Το μονοπώλιο της καλοσύνης

ΕφΣυν, 3-4/7/2021

Μπορεί να σπάει νεύρα η διαμαρτυρία του υπουργού Οικονομικών της Ιρλανδίας, που αρνείται πεισματικά τον παγκόσμιο εταιρικό φόρο, αλλά αν το καλοσκεφτείτε έχει και τα δίκια του. «Μια παγκόσμια συμφωνία πρέπει να παίρνει υπόψη και τις ευαισθησίες των αδύναμων χωρών», είπε ο κ. Ντόναχιου, χωρίς βέβαια να εισακουστεί. Πολλές από τις φτωχότερες χώρες του πλανήτη προσφεύγουν σε χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές, προσφέρονται ως φορολογικοί παράδεισοι ή έστω καθαρτήρια για πολυεθνικές, ολιγάρχες, μεγάλους ή μικρούς άρπαγες και κυνηγούς του πλούτου, όχι απαραίτητα από φορολογικό μαζοχισμό ή από φυσική ροπή στη διαφθορά και την εξαγορά, αλλά απλώς για λόγους επιβίωσης στον ανελέητο παγκόσμιο ανταγωνισμό προσέλκυσης κεφαλαίων και επενδύσεων, που διεξάγεται αποκλειστικά με βρόμικα μέσα. Χωρίς ίχνος δικαιοσύνης και κοινωνικής ευαισθησίας. Με τον χαμηλό συντελεστή της η Ιρλανδία πέτυχε σε μια δεκαετία το δεύτερο υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ε.Ε.- φυσικά μετά το Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου, που όσο μπόι του λείπει, τόσα περισσότερα ξεπλένει-, αλλά αυτό δεν κατέστησε πλουσιότερο τον μέσο Ιρλανδό. Απλώς του έδωσε δουλειά, ένα πιο γρήγορο ξεμπέρδεμα από το ιρλανδικό μνημόνιο, με τίμημα ένα γενναιόδωρο φορολογικό ξέπλυμα στα κέρδη των αμερικανικών πολυεθνικών. Σκεφτείτε, λοιπόν, τι είναι διατεθειμένες να κάνουν χώρες που δεν διαθέτουν ούτε το ένα εικοστό του κατά κεφαλήν πλούτου της Ιρλανδίας.

Υπάρχει μια παράδοξη αντιστροφή ρόλων ανάμεσα στον «πρώτο» και τον «τρίτο» κόσμο της παγκόσμιας οικονομίας, τριάντα και πλέον χρόνια μετά την εξαφάνιση του «δεύτερου» (του κατά συνθήκην σοσιαλιστικού) στους δυο άλλους, κυρίως στον δεύτερο. Επειτα από δεκαετίες προσήλωσης στον νεοφιλελευθερισμό και εφαρμογής των πιο ανελέητων δογμάτων του, οι πλουσιότερες χώρες του καπιταλιστικού σύμπαντος, οι οικονομίες που οφείλουν την ισχύ τους στους αιώνες αποικιακής και νεοαποικιακής λεηλασίας των φτωχότερων χωρών, επιδίδονται σε έναν ιδιότυπο ανταγωνισμό παγκοσμιοποίησης της «καλοσύνης»: θέλουν φορολογική δικαιοσύνη. Θέλουν να σταματήσει ο ανταγωνισμός της φοροαποφυγής. Θέλουν να φορολογηθεί αυστηρότερα η κερδοφορία των πολυεθνικών. Θέλουν οι πλούσιοι να πληρώσουν περισσότερα. Θέλουν να μειωθούν οι κοινωνικές ανισότητες. Θέλουν να κατανεμηθούν δικαιότερα τα οφέλη από το παγκόσμιο εμπόριο. Θέλουν να ενισχύσουν τα εισοδήματα των φτωχότερων στρωμάτων. Θέλουν να πειραματιστούν με μοντέλα ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος για όλους. Θέλουν να εγγυηθούν εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Θέλουν να καταπολεμήσουν τη φτώχεια, να εξαλείψουν την αστεγία. Θέλουν να απεξαρτηθούν πλήρως από τα ορυκτά καύσιμα. Θέλουν να εξαφανίσουν σε μια δεκαπενταετία τα ρυπογόνα οχήματα. Θέλουν να μηδενίσουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της παραγωγής τους. Θέλουν να γίνουν οι πρώτες εντελώς πράσινες και μπλε οικονομίες του κόσμου. Θέλουν καθαρές πόλεις, ατμόσφαιρα χωρίς ρύπους. Θέλουν να φρενάρουν την υπερθέρμανση, να αντιστρέψουν την κλιματική αλλαγή. Θέλουν να απαλλαγούν από το πλαστικό. Θέλουν να πρωτοπορήσουν στην αειφορία, στην κυκλική οικονομία, στους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ. Θέλουν να προστατέψουν τη βιοποικιλότητα του πλανήτη, να σώσουν και να αυξήσουν τα δάση του. Θέλουν να αναγνωριστούν τα δικαιώματα των ζώων εκτροφής. Θέλουν καλές πρακτικές στις καλλιέργειες, υγιεινά τρόφιμα απαλλαγμένα από επικίνδυνα χημικά και από καρκινογόνους βιολογικούς παράγοντες. Θέλουν διαφάνεια στα προϊόντα και ισχυρή προστασία στον καταναλωτή. Θέλουν η τεχνολογική καινοτομία και η τεχνητή νοημοσύνη να σέβεται τα προσωπικά δεδομένα και τα ατομικά δικαιώματα. Θέλουν να τιθασευτεί η τεράστια ισχύς των ψηφιακών κολοσσών. Θέλουν σεβασμό στη διαφορετικότητα, αυστηρή καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω θρησκείας, φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού. Θέλουν, θέλουν, θέλουν…

Είναι λίγο μπέρδεμα, έτσι; Αν οι ηγέτιδες δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης θέλουν όλα αυτά που για δεκαετίες -μην πούμε και αιώνες- ήθελαν όλα μαζί ή αποσπασματικά τα πολύχρωμα προοδευτικά κινήματα του κόσμου -το εργατικό, το οικολογικό, το κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης, το κίνημα των «αδεσμεύτων», το γυναικείο, το LGBT+, το κίνημα του δίκαιου εμπορίου, το κίνημα για τα δικαιώματα των ζώων, το κίνημα των ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων, το αντιρατσιστικό, το αντιφασιστικό, το καταναλωτικό, το κίνημα αλληλεγγύης-, αν ο σκληρός πυρήνας του οικουμενικού καπιταλισμού, οι ΗΠΑ, η Ε.Ε., η Ιαπωνία, η G7, η G20 αντιποιούνται όσα ενστερνίστηκαν λίγο πολύ όλες οι «Αριστερές» του μεταπολεμικού κόσμου, καλύπτοντας όλα τα τεράστια ιδεολογικά και πολιτικά κενά που αυτές οι «Αριστερές» έχουν αφήσει με την εξαφάνιση ή την ενσωμάτωσή τους, τότε εμείς τι ρόλο βαράμε; Αν ο καπιταλισμός κατακτήσει και το μονοπώλιο της «καλοσύνης», της δικαιοσύνης, του σεβασμού στο περιβάλλον και στον «άλλον», τότε ποια εναλλακτική μένει να στηρίξουμε εμείς, του ’60 οι εκδρομείς; Το «δικαίωμα» των φτωχών χωρών να ρυπαίνουν τον αέρα και τα νερά τους, να γίνονται χωματερές της Δύσης, να αποψιλώνουν τα δάση τους, να υποθάλπουν φοροφυγάδες, να προσφέρουν φτηνό εργατικό δυναμικό, να ξεπουλάνε όσο όσο τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους τους, να κάνουν τη βρόμικη δουλειά του αναπτυγμένου κόσμου, να γίνουν τα χαμένα στην αιθαλομίχλη Λονδίνα και Μάντσεστερ του 21ου αιώνα;
Προσοχή! Δεν είναι κουίζ, ούτε ρητορικά ερωτήματα για να περνά η ώρα. Είναι διλήμματα υπαρκτά που αφορούν τουλάχιστον 5 δισ. του παγκόσμιου πληθυσμού που έτυχε να γεννηθούν στη λάθος μεριά του πλανήτη.


ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ
Σε μια ερώτηση σχετικά με την πατρίδα ο κ. Κ. έδωσε τούτη την απάντηση: Παντού μπορώ να πεινάσω. Ενας προσεκτικός ακροατής ρώτησε τότε τον κ. Κ. πως γίνεται να λέει ότι πεινάει όταν στην πραγματικότητα έχει να φάει. Ο κ. Κ. δικαιολογήθηκε λέγοντας: Προφανώς ήθελα να πω ότι μπορώ να ζήσω παντού όπου υπάρχει πείνα, φτάνει να θέλω να ζήσω. Ομολογώ πως υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο να πεινάω εγώ ο ίδιος και στο να ζω σε τόπο όπου ο κόσμος πεινάει. Ας μου επιτραπεί ωστόσο ν’ αναφέρω σαν ελαφρυντικό μου το γεγονός ότι να ζω σε τόπο όπου υπάρχει πείνα είναι για μένα αν ίσως όχι τόσο κακό όσο να πεινάω ο ίδιος, τουλάχιστο όμως πολύ κακό. Στο κάτω-κάτω για τους άλλους δεν έχει τόση σημασία αν εγώ πεινάω, έχει όμως μεγάλη σημασία ότι είμαι εναντίον της πείνας.

Μπέρτολτ Μπρεχτ, «Ιστορίες του κ. Κόινερ» (Πείνα)