Το αχρείο χρέος (28/11/2009)

Τον λόγο μου τον τηρώ. Την περασμένη εβδομάδα -αν έτυχε και ρίξατε κανένα βλέφαρο σ’ αυτή τη σελίδα- είχα διατυπώσει την πρόταση να πτωχεύσει η χώρα χωρίς να περιμένει από κανένα Moodys και κανένα Fitch να της το επιβάλουν. Δηλαδή, να κηρύξει την αναστολή πληρωμής του χρέους της. Και κατέληγα με την υστερόγραφη υπόσχεση ότι θα εξηγήσουμε σήμερα γιατί οι κυβερνήσεις μπορούν όχι μόνο να αναστείλουν την πληρωμή του χρέους τους, αλλά και να το διαγράψουν εντελώς, γιατί κατ’ ουσίαν δεν το οφείλουν. Το έλεγε ο Ανδρέας Παπανδρέου, το επανέλαβε και ο Γιώργος: «Ή θα αφανίσουμε το χρέος, ή θα αφανίσει αυτό εμάς!» Θαυμάσια! Αυτό λέω κι εγώ. Να αφανίσουμε το χρέος. Αλλά χωρίς μέτρα και πολιτικές που αφανίζουν εμάς. Και ο μόνος τρόπος για να αφανίσουμε το χρέος είναι να μην το πληρώσουμε ποτέ.

Αν η πρόταση σάς φαίνεται απαράδεκτη, αφού κανένας καθωσπρέπει νοικοκύρης δεν θα ανεχόταν τη ρετσινιά του μπαταχτσή, αναρωτηθείτε τι ακριβώς χρωστάτε στις τράπεζες κι εσείς κι όλα τα κράτη του κόσμου. Τι είναι τα 35,8 τρισεκατομμύρια δολάρια που χρωστάνε αυτή τη στιγμή όλες οι κοινωνίες του πλανήτη στο παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα; Τι είναι η οφειλή στην οποία, κάθε δευτερόλεπτο, προστίθεται ένα εκατομμύριο δολάρια; Τι είναι τα 358 δισ. δολ. που οφείλει η Ελλάδα στα ευαγή ιδρύματα που, αιώνες τώρα -παρά τις πτωχεύσεις, τους πολέμους, τις καταστροφές, τις πολιτικές αναταραχές και τους δημοσιονομικούς Αρμαγεδδώνες- με τόση γενναιοδωρία μάς δανείζουν; Είναι χρήμα. Σωστά; Δεν είναι πορτοκάλια για να τα φάμε, δεν είναι εργαλεία για να παραγάγουμε προϊόντα μ’ αυτά, δεν είναι πετρέλαιο για να κινήσουμε τα οχήματά μας. Είναι χρήμα που θα το χρησιμοποιήσουμε για να αγοράσουμε αγαθά και υπηρεσίες, για να πληρώσουμε μισθούς, για να το αποταμιεύσουμε ή για να το δανειστούμε από τις τράπεζες. Και δεν είναι χρήμα στη μορφή του χρυσού, όπως ήταν κάποτε, ή ενός άλλου πολύτιμου μετάλλου. Ούτε καν χρήμα στη μορφή ενός αντικειμένου χρηστικού, αναγνωρίσιμου και κοινά αποδεκτού από όλους, όπως ήταν κάποτε, σε πιο άδολες κοινωνίες, τα αγκίστρια, τα κοχύλια, ακόμη και τα πούπουλα των πουλιών. Είναι χρήμα πιστωτικό, αποτυπωμένο κατ’ αρχάς στα μεταλλικά κέρματα και τα χαρτονομίσματα που βγαίνουν από το ένα πορτοφόλι για να μπουν στο άλλο, τρυπώνουν από τη μια τσέπη στην άλλη, φεύγουν από την ταμειακή μηχανή του φούρναρη για να πέσουν στη μηχανή του χασάπη ή του σουβλατζή. Είναι χρήμα που οι τράπεζες μάς δανείζουν, είτε είμαστε άτομα είτε επιχειρήσεις είτε κράτη ολόκληρα, μας το πιστώνουν στους λογαριασμούς μας και απλώς ΙΣΧΥΡΙΖΟΝΤΑΙ ΟΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ.

Μα, αλήθεια υπάρχει κάπου στον πλανήτη όλο αυτό το χρήμα, τα 35,8 τρισεκατομμύρια του παγκόσμιου δημοσίου χρέους (υπολογίστε το διπλό, αν μιλήσουμε και για το ιδιωτικό χρέος); Μήπως είναι κρυμμένο καλά σε κάποια γωνιά του πλανητικού μας συστήματος, του γαλαξία μας, του σύμπαντος; Αν ζούσαμε στον κανόνα του χρυσού το μυστήριο θα λυνόταν εύκολα. Αφού οι τράπεζες του κόσμου ισχυρίζονται ότι σχεδόν 200 εθνικά κράτη τους οφείλουν 35,8 τρισ., θα τους λέγαμε: «Ωραία, ανοίξτε τα θησαυροφυλάκιά σας και δείξτε μας χρυσό ίσης αξίας με αυτά που υποτίθεται ότι σας οφείλουμε». Αλλά ο χρυσός έχει προ πολλού πάψει να είναι το μέτρο του παγκόσμιου πλούτου. Όλα κι όλα τα αποθέματα που διαθέτουν τα κράτη είναι 29.634 τόνοι που η αξία τους μόλις υπερβαίνει το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια. Μας λείπουν, λοιπόν, τουλάχιστον 34 τρισεκατομμύρια.

Ας πάμε στον κανόνα του δολαρίου, που εδώ και δεκαετίες έχει κατσικωθεί σαν παγκόσμιο νόμισμα και απόλυτο μέτρο κάθε χρέους. Στο θεωρητικό ενδεχόμενο το παγκόσμιο χρέος να έχει αντίκρισμα σε πραγματικά, χειροπιαστά δολάρια, η FED απαντά αποστομωτικά: Όλα τα χειροπιαστά δολάρια που κυκλοφορούν στο καπιταλιστικό μας σύμπαν δεν υπερβαίνουν τα 8,3 τρισεκατομμύρια. Άρα, αν υποθέταμε ότι με φιλότιμες προσπάθειες (ληστεύοντας ακόμη και το απόρθητο Fort Knox, για παράδειγμα) τα μαζεύαμε και πηγαίναμε στους τραπεζίτες και λέγαμε «ορίστε, πάρτε τα να μη σας τα χρωστάμε», αυτοί θα μας απαντούσαν ότι τους χρωστάμε άλλα 26 τρισεκατομμύρια!

Οι σοβαροί οικονομολόγοι θα μας διόρθωναν, βεβαίως, ότι έχουμε μια πολύ απλοϊκή αντίληψη για το χρήμα που εδώ και τρεις τουλάχιστον αιώνες έχει αποκτήσει πολλές άυλες μορφές, χάρη στις οποίες έγινε η βιομηχανική επανάσταση και οι μετέπειτα τεχνολογικές επαναστάσεις, που επιτρέπουν σήμερα σ’ έναν κοινό θνητό, με μερικά απλά πατήματα στο πληκτρολόγιο να δανείζει, να δανείζεται, να εξοφλεί, να αγοράζει. Εδώ σε θέλω, κάβουρα… Και πώς δημιουργούνται αυτές οι άυλες μορφές χρήματος, αυτά τα μυστήρια Μ1, Μ2 και Μ3 που εκφράζουν το χρηματικό μας σύμπαν; Με αέρα κοπανιστό! Διότι εδώ και τρεις αιώνες (με πρώτη διδάξασα την Τράπεζα της Αγγλίας) τα κράτη έχουν εκχωρήσει στις τράπεζες το δικαίωμα να μετατρέπουν την ιδιωτικά κατασκευασμένη τραπεζική πίστωση σε νόμιμο κρατικό νόμισμα. Θεωρητικά, μόνον οι κρατικές Αρχές (δηλαδή οι κρατικές τράπεζες) έχουν δικαίωμα να κατασκευάζουν χρήμα. Όσο χρήμα θέλουν – και το κάνουν μερικές φορές τυπώνοντας αφειδώς πληθωριστικό χρήμα, που εκμηδενίζει την αγοραστική δύναμη των ανθρώπων. Αλλά και οι τράπεζες μπορούν να κατασκευάζουν όσο χρήμα θέλουν χωρίς απαραίτητα να διατρέχουν τον κίνδυνο της πληθωριστικής απαξίωσής του. Γιατί, πολύ απλά, έχουν το (αδιανόητο με την κοινή λογική) δικαίωμα να μετατρέπουν το χρέος κάθε μορφής (ιδιωτικό, επιχειρηματικό, κρατικό) σε πιστωτικό χρήμα. Κάθε φορά που πηγαίνετε στο γκισέ της τράπεζας και υπογράφετε τη δανειακή σύμβαση με τα ψιλά γράμματα που ποτέ δεν διαβάζετε, έχετε αυξήσει το χρήμα της τράπεζας κατά το ποσό του δανείου που παίρνετε συν τους τόκους. Άλλωστε, η τράπεζα δεν σας δανείζει τίποτε άλλο από μια υπόσχεση παροχής χρήματος που θα πιστώσει στον λογαριασμό σας, χωρίς να είναι υποχρεωμένη να αποδείξει ότι το διαθέτει. Για την ακρίβεια, είναι υποχρεωμένη να διαθέτει το 1/20, το 1/30 ή το οποιοδήποτε εξευτελιστικό κλασματικό απόθεμα κάθε εθνική νομοθεσία της επιβάλει να έχει.

«Η διαδικασία με την οποία οι τράπεζες δημιουργούν χρήμα είναι τόσο απλή που καταντάει αποκρουστική», έγραφε ο Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ. Και πολύ πριν απ’ αυτόν, ένας ακόμη υπεράνω αντικαπιταλιστικής υποψίας, ο Αβραάμ Λίνκολν, διατύπωνε τη δυσοίωνη προειδοποίηση για την εξέλιξη του χρηματικού συστήματος: «Η κυβέρνηση θα έπρεπε να δημιουργεί, να εκδίδει, και να κυκλοφορεί όλα τα χρήματα και τα πιστωτικά παράγωγα που χρειάζονται για να καλύψουν τις κυβερνητικές δαπάνες και την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. Με την υιοθέτηση αυτών των αρχών, οι φορολογούμενοι πολίτες θα εξοικονομήσουν τεράστια ποσά που τώρα δίνουν για εξόφληση τόκων. Το δικαίωμα της δημιουργίας και έκδοσης χρημάτων είναι, όχι μόνο το ανώτατο αποκλειστικό προνόμιο της κυβέρνησης, αλλά και η μεγαλύτερη δημιουργική της ευκαιρία». Το δικαίωμα αυτό έχει απεμποληθεί προ πολλού από όλα τα κράτη του κόσμου, με αποτέλεσμα το κρατικό χρήμα να αποτελεί μόλις το 5% του εικονικού χρήματος που δημιουργούν εκ του μη όντος οι τράπεζες. Κι ένα επιπλέον αποτέλεσμα είναι ότι, τελικά, τα ίδια τα κράτη που έχουν εκχωρήσει το δικαίωμα αυτό είναι οι καλύτεροι πελάτες (και θύματα) της Διεθνούς της τοκογλυφίας.

Στην ουσία, το χρήμα που κυριαρχεί στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα δεν είναι τίποτε άλλο από το παγκόσμιο χρέος. Χωρίς χρέος δεν υπάρχει χρήμα. Κράτη, επιχειρήσεις, νοικοκυριά είναι υποχρεωμένα να ξοδεύουν ακατάπαυστα, να τροφοδοτούν με τις δαπάνες τους μια ανάπτυξη μη βιώσιμη, σχεδόν αυτοκαταστροφική, και ένα χρέος που δεν πρόκειται να εξοφληθεί ποτέ γιατί προέρχεται από χρήματα που ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ, γιατί αλλιώς το σύστημα θα καταρρεύσει. Και καταρρέει κάθε μερικές δεκαετίες. Όπως συνέβη το 1929, όπως συνέβη και το 2008, όπως ενδεχομένως θα ξανασυμβεί οσονούπω. Και το πληρώνουμε κι από πάνω, σε χρήμα και σε είδος. Με έκτακτη φορολογία, με ανεργία και ανέχεια.

Και το ερώτημα είναι: Πώς είναι δυνατό οι άνθρωποι και οι κοινωνίες που παράγουν τον πλούτο να χρωστάνε σ’ αυτούς που δανείζουν κάτι που δεν υπάρχει; Γιατί οι κυβερνήσεις δέχονται - υπό την απειλή της κρατικής χρεοκοπίας- να δανείζονται έντοκα από τις τράπεζες, αφού μπορούν οι ίδιες να δημιουργούν χρήμα χωρίς τόκους; Γιατί η Ευρωζώνη και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν λύνουν διά παντός την κρίση χρέους που διατρέχει πάνω από τα μισά κράτη-μέλη, διαμηνύοντας στους υποτιθέμενους χρηματοδότες τους ότι το «πάρτι τελείωσε»; Γιατί, πολύ απλά, η παγκόσμια οικονομική κοινότητα, που είδε εθνικές οικονομίες να βυθίζονται στη δίνη της πιστωτικής φούσκας, στο κραχ του εικονικού χρήματος, δεν μηδενίζει εδώ και τώρα το κοντέρ του χρέους, λέγοντας καθαρά και ξάστερα: «Δεν πληρώνω κάτι που δεν μου δώσατε, γιατί ποτέ δεν το είχατε»;

Κι αν είναι υπερβολή να περιμένει κανείς τέτοια αποκοτιά από τη διεθνή ορθοδοξία του χρήματος, γιατί να μην είναι η Ελλάδα αυτή που θα πρωτοτυπήσει;
Υ.Γ. Δείτε στο Διαδίκτυο το ντοκιμαντέρ του Καναδού Paul Grignon «Money as debt» (το χρήμα ως χρέος), μια γλαφυρή περιγραφή του δαιμόνιου μηχανισμού κατασκευής του χρήματος. Κυκλοφορεί και στα ελληνικά, θαυμάσια υποτιτλισμένο από την ομάδα kepik.gr

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ (28/11/2009)

Οι τραπεζίτες κατέχουν τη Γη. Ακόμα και αν την πάρετε πίσω από αυτούς, αν τους αφήσετε τη δύναμη να δημιουργούν χρήματα, με μια μολυβιά θα δημιουργήσουν αρκετά για να την αγοράσουν ξανά... Αν τους αφαιρέσετε αυτή τη δύναμη, όλες οι μεγάλες περιουσίες τους, όπως η δική μου, θα εξαφανιστούν, και πρέπει να εξαφανιστούν, γιατί τότε αυτός ο κόσμος θα είναι ένας καλύτερος και πιο χαρούμενος κόσμος για να ζήσει κάποιος. Αλλά αν θέλετε να συνεχίσετε να είστε σκλάβοι των τραπεζών και να πληρώνετε το κόστος της ίδιας σας της σκλαβιάς, τότε αφήστε τους τραπεζίτες να δημιουργούν χρήματα και να ελέγχουν την πίστωση.

Sir Josiah Stamp , διευθυντής, Τράπεζα της Αγγλίας (1928-1941)

Ευτυχώς, επτωχεύσαμεν! (21/11/2009)

«Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ελλάδα. Το φάντασμα της πτώχευσης. Όλες οι δυνάμεις της γερασμένης ηπείρου ενώθηκαν σε μια ιερή συμμαχία για να κυνηγήσουν αυτό το φάντασμα. Ο Τρισέ και ο Αλμούνια, ο Προβόπουλος και ο Ρότσιλντ ο Ε΄, οι δανειστές του κράτους και οι μπαταχτσήδες του, οι αμέριμνοι φοροφυγάδες και τα ανόητα φορολογικά υποζύγια…»

Κάπως έτσι θα μπορούσε να ξεκινά το φορολογικό μανιφέστο που εκπονούν η σοσιαλιστική διακυβέρνηση της νέας αλλαγής και ο Γ. Παπακωνσταντίνου. Από παντού εκπορεύεται η εικόνα της απόλυτης δημοσιονομικής κατάρρευσης. Από παντού διαρρέει το σενάριο μιας χρεοκοπίας που μπορεί να συμβεί οποτεδήποτε στο εγγύς μέλλον: την ερχόμενη εβδομάδα, σε ένα μήνα ή στις αρχές του 2010. Το σενάριο μιας πτώχευσης ανάλογης με αυτή που κήρυξε ο Τρικούπης το 1893 ή ο Βενιζέλος το 1932 διακινείται παντού: υπονοείται στα ημερήσια ανακοινωθέντα των Βρυξελλών ή της Φρανκφούρτης (Αλμούνια και Τρισέ), ψιθυρίζεται στα λόμπι των αγορών του χρήματος που αφήνουν να εννοηθεί ότι την κάνουν με ελαφρά πηδηματάκια από την Ελλάδα, λέγεται ανοικτά ή έμμεσα στα γραφεία των τραπεζικών ιδρυμάτων αλλοδαπής και ημεδαπής που δανείζουν το ελληνικό κράτος από ιδρύσεώς του. Και πετάγεται ως μπαμπούλας τόσο για να προετοιμάσει το έδαφος για ένα υψηλότερο κόστος δανεισμού του κράτους, όσο και για να τρομάξει το πανελλήνιο και να καταστήσει πιο εύπεπτη τη βάπτιση του αρτύσιμου κρέατος σε νηστίσιμο ψάρι. Ή αλλιώς, τη μετάλλαξη της «νέας αλλαγής» σε σκληρή λιτότητα.

Είναι αλήθεια, βεβαίως, ότι επικρατεί δημοσιονομική αθλιότητα. Και είναι αλήθεια ότι ως κράτος χρωστάμε και της Μιχαλούς. Για την ακρίβεια, χρωστάμε 325 δισ. ευρώ, έναντι ετήσιου ΑΕΠ 305 δισ. ευρώ. Δηλαδή, οφείλουμε ήδη το 108% του ΑΕΠ, αν υποθέσουμε ότι τα έχουν βγάλει όλα στη φόρα οι λογιστές του Παπακωνσταντίνου και χωρίς να υπολογίζουμε την καταστροφή που ΔΕΝ έχει ακόμη προκαλέσει η ύφεση. Αλλά, αυτά συμβαίνουν και στις καλύτερες οικογένειες. Η κραταιά Γερμανία, για παράδειγμα, που γιόρτασε σα νεόπλουτη γεροντοκόρη τα εικοσάχρονα της πτώσης του τείχους, χρωστάει τα πενταπλάσια, ήτοι 1,7 τρισ. ευρώ, ήγουν περίπου το 80% του ΑΕΠ της. Κι ακόμη χειρότερα: η αμερικανική αυτοκρατορία «γλέντησε» προ ημερών την υπέρβαση των 12τρισ. δολ. του δημόσιου χρέους της, που αντιστοιχεί στο 91% του ΑΕΠ της. Για να μη μιλήσουμε για την Ιαπωνία με το χρέος της στο 170% του ΑΕΠ. Τόλμησε κανείς ποτέ να διανοηθεί ότι κάποια από αυτές τις χώρες υπάρχει περίπτωση ποτέ να χρεοκοπήσει; Διανοήθηκε κανείς από τους δανειστές τους - κι όλος ο (τραπεζικός) κόσμος κάνει κρα για να δανείζει τους μεγάλους οφειλέτες του σύμπαντος- ότι θα πάψει τους παρέχει πίστωση; Πλάκα κάνουμε τώρα;

Γιατί τόση ζέση και πρεμούρα για την Ελλάδα; Πώς ακριβώς επηρεάζει (και ενδεχομένως «απειλεί») την παγκόσμια οικονομία και τις αγορές της απληστίας μια χώρα με τη βιομηχανία μόλις στο 22%,τη γεωργία στο 6% και τις υπηρεσίες (ήτοι, κυρίως αέρα κοπανιστό) στο 72% του εθνικού της; Να πούμε ελάχιστα, κι αυτό γενναιόδωρα… Η πραγματικότητα είναι ότι μια χώρα που δεν παράγει σχεδόν τίποτα, ή τουλάχιστον σε μια ποσότητα που να μπορεί να επηρεάσει τους μηχανισμούς των αγορών και του ποσοστού κέρδους, ελάχιστα ενδιαφέρει. Ενδιαφέρει, όμως, ζωτικά ως εύκολος πελάτης του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, θύμα κατάλληλο για τις μικρές αρπαχτές που συνιστούν το colpo grosso του χρέους. ΗΠΑ, Γερμανία, Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία, Κίνα κ.λπ. είναι μια εικοσάδα χωρών που το παραγωγικό και το πολιτικό τους εκτόπισμα δεν αφήνει πολλά περιθώρια εκβιασμών. Αφήστε δε που οι ίδιες χώρες είναι οι έδρες, τα «ορμητήρια» του διεθνούς ληστρικού συστήματος χρηματοδότησης των υπόλοιπων χωρών. Η Ελλάδα, όμως, και καμιά διακοσαριά ακόμη Ελλάδες αυτού του πλανήτη κάνουν τη μεγάλη αγορά αυτού του μηχανισμού. Του μηχανισμού που ερμηνεύει και βαθμολογεί κατά το δοκούν τις παραγωγικές και δημοσιονομικές επιδόσεις των χωρών και καθορίζει αυθαίρετα το κόστος δανεισμού τους. Σκασίλα τους, λοιπόν, αν η Ελλάδα κινδυνεύει να χρεοκοπήσει μαζί με τη Νικαράγουα, την Ουκρανία, τη Λετονία ή το βασίλειο του Μπουτάν. Η μόνη ανησυχία της Διεθνούς της τοκογλυφίας για μας είναι το ενδεχόμενο να επηρεαστεί το ευρώ, νόμισμα στο οποίο οι φιλάνθρωποι δανειστές μας επενδύουν. Και φυσικά δεν έχει κανένα λόγο να χάσουν από εκεί ό,τι θα βγάλουν από εμάς.

Και για να βγάλουν, εμείς οφείλουμε να… οφείλουμε. Όσο πιο ψηλό το χρέος, τόσο το καλύτερο γι’ αυτούς. Το χρέος- ιδιωτικό και δημόσιο- είναι το οξυγόνο του διεθνούς τραπεζικού συστήματος. «Άσε με να εκδίδω τα χρήματα ενός έθνους, και δεν με ενδιαφέρει ποιος φτιάχνει τους νόμους του», έλεγε ο Μάγιερ Άμσελ Ρότσιλντ, ιδρυτής της ομώνυμης πιστωτικής αυτοκρατορίας του 19ου αιώνα. Της ίδιας που συνομολόγησε το «ιδρυτικό» δάνειο του νεοσύστατου ελληνικού κράτους το 1830 με την εγγύηση των «προστάτιδων» δυνάμεων Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας. Το δάνειο αυτό ήταν η «καρδιά» της Συνθήκης του Λονδίνου και εξελίχθηκε ως εξής: Το νέο ελληνικό κράτος δανείστηκε 60 εκατ. χρυσά φράγκα, από τα οποία εισέπραξε μόλις 500.000 και για τέσσερις δεκαετίες βαρυγκωμούσε να εξοφλήσει ένα χρέος ύψους 100 εκατ. χρυσών φράγκων που κατέστησε ακόμη πλουσιότερους τους Ρότσιλντ, ακόμη πιο παρεμβατικούς τους «προστάτες» και τους νεοέλληνες δυστυχείς για την ανάπηρη ελευθερία που απέκτησαν ή «ληστές των ορέων» μέχρι την αυγή του 20ού αιώνα. Το χρέος ήταν η ληξιαρχική πράξη γέννησης της νέας Ελλάδας που κινδυνεύει να κλείσει τον κύκλο της ωχρής ακμής της με μια ακόμη χρεοκοπία.

Αλλά, αν είναι να ’ρθει θε να ’ρθει, αν είναι θα περάσει… Γιατί πρέπει να μας καταλαμβάνει ιερό δέος στην ιδέα μιας εθνικής χρεοκοπίας; Το ενδεχόμενο η πτώχευση να είναι για καλό το έχουμε σκεφτεί; Μπορεί το κράτος να μην είναι ακριβώς μια επιχείρηση, ένας οίκος εμπορίου, αλλά γιατί να μην μπορεί να τύχει των ευεργετημάτων της προστασίας από τους δανειστές του; Επί της ουσίας, μια διαδικασία κρατικής πτώχευσης δεν είναι τίποτε άλλο από μια διά της βίας επαναδιαπραγμάτευση των όρων δανεισμού από ξένους και εγχώριους τραπεζίτες. Αλλά, κάθε δάνειο που συνάπτει το κράτος παζαρεύοντας spread και επιτόκια, δεν είναι τίποτε άλλο από μια σιωπηρή διαδικασία πτώχευσης, μια αναδιαπραγμάτευση του κόστους δανεισμού. Απλώς δεν μεσολαβούν βαρύγδουπες ανακοινώσεις και προειδοποιητικές βολές από τους Moody’ s και τους Fitch και όλους τους αυτόκλητους βαθμολογητές της πιστοληπτικής ικανότητας κάθε χώρας. Ούτε πολιτικές απειλές από τους άνευ κοινωνικής νομιμοποίησης διορισμένους τεχνοκράτες του ΔΝΤ, της Κομισιόν ή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Πώς θα αντιδρούσαν όλοι αυτοί αν, αίφνης, η κυβέρνηση ανακοίνωνε απλώς την προσωρινή διακοπή της εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους; Τι θα μας έκαναν αν ο πρωθυπουργός έβγαινε στο μπαλκόνι και με ένα αμφιλεγόμενο μειδίαμα ανακοίνωνε: «Ευτυχώς, επτωχεύσαμεν»; Θα προσέφευγαν σε δικαστήρια, θα μας έκαναν κατάσχεση στην ακίνητη περιουσία; Θα μας έπαιρναν τα νησιά, τη Μύκονο για παράδειγμα; Θα μας απέκλειαν από τις διεθνείς χρηματαγορές; Σιγά, μη χάσει η Βενετιά βελόνι… Θα οδηγούσαν το νόμισμά μας σε υποτίμηση; Τότε, θα έπρεπε να μετράνε κατά πολλά δισεκατομμύρια τη χασούρα τους. Διότι το νόμισμά μας είναι και νόμισμά τους (μας το επέβαλαν, άλλωστε, δεν τρελαινόμασταν κιόλας για το ευρώ). Ή μήπως θα ζητούσαν την στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ; Τέτοια διαδικασία δεν προβλέπεται. Το πιθανότερο είναι ότι, για να μη χάσουν και τα 325 δισ. κοπανιστού αέρα που μας έχουν εδώ και δεκαετίες δανείσει, σε πρώτη φάση θα φώναζαν, θα έλυναν τα «σκυλιά» τους να μας γαβγίσουν, να μας φοβίσουν με Σύμφωνα Σταθερότητας ή με «κατάληψη» της Καραγιώργη Σερβίας από την «κυβέρνηση» της Κομισιόν και του ΔΝΤ, αλλά στη δεύτερη φάση δεν θα είχαν άλλη λύση από το κάτσουν και να διαπραγματευτούν την αναχρηματοδότηση των δανείων τους. Ειδάλλως, θα έπρεπε να διαγράψουν διά παντός τα 325 δισεκατομμυριάκια «τους».

Μια τέτοια «αποκοτιά» θα άλλαζε άρδην την ατζέντα της διακυβέρνησης. Φυσικά, θέλει πολιτική βούληση και ανάστημα για να προτάξεις τις ανάγκες της κοινωνίας από αυτές των δανειστών σου (για την ακρίβεια: των ληστών του κοινωνικού πλούτου). Θέλει πολιτική βούληση το να αποφύγεις μιας ακόμη λεηλασία του φορολογικού προλεταριάτου. Θέλει πολιτική βούληση, όχι για κάποια θεαματική ανατροπή του καπιταλισμού, αλλά για ρήξεις με την κοινοτική «ορθοδοξία», με το εγχώριο τραπεζικό σύστημα που δύσκολα θα γλίτωνε από μια κρατική βουτιά στα «θησαυροφυλάκιά» του. Ρήξεις με τα μεγαλομεσαία στρώματα της κοινωνικής πυραμίδας που απολαμβάνουν προκλητικό (δηλωμένο και αδήλωτο) κοινωνικό πλούτο, καταδικάζοντας όλη τη χώρα σε μια διαρκή κοινωνική χρεοκοπία, σε μια θλιβερή κατάσταση παραγωγικής παρακμής. Προφανώς είναι πολύ για το περιμένουμε… Διότι έχουμε προ πολλού πτωχεύσει πολιτικά.

Υ.Γ. Αν η αναστολή πληρωμής του χρέους σας φαίνεται too much, έπεται και συνέχεια: Στο επόμενο φύλλο μπορούμε να κουβεντιάσουμε πώς και γιατί οι κυβερνήσεις νομιμοποιούνται απόλυτα να διαγράψουν εντελώς κάτι που ουσιαστικά δεν οφείλουν: το χρέος τους.

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ (21/11/2009)

Είμαι ο πιο δυστυχισμένος άνθρωπος. Χωρίς να το θέλω, κατέστρεψα τη χώρα μου. Ένα μεγάλο βιομηχανικό έθνος ελέγχεται από το πιστωτικό του σύστημα. Το πιστωτικό μας σύστημα είναι συγκεντρωμένο. Έτσι, η ανάπτυξη του έθνους και όλες μας οι δραστηριότητες βρίσκονται στο έλεος μερικών ανθρώπων. Φτάσαμε να είμαστε μία από τις χειρότερες, μία από τις πιο πλήρως ελεγχόμενες και κυριαρχημένες κυβερνήσεις στον πολιτισμένο κόσμο. Όχι πλέον κυβέρνηση ελεύθερης άποψης, όχι πλέον κυβέρνηση από απόφαση και ψήφο της πλειοψηφίας, αλλά κυβέρνηση από τη θέληση και τη βία μιας μικρής ομάδας κυρίαρχων ανθρώπων.

Woodrow Wilson, πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών (1913-1921)

Τα τείχη του Κλοντ Λεβί Στρος (14/11/2009)

… Κι έτσι γιορτάσαμε σε άλλη μια σεμνή τελετή άλλη μια στρογγυλή επέτειο της επαναγραφόμενης ιστορίας της ανθρωπότητας. Ήταν όλοι εκεί, στο Βερολίνο, όλοι και πάλι λίγο Βερολινέζοι σαν τον μακαρίτη τον Κένεντι, κι ο Σαρκοζί, κι ο Ομπάμα, κι ο Μπράουν, κι ο Μεντβέντεφ, κι ο Γκορμπατσόφ. Α! βέβαια, ο Γκόρμπι βρήκε λίγο χρόνο ανάμεσα στις επαφές του με τους Ρώσους ολιγάρχες και τους σχεδιαστές του επόμενου διαφημιστικού σποτ, όπου πιθανώς θα πρωταγωνιστήσει, είναι άλλωστε και λίγο δικό του παιδί η πτώση του Τείχους. Έτσι θέλει να πιστεύει τουλάχιστον, έτσι θέλουν να πιστεύουν όσοι θαρρούν ακόμη ότι η ιστορία δεν γράφεται από τις κοινωνίες, από τη συνειδητή κι αυθόρμητη κίνησή τους, αλλά σχεδιάζεται σε σκοτεινά πολιτικά και διπλωματικά εργαστήρια.

Τι γιορτάσαμε, ακριβώς; Τα εικοσάχρονα από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, την αρχή του τέλους ενός ολόκληρου μπλοκ καθεστώτων -της μισής Ευρώπης- που μετέτρεψαν σε μαζικές διαψεύσεις και προσωπικές ματαιώσεις την προσδοκία της ανθρωπότητας ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός. Τα γεγονότα που ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 1989 και κράτησαν περίπου δύο χρόνια, σαρώνοντας τον ανύπαρκτο σοσιαλισμό όλων των εκδοχών και αποχρώσεων, καταγράφονται από τους νικητές της Ιστορίας (πάντα η Ιστορία γράφεται από τους νικητές) ως «πτώση του κομμουνισμού». Διαμορφώνονται έτσι γενιές ανθρώπων με την πεποίθηση -ή απλώς την εντύπωση- ότι ο κομμουνισμός υπήρξε μια υλική πραγματικότητα που γνώρισε ένα σεβαστό τμήμα της ανθρωπότητας, και μάλιστα με τον πιο επώδυνο τρόπο, μια πραγματικότητα που απέτυχε και κατέρρευσε εκκωφαντικά. Πρόκειται, βεβαίως, για μια ιστορική και γνωσιολογική λαθροχειρία που επιδιώκει να απαξιώσει ηθικά κάθε απελευθερωτικό όραμα στο όνομα των απεχθών στρεβλώσεών του. Για να εξηγούμεθα: Ο κομμουνισμός δεν κατέρρευσε το 1989. Δεν καταρρέει κάτι που δεν έχει οικοδομηθεί, ούτε καν ως καρικατούρα ή σκηνικό στο θέατρο της εικονικής πραγματικότητας. Η ανθρωπότητα - τουλάχιστον οι λεγόμενοι «ιστορικοί λαοί»- δεν έχει γνωρίσει τι φρούτο είναι ο κομμουνισμός. Οι τελευταίες μορφές κομμουνισμού που γνώρισε το είδος μας πρέπει να εξαλείφθηκαν εδώ και 5.000-6.000 χρόνια. Και «ντοκουμέντα» από την κατάρρευση των «τειχών» τους δεν έχουν απομείνει – με εξαίρεση ίσως τους μακρινούς απόηχους του πρωτόγονου κοινοτισμού που συνάντησαν οι ανθρωπολόγοι στις τελευταίες απομονωμένες φυλές της τροπικής ζώνης. Τους Ινδιάνους, για παράδειγμα, που συνάντησε ο μακαρίτης Κλοντ Λεβί Στρος πριν από 70 χρόνια στην κεντρική Βραζιλία.

Μας άφησε χρόνους κι ο Κλοντ Λεβί Στρος εδώ και δύο εβδομάδες κι εξέλιπε έτσι ένας ισχυρός μάρτυρας για της ιστορίας το αληθές: Τα τείχη που όρθωσε ο πολιτισμός της αγοράς, της εμπορευματοποίησης, του οικονομικού ανταγωνισμού, της λεηλασίας της φύσης, της δουλείας, της δουλοπαροικίας, της αποικιοκρατίας, των ιμπεριαλισμών, των παγκόσμιων και τοπικών πολέμων, των εθνικών ανταγωνισμών, των οικονομικών κρίσεων, της κοινωνικής ανισότητας, της περιβαλλοντικής υποβάθμισης, των φυλετικών διακρίσεων, του ρατσισμού, των αναγκαστικών μεταναστεύσεων, της απληστίας ως μόνου όρου επιβίωσης για άτομα, τάξεις και κοινωνίες. Αυτά τα τείχη είναι αλώβητα εδώ και αιώνες, παρά τις νικηφόρες επαναστάσεις που χάθηκαν, παρά τις εξεγέρσεις του 1989 που διοχέτευσαν τις απελευθερωτικές προσδοκίες σε έναν θρίαμβο του καπιταλισμού.

Οφείλουμε στον Κλοντ Λεβί-Στρος, και αρκετούς ακόμη ανθρωπολόγους, την αποκάλυψη των «τειχών» που είχε υψώσει ο δυτικός πολιτισμός απέναντι στους «αγρίους» που ξεχάστηκαν στα δάση της Αμαζονίας, στους «Θλιμμένους Τροπικούς». Οφείλουμε στον Στρος την υπενθύμιση ότι η ανθρωπότητα, ανεβασμένη στο άρμα της «προόδου», απομακρύνθηκε επικίνδυνα από τη φύση της, απ’ τον ίδιο τον ανθρωπισμό της. Ποιον ανθρωπισμό; Προφανώς όχι τον ανθρωπισμό της France Telecom και των αυτοχείρων μισθωτών σκλάβων της, ούτε τον ανθρωπισμό που εξήρε ο Σαρκοζί στον Κλοντ Λεβί-Στρος, αποτίνοντας τιμές στον εκλιπόντα επιστήμονα που έχωσε βαθιά το μαχαίρι στη σάρκα της «πολιτισμένης» ανθρωπότητας. Ο ανθρωπισμός του Σαρκοζί και ο ανθρωπισμός του Στρος; Καμία σχέση! Ο Στρος δήλωνε αντι-ανθρωπιστής, τουλάχιστον ως προς το περιεχόμενο που έδωσαν στον ανθρωπισμό η αποικιοκρατία και η καπιταλιστική βαρβαρότητα, όταν αφάνιζε με τα όπλα ή με την «πρόοδο» τους τελευταίους παραδείσους πρωτόγονου κοινοτισμού, οικονομίας του δώρου και αρμονικής συνύπαρξης με τη φύση. «Ο σωστός ανθρωπισμός -έλεγε ο Στρος- δεν αρχίζει από τον εαυτό του, αλλά τοποθετεί τον κόσμο πριν από τη ζωή, τη ζωή πριν από τον άνθρωπο, τον σεβασμό των άλλων πλασμάτων πριν από τη φιλαυτία του… Και η διαμονή ενός ή δύο εκατομμυρίων ετών πάνω σ’ αυτή τη Γη (αφού, ούτως ή άλλως, θα φτάσει κάποτε σε ένα τέρμα) δεν θα έπρεπε να χρησιμεύει σα δικαιολογία για οποιοδήποτε ζωικό είδος, έστω και το δικό μας, για να την οικειοποιηθεί σαν να ήταν αντικείμενο και για να συμπεριφέρεται δίχως καμιά συστολή και διακριτικότητα».
Πανηγυρίσαμε, λοιπόν, την εικοσαετή επέτειο από την πτώση του Τείχους. Έτσι, ο αστικός κόσμος θαρρεί πως έχει κλείσει τους λογαριασμούς του με την ιστορία, εμπεδώνοντας την αντίληψη ότι η μόνη νοητή κατάσταση ελευθερίας είναι η ελευθερία των αγορών. Ότι -εν ολίγοις- ο καπιταλισμός είναι η τελευταία λέξη της ανθρώπινης προόδου, με όλες τις αναπόφευκτες αναπηρίες του: τις κυκλικές κρίσεις, τις υφέσεις, την άνιση κατανομή του πλούτου. Αλλά και με όλα τα πλούσια ελέη του: την αφθονία των αγαθών, το πλήθος των ευκαιριών, την προσδοκία της ατομικής ανέλιξης που παρηγορεί τη ματαίωση της συλλογικής ευημερίας. «Ποιο άλλο σύστημα είναι ικανό να εξασφαλίσει και πολιτικές ελευθερίες και οικονομικές ευκαιρίες, και δικαίωμα ψήφου και δικαίωμα σε ένα Volkswagen;», είναι το ρητορικό ερώτημα που υπονοούν οι πανηγυρισμοί πάνω στη σορό του ανύπαρκτου κομμουνισμού. Αλλά, το ερώτημα αυτό αποκρύπτει το γεγονός ότι, καθισμένοι πίσω από το τιμόνι ενός δυτικογερμανικού Volkswagen ή ενός ανατολικογερμανικού Trabant, οι Βερολινέζοι (κι όλοι όσοι είμαστε Βερολινέζοι) επί της ουσίας ήσαν και πριν το 1989 (όπως είναι και τώρα) στην ίδια πλευρά του «Τείχους της Προόδου». Όπως είναι οι Κινέζοι που οικοδομούν τον «κομμουνισμό» του άγριου καπιταλισμού, ένθεν κακείθεν του Σινικού Τείχους, όπου το μόνο αντικείμενο συλλογικής ιδιοκτησίας είναι οι άφθονοι, φθηνοί, σιωπηλοί και πειθήνιοι ανθρώπινοι πόροι.

Η περιβαλλοντική απειλή που φέρνει τον πλανήτη σε κατάσταση εμφράγματος είναι η πιο απτή απόδειξη ότι τα δύο οικονομικά συστήματα που συνυπήρξαν σε κατάσταση Ψυχρού Πολέμου για 45 χρόνια, ο καπιταλισμός της αγοράς και ο κρατικός καπιταλισμός της κομματικής νομενκλατούρας, «δούλεψαν» για την ίδια πλευρά του «Τείχους», για την ίδια εγωιστική αντίληψη περί ανθρώπινης προόδου που συνίσταται στην αντιμετώπιση της φύσης (και του ίδιου του ανθρώπου) ως αναλώσιμου υλικού της οικονομικής μηχανής. Συμπεριφέρθηκαν ως «θερμές» κοινωνίες -όπως θα έλεγε ο Στρος- που, «ακριβώς όπως οι θερμοδυναμικές μηχανές, καταναλώνουν και προοδευτικά καταστρέφουν τις πηγές ενέργειάς τους». Το μόνιμο πια νέφος αιθαλομίχλης πάνω από το Πεκίνο, η αποστράγγιση των φυσικών πόρων της Ρωσίας από τους μετα-κομμουνιστές ολιγάρχες, η ακόρεστη ενεργειακή δίψα της Ευρώπης και της Αμερικής, η βύθιση της Αφρικής στον φαύλο κύκλο εμφυλίων, οικολογικής κατάρρευσης και «πολιτισμένων» επιδημιών θυμίζουν απλώς ότι αυτή η διαδρομή έχει τέλος, και μάλιστα καθόλου happy. Χτυπάει τοίχο. Ή Τείχος.

Δεν υποδεικνύω -ούτε ο Στρος έκανε κάτι τέτοιο- να πετάξουμε στα σκουπίδια τόσες χιλιετίες πολιτισμού και προόδου, να απαλλαγούμε από τα κινητά, τα αυτοκίνητα, τα αεροπλάνα, τα φάρμακα, τα καλομαγειρεμένα φαγητά, τη γραφή, την τέχνη, τη φιλοσοφία και όλα τα επιτεύγματα που περιορίζουν τους φυσικούς μας καταναγκασμούς. Αλλά χρειάζεται να «εμβολιαστούμε» με μια γερή δόση από την ξεχασμένη «άγρια σκέψη» των προγόνων μας που αντλούσε απόλαυση και από τη στασιμότητα. Που αντιλαμβανόταν με την υποτυπώδη, τοτεμική φιλοσοφία της αυτό που αποδεικνύουν απρόθυμα όλες οι επιστήμες, αυτό που μας θυμίζει ο Στρος: ότι ο κόσμος ξεκίνησε χωρίς τον άνθρωπο και θα τελειώσει χωρίς αυτόν. Κι αυτό είναι αδύνατο να αντιστραφεί, όσες χιλιετίες «προόδου» κι αν ακολουθήσουν.
Λέτε να ήξεραν κάτι περισσότερο η Μάγια που σταμάτησαν το ημερολόγιό τους στο 2012;

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ (14/11/2009)

Οι πρωτόγονοι λαοί παράγουν λίγη τάξη με τον πολιτισμό τους. Τους ονομάζουμε σήμερα υπανάπτυκτους. Αλλά παράγουν πολύ λίγη εντροπία στην κοινωνία τους. Σε γενικές γραμμές, οι κοινωνίες αυτές βασίζονται στην ισότητα μεταξύ των μελών τους, είναι μηχανικού τύπου και διέπονται από τον κανόνα της ομοφωνίας. Αντίθετα, οι πολιτισμένοι παράγουν πολλή τάξη με τον πολιτισμό τους, όπως δείχνουν η εκμηχάνιση και τα μεγάλα έργα του πολιτισμού, αλλά παράγουν επίσης πολύ εντροπία στην κοινωνία τους: κοινωνικές συγκρούσεις, πολιτικοί αγώνες, όλα αυτά τα πράγματα για τα οποία οι πρωτόγονοι παίρνουν όλα τα προφυλακτικά τους μέτρα, ίσως μάλιστα με τρόπο πολύ πιο συνειδητό απ’ ό,τι θα μπορούσαμε να υποθέσουμε.

Κλοντ Λεβί-Στρος, "Άγρια Σκέψη"

Η δυστυχία τού να είσαι μεσαίος (7/11/2009)

Να και κάτι χρήσιμο που μάθαμε από το παρθενικό νομοσχέδιο της νέας σοσιαλιστικής διακυβέρνησης. Τη νεοελληνική πυραμίδα πλούτου και φτώχειας. Για να είμαστε ακριβείς, μάθαμε περίπου το φορολογικό απείκασμά της. Έχουμε και λέμε, λοιπόν: Στην κορυφή υποτίθεται ότι βρίσκονται 300 επιχειρήσεις με κέρδη άνω των 5 εκατ. ευρώ. Λίγο παρακάτω τοποθετούνται περίπου 210.000 επιχειρήσεις με κέρδη από 5 εκατ. ευρώ και κάτω. Στην ίδια περίπου κλίμακα υποτίθεται ότι βρίσκονται περίπου 60.000 ιδιοκτήτες ακινήτων αντικειμενικής αξίας άνω των 600.000 ευρώ. Λίγοι ξεφεύγουν αρκετά και με ακίνητα αξίας 5 εκατ. ευρώ και πάνω μπορούν άνετα να διεκδικήσουν μια θέση ανάμεσα στους προνομιούχους της κορυφής της πυραμίδας.
Στο σημείο αυτό, διασχίζοντας κάθετα την πυραμίδα του πλούτου, κάνουμε μια ιλιγγιώδη βουτιά και προσκρούουμε κατευθείαν στον πάτο της. Όπου συναντούμε τους κατά συνθήκη φτωχούς της νεοελληνικής ευημερίας. Περίπου 2,5 εκατομμύρια άτομα με οικογενειακό εισόδημα όχι μεγαλύτερο των 21.000 ευρώ, που ορίζεται ως συμβατικό κατώφλι φτώχειας, τουλάχιστον για τα ευρωπαϊκά δεδομένα.


Κατ’ αρχάς, οφείλω να δηλώσω δυστυχής διότι δεν περιλαμβάνομαι σε καμία από τις φοροδοτικές-κοινωνικές κατηγορίες οι οποίες συμμετέχουν στο έπος τής κατά ΠΑΣΟΚ αναδιανομής του πλούτου. Ούτε στην κορυφή είμαι ώστε να έχω την παρηγορία ότι, όχι μόνο είμαι πλούσιος, αλλά έχω και την ευκαιρία να επιτελέσω τα καθήκοντα κοινωνικής αλληλεγγύης. Ούτε τόσο φτωχός ώστε να πάρω κι εγώ το κατιτί μου από το πρυτανείο του κρατικού ελέους . Η δυστυχία τού να είσαι μεσαίος… (Άσχετο: ως μεσαίος αδελφός τριτέκνου οικογενείας δεν μπορώ να πω ότι δυστύχησα. Οπωσδήποτε, σ’ αυτά τα αδερφικά τρίγωνα είσαι λίγο σάκος του μποξ, αλλά η κοινωνική και οικονομική μεσότης είναι κάτι διαφορετικό. Η μέτρια σαδιστική ικανοποίηση που αντλείς από το γεγονός ότι απολαμβάνεις περισσότερα από τους κάτω, μετατρέπεται σε κόλαση κάθε φορά που ρίχνεις βλέφαρο στους πάνω. Η απληστία στις μικρές δόσεις είναι απλώς ενοχλητική. Στις μεγάλες είναι επικίνδυνη).

Για να επανέλθουμε, όμως, στην κατά ΠΑΣΟΚ ακτινογραφία της πυραμίδας του πλούτου, υπάρχει ένα ακόμη μυστήριο σ’ αυτήν: Γνωρίζουμε τον πάτο της και την κορυφή της. Αλλά τι υπάρχει ανάμεσά τους; Τα πράγματα εκεί γίνονται συγκεχυμένα, θολά, απροσδιόριστα. Περίεργο… Εκεί, μεταξύ κορυφής και βάσης, υποτίθεται ότι βρίσκεται και ο περιούσιος λαός του πολιτικού συστήματος. Ξέρετε, ο περίφημος μεσαίος χώρος που έχει γίνει εδώ και είκοσι χρόνια το κέντρο του πολιτικού μας σύμπαντος, το ταξικό DNA των κομμάτων. Για κάποιους λόγους που δεν μου είναι ακόμη σαφείς, η κατά τεκμήριον ραχοκοκαλιά της οικονομίας και μυελός της πολιτικής εξουσίας χάνει την εύνοια των ηγεμόνων. Ποιος είναι ο ρόλος της στο εθνικό έπος της αναδιανομής του πλούτου, της ανάταξης της οικονομίας, της μείωσης του ελλείμματος, της αλλαγής του οικονομικού μοντέλου και, τελικά, της αποκατάστασης της δικαιοσύνης στο φορολογικό σύστημα;

Το μυστήριο ανέλαβε να λύσει ο ΣΕΒ, που με παρρησία εδήλωσε «παρών» στο εθνικό προσκλητήριο κοινωνικής αλληλεγγύης. Αφού γνωστοποίησε πως οι επιχειρήσεις που εκπροσωπεί είναι πρόθυμες να καταβάλλουν την έκτακτη εισφορά, φρόντισε να μας πληροφορήσει με μια εκτενή ανάλυση τι πληρώνει κάθε κατηγορία φορολογουμένων στο κράτος κάθε χρόνο. Χονδρικά -και για να μη σας πρήζω με πολλούς αριθμούς, αρκετούς έχουν οι επόμενες σελίδες- ο ΣΕΒ μάς λέει ότι μισθωτοί και συνταξιούχοι δηλώνουν το 74% του συνολικού εισοδήματος φυσικών προσώπων και πληρώνουν περίπου το μισό των φορολογικών εσόδων του κράτους. Μας λέει επίσης ότι οι 1.500 μεγαλύτερες από άποψη απασχόλησης επιχειρήσεις (που προφανώς εκπροσωπεί ο ίδιος) καλύπτουν το 72% των φορολογικών εσόδων από νομικά πρόσωπα, ή κατά μέσο όρο 2,2 εκατ. ευρώ εκάστη. Στον αντίποδα αυτών των ειλικρινών -όπως υπονοείται- φορολογικών υποζυγίων του κράτους υπάρχει κατά τον ΣΕΒ το 99,5% των επιχειρήσεων (μικρών και μεσαίων) που πληρώνουν κατά μέσο όρο όσο κι ένας μέσου εισοδήματος μισθωτός, ή 6.100 ευρώ τον χρόνο, αλλά και οι ελεύθεροι επαγγελματίες, που πληρώνουν μόλις το 4% του συνολικού φόρου φυσικών προσώπων. Οι αριθμοί ίσως μπερδεύουν, αλλά το συμπέρασμα στο οποίο θέλει να καταλήξει ο ΣΕΒ είναι συγκεκριμένο: για τη φοροδιαφυγή των 30 δισ. ευρώ τον χρόνο που θα μπορούσε να επιλύσει τα προβλήματα του ελλείμματος και του χρέους δεν φταίνε οι μισθωτοί και συνταξιούχοι (δηλαδή το προλεταριάτο του φορολογικού σύμπαντος) ούτε οι μεγάλες επιχειρήσεις (δηλαδή η αριστοκρατία του), αλλά όλοι όσοι βρίσκονται ανάμεσά τους.

Εν ολίγοις, ο ΣΕΒ κάνει ένα αριστοτεχνικό «κάρφωμα» στους μικρομεσαίους, τους μικρο-καπιταλιστές και τους ελεύθερους επαγγελματίες, ήτοι στα στρώματα που εδώ και χρόνια αποτελούν σχεδόν αποκλειστικό σημείο αναφοράς των κομμάτων εξουσίας. Τους «δίνει» κανονικά, υποδεικνύοντας ότι οποιαδήποτε μελλοντική κίνηση απόδοσης φορολογικής δικαιοσύνης πρέπει να αφορά ακριβώς αυτούς. Και το υποδεικνύει αυτό σε μια περίοδο που η ύφεση απομακρύνει, από αισθητά έως δραματικά, αυτά τα στρώματα από την κατάσταση ευημερίας στην οποία είχαν «εκπαιδευτεί». Και η ανοχή της φοροδιαφυγής τους ήταν βασική συνιστώσα της ευημερίας αυτής.

Κι επειδή η επιχειρηματική ελίτ (την οποία υποθέτω πως εκπροσωπεί ο ΣΕΒ) με μια τέτοια κίνηση θα χάσει πολλούς από τους παραδοσιακούς του συμμάχους, τείνει και χείρα φιλίας στους κατά τεκμήριο ταξικούς του αντιπάλους, τους μισθωτούς, λέγοντας σε αδρές γραμμές το εξής: εμείς (το κεφάλαιο) και αυτοί (η εργασία) είμαστε ειλικρινείς φορολογούμενοι και εισφέρουμε καρτερικά στα κρατικά ταμεία. Αν θέλετε κάτι παραπάνω, αναζητήστε το σ’ αυτούς που υπάρχουν ανάμεσά μας… Οφείλω να το ομολογήσω: Όταν η οικονομική ελίτ αποφασίζει να παίξει τον ρόλο της ως εθνική αστική τάξη του δίνει και καταλαβαίνει… Και το κάνει επαγγελματικά, με απαράμιλλη τέχνη.

Η λαθροχειρία είναι προφανής. Η ανάλυση των εισοδημάτων που δηλώνονται στην εφορία κάθε χρόνο δεν είναι σε καμία περίπτωση μια ρεαλιστική απεικόνιση της κατανομής του πλούτου στη χώρα μας. Με εξαίρεση τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, όλες οι άλλες κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων επιχειρήσεων, έχουν τη δυνατότητα να «ρυθμίζουν» κατά το δοκούν τη φοροδοτική τους ικανότητα, χάρη στις τρύπες και τις ευκαιρίες «εξαγοράς» του ελεγκτικού μηχανισμού. Φυσικά, είναι απολύτως αληθές ότι στην πλειοψηφία τους οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι μικρές επιχειρήσεις (η εκλεκτή μεσαία τάξη…) είναι οι βασικοί τροφοδότες της φοροδιαφυγής. Αλλά η αποκατάσταση της φορολογικής δικαιοσύνης δεν είναι μόνο ένα θέμα ηθικό, ένα ζήτημα επιβράβευσης της φορολογικής ειλικρίνειας των μεν και τιμωρίας της φορο-αποφυγής των δε. Παίζει κι αυτό, αλλά το βασικό είναι να αναζητηθεί και να φορολογηθεί ο πλούτος εκεί που συσσωρεύεται και λιμνάζει σε μια κατάσταση πλησμονής. Το διεθνές δεδομένο είναι πως το 2% των κατοίκων του πλανήτη κατέχει το 50% του παγκόσμιου πλούτου, ενώ στον αντίποδα το φτωχότερο μισό του πληθυσμού της Γης ελέγχει μόλις το 1% του παγκόσμιου πλούτου. Θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε σε ποιες αναλογίες επιμερίζονται αυτές οι κατανομές στην Ελλάδα, υπολογίζοντας τον πλούτο σε κάθε μορφή του: σε ακίνητα, σε αυτοκίνητα, σε σκάφη αναψυχής, σε καταθέσεις, σε επενδύσεις, σε μερίσματα, σε stock options, σε έργα τέχνης, σε περιουσίες των offshore, σε επενδύσεις στο εξωτερικό, σε δωρεές, σε φιλανθρωπίες, σε φοροαπαλλασσόμενες επιχειρηματικές δαπάνες, σε αποσβέσεις, σε μετοχές, σε συμβόλαια εμπορευμάτων, σε πλάκες χρυσού, σε πολυτελείς δαπάνες… Οι πρωτεϊκές μορφές του πλούτου είναι μια δυνατότητα που δεν αφορά σχεδόν καθόλου τη βάση της πυραμίδας, αφορά σε ένα βαθμό τις μεσαίες κλίμακές της, και αφορά κατεξοχήν την κορυφή της, έστω κι αν ορκίζεται στη φορολογική της ειλικρίνεια και στην προθυμία της να εκτελέσει το πατριωτικό καθήκον της κοινωνικής αλληλεγγύης…

Κατά τα φαινόμενα, η περιούσια μεσαία τάξη την έχει πατήσει πολλαπλά. Πρώτον, γιατί η ύφεση απειλεί με δραστικό «κλάδεμα» τις παραφυάδες της αφορολόγητης ευημερίας της. Δεύτερον, γιατί η πολιτική της ισχύς προφανώς εξασθενεί και στη θέση της οι «ευπαθείς ομάδες» γίνονται η ελκυστικότερη εκλογική πελατεία. Τρίτον, γιατί η επιχειρηματική αφρόκρεμα της χώρας προτιμά να θυσιάσει τους εφήμερους συμμάχους της προκειμένου να μείνει η ίδια στο φορολογικό απυρόβλητο.
Τι δυστυχία να είναι πια κανείς μεσαίος! Ακόμη και στο βασίλειο της Μεσαιοχώρας…

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ (7/11/09)

…Αν ήταν έξυπνος, δεν θα συμπεριφερόταν σαν νεόπλουτος, άρα δεν θα ήταν ο εαυτός του. Οι νεόπλουτοι σου γίνονται συμπαθείς επειδή τους έλκει η λάμψη, όπως τις πεταλούδες η πυρακτωμένη λάμπα. Το όνειρό τους είναι παραμείνουν για πάντα στην κορυφή. Έτσι και γίνεται. Εκεί πεθαίνουν.
Τι θα μπορούσε να δικαιολογήσει τον Δράκο;
«Δεν μπορώ να τον δικαιολογήσω με τίποτα», αναστενάζει ο Χάντερ.
Ο Δράκος πιτσίλιζε με το αίμα του το πεζοδρόμιο. Μια σφαίρα στο μέτωπο. Την ώρα που περιτριγυρισμένος από σωματοφύλακες, κάμερες, ρεπόρτερ, κοινό, επιδεικνυόταν ως ευεργέτης. Το έδειξαν ζωντανά. Όλα ήταν αληθινά.
Το αγαπημένο του ρητό: «Δεν υπάρχει κάτι που να μην μπορώ να το αγοράσω!»

Γκεόργκι Γκρόζντεφ, «Πλιάτσικο»

Τα κουταλοπίρουνα του New Age (31/10/2009)

Από το περασμένο Σάββατο υπάρχουν τουλάχιστον πέντε εκατομμύρια επίδοξοι διάδοχοι του Γιούρι Γκέλερ. Οι μισοί νεοέλληνες έχουν πειστεί ότι, για να αξιοποιήσουν τις εν υπνώσει μυστηριώδεις ικανότητες του εγκεφάλου τους, πρέπει να ξεπαστρέψουν τα κουταλοπίρουνά τους, να τσαλακώσουν κάθε μεταλλικό αντικείμενο της οικοσκευής τους, να κάνουν θρύψαλα τα κρυστάλλινα ποτήρια της προίκας τους, να ξεχαρβαλώσουν όλα τα ρολόγια χειρός, τοίχου και επιτραπέζια που διαθέτουν. Και μάλιστα, να προκαλέσουν όλη αυτή την καταστροφή με τον δύσκολο τρόπο. Όχι απλώς όπως να σπάνε τα πιάτα (όχι απ’ το καλό σερβίτσιο) όταν έρθουν στο τσακίρ κέφι, αλλά με την ακαταμάχητη δύναμη του νου τους. «Λύγισε κουτάλι, δούλεψε ρολόι, σπάσε ποτήρι…». Σ’ αυτές τις μάλλον ανώδυνες και ενδεικτικές μόνον νοητικές εντολές θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και μερικές αρκετά πιο χρήσιμες κοινωνικά και πολιτικά, μιας και ορισμένα προβλήματα της νεοελληνικής πραγματικότητας μόνο εκ θαύματος ή χάρη στις υπερφυσικές δυνάμεις των mentalists της πολιτικής θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν: «Μειώσου έλλειμμα, εξαφανίσου χρέος, συρρικνώσου ανεργία, κινήσου χρήμα, δάνεισε τραπεζίτη, φύγε ύφεση, ξαναφύτρωσε δάσος, πρασίνισε Ελλάδα κ.λπ.». Διότι με τα κουταλάκια μόνο δεν γίνεται προκοπή. Στο κάτω κάτω, λυγίζουν τόσο εύκολα με το χέρι, που είναι απολύτως αντιπαραγωγικό να σπαταλήσει σ’ αυτά κανείς τα πολύτιμα κύματα τηλεκίνησης που εκπέμπει ο θαυματουργός του εγκέφαλος.

Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον λοιπόν -αφού με την εγγύηση δημοσιογράφων κάτι υπερφυσικό συμβαίνει κάθε Σάββατο στα τηλεοπτικά πλατό- να δούμε τον Γιούρι Γκέλερ κι όλη τη «Διεθνή» των mentalists σε μιαν πιο παραγωγική δράση. Δεν μας ενδιαφέρει να σταματήσει το Big Ben ή να λυγίσουν τα χρυσά κουταλοπίρουνα της βασίλισσας Ελισάβετ, αλλά να προληφθεί η επόμενη τρομοκρατική επίθεση. Να ακινητοποιηθούν στον αέρα οι επόμενες 96 σφαίρες πριν βρουν ανθρώπινο στόχο. Να προβλεφθεί η επόμενη εκατόμβη στο Ιράκ, στο Πακιστάν ή στο Αφγανιστάν. Να εκτραπούν στον προσκοπισμό οι κακές συνήθειες των επίδοξων ληστών. Να μετατραπεί σε αγάπη το μίσος, σε κατανόηση ο φθόνος, σε έκρηξη αλληλεγγύης η απληστία. Να μεταμορφωθούν τα golden boys σε φανατικούς φιλάνθρωπους που καταθέτουν τα stock options τους στις «τράπεζες των φτωχών». Να γίνουν οι γραφειοκράτες φιλότιμοι χειρώνακτες του δημόσιου συμφέροντος, οι άχρηστοι μάνατζερ των ΔΕΚΟ να παραιτηθούν οικειοθελώς, παραχωρώντας και όλα τα δικαιώματα των συμβολαίων τους, οι τραπεζίτες να δανείζουν με 0% και να δανείζονται με 10%, οι επιχειρηματίες να παραιτηθούν από τα κέρδη τους και να μοιράζονται με τους ανταγωνιστές τους στα ίσα τα μερίδια αγοράς. Να αποτραπούν όλα τα εγκλήματα που προετοιμάζονται ασυνειδήτως σε συγχυσμένα μυαλά φτωχοδιάβολων, αλλά και εκείνα που καταστρώνονται στα χλιδάτα σαλόνια των χρυσοκάνθαρων. Να προληφθούν οι επόμενες πλημμύρες, οι επόμενες ξηρασίες, οι επόμενες πυρκαγιές. Να φωτιστούν οι εγκέφαλοι της παγκόσμιας ελίτ που δεν δίνουν σεντς για το περιβάλλον αν δεν είναι εξασφαλισμένα πράσινα υπερκέρδη. Κι αν αυτό είναι αδύνατο, να ανακοπεί εδώ και τώρα η υπερθέρμανση του πλανήτη, ίσως με μια μικρή απομάκρυνση του Ηλίου κατά μερικά έτη φωτός. Να καταργηθούν οι τάξεις, να καταλυθούν οι ανισότητες, να ξεχάσουν οι άνθρωποι τα χρώματά τους, να λησμονήσουν τις θρησκείες τους, να αδιαφορήσουν για τις εθνικότητές τους, να ξεπεράσουν τις ιδεολογίες τους, να ισοπεδώσουν τις ιεραρχίες τους. Να διαχειριστεί η ανθρωπότητα δίκαια τον κοινό της πλούτο, να τελειώνουμε με τον πόλεμο των πολιτισμών και τον πολιτισμό των πολέμων, να τελειώνουμε και με την πολιτική (τι ανάγκη θα την έχουμε, άλλωστε, όταν θα έχουμε φτάσει σε τέτοιο επίπεδο αυτο-οργάνωσης και αυτορύθμισης των κοινωνιών) όλα με τη δύναμη του μυαλού του Γιούρι Γκέλερ, των εκατοντάδων διαδόχων του και των εκατομμυρίων οπαδών του. Μια τόσο ισχυρή συγκέντρωση θετικής ενέργειας, δεν μπορεί, θα καταφέρει ότι δεν κατάφερε το είδος μας από καταβολής του...

Δεν ειρωνεύομαι τη δύναμη του ανθρώπινου νου. Και η αλήθεια είναι ότι ο προϊστορικός άνθρωπος, του οποίου ο εγκέφαλος μη νομίζετε ότι διαφέρει πολύ από τον δικό μας, θα ούρλιαζε από το σοκ αντικρίζοντας τα επιτεύγματα της ανθρώπινης διάνοιας – των απογόνων του. (Αντιθέτως, μάλλον θα έβλεπε με συγκατάβαση τον ανεκδιήγητο κ. Γκέλερ να λυγίζει σίδερα ως «Κουταλιανός» και θα απορούσε γιατί δεν το κάνει με τον εύκολο τρόπο, τη μυϊκή δύναμη που ο πρόγονός μας διέθετε πολλαπλάσια από τη δική μας – η ευφυΐα είχε και τις απώλειές της…). Η αλήθεια είναι ότι το ανθρώπινο μυαλό διήνυσε μια τεράστια απόσταση σε μερικές χιλιάδες χρόνια προϊστορίας, και κυρίως ιστορίας, και πιθανότατα θα διανύσει κι άλλη τόση. Και η απόδειξη γι’ αυτό βρίσκεται γύρω μας, σ’ όλη τη δημιουργία και όλη την καταστροφή που επισώρευσε στον πλανήτη Γη ο πολιτισμός μας. Σ’ αυτό το επίτευγμα του ανθρώπινου εγκεφάλου -δισεκατομμυρίων ανθρώπινων εγκεφάλων- υπάρχει ήδη τόση «μαγεία», μαύρη και λευκή, ώστε η επιστράτευση ενός τσαρλατάνου που ισχυρίζεται ότι είναι απόγονος εξωγήινων ή ότι διαβάζει τη σκέψη μας, είναι μια ακατανόητη γραφικότητα.

Παρ’ όλα αυτά, μερικά εκατομμύρια Έλληνες θα στηθούν για αρκετά σαββατόβραδα μπροστά στις οθόνες, περιμένοντας μια ακόμη πειστική ένδειξη ότι διαθέτουν αναξιοποίητες, υπερφυσικές δυνάμεις που θα τους απαλλάξουν από την πλήξη ή τη μιζέρια τους, θα τους διακτινίσουν από την Εποχή των Ιχθύων στην Εποχή του Υδροχόου, από τον κόσμο του ανταγωνισμού και της καταστροφής, στην κοινωνία της αρμονίας και της αιώνιας ευδαιμονίας. Η βιομηχανία του New Age πουλάει εδώ και πολλές δεκαετίες. Η παρακμή των ιδεολογιών και κοσμοθεωριών, η κρίση της πολιτικής, οι αλλεπάλληλες διαψεύσεις της προσδοκίας αλλαγής, τα αδιέξοδα των κινημάτων που υπόσχονταν κοινωνικές κοσμογονίες, η κατάρρευση και των ελάχιστων βεβαιοτήτων που είχε διαμορφώσει η καπιταλιστική ευημερία, μετατρέπει το New Age σε μηχανή που κόβει χρήμα. Αφού τα κόμματα, τα μανιφέστα, τα κινήματα αδυνατούν να αλλάξουν τη ζωή μας, αφού και ο πολιτισμός της απληστίας δεν μπορεί να εγγυηθεί τα κεκτημένα της ευημερίας μας, ας δούμε τι μπορεί να αλλάξει το φενγκ σούι στο σπίτι μας, η αστρολογία στον προγραμματισμό της ζωής μας, η μαντεία στο κυνήγι της ευτυχίας, ο αποκρυφισμός στην αποτίναξη της δυστυχίας, οι τεχνικές βελτίωσης του νου στη μετατροπή μας σε μικρούς Σούπερμαν, εκκολαπτόμενους Γκέλερ…

Έτσι, το New Age με τα πολυποίκιλα ρεύματά του και τις «κοσμοθεωρίες» του έγινε μια μεγάλη αγορά πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ που πουλάει με την ίδια ευκολία και μαχαιροπίρουνα για να τρώμε και δυνάμεις για να τα λυγίσουμε. Εδώ και πολύ καιρό από περιθωριακό έχει γίνει mainstream – ελάχιστες εφημερίδες και έντυπα τολμούν να εκδοθούν χωρίς ωροσκόπιο και οι περισσότερες συστάσεις μεταξύ των ανθρώπων περιλαμβάνουν σταθερά την ερώτηση «και τι ζώδιο είσαι;» και η απάντησή που θα δώσεις υποτίθεται ότι είναι μια πλήρης κατάθεση του ψυχογραφήματός σου (συν τη διάγνωση του ψυχιάτρου σου, αν είσαι υπό θεραπεία).

Βεβαίως, πρόκειται για μια κατά συνθήκην απάτη, διότι είμαστε συνένοχοί της στον βαθμό που πνίγουμε την αμφιβολία προκειμένου να «αγοράσουμε» ελπίδα. Από την άποψη αυτή δεν αρκεί να κατακεραυνώνουμε τους τσαρλατάνους, τους ψευδοεπιστήμονες, τους ψευδοπροφήτες και τους μάνατζέρ τους, ψάχνοντας να βρούμε τις λεπτομέρειες που ξέφυγαν από τη σκηνοθεσία και αποκαλύπτουν την απάτη. Η μεταφυσική απάτη είναι πολύ βαθύτερα χωμένη στο κοινωνικό μας DNA για να νομίζουμε ότι ξεμπερδεύουμε μαζί της αν ξεσκεπάσουμε τα τρικ των Γκέλερ. Και τι θα γίνει με τους Γκέλερ της αγοράς που μας έχουν πείσει ότι οι κρίσεις, οι υφέσεις, οι επιχειρηματικοί κύκλοι, η ανάκαμψη, η ευημερία, η κατανομή του πλούτου, ο καταμερισμός της παγκόσμιας ισχύος είναι στο χέρι…της αοράτου χειρός της αγοράς, των ανεξέλεγκτων δυνάμεων του ανταγωνισμού, μιας υπερβατικής βούλησης έξω και μακριά από δισεκατομμύρια ανθρώπινες βουλήσεις; Πώς θα αντιμετωπίσουμε τη μέγιστη απάτη, την πεποίθηση ότι οι κρίσεις, οι πόλεμοι, η φτώχεια, η κοινωνική ανισότητα, οι «αφύσικες» φυσικές καταστροφές είναι αποτέλεσμα ανεξέλεγκτων δυνάμεων που αδυνατούμε ως είδος να χειραγωγήσουμε;
Η απάντηση είναι πιο απλή απ’ όσο φαίνεται: αντιμετωπίζοντας την πιο ακατανίκητη απ’ όλες τις δυνάμεις του ανθρώπινου εγκεφάλου. Τη βλακεία.

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ (31/10/2009)

Τα mass media πρώτα μάς έπεισαν ότι το φανταστικό είναι πραγματικό και τώρα άρχισαν να μας πείθουν ότι το πραγματικό είναι φανταστικό. Κι όσο περισσότερη πραγματικότητα μάς δείχνουν οι τηλεοπτικές οθόνες, τόσο πιο κινηματογραφικός γίνεται ο καθημερινός μας κόσμος. Κι όπως είπαν κάποιοι φιλόσοφοι, θα φτάσουμε στο σημείο να πιστεύουμε ότι είμαστε μόνοι στον κόσμο κι όλα τα άλλα είναι μια ταινία που ο Θεός, ή κάποια μοχθηρή μεγαλοφυΐα προβάλλει μπροστά στα μάτια μας...

Ουμπέρτο Έκο, «Αυτό το φάντασμα σίγουρα κάπου το έχω δει»