Σφυροδρέπανο

(Ορφανό κείμενο Νο2)

Τρίτη πρωί, με ξυπνάει ο παρηγορητικός, γουργουριστός ήχος ενός σφυροδράπανου που τρυπάει έναν τοίχο σε διπλανό διαμέρισμα. Ο ήχος του εναλλάσσεται με τους κρότους ενός σφυριού που χτυπάει πιθανότατα τον ίδιο τοίχο. «Ίσως ήρθε η ανάπτυξη», σκέφτομαι, αν και το αστείο ξέρω πως είναι κοινότοπο πια. Όχι, δεν ξέρω αν ήρθε η ανάπτυξη, που ο Προβόπουλος τη βλέπει ήδη σε συσκευασία πρωτοχρονιάτικου δώρου του 2014, αλλά τουλάχιστον κάποιος θα βγάλει ένα εικοσάρικο μεροκάματο. Και κάποιος έχει να δαπανήσει ένα εικοσάρικο που δεν προορίζεται αποκλειστικά για την επιβίωση, τα χαράτσια, τους λογαριασμούς και τη βενζίνη για να πάει μέχρι τη δουλειά. Αν πάντως πράγματι έρθει πράγματι η ανάπτυξη κάπως έτσι θα ’ναι: σφυριά στους τοίχους, τρυπάνια στα μπετά, εκσκαφείς, φορτηγά, μπετονιέρες, ταινίες μεταφοράς προϊόντων, αλυσίδες παραγωγής, περισσότερος θόρυβος στους δρόμους, γεωτρύπανα, γερανοί, ικριώματα, μπουλντόζες στο ΙΧ πρώην εθνικό οδικό δίκτυο, ασφαλτοτάπητες, πυκνότερα δρομολόγια ντελιβαράδων, κι άλλα νέα καταστήματα «ψωμί, γλυκό, καφές», σουβλατζίδικα και καταστήματα πρόχειρου φαγητού, κρουαζιερόπλοια στον Πειραιά, στο Φάληρο, στον Άλιμο, μερικά ακόμη ξενοδοχεία, εμβάσματα κατοίκων εξωτερικού, «τα παιδιά βρήκαν δουλειά στη Γερμανία», τουριστικό και ναυτιλιακό συνάλλαγμα, παραρτήματα outsourcing της Google, της Yahoo, της Microsoft, της Sanofi, της Pfizer και μια τιτάνια μάχη μεταξύ της αμερικανικής Black&Decker, της γερμανικής Bosch και της ιαπωνικής Hitachi για το ποια θα μονοπωλήσει την αγορά σφυροδράπανων και λοιπών εργαλείων κατασκευής κι επισκευής. Η ζωή σαν μερεμέτι…

Το τρυπάνι από δίπλα διακόπτει τον αναπτυξιακό συνειρμό μου, το σφυρί προσπαθεί να συνθέσει έναν ρυθμό, ο επόμενος ήχος-έκπληξη έρχεται από τον δρόμο, ο θόρυβος ενός βυτίου που βάζει πετρέλαιο θέρμανσης στη διπλανή πολυκατοικία- η τύχη βοηθάει τους τολμηρούς να μην παγώσουν. Ο λόγος που δεν θα έρθει η ανάπτυξη, ή αν έρθει θα είναι το ίδιο οδυνηρή με την ύφεση, δεν είναι ότι σχεδιαστές του οικονομικού μετασχηματισμού της χώρας δεν δίνουν στον καθένα από ένα σφυροδράπανο για να ανοίγει μια τρύπα κι ύστερα να την ξανακλείνει και τούμπαλιν, ώστε να δημιουργείται ένα πρόσχημα απασχόλησης κεφαλαίου και εργασίας, όπως περίπου γινόταν στις ΗΠΑ του New Deal. Ούτε επίσης ότι δεν δίνεται στον καθένα ένα εικοσάρικο για να το δαπανήσει σε ένα απαραίτητο μερεμέτι στο σπίτι, ένα κατοστάρικο για να βάλει πετρέλαιο θέρμανσης και να μην ξεπαγιάσει. Αυτό υποτίθεται πως λέγεται κεϊνσιανισμός, αλλά αν πιστεύει κανείς ότι θα έχει κάποιο αποτέλεσμα στην περίπτωσή μας είναι μάλλον γελασμένος. Για να έρθει η ανάπτυξη μέσω ενός τέτοιου τρικ θα χρειαζόταν να επιστρατευτούν τουλάχιστον οι πόροι ύψους 150 και πλέον δισ. ευρώ που χάθηκαν στην πενταετία της μεγάλης ελληνικής ύφεσης. Για την ακρίβεια, θα έπρεπε να δημευθούν, να κρατικοποιηθούν, να εθνικοποιηθούν, να απαλλοτριωθούν αυτοί οι πόροι όπου βρίσκονται, ακόμη και εις χείρας τρίτου, αλλά αυτό δεν είναι κεϊνσιανισμός, είναι κάτι μεταξύ κρατικού καπιταλισμού και σοσιαλισμού, κι αυτό δεν ξέρω αν το αντέχει το στομαχάκι των ευαίσθητων αναπτυξιολόγων.

Ο λόγος που δεν θα έρθει η ανάπτυξη, ακόμη κι αυτή στην οποία προσβλέπουν νεοφιλελεύθεροι, κεϊνσιανοί και οι ενδιάμεσοι, δεν είναι ότι δεν διαθέτουν την πολιτική τόλμη να εφαρμόσουν μια ελάχιστη δόση κεϊνσιανισμού, έστω και με χρήμα που θα κόψουν αφειδώς από το πουθενά, αλλά γιατί υπάρχει μια τρομακτική απροθυμία και ανικανότητα του κεφαλαίου να εκμεταλλευτεί ακόμη και με τους πιο στυγνούς όρους την εργασία. Θεωρητικώς, στην ειδική συνθήκη που έχει διαμορφωθεί με τη βοήθεια της τρόικας στην Ελλάδα και στα λοιπά μνημονιακά πειραματόζωα, οι κάτοχοι του κεφαλαίου έχουν τους ιδεωδέστερους όρους να αντλήσουν υπεραξία, να ξεζουμίσουν κάθε ικμάδα εκατομμυρίων ανθρώπων. Υπάρχουν εκεί έξω 1,5 εκατομμύριο άνεργοι έτοιμοι και πρόθυμοι για όλα, διαθέσιμοι να απασχοληθούν με τους χειρότερους όρους, ικανοί να πουλήσουν γνώσεις και δεξιότητες για έναν καφέ, μια τυρόπιτα, ένα φθηνό γεύμα και τα εισιτήριά τους. Υπάρχουν άλλο 1,5 εκατομμύριο κατά συνθήκην εργαζόμενοι που δουλεύουν ήδη δωρεάν, τζάμπα, τουλάχιστον κατά τους 3,5 και πάνω μήνες αμοιβών που τους οφείλουν οι εργοδότες τους. Υπάρχουν 800.000 δημόσιοι υπάλληλοι που οι μισθοί τους έχουν ήδη περικοπεί κατά 50%, κι όμως ο Άδωνις, ο Κυριάκος, ο Γιάννης (οι αρκετοί Γιάννηδες της κυβέρνησης) θα προτιμούσαν να τους δουν διαθέσιμους, ανέργους ή συνταξιούχους. Υπάρχουν αρκετές δεκάδες χιλιάδες υπάλληλοι των τραπεζών, του ΟΤΕ κι άλλων οργανισμών που οι ιδιοκτήτες και οι μάνατζέρ τους προτιμούν να χρηματοδοτήσουν με εκατομμύρια την «εθελούσια έξοδό» τους παρά να τους απασχολήσουν. Υπάρχουν χιλιάδες νέοι επιστήμονες που κάνουν «κρα» για μια δουλειά, αλλά το κράτος- υβρίδιο των πιστωτών προτιμά να διευκολύνει τη μετανάστευσή τους, «για να μας αδειάζουν τη γωνιά».

Συμβαίνει, λοιπόν, το πρωτοφανές στα μεταπολεμικά χρονικά το κεφάλαιο, σε όλες τις ατομικές και συλλογικές εκφράσεις του, εγχώριες ή πολυεθνικές, να εμφανίζεται απρόθυμο και κυρίως ανίκανο ακόμη και να εκμεταλλευτεί στυγνά την εργασία, για να δημιουργήσει μιαν ελάχιστη απασχόληση, αναπαραγωγή, κατανάλωση και τελικά ανάπτυξη. Κι έτσι τρομακτικά αποσυρμένο, ζαρωμένο, αδύναμο κι αμήχανο μπροστά στην κρίση που το ίδιο προκάλεσε σε κάνει ν’ αναρωτιέσαι: τι χρειαζόμαστε το κεφάλαιο και τους κατόχους του; Σε ποιον είναι χρήσιμο και απαραίτητο; Τι νόημα έχει το σφυροδράπανο που ανοίγει τρύπες στον τοίχο χωρίς το χρήστη του; Τι νόημα έχει το «κρουστικό σφυροδράπανο» που η πονηρή του ορθογραφία – έναν «άλφα» αντί ενός «έψιλον»- μας έχει κάνει να βλέπουμε και ν’ ακούμε το «σφυροδρέπανο» ως γραφική καρικατούρα της Ιστορίας;

Άλλη μια θορυβώδης, γουργουριστή διείσδυση του σφυροδράπανου στον τοίχο του διπλανού διαμερίσματος. Διπλά παραγωγική η συμβολή του. Ο μάστορας έβγαλε το μεροκάματο κι εγώ κατέγραψα αυτόν τον συνειρμό που ελπίζω να τον βρει κανένας χρήσιμο.

Υ.Γ. Αυτό είναι το δεύτερο «ορφανό» κείμενο μια και ο «Επενδυτής» που θα ήταν ο κανονικός του προορισμός δεν βγαίνει λόγω απεργίας και λόγω «απροθυμίας και ανικανότητας του κεφαλαίου να εκμεταλλευτεί τους εργαζόμενούς του».

ΚΙΜΠΙ

 

  

Ένα ορφανό κείμενο

… Ορφανό, με την έννοια ότι τα κείμενα που κατά κανόνα δημοσιεύονται σ’ αυτό το μπλογκ προορίζονται για δημοσίευση σε έντυπη εκδοχή, στην εφημερίδα «Επενδυτής», κάθε Σάββατο, στη στήλη «Ελεύθερος Σκοπευτής». Ορφανό, επίσης, από την άποψη ο προορισμός ενός κειμένου για εφημερίδα επιβάλλει συνήθως μια κάποια εναρμόνιση με την ατζέντα της, με το όλο «πακέτο» ειδήσεων, ρεπορτάζ, αναλύσεων, στηλών, απόψεων που αυτή περιλαμβάνει. Αυτό, λοιπόν, είναι ένα ορφανό κείμενο γιατί ο «Επενδυτής» δεν κυκλοφόρησε αυτό το Σάββατο, γιατί οι συντελεστές του, δημοσιογράφοι και τεχνικοί, απεργούν και το γιατί μάλλον ήδη το γνωρίζετε-  γιατί απεργούν τα τελευταία χρόνια οι εργαζόμενοι στις εφημερίδες και τα άλλα ΜΜΕ; Γιατί είναι απλήρωτοι και γιατί οι ιδιοκτήτες τους προσπαθούν να επιβεβαιώσουν το πείραμα του Χότζα με τον γάιδαρό του. Εν πάση περιπτώσει, αναλυτικά το γιατί αυτής της απουσίας, αυτής της απεργίας κι αυτού του ορφανού κειμένου μπορείτε να το διαβάσετε εδώ.

 Αλλά, με την ευκαιρία, σ’ αυτό το ορφανό κείμενο λέω να συμπεριλάβω μια περίπου ορφανή άποψη – παρατήρηση: οι δημοσιογράφοι και άλλοι «παραγωγοί» των ΜΜΕ βρίσκονται εδώ και καιρό ενώπιον μιας ιδιόμορφης ομηρίας. Τα ΜΜΕ ανήκουν (κυρίως) στις τράπεζες λόγω υπερδανεισμού, οι τράπεζες ανήκουν στο ΤΧΣ λόγω ανακεφαλαιοποίησης, άρα στην τρόικα, άρα στους δανειστές. Άρα, τα ΜΜΕ ανήκουν στην τρόικα και στους δανειστές, από τις βουλές των οποίων εξαρτάται η επιβίωση του υπερχρεωμένου κλάδου. Αυτό λίγο πολύ συμβαίνει με αρκετούς κλάδους της  ιδιωτικής οικονομίας, αλλά η ιδιομορφία με τα ΜΜΕ είναι πως αποτελούν τους μόνους διαθέσιμους –σε κυβέρνηση, τρόικα, δανειστές- διαύλους επικοινωνίας με την κοινή γνώμη, τους μόνους διαθέσιμους ιμάντες προπαγάνδισης του βίαιου κοινωνικού και οικονομικού μετασχηματισμού της χώρας- μετασχηματισμού σε τι, δεν μας είναι πολύ σαφές ακόμη. Έτσι, ακόμη κι όταν η τρόικα, η task force και οι ποικίλοι επιτηρητές που έχουν εγκατασταθεί στην αποικία εκφράζονται με διόλου κολακευτικά λόγια για τη μιντιακή διαπλοκή που εδώ και χρόνια απομυζά πόρους από τη χρηματοπιστωτική διαπλοκή και την θέτει στη «μαύρη λίστα» από άποψη χρηματοδότησης, βρίσκεται ενώπιον του ερωτήματος με ποιους άλλους θα κάνει τη βρομοδουλειά της μνημονιακής προπαγάνδας αν αφήσει τους μόνους διαθέσιμους να στραγγαλιστούν οικονομικά.

Αυτή είναι η πρώτη αντίφαση. Ακολουθεί, όμως, και δεύτερη. Θύματα των χρεοκοπημένων από τους ιδιοκτήτες τους ΜΜΕ είναι και οι δημοσιογράφοι, τεχνικοί και διοικητικοί που προσπαθούν να υπερασπιστούν τα ελάχιστα αυτονόητα. Το δικαίωμα να έχουν δουλειά και να την παρέχουν αμειβόμενοι. Το παράδοξο είναι ότι για να συμβεί αυτό στην παρούσα συγκυρία θα πρέπει τα ΜΜΕ να παίζουν τον εκχωρημένο από την τρόικα και το νέο, μνημονιακό λόμπι διαπλοκής ρόλο τους. Δηλαδή, τον ρόλο των υπερασπιστών του μνημονιακού μονοδρόμου. Θα πρέπει, δηλαδή, να πείθουν την άναυδη κοινή γνώμη – με αποχρώσεις και επιμέρους αντιρρήσεις- ότι είναι καλό ή αναγκαίο πράγμα η εξουθενωτική φορολογία, οι μειώσεις στους μισθούς και στις συντάξεις, οι περικοπές στην παιδεία και το σύστημα υγείας, η απελευθέρωση των απολύσεων, η ανεργία των 1.5 εκατομμυρίων. Επομένως, όταν οι δημοσιογράφοι, ακόμη και οι υπεράνω διαπλοκής και συνενοχής στο μνημονιακό και στα άλλα συγγενή εγκλήματα, υπερασπίζονται τη δουλειά και τους μισθούς τους, και τελικά την επιβίωση των υπερχρεωμένων ΜΜΕ στα οποία δουλεύουν, είναι σαν υπερασπίζονται άθελά τους τις περικοπές μισθών, τις απολύσεις, την απληρωσιά και την ανεργία των άλλων, των εκτός μιντιακού σύμπαντος ανθρώπων.

Πώς ξεπερνιέται αυτή η αντίφαση; Η απάντηση φαίνεται απλή: με το να κάνουν οι δημοσιογράφοι τη δουλειά τους. Να φέρνουν στο φως την αλήθεια, να δίνουν βήμα, χώρο και χρόνο στους ανθρώπους που υποφέρουν από τις κτηνώδεις και ηλίθιες πολιτικές- όχι για να κάνουν μελοδραματικά σόου-, να μη διεκπεραιώνουν αμάσητες τις πληροφορίες του Μαξίμου, της τρόικας και των ποικίλων κέντρων εξουσίας, να αφήνουν την πολιτική διαπάλη να αναπτυχθεί σε όλο της το βάθος, να μην επιτρέπουν στα ΜΜΕ να γίνονται φερέφωνα των troika-news. Αλλά τότε, αν ανακτήσουν ελάχιστη από τη στοιχειώδη ανεξαρτησία της περιούσιας Τέταρτης Εξουσίας, η στρόφιγγα της χρηματοδότησης μπορεί να κλείσει ανά πάσα στιγμή και η ήδη ανάπηρη ελευθερία των ΜΜΕ να στραγγαλιστεί μια και καλή. Δύσκολο δίλημμα, ε;

Η τρόικα ενδεχομένως να θελήσει να ξεπεράσει τη δική της αντίφαση με μια γενναιόδωρη διαγραφή των κόκκινων δανείων προς τα ΜΜΕ, για να μπορέσουν αυτά να πάρουν νέα και να συνεχίσουν τη «δουλειά». Οι ιδιοκτήτες ενδέχεται να θελήσουν να ξεπεράσουν τη δική τους αντιφατική θέση διαγράφοντας με τη σειρά τους μέρος των οφειλών τους  προς τους εργαζόμενους, για να συνεχίσουν κι αυτοί τη «δουλειά». Οι εργαζόμενοι- δημοσιογράφοι, τεχνικοί, διοικητικοί- πώς θα ξεπεράσουν τη δική τους αντιφατική κατάσταση; Θα εξαγοράσουν με υπερβάλλοντα μνημονιακό ζήλο τις κατά τι ασφαλέστερες θέσεις εργασίας τους; Και θα ’χουν την προσδοκία ότι το «προϊόν» τους θα βρίσκει για πολύ ακόμη τους λίγους αγοραστές που έχουν απομείνει;

ΚΙΜΠΙ