Συμμετρική κρίση, ασύμμετρη βλακεία

(ΕφΣυν, 25-26/4/2020)

 

 

 

Εχει αρχίσει να γίνεται βαρετό, αν όχι ενοχλητικό έως και εξοργιστικό, δεν νομίζετε; Αν είσαι σπίτι και δεν κοιμάσαι, αν δεν είσαι απορροφημένος σε δουλειές ή βυθισμένος σε ένα βιβλίο, αν δεν τηλεργάζεσαι και αν έχεις ανοιχτά για συντροφιά ή ενημέρωση (ή εξημέρωση) το ραδιόφωνο ή την τηλεόραση, κάθε ένα λεπτό θα βομβαρδιστείς από ένα πανομοιότυπο μήνυμα: #menoumespiti. Εντάξει, το εμπεδώσαμε αυτό, αλλά γιατί τόση επιμονή παιδιά στο #menoumespiti, την ώρα που αυτό που σας απασχολεί είναι το πώς #vgainoumeapotospiti;

Οοοοχι, θα τα φάτε όλα τα μηνύματα στη μάπα, μέχρι εξαντλήσεως των αποθεμάτων, τα έχουμε πληρώσει άλλωστε, και τα μηνύματα του γδάρτη και τα μηνύματα του ψάλτη που θα 'λεγε κι η Αφροδίτη. Του γδάρτη λίγο πιο αυστηρά και πατερναλιστικά, του ψάλτη γλυκερά κι αγαπησιάρικα και πολύ σε στιλ #oloimazimporoumeallatipotadenmporoumexoristonskai. Πέφτει και στα καπάκια κείνο το αγαπημένο του Σαββόπουλου, «κάτι αλήθεια συμβαίνει εδώ…», κι αρχίζουν οι συναισθηματικοί εκβιασμοί για τους γιατρούς, τους νοσηλευτές, τους εργαζόμενους στα σούπερ μάρκετ, τους ντελιβεράδες, τους εργαζόμενους στην καθαριότητα κι αναρωτιέσαι τι γίνεται, πού ζούμε, ξυπνήσαμε ξαφνικά στην Κομμούνα του Παρισιού, έξω από τα τείχη των πόλεων και τους τοίχους των σπιτιών δεν υπάρχουν στρατιές από ιούς Covid-19, αλλά τα στρατεύματα του Θιέρσου και των Πρώσων και μέσα οι Κομμουνάροι αφιερώνουν χαρούμενο χρόνο στα παιδιά τους, φροντίζουν αρρώστους, πλένουν σχολαστικά φρούτα, καθαρίζουν δρόμους, φυλάνε τον άγνωστο στρατιώτη, παραδίδουν πίτσες και πιτόγυρα. Κι εκεί που έχεις μπερδευτεί, πέφτει στο τέλος ένα «πολιτική προστασία, ελληνική δημοκρατία, κυβέρνηση», προπαντός αυτό, μην ξεχνιόμαστε, όλα είναι κυβέρνηση, λίγο ψάλτης, λίγο γδάρτης, αλλά μπορεί να είναι και λιντλ, και τζάμπο, και βασιλόπουλος, και μασούτης, και εθνική, και κοσμοτέ, και βόνταφον, πολλοί οι αποστολείς, εκατομμύρια οι αποδέκτες, αλλά ένα είναι το μήνυμα, #καθίστεστααυγάσαςμιαχαράείστεταχειρότεραέπονται.

Τώρα που η φάση εξωραϊσμού της μεγάλης καραντίνας τελειώνει μαζί με την υπομονή των ανθρώπων, των δισεκατομμυρίων που βίωσαν και μαζί και το πρώτο αληθινά παγκόσμιο γεγονός στην ιστορία της ανθρωπότητας σε συνθήκες αλληλοαποκλεισμού, τώρα που ο μήνας του μέλιτος ετοιμάζεται να δώσει τη θέση του στα χρόνια του σκατού, τα φιλανθρωπικά μηνύματα θα τα διαδεχτούν οι σφαλιάρες και το κράτος-πτωχοκομείο θα κάνει έξωση στους περισσότερους προσωρινούς ενοίκους του, καιρός να λογαριαστούμε και με τον δημοφιλέστερο μύθο της πανδημίας: η κρίση είναι συμμετρική. Λοιπόν ψάξτε προσεκτικά όλα τα κείμενα της Ε.Ε., ακούστε τον Σεντένο, τη Λαγκάρντ, την Γκεοργκίεβα, τη Μέρκελ, τη Φον ντερ Λάιεν, τον Μητσοτάκη, ακόμη και τον Αδωνι, όλοι πιπιλάνε ηδονικά την ίδια καραμέλα περί συμμετρικής κρίσης. Με την ίδια ασύμμετρη ανοησία με την οποία πριν από δύο δεκαετίες μάς εισήγαγαν στις θεωρίες για τις ασύμμετρες απειλές της τρομοκρατίας.

Σόρι, παίδες, πού ακριβώς βλέπετε τη συμμετρία; Οχι, ούτε ο Covid-19 είναι ο Κομμουνάρος των ιώσεων που πλήττει τυφλά και ακριβοδίκαια βασιλείς και στρατιώτες, αυτοκράτορες και υποτελείς, νέους και γέρους, πλούσιους και φτωχούς, ισχυρά και αδύναμα έθνη, κομμένη η πλάκα, αυτά δεν υπάρχουν. Το απλούστερο όλων, η αποκάλυψη ότι τα μισά θύματα του ιού στην Ευρώπη είναι υπέργηροι ξεχασμένοι και «αποθηκευμένοι» σε οίκους ευγηρίας, αμφίβολης υγειονομικής φροντίδας αλλά βέβαιης κοινωνικής απομόνωσης, φωτίζει το θανατηφόρο πρόσωπο της πρόνοιας του Καιάδα.

Αλλά αν αυτή η ηλικιακή ασυμμετρία του ιού μάς μπερδεύει γιατί έχει βάση βιολογική, είναι αδύνατο να μας μπερδέψει το κοινωνικό και οικονομικό αποτύπωμα της πανδημίας. Ούτε η οικονομική κρίση που πυροδοτεί ο ιός είναι συμμετρική, ούτε πολύ περισσότερο τα μέτρα και οι πολιτικές αντιμετώπισής της έχουν την παραμικρή συμμετρία. Ρίξτε μια ματιά στις προβλέψεις τού -κατά τα λοιπά αναξιόπιστου και μεροληπτικού ΔΝΤ- και θα καταλάβετε. Αλλο ανεργία 22% (Ελλάδα) και άλλο 6% (Γερμανία). Αλλο χρέος 200% (πάλι Ελλάδα) κι άλλο 60% (πάλι Γερμανία). Αλλο κρατική διάσωση των «εθνικών πρωταθλητών» (π.χ. των αεροπορικών εταιρειών) και άλλο να αφήσεις εκατομμύρια μικρομεσαίες επιχειρήσεις να γίνουν παρανάλωμα της ύφεσης. Αλλο καταρράκτες ρευστότητας για τις επιχειρήσεις κι άλλο αλλαγή όρων εργασίας εις βάρος εκατομμυρίων μισθωτών, μισές δουλειές, μισοί μισθοί, μισές συμβάσεις, καθόλου συμβάσεις, δουλειά χωρίς χώρο εργασίας, χώροι εργασίας χωρίς εργαζόμενους, εργάσιμος χώρος και χρόνος χωρίς διαστάσεις, χωρίς αρχή, μέση και τέλος, η μεγάλη καραντίνα μόλις άρχισε και τα περί συμμετρικής κρίσης είναι μια ασύμμετρη βλακεία των εμπνευστών τους. Ή ποντάρουν στην ασύμμετρη δική μας ανοχή.


ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ
Ήταν, αλήθεια, θαυμάσια η αλλαγή που είχε φέρει στο Παρίσι η Κομμούνα! Ούτε ίχνος πια από το ακόλαστο Παρίσι της δεύτερης αυτοκρατορίας. Δεν ήταν πια το Παρίσι τόπος συνάντησης για τους Βρετανούς τσιφλικάδες, τους Ιρλανδούς άμπσεντιρς, τους Αμερικάνους πρώην δουλοχτήτες και νεόπλουτους, τους Ρώσους πρώην φεουδάρχες και τους μπογιάρους της Βλαχίας. Δεν εκθέτανε πια πτώματα στα νεκροτομεία για αναγνώριση, δε γίνονταν πια νυχτερινές διαρρήξεις και σταμάτησαν σχεδόν ολότελα οι κλοπές. Για πρώτη φορά από τις μέρες του Φλεβάρη του 1848 οι δρόμοι του Παρισιού ήτανε πάλι πραγματικά ασφαλείς, κι αυτό χωρίς κανενός είδους αστυνομία… Ηταν το Παρίσι που εργαζόταν, που σκεφτόταν, που μαχόταν, που μάτωνε, που αφοσιωμένο όπως ήταν στη δημιουργία μιας νέας κοινωνίας, ξεχνούσε σχεδόν τους κανίβαλους που βρίσκονταν έξω από τις πύλες του, που ακτινοβολούσε μέσα στον ενθουσιασμό της ιστορικής του πρωτοβουλίας.

Καρλ Μάρξ, "Ο Εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία", 1871

Και τα 84.731.940 που περισσεύουν;

 

(Από τα ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑ ΕΦΣΥΝ, 24/4/2020)

 

 

Του ΚΙΜΠΙ 

Βουρτσίστηκε ή βρουτσίστηκε το Maximou Mansion HQs, σημασία έχει too-λάστιχον ότι δεν θα αναγκαστούν να λοιμωχθούν 180.000 επιστήμονες δωρεάν και επί πιστώσει (= τζάμπα και βερεσέ) με 100 hours μακριάς κατάρτισης, πόσο μακριάς δεν ξέρουμε, αν και ανησυχία τώρα έχει τι θα γίνει με τα Κέικ, τα Κέντρα Επαγγελματικά Ιδιωτικά Κατάρτια -καράβια αλήτες, μας σφύριξαν κάτι, μας είπαν ελάτε, μας κλείσαν το μάτι- ή Κέντρα Διαβιού Μαθίσης που έχουν και πίστη και ποίηση από υπουργό πεδιάδας, homo educandus γαργάρ, που λέγαν οι Λατίνοι, ο μεθερμηνευόμενο, ο άνθρωπος πρέπει να μορφώνεται και όχι να παραμορφώνεται.

Αν, ωμός, τα Κέικ και οι επτά ευρείες φόρμες της μακριάς κατάρτισης έχουν σπατάλη πόρους και απασχόληση προσωπικό, πώς πληρώσει τώρα ανθρώπους; Ποιος δώσει μίσθωση στους εκπεδεκεφτές; Vourtsis; Foufoutos; Ή Μέντζη Νεουκτής, που δεν τον ξέρει και κανείς; Και με τι πληρώσει; Με voucher μακριά κατάρτια ή με κανονικές μεταχρονολογημένες επιταγές, που έχουν και παράταση καμιά εξηνταριά μέρες ακόμη; Και λεφτά διαφήμιση -«εδώ τα καλά μακριά κατάρτια για επιστημονικές επιταγές, δώρο laptop ή δωροvoucher ευρώπη 100 αγοράσει ό,τι θέλει από υπέρ αγοράς, και μάσκες και γάντια λάτεξ ένα μήνα για όλη family»- αυτά ποιος εξόφληση; Κρίμα, εκκλησία κλέβει κυβέρνηση, δεν φτάνει που έχει κλείσει τις, κλέβει παγκάρι κιόλας τους, αηδός Αργύρη!

Αλλά, αυτά παθαίνει κανείς όταν μπερδεύει τις βούρτσες με τα βάουτσερς. Κι επειδή καλοί λογαριασμοί κάνουν καλά φίδια, ρωτάω: αφού οι 180.390 επιστήμονες –λατρεύουμε την ακρίβειά σας, υπουργοί μας- θα πάρουν 108.234.000 έουρος στο χέρι και άνευ μακριά κατάρτια, τα 84.731.940 που περισσεύουν από τα 192.965.940 του προγράμματος, πού θα πάνε; Γιατί μπορεί google translate βγάζει σόλοικα, αλλά αριθμομηχανές, πρόσω ώρας, δεν έχουν σκόιλ ελικίκου. (ΥΓ.: Αγαπητοί συνάδελφοι της διόρθωσης, σόρι).

Ο θάνατός μας, η ζωή τους

 ΕΦΣΥΝ 17-19/4/2020

Ξέρετε τον Μαρκ Σπιτσνέιγκελ; Μάλλον όχι. Ούτε εγώ τον ήξερα. Μέχρι που διάβασα στο Bloomberg για το hedge fund «Universa Investments» που έχει ιδρύσει. Η Universa επενδύει στις καταστροφές. Οσο πιο μεγάλες και εκτεταμένες οι καταστροφές τόσο μεγαλύτερες οι αποδόσεις που αποφέρει στους πελάτες της. Μόνο που πρέπει να έχουν υπομονή. Μια τέλεια καταστροφή μπορεί να αργήσει. Θέλει χρόνια, ίσως και δεκαετίες. Μια τέλεια καταστροφή κάθε άνθρωπος μπορεί να ζήσει. Πρέπει μόνο να φροντίσει να μην είναι και ο ίδιος θύμα της. Να ’χει το πυρηνικό του καταφύγιο. Επενδύεις, υπομένεις τις μικρές καθημερινές απώλειες της ειρήνης, της ηρεμίας, της ευημερίας, της κανονικότητας, βρε αδερφέ. Κι όταν έρθει η ώρα της τέλειας καταστροφής –ένας σεισμός, ένα κραχ, μια χρεοκοπία, ένας πόλεμος, μια τρομοκρατική επίθεση, μια πανδημία, καλή ώρα– η καρτερία σου θα αποζημιωθεί με σούπερ κέρδη.

Πόσα; 1.000%, 2.000%, 3.612%! Τόση ήταν η απόδοση του «Πρωτοκόλλου Προστασίας Μαύρου Κύκνου», του αμοιβαίου κεφαλαίου της Universa που επένδυε σε κατάρρευση των δεικτών εξαιτίας μιας παγκόσμιας καταστροφής. Ο COVID-19 ήταν ο «μαύρος κύκνος» που περίμενε ο Σπιτσνέιγκελ, η τέλεια καταστροφή που είχε υποσχεθεί στους πελάτες του. Προστατευμένος στη φάρμα του –«Idyll Farms», κάπου στη λίμνη Μίσιγκαν– όπου εκτρέφει αλπικές κατσίκες με τη φιλοδοξία να φτιάξει τυρί αρωματισμένο με μέλι και βότανα, ασφαλής από πανδημίες κι άλλα δεινά, ο κτηνοτρόφος-γκουρού των ριψοκίνδυνων επενδύσεων αγοράζει και πουλάει δικαιώματα προαίρεσης που προστατεύουν από απότομες καταρρεύσεις των αγορών. Προφανώς είναι οικολόγος, προφανώς και έχει εκλεπτυσμένο ουρανίσκο, προφανώς και αγαπάει τις κατσίκες του και κάθε ζώο που φιλοξενεί στη φάρμα του, προφανώς και ανησυχεί για την κλιματική αλλαγή, προφανώς και θεωρεί ανίκανες κι άχρηστες τις κεντρικές τράπεζες και τις κυβερνήσεις. Γι’ αυτό και επενδύει με ζήλο στην αποτυχία τους.

Σε τι ακριβώς επενδύουν οι αναχωρητές της βαθιάς κερδοσκοπίας; Στον θάνατο. Στον θάνατο χιλιάδων, εκατομμυρίων. Είναι βαθύς οπαδός της θεωρίας του μανδαρίνου. Αυτής που οι περισσότεροι έχουμε μάθει από την ταινία του Τζαβέλα «Μια ζωή την έχουμε», όπου ο Κλέων-Χορν, πριν βάλει χέρι στο ταμείο της τράπεζας, δηλώνει ότι δεν θα πάταγε το κουμπί που θα τον έκανε πάμπλουτο ξέροντας ότι ταυτόχρονα στα βάθη της Κίνας θα πέθαιναν τρεις χιλιάδες μανδαρίνοι (την ιστορία την έχει χρησιμοποιήσει κι ο Καραγάτσης, αλλά την οφείλουμε στον πολύ προγενέστερο Πορτογάλο Εκα ντε Κουέιρος και στον «Μανδαρίνο» του).

Το χρηματιστήριο του θανάτου είναι μια απλή εφαρμογή της θεωρίας του μανδαρίνου. Οσο πιο πολλά πτώματα αφήσει η πανδημία τόσο πιο τέλεια η καταστροφή, τόσο πιο μεγάλα τα στοιχήματα και τελικά πιο ψηλές οι αποδόσεις. Αν οι επενδυτές του θανάτου ήταν στην Ιερουσαλήμ του έτους 1 μ.Χ., στον Γολγοθά, κάτω από τους σταυρούς με τους ετοιμοθάνατους, δεν θα σπαταλούσαν τον χρόνο τους σε μπαρμπούτι για έναν ματωμένο χιτώνα. Θα έβαζαν ένα πιο ευφάνταστο στοίχημα: Ποιος θα πεθάνει πρώτος, ο μεσαίος ή ο αριστερός; Θα σχισθεί το καταπέτασμα του ναού; Και ποιου ναού; Θα γίνει σεισμός; Πόσα ρίχτερ; Και πόσοι θα πεθάνουν κάτω από τα χαλάσματά του;

Το εξοργιστικό δεν είναι ότι υπάρχουν νοσηροί τύποι που δημιουργούν ένα επενδυτικό προϊόν βασισμένο στη δυστυχία και στον θάνατο, αλλά ότι αυτό είναι μια καθόλα νόμιμη δραστηριότητα. Δηλωμένη και εποπτευόμενη από μια επιτροπή κεφαλαιαγοράς, μετρούμενη ως κανονικό χρήμα (Μ2, Μ3, Μ4; Θα σας γελάσω) από μια κεντρική τράπεζα, ρυθμισμένη από μια κυβέρνηση και κανονικότατα νομοθετημένη από ένα Κοινοβούλιο. Είναι μια καθωσπρέπει επενδυτική δραστηριότητα που, παρότι ο ρόλος της αποκαλύφθηκε την προηγούμενη δεκαετία, στη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης, με τα στοιχήματα υπέρ της χρεοκοπίας χωρών, ουδείς διανοήθηκε να την απαγορεύσει.

Λογικό, γιατί με το ίδιο κριτήριο θα έπρεπε από τις αρχές του Μάρτη όλες οι κυβερνήσεις, πριν επιβάλουν «λοκντάουν» στην παραγωγή, στο εμπόριο και στις ζωές μας, να έχουν ξεκινήσει με ένα καραμπινάτο –ή μήπως καραντινάτο;– «λοκντάουν» στις αγορές.

Μια ευθανασία των αγορών ίσως είναι πιο σημαντική από την ευθανασία των ραντιέρηδων. Γιατί οι αγορές μυρίζουν θάνατο. Από κορυφής έως ονύχων. Το σκαμπανέβασμα των μετοχών που παρακολουθεί τους αριθμούς των νεκρών δίνει τη θέση του στις πιέσεις για χαλάρωση της καραντίνας. Οι αγορές ρισκάρουν, οι κυβερνήσεις αφουγκράζονται τους υποβολείς. Κι αν τον Μάιο ο ιός επιστρέψει δριμύς και δρεπανηφόρος; Δεν πειράζει. Αγόραζε στον θάνατο, πούλα στη ζωή.

Προσδοκώ ανάσταση των νεκρών ανακλαστικών μας, των απονεκρωμένων μας αισθήσεων. Αν ο θάνατός μας είναι η ζωή τους, μήπως η επιβίωσή μας απαιτεί το αντίστροφο; Ή μήπως έτσι προσχωρούμε κι εμείς στη θεωρία του μανδαρίνου;



ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ
[…] Ο νόμος επέτρεπε στους ανατόμους να συλλέγουν πτώματα από τα ιδρύματα της Προστασίας Απόρων. Στο εξής όλοι οι Βρετανοί που πέθαιναν άποροι και που τα πτώματά τους παρέμεναν αζήτητα 48 ώρες μετά τον θάνατο κινδύνευαν να δοθούν για ανατομή. Τον αιώνα μετά τον νόμο, περίπου 57.000 πτώματα φτωχών ανατμήθηκαν μόνο στις ανατομικές σχολές του Λονδίνου. Ακόμη και στα μέσα της δεκαετίας του 1930, λιγότερο από το 4% των πτωμάτων που ανατμήθηκαν στις ιατρικές σχολές της Βρετανίας είχαν παραχωρηθεί με διαθήκη. Αν και προοδευτικά όλο και λιγότεροι άποροι κινδύνευαν να έχουν αυτό το ατιμωτικό τέλος καθώς μειωνόταν ο αριθμός των πτωμάτων ασθενών που πέθαιναν στα ιδρύματα Προστασίας Απόρων, αυτή η νομιμοποίηση της οικονομίας πτωμάτων διασφάλισε ότι ο φόβος της βεβήλωσης παρέμενε ισχυρός μόνο για τους φτωχότερους Βρετανούς. Μετά τον θάνατο, η φτώχεια επέτρεπε τη βεβήλωση. 

Joanna Bourke, «Φόβος, στιγμιότυπα από τον πολιτισμό του 19ου και του 20ού αιώνα»

Χρήμα από το Διάστημα

ΕΦΣΥΝ 4-5/4/2020

 

ΑΦΡΙΣΜΕΝΟΙ ΝΙΠΤΗΡΕΣ. Είναι το σύμβολο της εποχής. Νιπτήρες μπάνιου και νεροχύτες κουζίνας διαρκώς αφρισμένοι. Νιπτήρες αφρισμένοι στο σπίτι, στη δουλειά. Νιπτήρες με τα σιφόνια τους γεμάτα σαπουνάδα. Ιριδίζοντες σωροί από φούσκες. Φούσκες μεγάλες, μικρές, αδιόρατες, που δεν προλαβαίνουν να σκάσουν και μένουν εκεί, περιμένοντας το επόμενο σαπούνισμα χεριών, σώματος, πιάτων, αντικειμένων, φρούτων. Αλλά κυρίως χεριών. Σαπούνισμα μέχρι να πληγιάσουν. Πείτε μου ότι έχετε κι εσείς ξερούς, λεπιασμένους κόμπους στα δάχτυλα. Μήπως και εκζέματα; Εκτός από τους ψυχιάτρους, είναι κι οι δερματολόγοι που θα κάνουν χρυσές δουλειές, όταν περάσει το κακό.
Να το ξανασκεφτούμε για τα θυροκλείσια του Μεγαλοβδόμαδου (σε κλέβω, Γιώργο Τ., αλλά κι οι δυο μαζί εκκλησίες κλέβουμε. Κυριολεκτικά). Μήπως να κάνουμε την εξαίρεση για την Ακολουθία του (αφρισμένου) Νιπτήρος, τη Μεγάλη Τετάρτη; Εκεί, βέβαια, μιλάμε για πλύσιμο ποδιών - αλήθεια, για τα πόδια μάς έχουν συστήσει κάτι οι γιατροί; Ή μήπως πρέπει να κάνουμε την εξαίρεση τη Μεγάλη Πέμπτη;
Είναι ένα θέμα, βέβαια, να βάλεις τον Πιλάτο να νίπτει τας χείρας με σαπουνόνερο –σχολαστικά! που λέει και η διαφήμιση- και μετά να τα περνάει μια δόση αντισηπτικό.
Τι μήνυμα στέλνεις; Οτι μπορείς να στείλεις τον άλλο στον σταυρό ή σ’ όποιον άλλο φρικτό θάνατο επινοεί η βιομηχανία θανάτου και μετά, επειδή περνάς τα χέρια με μπεταντίν, δεν τρέχει τίποτα; Ούτε οι σαπουνόπερες δεν τα σηκώνουν αυτά.

ΠΑΡΑ τους αφρισμένους νιπτήρες και το πολύ σαπούνι, αυτό που ζούμε σαπουνόπερα δεν το λες. Είναι, βέβαια, γεμάτο φούσκες. Φούσκες πλάνης, ψεύδους, ψευδαίσθησης, απάτης, αυταπάτης. Ολος ο κόσμος ένας τεράστιος αφρισμένος νιπτήρας, που περιμένει να ανοίξει η βρύση κι ένας καταρράκτης νερού να παρασύρει τις σαπουνόφουσκες στο έρεβος του σιφονιού και της αποχέτευσης. Μήπως όλο αυτό είναι μια παραβολή για το τέλος εποχής, για τον σωρό από φούσκες που θα σκάσουν στα μούτρα μας; Η φούσκα των χρεών, ιδιωτικών και κρατικών. Η φούσκα της Πίστης - της τραπεζικής, φυσικά, η άλλη πίστη δεν ξεφουσκώνει με τίποτα. Η φούσκα της αέναης μεγέθυνσης. Η φούσκα του κέρδους. Η φούσκα της ευημερίας. Η φούσκα της αφθονίας. Η φούσκα της αειφορίας, πράσινης ή κατάμαυρης. Η φούσκα των αγορών. Η φούσκα του μπουρδο-φιλελευθερισμού. Η φούσκα του τουρμπο-καπιταλισμού. Η φούσκα του χρήματος.

ΑΥΤΗ η τελευταία φούσκα με ενδιαφέρει κάπως περισσότερο. Δηλαδή, όλους θα έπρεπε να μας ενδιαφέρει. Θα έπρεπε να αναρωτηθούμε πώς αυτό που στην τεράστια πλειονότητα των ανθρώπων συνήθως διατίθεται με φειδώ, γιατί «λεφτά ΔΕΝ υπάρχουν» (όπως ΔΕΝ θα 'λεγε ο ΓΑΠ), ξαφνικά επινοείται και παράγεται σε τόση αφθονία - όση τουλάχιστον τάζουν κεντρικές τράπεζες και κυβερνήσεις. Γιατί αυτό που ήταν σε σχετική σπάνι πριν από μερικούς μήνες, τώρα παράγεται κατά εκατοντάδες δισεκατομμύρια –ευρώ, δολάρια, γεν, γουάν- και κατά τρισεκατομμύρια; Υπάρχει και μπορεί να δημιουργηθεί σε κάθε εκδοχή, ακόμη και στη μορφή των νέων αξιών που αναδεικνύει η πανδημία: κορονο-ομόλογα, κορονοδάνεια, κορονοπαράγωγα, πανδημόγραφα, covid-όγραφα, μεθανολομετοχές, αλκοολομόλογα, χλωροκινο-έντοκα, λατεξομόλογα, εμβολιο-futures, μασκόγραφα, αναπνευστηρομόλογα. Δεν υπάρχει τίποτα μεταξύ ζωής και θανάτου που να μην μπορεί να τιτλοποιηθεί και να μεταμορφωθεί σε χρήμα. Από τις τουλίπες μέχρι τα συγχωροχάρτια. Και από τα σαπούνια μέχρι τις κλίνες των εντατικών.

Ο COVID-19 υποχρέωσε τη δαιμόνια μηχανή του χρήματος να δουλέψει ακατάπαυστα. Να παραγάγει χρήμα από παντού. Χρήμα από τις κεντρικές τράπεζες, χρήμα από τους κρατικούς προϋπολογισμούς, χρήμα από τα γκισέ των τραπεζών, χρήμα από τα ATM. Χρήμα από το ελικόπτερο, σκορπισμένο από αέρος, χρήμα από το αεροπλάνο, χρήμα από τους δορυφόρους σε τροχιά γύρω από τη Γη. Αλλά έχουμε ήδη ξεπεράσει κι αυτό το επίπεδο, περνάμε στο επόμενο στάδιο, χρειαζόμαστε χρήμα από το Διάστημα. Από τη Σελήνη, από τον Αρη, εν ανάγκη από άλλο ηλιακό σύστημα, ίσως και από άλλο γαλαξία, από την Ανδρομέδα για παράδειγμα, για να είναι τόσο λαμπερή και ορατή, δεν μπορεί, θα βρίθει πλούτου.

ΟΙ ΦΟΥΣΚΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ από το Διάστημα, ή από όπου αλλού επινοήσει η χρηματοκρατία (ας πούμε, από τον πωπό κάθε χρυσοτόκου όρνιθος που κυκλοφορεί εντός και εκτός παραμυθιών), αποτελούν ήδη μια τεράστια διαταραχή στην ιστορία και τη λειτουργία του χρήματος. Το χρήμα είναι πάντα χρέος. Αλλά ακριβώς ως χρήμα-χρέος δεν παύει να αναπαριστά πλούτο που κάποιοι, κάπου παράγουν. Ακόμη και στις πιο πλασματικές και ευφάνταστες εκδοχές του, το χρήμα εγκλωβίζει αξία για την οποία προηγείται εργασία ενός ή χιλιάδων ανθρώπων, που ακόμη κι αν αγνοούν ο ένας την ύπαρξη του άλλου, η σωματική και διανοητική τους δύναμη συντίθεται σε προϊόντα με αξίες και τιμές που έχουν τη χρηματική τους αναπαράσταση. Με το 80% της παγκόσμιας παραγωγικής δραστηριότητας αναγκαστικά παγωμένο, ποιες αξίες και ποια εργασία, τελικά, αναπαριστά το χρήμα που πέφτει από το ελικόπτερο ή από το Διάστημα;

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ μια πρωτοφανή διάρρηξη της αναπαραστατικής λειτουργίας του χρήματος, από τις πιο παράδοξες στην ιστορία του: χρήμα χωρίς παραγωγή, αλλά και χωρίς πληθωρισμό, που θα ήταν μια αναμενόμενη αποτύπωση της επιλογής κυβερνήσεων και κεντρικών τραπεζών να προκαλέσουν μια πλημμυρίδα ρευστότητας με νέο, φρεσκοκομμένο χρήμα. Δεν είναι όμως χρήμα πληθωριστικό, είναι καθαρό χρήμα–χρέος, το χρήμα στην πυρηνική του εκδοχή. Είναι νέο χρέος, δημόσιο και ιδιωτικό, που όταν αποκατασταθεί η λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας, όταν ξαναλειτουργήσουν τα δίκτυα και οι διεθνείς συναλλαγές, όταν ο Σάιλοκ της χρηματοπιστωτικής μαφίας αναζητήσει ή τη λίβρα κρέας ή τα λεφτά που δάνεισε, τότε κράτη, τράπεζες και ιδιώτες θα βρεθούν προ του διλήμματος: ή διαγράφουν δραστικά και αμοιβαία κρατικά και ιδιωτικά χρέη ή το όλο σύστημα καταρρέει με πάταγο, μέσα σε έναν ανελέητο ανταγωνισμό, ανοιχτό ακόμη και σε πολεμική, αιματηρή εκτόνωση.

Ο ΝΤΡΑΓΚΙ (στερνή μου γνώση…) το έχει πει δημόσια προ δύο εβδομάδων ότι η διαγραφή χρεών είναι μονόδρομος. Τα φληναφήματα των Ευρωπαίων ηγετών περί «Σχεδίου Μάρσαλ» είναι κενολογίες, αν δεν περιλαμβάνουν στο σενάριο μια παγκόσμια, βαθιά σεισάχθεια. Η εναλλακτική δεν είναι απλώς ένα εφιαλτικό παγκόσμιο bank run. Το χειρότερο είναι ένα food run, μια έφοδος των πληβείων στα σούπερ μάρκετ και στα μανάβικα. Κι όταν αδειάσουν τα ράφια από κάθε τι βρώσιμο, οι πεινασμένοι θα φάνε τους χορτάτους. Και μετά ο ένας τον άλλον.

ΠΩΣ από τους αφρισμένους νιπτήρες κατέληξα στον κανιβαλισμό, ούτε κι εγώ το κατάλαβα. Θα με πείραξαν τα αντισηπτικά.


ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ

Δεν είναι απίστευτο ότι, παρά τον αφάνταστο πλούτο των φυσικών πόρων, της τεχνολογικής καινοτομίας και της παραγωγικότητας που μας περιβάλλει, περίπου όλοι μας, από κυβερνήσεις και εταιρείες μέχρι το κάθε ξεχωριστό άτομο, είμαστε βαριά χρεωμένοι στους τραπεζίτες; Αν απλά οι άνθρωποι μπορούσαν να σταματήσουν ένα λεπτό και να σκεφτούν: Πώς είναι δυνατόν; Πώς είναι δυνατόν οι άνθρωποι που ουσιαστικά παράγουν όλο τον πραγματικό πλούτο του κόσμου να χρωστούν σε αυτούς που απλά δανείζουν τα χρήματα που αναπαριστούν τον πλούτο; Ακόμα πιο απίστευτο είναι το ότι αφού συνειδητοποιήσουμε ότι το χρήμα στην πραγματικότητα είναι χρέος, συνειδητοποιούμε επίσης ότι, αν δεν υπήρχε χρέος, δεν θα υπήρχε χρήμα.

Paul Grignon «Το χρήμα ως χρέος»