Αναμνήσεις από τον Αρη

Η Εφημερίδα των Συντακτών, 12-13/9/2025

Μας ανακοίνωσαν χαρούμενοι οι επιστήμονες της NASA πως το ροβεράκι που οργώνει τον Αρη και τους τεράστιους κρατήρες του εδώ και χρόνια εντόπισε την πιο καθαρή ένδειξη για ύπαρξη ζωής στον Κόκκινο Πλανήτη. Οχι τώρα, αλλά στο πολύ μακρινό παρελθόν του, κάτι δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Τι είδους ζωή μπορεί να ήταν αυτή; Μην ξεθαρρεύετε, δεν θα ήταν οι συμπαθείς E.T. του Σπίλμπεργκ ούτε τα αιμοδιψή, ανθρωποφάγα γιγάντια μηχανικά χταπόδια του Χ. Τζ. Γουέλς στον «Πόλεμο των Κόσμων». Προς το παρόν πρέπει να συμβιβαστούμε με την ιδέα ότι η εξωγήινη ζωή, που ίσως υπήρξε κάποτε στον Αρη, θα ήταν κάτι βακτήρια ή άλλες μικροβιακές οντότητες που κατάφεραν να αναπτύξουν τις εξαιρετικές ικανότητες επιβίωσης σε ακραίες συνθήκες, με θερμοκρασίες από 20 βαθμούς Κελσίου την ημέρα έως μείον 153 βαθμούς Κελσίου τη νύχτα. Αυτά τα μικρά, αόρατα όντα, που είναι βέβαια και οι αρχαιότερες μορφές ζωής -άρα και οι ανθεκτικότερες, κι ας βγάζουμε εμείς όλο και πιο δολοφονικά καθαριστικά κι απολυμαντικά που υπόσχονται την εξόντωση του 99,9% των μικροβίων- έχουν αφήσει κάποια ίχνη πάνω στους βράχους του Αρη. 

Μεγάλη απογοήτευση για τους απανταχού οπαδούς της επιστημονικής φαντασίας, τους μυθιστοριογράφους, τους σεναριογράφους, τους κομίστες, τους καρτουνίστες, τους αστρονόμους, ίσως και τους αστρολόγους, τους θεολόγους, τους κοσμολόγους, τους φυσικούς, τους αστροφυσικούς, τους μαθηματικούς, τους μηχανικούς, τους χημικούς, τους βιολόγους, τους γιατρούς, τους φιλοσόφους, τους κοινωνιολόγους, τους πολιτικούς επιστήμονες, τους λογαριθμολόγους, τους πληροφορικάριους, τους ιστορικούς, τους ορθολογιστές, τους φαντασιόπληκτους, τους αλαφροΐσκιωτους, τους σκεπτικιστές, τους αγνωστικιστές και γενικώς όλους τους ανθρώπους που, ανεξαρτήτως επιστημοσύνης ή αγραμματοσύνης, ειδίκευσης και κουλτούρας, αντίληψης και βλακείας, επιμένουν να φαντάζονται πως αν υπάρχει κάπου στο αχανές σύμπαν ή στα πολλά αχανή παράλληλα σύμπαντα κάποια μορφή ζωής θα έχει εξελιχθεί με τον ίδιο πάνω-κάτω τρόπο όπως εδώ, στη Γη, και οπωσδήποτε έχει πιάσει και την ανώτατη πίστα, της νοήμονος ζωής, θα έχει τον απαραίτητο βαθμό ανθρωπομορφισμού, θα είναι κάτι σαν ρεπλίκες του είδους μας, οπωσδήποτε πιο άσχημοι από μας, με πεπλατυσμένα σαν καρπούζια-βαρέλες κεφάλια, τεράστια μάτια σαν φανάρια αυτοκινήτου, καθόλου αυτιά ή τόσο μεγάλα σαν πλατανόφυλλα, πόδια στραβά, άφυλα, αφού κανείς δεν έχει τολμήσει να απεικονίσει κάποιου είδους πέος ή αιδοίο ανάμεσα στα σκέλια τους, ανέκφραστα, άλλοτε μοχθηρά κι άλλοτε αγαθά σε βαθμό βλακείας. 

Αλλά μπορεί κι όλη αυτή η διάψευση της φαντασιόπληκτης, ανθρωπόμορφης εξωγηινολογίας από τα ευρήματα του ρόβερ και των επιστημόνων της NASA να είναι και μια δική τους πλάνη, γιατί πού ξέρουν αυτοί τι θερμοκρασίες επικρατούσαν στον Αρη πριν από 4 δισεκατομμύρια χρόνια, που ο πλανήτης είχε ένα σωρό νερά -έτσι μας λένε- κι επομένως και ποτάμια και θάλασσες και λίμνες στις οποίες πιθανότατα θα έσκασαν μύτη τα πρώτα βακτήρια, που κάποια στιγμή, ένα δισεκατομμύριο χρόνια αργότερα, μπορεί από αόρατα να έγιναν ορατά, να μεγάλωσαν, να έβγαλαν ουρά, πτερύγια, τα πτερύγια να έγιναν πόδια, κάποια να βγήκαν στη στεριά, όπου στο μεταξύ κάποια άλλα βακτήρια είχαν γίνει μούχλες, βρύα και μούσκλια και στη συνέχεια φτέρες και χορτάρι και μετά θάμνοι και δέντρα, μικρά δέντρα όσο μια τριανταφυλλιά και μεγάλα δέντρα όσο ένα μπαομπάμπ, και τα όντα με τα πόδια που βγήκαν στη στεριά άρχισαν να τρώνε τα άλλα, τα ριζωμένα στις πέτρες, κι επειδή δεν τους έφταναν αυτά για να τραφούν άρχισαν να τρώνε το ένα το άλλο, έγιναν και φυτοφάγα και σαρκοφάγα, και στα επόμενα δύο δισεκατομμύρια χρόνια συνέχισαν να διαφοροποιούνται σε μέγεθος, σε μορφές, σε χρώματα, σε διατροφές, άλλα έγιναν πετούμενα, άλλα σερνάμενα, άλλα τετράποδα, άλλα αιλουροειδή, άλλα αμφίβια, άλλα έντομα, άλλα μεγάλα σαν τυραννόσαυροι κι άλλα μικρά σαν τα εφήμερα, αλλά στο επόμενο δισεκατομμύριο χρόνια, από τα παμφάγα τετράποδα ένα ξεχώρισε μόλις στάθηκε στα δυο πόδια του, για κάποιον λόγο έγινε πιο έξυπνο από τα άλλα, άρχισε να παρατηρεί το περιβάλλον του, να επεξεργάζεται την τροφή του, να φτιάχνει εργαλεία, όπλα, κοσμήματα, να ζωγραφίζει στις σπηλιές, να φοβάται τις αστραπές και τους κεραυνούς, να απορεί για τα φυσικά φαινόμενα, να φτιάχνει ομάδες ομοίων, οικογένειες, γενεές, φυλές, κοινωνίες, έθνη, να ανταγωνίζεται για την τροφή και τον χώρο, να ανακαλύπτει την κατοχή και μετά την ιδιοκτησία, να αποκλείει τους άλλους από τα δικά του, κι όταν χρειαζόταν να τους εκτοπίζει και από τα δικά τους, να εκμεταλλεύεται τους πιο αδύναμους όταν αισθάνεται πιο δυνατός, να συσσωρεύει αποκτήματα, να ανταλλάσσει αυτά με άλλα που του λείπουν, να ανακαλύπτει μέσο ανταλλαγής, να καθιερώνει το χρήμα, και μαζί με το χρήμα να ανακαλύπτει την ανάγκη για περιφρούρηση της ιδιοκτησίας και του χρήματος, να καθιερώνει μορφές ιεραρχίας και εξουσίας, να αναδεικνύει ιερατεία και περίπλοκους μηχανισμούς διαχωρισμού των δίποδων ευφυών όντων σε ράτσες, σε τάξεις, σε έθνη, σε κράτη, έτοιμα να διαπληκτιστούν για μια πιθαμή γης, έτοιμα να αφανίσουν το ένα το άλλο, να συνεχίσουν τον ανταγωνισμό τους για το ποιο θα λεηλατήσει περισσότερο το περιβάλλον του Κόκκινου Πλανήτη, μέχρι που αυτό, εξαντλημένο από τον ανταγωνισμό της απληστίας, να καταρρεύσει, να μετατραπεί σε μια κόκκινη αφιλόξενη έρημο, υπερβολικά καυτή στα πρώτα 100 εκατ. χρόνια, υπερβολικά παγωμένη τα επόμενα 100 εκατομμύρια, μέχρι που το ένα μετά το άλλο είδος εξαφανιζόταν, η τροφή λιγόστευε, το νερό δεν πινόταν και το ευφυές δίποδο που κυριαρχούσε στον Αρη εξαφανίστηκε κι αυτό, δεν άφησε πίσω του ούτε τη σκόνη του, και δεν υπάρχει κανείς και τίποτα να αφηγηθεί την ιστορία του, μόνο αυτά τα βακτήρια που βρήκε το ροβεράκι της NASA, αλλά τι να σου πει ένα βακτήριο; Πόσος ήταν ο ΦΠΑ στα βρύα και στο κρέας σαβουρογαμόσαυρου πριν από την κλιματική καταστροφή του πλανήτη; 

Θα μείνουμε με την απορία και την ανικανοποίητη φαντασία. 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

 Ελιοτ στον E.T. : Αυτά είναι λεφτά. Βλέπεις; Τα βάζουμε στο φιστίκι (σ.σ. παιχνίδι-κουμπαράς στο σχήμα φιστικιού). Βλέπεις. Τράπεζα. Καταλαβαίνεις;

Στίβεν Σπίλμπεργκ, Μελίσα Μάθισον, «Ε.Τ. ο εξωγήινος»