Το στραβό το κλίμα και ποιος το πληρώνει

 Η Εφημερίδα των Συντακτών, 26-27/1/2024

Παρότι όλοι, και τα 8 δισ. διπόδων, ελλόγων όντων, είμαστε επιβάτες του διαστημόπλοιου Γη, και θεωρητικά έχουμε όλοι τούς ίδιους λόγους να ανησυχούμε για την πορεία του προς την κλιματική καταστροφή, ταυτοχρόνως αρκετοί (και μάλλον οι περισσότεροι) έχουμε κάθε λόγο να είμαστε καχύποπτοι για το πόσο ειλικρινής και πραγματικά αποτελεσματική είναι η πράσινη φλυαρία και μεταστροφή της παγκόσμιας πολιτικής και επιχειρηματικής ηγεσίας.  

Για παράδειγμα, οι Γερμανοί, οι Γάλλοι, οι Ολλανδοί αγρότες που βγήκαν κατά χιλιάδες στους δρόμους, στις πλατείες και στις εθνικές οδούς, με τα τρακτέρ τους ή και χωρίς αυτά, χλευάζονται συχνά για τη χαμηλή περιβαλλοντική συνείδηση και ευαισθησία τους, γιατί επιμένουν οι αγελάδες και τα γουρούνια τους να πέρδονται ασυστόλως εκλύοντας μεγάλες ποσότητες μεθανίου, ή να εξουθενώνουν τη γη τους με εντατικές μονοκαλλιέργειες και πολλά λιπάσματα, την ώρα που αρκετοί κλιματικά ευσυνείδητοι συμπολίτες τους φροντίζουν το περιβάλλον επιλέγοντας να κυκλοφορούν με τα ηλεκτρικά Tesla τους, καταναλώνοντας μόλις 20 κιλοβατώρες ανά 100 χιλιόμετρα, με μηδενικές εκπομπές. 

Το πώς αγοράζει κανείς ένα Tesla ή ένα άλλο ηλεκτρικό αυτοκίνητο, ένα Citroen, ένα Toyota ή μια ηλεκτρική Lotus με μόλις 95.000 ευρώ είναι ένα άλλο ζήτημα, που οι φαιοπράσινοι εγκέφαλοι του πλανήτη αποφεύγουν να σχολιάσουν, επιλέγοντας να επιβραβεύσουν την περιβαλλοντική συνείδηση και συμπεριφορά. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα των 30.000 και 50.000 ευρώ, εκτός του ότι επιδοτείται η αγορά τους, απαλλάσσονται από τα τέλη κυκλοφορίας, ενώ ένα συμβατικό, ρυπογόνο βενζινοκίνητο εικοσαετίας εμπορικής αξίας 1.000 ευρώ στην καλύτερη, πληρώνει 200 ή 300 ευρώ, αναλόγως κυβισμού. 

Το ερώτημα, ποιοι μπορούν και πώς μπορούν να πάρουν ένα «καθαρό» ηλεκτρικό αυτοκίνητο φυσικά και δεν τίθεται στην πράσινη φλυαρία κι έτσι η παιδαγωγική αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», που θεωρείται εδώ και δεκαετίες ο δικαιότερος κανόνας για την κατανομή του κόστους αποτροπής της κλιματικής κρίσης, διολισθαίνει στον μόνο σταθερό κανόνα του καπιταλιστικού μας πολιτισμού εδώ και αιώνες: «ο φτωχότερος πληρώνει τα περισσότερα». Ισχύει σε πλανητικό επίπεδο, εφαρμόζεται και εντός κάθε χώρας, όπου το κόστος της λεγόμενης πράσινης μετάβασης κατανέμεται ως ανεστραμμένη πυραμίδα του πλούτου. Τα πολλά τα πληρώνουν οι πολλοί που παίρνουν τα λίγα. Δηλαδή τα φτωχότερα νοικοκυριά, με τα βρόμικα παλιά αυτοκίνητα ή τις ενεργοβόρες συσκευές που δεν τολμούν να αντικαταστήσουν. Ρίξτε μια προσεκτική ματιά στους λογαριασμούς ρεύματος και στις «ρυθμιζόμενες χρεώσεις» τους για τις οποίες πέφτει «μούγκα» και θα καταλάβετε τι εννοώ. 

Δεν είχαμε, βέβαια, την αυταπάτη ότι η λεγόμενη πράσινη μετάβαση θα γίνει με όρους κοινωνικής και ιστορικής δικαιοσύνης. Οτι δηλαδή τα πλούσια, βιομηχανικά έθνη του 19ου και 20ου αιώνα θα πληρώσουν περισσότερο από τις χώρες και περιοχές του πλανήτη στις οποίες έχουν διώξει τις πιο ρυπογόνες παραγωγικές δραστηριότητες. Ούτε ότι σε κάθε χώρα οι πλουσιότεροι ή οι επιχειρήσεις που διαγκωνίζονται για να εξασφαλίσουν «πιστοποιητικά» περιβαλλοντικής και κοινωνικής υπευθυνότητας, βεβαιώσεις ESG και βραβεία χαμηλού ή μηδενικού αποτυπώματος θα κληθούν να αναλάβουν το μεγαλύτερο κόστος του «πρασινίσματος». Θα περιμέναμε ωστόσο να μη μας δουλεύουν ψιλό γαζί. 

Διάβασα μια είδηση που μου έκανε «κλικ». Στην Κίνα, όπου κυκλοφορούν τα μισά ηλεκτρικά αυτοκίνητα του κόσμου, 20 εκατ. ηλεκτρικά και υβριδικά οχήματα αναμένεται να καταναλώσουν φέτος 52 τεραβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας, μέσω των δημόσιων σταθμών φόρτισης, ποσότητα που θα ξεπεράσει κατά τι τη συνολική κατανάλωση ηλεκτρισμού στην Ελλάδα. Πέρσι ξεπέρασαν την κατανάλωση της Ιρλανδίας και υποθέτουμε πως σε ένα ή δυο χρόνια, όταν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα της Κίνας θα έχουν φτάσει τα 30 εκατ., η κατανάλωση ηλεκτρισμού θα έχει φτάσει τη συνολική μιας Ισπανίας ή μιας Ιταλίας. Πόσα ορυκτά καύσιμα καταναλώθηκαν για να παραχθεί αυτή η ενέργεια; Γιατί αποκλείουμε να προήλθε όλη από φωτοβολταϊκά ή ανεμογεννήτριες. Πόσα αέρια εκλύθηκαν στην ατμόσφαιρα για να φορτιστούν τα καθαρά ηλεκτρικά αυτοκίνητα; Και πόσα εκλύθηκαν για να παραχθούν τα μέταλλά τους, να εξορυχθούν τα σπάνια στοιχεία των μπαταριών τους, ακόμη και για να «παραχθούν» τα κρυπτονομίσματα με τα οποία μερικά από αυτά τα αυτοκίνητα πληρώθηκαν; 

Κανείς δεν δίνει λογαριασμό στον μεγάλο λογαριασμό. Η παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας είναι αυτή τη στιγμή λίγο πάνω από τις 25.000 τεραβατώρες. Προς το παρόν τα ηλεκτρικά οχήματα δεν ξεπερνούν τα 50 εκατ. σε όλο τον κόσμο και απορροφούν ένα απειρολάχιστο -προς το παρόν- ποσοστό της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας. Αλλά, τι θα γίνει όταν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα αντικαταστήσουν σταδιακά ένα όλο και μεγαλύτερο μέρος των 1,5 δισ. συμβατικών οχημάτων που κυκλοφορούν στον πλανήτη; Πόσες τεραβατώρες θα απαιτούν 500 εκατ. ηλεκτρικά αυτοκίνητα, 1 δισ. ηλεκτρικά αυτοκίνητα, όταν τα ρυπογόνα συμβατικά, με τις μηχανούλες εσωτερικής καύσης τους, τεθούν υπό διωγμόν; Σε πόσες Ελλάδες ή Ιρλανδίες θα αντιστοιχεί η φόρτισή τους, πόσα ορυκτά καύσιμα θα έχουν καεί για να καλυφθούν οι ανάγκες τους σε ηλεκτρισμό; Διότι, υποθέτει κανείς, είναι απίθανο στην επόμενη δεκαετία, ακόμη και εικοσαετία, να έχει εξασφαλιστεί η κάλυψη της παραγωγής ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές σε ποσοστό πάνω από 50% παγκοσμίως. Ισως αυτό εξηγεί, άλλωστε, την αυτοπεποίθηση του πετρελαϊκού καρτέλ ότι η ζήτηση για πετρέλαιο και αέριο θα είναι σταθερή και την επόμενη εικοσαετία. Κι αυτό επίσης εξηγεί γιατί με τόση άνεση οι παγκόσμιες διασκέψεις για το κλίμα (COP 28, COP 29 κοκ) κάθε χρόνο περιπλανώνται από τη μια πετρελαιοπαραγωγό χώρα στην άλλη, και χρηματοδοτούνται και διευθύνονται από γνήσιους πετρελαιάδες. Κι αυτό επιπλέον εξηγεί γιατί, παρά το γεγονός ότι το μερίδιο των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή αυξάνεται γρήγορα (πάνω από το 30%), οι εκπομπές αερίων στην ατμόσφαιρα από την ηλεκτροπαραγωγή μένουν εδώ και μια δεκαετία σταθερές, αν όχι και αυξανόμενες. 

Η τεχνοκρατία της πράσινης μετάβασης, με λίγα λόγια, βασίζεται σε μια πλάνη, αν όχι και απάτη. Οχι μόνο ως προς το ποιος/ποιοι φέρουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για την κλιματική κρίση, όχι μόνο για το ποιος/ποιοι θα πληρώσουν το μεγαλύτερο κόστος γι’ αυτή τη μετάβαση, αλλά και για το αν οι λύσεις που προτείνουν ως μονόδρομο έχουν πράγματι ευεργετική επίδραση στην κλιματική κρίση και σε οτιδήποτε άλλο εκτός από τις τσέπες τους, την κερδοφορία τους, τα stock option τους. Ητανε στραβό το κλίμα (όχι το κλήμα), το τρώει κι η πράσινη μετάβαση...

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ

Εχουμε μια τεράστια επένδυση σε εγκαταστάσεις για κινητήρες εσωτερικής καύσης, κιβώτια ταχυτήτων και άξονες και δεν βλέπω να τις πετάμε μόνο και μόνο επειδή το ηλεκτρικό αυτοκίνητο δεν εκπέμπει καυσαέρια.

Χένρι Φορντ ΙΙ (1917-1987)