Η πεφτοσυννεφούλα στη Γιουρολάνδη

 Η Εφημερίδα των Συντακτών, 17-18/12/2022

«Α πα πα! Γίνονται τέτοια πράγματα στις Βρυξέλλες; Κάνουν τέτοια ατοπήματα οι εκλεγμένοι ευρωβουλευτές, οι πρώτοι των πρώτων στη σταυροδοσία; Είναι δυνατόν να λερώνουν τα χέρια τους με βρόμικο πολιτικό χρήμα κομισάριοι, βοηθοί, αξιωματούχοι, γραφειοκράτες, τεχνοκράτες, άνθρωποι με ισχυρά χαρτιά, πτυχία, μεταπτυχιακά, γλωσσομαθείς, που έχουν γυρίσει τον κόσμο, με προϋπηρεσίες σε διάσημες δεξαμενές σκέψης ή σε εταιρείες με αναγνωρίσιμες μπράντες;» 

Ελπίζω όσοι έχουν τέτοιου είδους και τόσο αφελή ερωτήματα να είναι λίγοι. Η οργή επιτρέπεται και δη σε αφθονία, η ισχυρή αντίδραση επιβάλλεται, αλλά η υποκρισία της δήθεν άγνοιας και της τάχα έκπληξης απαγορεύεται. Οι πεφτοσυννεφούλες και οι πεφτοσυννεφάκηδες που ανακάλυψαν πως η Euroland δεν είναι η Νεφελοκοκκυγία που νόμισαν, ας κατέβουν από τα συννεφάκια τους κι ας μας δείξουν τις τσέπες τους. 'Η τις βαλίτσες τους, τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους, τα «πόθεν έσχες» τους, τα Ε9 τους και τις οφσόρ τους, παρακαλώ, τις κανονικές, όχι αυτές στο Κρανίδι. 

Τείνω να συμφωνήσω με την κριτική του ΚΚΕ, ότι «οι ανταγωνισμοί των μεγάλων ομίλων, τα χιλιάδες θεσμοθετημένα λόμπι και η ίδια η Ε.Ε. των μονοπωλίων είναι φυτώρια διαφθοράς». Απλώς ο μηχανισμός από τον οποίο προκύπτει το σχεδόν μοιρολατρικό συμπέρασμα είναι λίγο πιο περίπλοκος. Η διαφθορά, δηλαδή η εξαγορά των εκπροσώπων της νομοθετικής, εκτελεστικής και δικαστικής εξουσίας από τις δυνάμεις της αγοράς και της οικονομικής ισχύος είναι πράγματι ενδημική σε όλα τα κράτη και όλες τις διακρατικές οντότητες του οικουμενικού καπιταλισμού, με όλες τις παραλλαγές του. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όλο το δημόσιο χρήμα του κόσμου ντανιάζεται σε τούβλα πορτοκαλί, πράσινα και κίτρινα, μπαίνει σε πλαστικές σακούλες (να δω τι θα γίνει όταν η Ε.Ε. καταργήσει εντελώς το πλαστικό) και αποθηκεύεται στις θυρίδες και τους λογαριασμούς του πολιτικού προσωπικού. Αυτό δεν είναι πολιτικά βιώσιμο και πολύ απλά θα οδηγούσε κάθε σύστημα εξουσίας σε κατάρρευση, πριν καν στεριώσει. Αν όλοι τα παίρνουν από όλους κι όλοι τα δίνουν σε όλους, για να παραχθούν νόμοι και διοικητικές αποφάσεις, το αποτέλεσμα θα ήταν ένα χάος αλληλοαναιρούμενων και αυτοαναιρούμενων κανόνων, που θα διέλυαν στο πιτς φιτίλι κάθε κρατικό Λεβιάθαν. Ακόμη και τον πιο σκληρό, αυταρχικό. 

Ας αρχίσουμε από τα θεμελιώδη. Το βασικό σέρβις που προσφέρουν στα κέντρα οικονομικής ισχύος τα πολιτικά συστήματα σε όλα τα καθωσπρέπει κράτη του κόσμου είναι δωρεάν. Ή, για να το πούμε λαϊκά, περιλαμβάνεται στην τιμή του βασικού πακέτου υπηρεσιών. Τα κόμματα εξουσίας δεν είναι προϊόντα παρθενογένεσης, αλλά εκφραστές των τάξεων και στρωμάτων που κυριαρχούν στο οικονομικό και κοινωνικό στερέωμα. Το ίδιο ισχύει για το πολιτικό προσωπικό, τους αιρετούς, τους γραφειοκράτες και τεχνοκράτες που συγκροτούν τους μηχανισμούς κάθε κράτους. Το φαινόμενο των «περιστρεφόμενων θυρών», δηλαδή της εναλλαγής των ίδιων προσώπων σε κέντρα επιχειρηματικής ή πολιτικής εξουσίας στην Αθήνα, στις Βρυξέλλες ή στη Φρανκφούρτη, δείχνει ότι το σύστημα εξουσίας αντλεί κατά κανόνα τα στελέχη του από την ίδια ταξική επετηρίδα, εμπλουτισμένη με αρκετά ταλαντούχα αστέρια, που ξεφεύγουν από την πλέμπα. Οι εκπρόσωποι, έρημοι κι απρόσωποι, είναι ιδεολογικά και διανοητικά προετοιμασμένοι να προσφέρουν χωρίς εξτραδάκια το βασικό πακέτο υπηρεσιών στις οικονομικές ελίτ. 

Φυσικά, το σύστημα δεν ήταν ούτε μπορεί να είναι ποτέ αρραγές. Πρώτον, γιατί δεν είναι αρραγείς οι ίδιες οι οικονομικές ελίτ, αντιθέτως αναλώνονται εκ φύσεως σε ανελέητο ανταγωνισμό για μεγέθυνση και αύξηση επιρροής. Και, δεύτερον, γιατί οι εκπαιδευμένοι να υπηρετήσουν έναν μηχανισμό απληστίας εκπρόσωποι είναι και οι ίδιοι άπληστοι. Συχνά παραπάνω από το επιτρεπόμενο όριο.

Αυτός είναι και ο λόγος που κάθε κράτος, κάθε διακρατική οντότητα, κάθε εθνικό ή διεθνές σύστημα εξουσίας, για να εξασφαλίσει την αναπαραγωγή του, είναι υποχρεωμένο να θεσμοθετεί κάποιους στοιχειώδεις κανόνες αυτοσυγκράτησης των άπληστων αιρετών και φυτευτών του εκπροσώπων και να αναπτύσσει μηχανισμούς διαφάνειας στα μάτια των υποτελών του. Γι’ αυτό κι έχουμε πήξει στις ανεξάρτητες αρχές και στις υπηρεσίες εσωτερικού ελέγχου, ένα υπερ-κράτος και ένα υπο-κράτος που αγκαλιάζουν το βασικό κράτος, σαν σάντουιτς. Είναι το τίμημα που πληρώνουν οι ελίτ για να μην εξελιχθεί η δική τους αμοιβαία και παντελής έλλειψη εμπιστοσύνης σε κατάρρευση της εμπιστοσύνης των υποτελών τάξεων στο κράτος και τους θεσμούς. 

Στις Βρυξέλλες, αυτή η βασική πρακτική αυτοσυντήρησης έχει απογειωθεί. Γι’ αυτό κι οι συννεφούλες και συννεφούληδες της ευρωκρατίας, στην πραγματικότητα, εύκολα θα πιάνονταν στα πράσα «με τη γίδα στην πλάτη», αν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί δούλευαν στο φουλ και, κυρίως, αν δεν υπήρχε η ομερτά των μεγάλων πολιτικών ομάδων και κυβερνήσεων της Ε.Ε. Το χρήμα που συγκεντρώνεται και αναδιανέμεται από το υπερκράτος των Βρυξελλών στα εκατοντάδες -ναι, εκατοντάδες!- θεσμικά όργανα, στα 27 κράτη-μέλη και στις επίσης εκατοντάδες διαχειριστικές αρχές που είναι υποχρεωμένα να διαθέτουν είναι πολύ. Τα περίπου 170 δισ. ευρώ ευρωπαϊκού προϋπολογισμού τον χρόνο, τα σχεδόν 2 τρισ. ευρώ της επταετίας 2021-2027, μαζί με τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης, τα σχεδόν 400 δισ. της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2023-2027, τα τρισεκατομμύρια ρευστότητας που διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι από τη μια πλευρά το τίμημα αυτής της πολιτικής ομερτά, αλλά ταυτόχρονα είναι ένας μηχανισμός πελατείας και εκμαυλισμού τόσο των τελικών αποδεκτών του χρήματος όσο και όσων διαμεσολαβούν και φιλτράρουν τη διαδρομή του. Κατά κανόνα, η ευρωκρατία «θα κάνει τα στραβά μάτια» ή δεν θα αντιληφθεί αν το κοινοτικό χρήμα καταλήξει σε λάθος χέρια, σε λάθος σκοπούς. Αλλά αν δεν έπιανε έστω και λίγους πεφτοσυννεφούληδες με τα κλοπιμαία στα χέρια, αν δεν επέβαλλε κάποια πρόστιμα και κυρώσεις σε πρόσωπα ή και ολόκληρα κράτη, το όποιο κύρος έχει απομείνει στην Ε.Ε. θα είχε διαλυθεί στα συννεφάκια της Γιουρολάνδης. 

Να ’στε σίγουροι, λοιπόν. Κι αυτή τη φορά «το μαχαίρι θα φτάσει στο κόκαλο», όπως όλες τις άλλες. Καμιά δυο πεφτοσυννεφούλες μπορεί να καταλήξουν στη φυλακή. Αρκεί με τα 18 δισ. ευρώ βοήθειας στην Ουκρανία να αγοραστούν τα σωστά όπλα. Αρκεί τα 30 δισ. του μητσοτάκειου «Ελλάδα 2.0» να καταλήξουν στα σωστά χέρια. 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

…Η αναμόρφωση πεντακοσίων εκατομμυρίων ατόμων ισοδυναμεί με ηράκλειο άθλο, ο οποίος στο παρελθόν αποδείχθηκε ανέφικτος για καθεστώτα τελείως διαφορετικού τύπου. Επομένως, είναι αμφίβολο κατά πόσο θα τα καταφέρουν οι σημερινοί κηδεμόνες μας. 

Πράγματι, με την ήπια μορφή εξουσίας που ασκεί η Ενωση, πατά το πόδι της σε άγνωστη γη. Είναι, με τη διπλή σημασία της λέξης, χίμαιρα -ουτοπικό πρότζεκτ και συνάμα μυθολογικό τέρας που πασχίζει να επιβάλει με πονηρία και καρτερικότητα τις προθέσεις του, οι οποίες, αν και φιλάνθρωπες, προωθούνται με αυταρχική αδιαλλαξία και πιεστικές μεθόδους διαπαιδαγώγησης. 

Hans Magnus Enzensberger, «Γλυκό τέρας Βρυξέλλες»