.

Υ.Γ. Αυτό είναι το δεύτερο «ορφανό» κείμενο μια και ο «Επενδυτής» που θα ήταν ο κανονικός του προορισμός δεν βγαίνει λόγω απεργίας και λόγω «απροθυμίας και ανικανότητας του κεφαλαίου να εκμεταλλευτεί τους εργαζόμενούς του».

ΚΙΜΠΙ