Ευχαριστώ Ανγκελα

¨Η Εφημερίδα των Συντακτών", 25-26/9/2021

Αγαπητή Ανγκελα, σεβαστή κυρία Μέρκελ

ΕΠΙΤΡΕΨΕ ΜΟΥ αυτόν τον τόνο οικειότητας, αν και είμαι ένας από τους 7,5 δισ. ανθρώπους που προφανώς δεν ξέρεις, έστω κι αν δεν τους αγνοείς εντελώς. Θέλω να σε ευχαριστήσω και προσωπικά για όλες τις συγκινήσεις που μου πρόσφερες τα 16 χρόνια σου στη γερμανική καγκελαρία. Οσο κι αν θα σου φαινόταν παράξενο, αν κατά τύχη είχε πέσει στα χέρια σου κάποιο θυμωμένο παμφλέτο μου, ειλικρινά αισθάνομαι προσωπικά ευγνώμων για τις χιλιάδες αφορμές που έδωσε ο βίος και η πολιτεία σου στην ηγεσία της Γερμανίας και της Ευρώπης. Θα ξέρεις, άλλωστε, ότι το όνομά σου συναγωνίζεται σε συχνότητα χρήσης το όνομα του Ιησού ή του Μπάιντεν. Αλλά πέραν αυτού ως δημοσιογράφοι και ΜΜΕ οφείλουμε πολλαπλάσια «ευχαριστώ». Σε αντίθεση με την αδιάφορη εμφάνισή σου, σφιγμένη στο ίδιο καθιερωμένο ταγέρ ή κοστούμι των τεσσάρων - πέντε αποχρώσεων και των τριών κουμπιών, με το πρόσωπο που σπάνια το χάραζε χαμόγελο εκτός αν το απαιτούσε η ευγένεια ή το πρωτόκολλο, δεν πέρασε μέρα από τον Οκτώβριο του 2005 που να μη δώσεις τροφή για σχόλια, ρεπορτάζ, αναλύσεις, κριτική, σκίτσα. Ως επαγγελματίες σού οφείλουμε πολλά.

ΟΜΩΣ, αγαπητή Ανγκελα, σ’ ευχαριστώ και ως πολίτης αυτής ειδικά της χώρας, γιατί από τα δεκάξι χρόνια θητείας σου, τα δέκα σού απέσπασε μεγάλο μέρος της προσοχής και σου απορρόφησε πολλήν από την ικμάδα και τη σκέψη σου. Σ’ ευχαριστώ που κάποιες στιγμές κατάφερες να βγάλεις τον κόσμο αυτής της χώρας στους δρόμους κατά εκατοντάδες χιλιάδες και εκατομμύρια, σε ευχαριστώ που συχνά τον θύμωνες τόσο που έδινε σ’ αυτή τη μικρή κόγχη της ευρωπαϊκής περιφέρειας την ισχύ μιας υπερδύναμης της παγκόσμιας κρίσης, ενός απρόσμενου ολετήρα του καπιταλισμού. Σ’ ευχαριστώ για τα παράθυρα αφύπνισης και ευκαιρίας που μας άνοιξες, έστω κι αν εμείς κωλώσαμε να τα δρασκελίσουμε, εγκλωβισμένοι στον φόβο του αγνώστου. Λες κι εσύ δεν έτρεμες από τον ίδιο φόβο…

Σ’ ευχαριστώ για την αφοσίωσή σου στο προτεσταντικό πνεύμα του καπιταλισμού, πράγμα αναμενόμενο για κόρη λουθηρανού πάστορα, έστω κι αν δεν είμαι σίγουρος αν και σε τι θεό πιστεύεις ή πίστεψες ποτέ. Σ’ ευχαριστώ για την ιδεαλιστική αφέλεια με την οποία ξεγύμνωσες την «κοινωνική οικονομία της αγοράς» από τα ψιμύθια της ευημερίας για όλους, από τις ψευδείς προσδοκίες ότι η αύξηση του εθνικού ή του παγκόσμιου πλούτου επιφυλάσσει ένα αξιοπρεπές κομμάτι τούρτας για τον καθένα. Ευχαριστώ που αποκάλυψες ότι η λιτότητα, η θυσία και η στέρηση των πολλών, η εγκράτεια των φτωχών, η καθήλωση των μισθών δεν είναι η απόκλιση, αλλά ο κανόνας.

Σ’ ευχαριστώ ακόμη και για την αποφασιστικότητα με την οποία διέσυρες την υποτιθέμενη ευρωπαϊκή ιδέα, αποδεικνύοντας ότι το συνονθύλευμα κρατών και επιχειρηματικών συμφερόντων που συγκροτεί αυτό που ονομάζεται Ευρωπαϊκή Ενωση, είναι πρωτίστως μια γερμανική -ενίοτε γαλλογερμανική- αυτοκρατορία που βαδίζει και εξελίσσεται όσο αργά ή όσο γρήγορα αποφασίζει η καγκελαρία στο Βερολίνο. Οτι διευρύνεται εκρηκτικά, όταν η γερμανική ελίτ διψά για επέκταση, και κλείνεται σαν στρείδι, όταν νιώθει πως απειλείται.

Σ’ ευχαριστώ που απέδειξες ότι τα ελλείμματα των τεμπέληδων του Νότου είναι τα πλεονάσματα της χώρας σου και των στενών συμμάχων της, σ’ ευχαριστώ που έκανες τόσο διάφανο, προφανές και κοινότοπο το γερμανικό imperium σε όλη την ήπειρο, σ’ ευχαριστώ που δεν έκρυψες στιγμή ότι ο σκληρός γερμανικός οικονομικός εθνικισμός είναι τελικά ο πυρήνας του επίπλαστου ευρωπαϊσμού και κοσμοπολιτισμού σου. Ησουν η βασική υφάντρα της ευρωπαϊκής θεσμικής κουρελούς, με τις αμηχανίες σου και με τους τσαμπουκάδες σου, με τις αναβολές και τις βιασύνες σου, με τη σιωπή και την παρρησία σου.

ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ να σε ευχαριστήσω ακόμη για την προσήλωσή σου στην εξουσία, που τόσο χόρτασε και απ’ την οποία αφαίρεσες κάθε σκιά ιδιοτέλειας, ξιπασιάς και απληστίας. Αν και η έφοδός σου την καγκελαρία είχε όλα τα χαρακτηριστικά της φιλαρχίας, του αριβισμού και του τυχοδιωκτισμού, αν και η αναρρίχησή σου απαίτησε αρκετούς πολιτικούς «φόνους» και πατροκτονίες, οι θητείες σου είναι μια απαράμιλλη άσκηση ισορροπιών και υπαγωγής όλου του πολιτικού συστήματος της Γερμανίας στην υπηρεσία της τάξης που σε στήριξε. Συγκυβέρνησες σχεδόν με όλους τους πολιτικούς αντιπάλους σου, επιβάλλοντας μια μοναδική ώσμωση ανάμεσα στο ταξικό, το εθνικό και το «οικουμενικό» συμφέρον.

«Είμαστε πρώτοι σε εξαγωγές και έχουμε πλεονάσματα γιατί φτιάχνουμε τα καλύτερα προϊόντα στον κόσμο», είπες κάποια στιγμή, μεσούσης της κρίσης χρέους, όταν τουλάχιστον πέντε ευρωπαϊκές κοινωνίες και οικονομίες υπέφεραν και κατέρρεαν υπό το βάρος της σιδηράς τιμωρίας που τους επέβαλες. Δεν ήταν επίδειξη αλαζονείας, το πίστευες πιθανότατα ότι κάποια μοναδική «γερμανική δεξιότητα» είναι η αιτία του χάσματος που χωρίζει πλούσιες και φτωχές χώρες στην Ε.Ε. Αλλά υποθέτω ότι είχες τη διορατικότητα να αντιληφθείς ότι μια ανεξέλεγκτη επέκταση του «γερμανισμού» σου άνοιγε ένα επικίνδυνο κανάλι καταβύθισης στην άβυσσο του τόσο επίμονα κι επίπονα ξεχασμένου ναζισμού. Τρόμαξες ακόμη και συ και το μάζεψες διακριτικά. Αρκούσε η Volkswagen να σκίζει σε πωλήσεις και η Siemens σε δημόσιες προμήθειες. Δεν χρειαζόταν οι περιττές κόντρες του Σόιμπλε με τη Φρανκφούρτη για τις νομισματικές αποκοτιές της να τρέφουν τη φασίζουσα AfD.

Αγαπητή Ανγκελα, έχεις δώσει τόσους λόγους σε τόσα εκατομμύρια ανθρώπων για να σε μισήσουν ή να σε λατρέψουν που θα χρειάζονταν βιβλία ολόκληρα για να τους παρατεθούν. Κι είμαι βέβαιος ότι θα υπάρξουν πολλά τέτοια βιβλία, έστω κι ερήμην σου. Δεν είσαι ο τύπος γυναίκας που έχει ήδη πουλήσει τα δικαιώματα της βιογραφίας ή των απομνημονευμάτων της. Σε λίγες μέρες ίσως θα εμφανίζεσαι στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς σου με το καλάθι για τα ψώνια της μέρας, όπως το έκανες αραιά και πού ακόμη και ως καγκελάριος. Δεν ξέρω τι βαθμός υποκρισίας και πόζας υπάρχει σε αυτή την επίδειξη ταπεινότητας. Ισως αποπνέει απλώς εκείνη την αίσθηση μέτρου που χαρακτηρίζει μέτριους κι όχι μεγαλοφυείς ή εξαιρετικά χαρισματικούς ανθρώπους συνθλιβόμενους υπό το βάρος των υπερβολικών ταλέντων τους. Η μετριότητα των μετρίων αφήνει χώρο στην ψυχραιμία και τη διορατικότητα. Αυτή που επέτρεπε σε σένα, Ανγκελα, να βλέπεις α λα καρτ τη Γερμανία παγκόσμια και τον κόσμο γερμανικά και να μη βλέπεις δίλημμα μεταξύ μιας γερμανικής Ευρώπης και μιας ευρωπαϊκής Γερμανίας. Την ίδια μετριότητα που σου έδωσε την ευελιξία να δέχεσαι ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες και να κρατάς διαύλους επικοινωνίας με τον Πούτιν και τον Σι, εν μέσω αντιρωσικής και αντικινεζικής υστερίας. Τη μετριότητα που σε ώθησε εκ των υστέρων να δηλώνεις περίπου θλίψη για τις οδύνες στις οποίες υπέβαλες την ελληνική κοινωνία, αν και ούτε μια στιγμή υπαινίχτηκες πως μετάνιωσες. Φυσικά και δεν μετάνιωσες. Γιατί δεν έχεις καμιά αμφιβολία ότι «έπρεπε» να γίνει. Με κάθε κόστος.

Αλλά το δικό σου «επέπρωτο», αγαπητή Ανγκελα, γέννησε τα δικά μας «απεταξάμην». Κι αυτή η σύγκρουση είναι που σε κάνει αξιοθαύμαστα μισητή ή μισητά αξιοθαύμαστη. Σ’ ευχαριστούμε για τις ακραίες συγκινήσεις που μας πρόσφερες για 16 χρόνια. Ας ελπίσουμε ότι θα μείνεις μοναδική και ανεπανάληπτη. Για το καλό όλων μας.



ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ

Δεν θα αφήσω κανέναν να μου πει ότι πρέπει να ξοδέψουμε περισσότερα χρήματα. Αυτή η κρίση δεν προέκυψε επειδή κόψαμε πολύ λίγα χρήματα, αλλά επειδή δημιουργήσαμε οικονομική ανάπτυξη με πάρα πολλά χρήματα και δεν ήταν βιώσιμη ανάπτυξη.

Ανγκελα Μέρκελ, καγκελάριος της Γερμανίας: Δήλωση στη σύνοδο του G20, 30/3/2009, στο Λονδίνο