Σκούριασαν, φαίνεται, τα επαναστατικά και συνδικαλιστικά μου ανακλαστικά. Με ξάφνιασε η πλημμυρίδα στο κέντρο της Αθήνας για το ασφαλιστικό την περασμένη Τετάρτη. Και καθώς πέρασε με καθυστέρηση σχεδόν μιας μέρας από τον παραμορφωτικό φακό της τηλοψίας, έμεινε το ζωντανό της αποτύπωμα να κλέβει την παράσταση. Χαλαρή και πολύχρωμη σε συγκρότηση, εντυπωσιακή σε όγκο, πλαδαρή και αντιφατική σε συνθήματα, μάλλον θα καταγραφεί σαν μια από τις επιβλητικότερες κοινωνικές αντιδράσεις των τελευταίων δεκαετιών. Αρκεί να διαψεύσει τη ρουτίνα της συνδικαλιστικής επετηρίδας που ορίζει στα συνδικάτα να κλείνουν με αγωνιστικά προσχήματα τον απεργιακό ισολογισμό της χρονιάς, πριν ο κόσμος σκορπίσει στις αγορές των Χριστουγέννων, στα χαρτοπαικτικά καρέ και στα επιτραπέζια λαϊκο-ποπ ξεφαντώματα στου Τερζή ή στης Κοκκίνου.
Οι εκτιμήσεις λένε πως η πορεία μπορεί να ήταν και διπλάσια από την αντίστοιχη πριν δέκα χρόνια, στην ασφαλιστική «εξέγερση» κατά του νομοσχεδίου Γιαννίτση. Οπότε, ίσως επιβεβαιωθεί με κάποιο τρόπο η φιλολογία περί του ομωνύμου συνδρόμου που απειλεί τον κ. Μαγγίνα. Αν και ο υπουργός Απασχόλησης απειλείται προς το παρόν από άλλο σύνδρομο. Ινδικό. Κάμα Σούτρα. Και ενδέχεται, αν η αόρατη μεταρρύθμισή του τυλιχτεί σε μια κόλλα χαρτί, την επιτυχία να την πιστωθεί τελικά όχι αυτό το ενδιαφέρον σκίρτημα της κοινωνίας του καναπέ, αλλά τα εκδοτικά λαγωνικά που έχουν αναλάβει εργολαβικά να αποδομήσουν ηθικά το πρόσωπο και όχι απαραίτητα την πολιτική του. Είναι κι αυτό ένα σύμπτωμα της εποχής. Ως νεοέλληνες έχουμε εναποθέσει στα πρωτοσέλιδα, στα δελτία των 8 και στις κρυφές κάμερες τις πολιτικές διορθώσεις και αποκαθηλώσεις. Ετσι, η πολιτική εξουσία βρίσκει στα Μέσα το άλλοθι μιας υποχώρησης στα- έστω και κουρασμένα- κινήματα.
Αλλά, μερικές φορές, τα κινήματα έχουν αξία καθεαυτά. Για τρεισήμισι ώρες περνούσε η πορεία μπροστά από τη βουλή. Νωρίτερα, η κυκλοφορία στους δρόμους θύμιζε Κυριακή ή αργία. Συνωστισμός στο μετρό, κόσμος που κατέβαινε στο κέντρο και όχι απαραίτητα για ψώνια. Η σύνθεση των διαδηλωτών ενδιαφέρουσα. Ανάμεσά τους και άνθρωποι που δεν έχουν και την καλύτερη γνώμη για την «κακή συνήθεια» να διακόπτεται η κυκλοφορία. Ή άνθρωποι που έχουν χρόνια να βρεθούν στο δρόμο. Επαγγελματίες χωρίς τις στολές και τα αξεσουάρ του επαγγέλματος και άλλοι με πλήρη εξάρτυση. Μηχανικοί που άφησαν τους χαρτοφύλακές τους στα γραφεία. Δικηγόροι, χωρίς τα κοστούμια και τα ταγέρ, ή με τις γραβάτες στην τσέπη. Ιπτάμενοι της Ολυμπιακής με τις στολές και τα πηλίκιά τους. Δημοσιογράφοι και τεχνικοί των ΜΜΕ με σφυρίχτρες. Αναρχικοί με το πανό τους και το αντισυνδικαλιστικό τους αντίλογο- όχι απαραίτητα με μολότοφ. Συνταξιούχοι που δεν έχουν λόγους ν’ ανησυχούν πια, αλλά κάποιο ένστικτο αλληλεγγύης τους ώθησε στην ταλαιπωρία. Γιατροί χωρίς ακουστικά και λευκές στολές. Εργαζόμενοι των ιδιωτικών εταιρειών κινητής τηλεφωνίας. Επαγγελματίες συνδικαλιστές που αντιμετώπιζαν μάλλον με έκπληξη το γεγονός ότι, κάτω από τα συνήθως μοναχικά πανό τους, υπήρχαν και οι άνθρωποι που εκπροσωπούν. Μπλοκ της νεολαίας ΠΑΣΟΚ μ’ ένα τεράστιο πανό με το σύνθημα «όχι στην ανασφάλιστη εργασία» (λέγε με Λαύριο). Τα γνωστά, αλλά πάντα ακατάληπτα, εξωκοινοβουλευτικά αρχικά. Και νέοι, αρκετοί νέοι της γενιάς των 700 ευρώ. Εκλεισε η πορεία τον κύκλο της στο Σύνταγμα, έφυγα κι εγώ προς Βασιλίσσης Σοφίας, πάνω στην ώρα άλλαζε κι η φρουρά στον Αγνωστο Στρατιώτη, ένας από τους Εύζωνες σκόρπιζε στο πεζοδρόμιο μαύρες χοντρές κλωστές σε κάθε θορυβώδες βήμα μου. Από την κάλτσα του ήταν, απ’ το τσαρούχι του; Θα σας γελάσω…Απλώς το προσθέτω ως detail που συμπληρώνει το φωτορεπορτάζ.
Αυτή είναι, βέβαια, η μακροσκοπική, πανοραμική εικόνα της κινητοποίησης που με ξάφνιασε ευχάριστα. Αν ζουμάρουμε στις λεπτομέρειες, αν μπούμε στο μικρόκοσμο αυτής της οιονεί κοινωνικής αντιπολίτευσης, τα πράγματα αλλάζουν. Ενδεχομένως να ανακαλύψουμε, αντί της κοινωνικής αντιπολίτευσης, μια κοινωνία που αντιπολιτεύεται μαζοχιστικά, σχεδόν αυτιστικά τον εαυτό της. Ιδού μερικές υποσημειώσεις, στο περιθώριο της γενικής εντύπωσης για την πορεία της Τετάρτης.
Πρώτον. Η γενική αντίδραση στην άνευ σχεδίου κυβερνητική επιδρομή καλύπτει μια πανσπερμία μικρο-αντιστάσεων, που δεν βρίσκονται πάντα στην πλευρά της προόδου. Ενδεχομένως να αναδύουν ένα βαθύτατο συντηρητισμό, τον οποίο μάλιστα κολακεύουν τα συνδικάτα. Το σύνθημα «κάτω τα χέρια από τα ταμεία», αίφνης, τι σημαίνει; Ότι κάθε κλάδος υπερασπίζεται το «μαγαζάκι» του, κάθε επαγγελματική ομάδα ετοιμάζεται να στήσει οδοφράγματα και να αναδείξει «Γαβριάδες» υπέρ των ασφαλιστικών μικροπρονομίων της και ότι, τελικά, καθένας περιχαρακώνεται στη συντεχνία του. Συντεχνία έναντι όλων. Εναντι των άλλων κλάδων αλλά και έναντι των άλλων γενιών. Από εκεί προκύπτει και το παράδοξο των δημοσκοπήσεων. Η κοινωνία εμφανίζεται θετική σε μια γενική μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος, αλλά απορρίπτει τις κυβερνητικές ακριτομυθίες για αλλαγές εντός κάθε κοινωνικής ομάδας και κλάδου.
Δεύτερον. Η υπεράσπιση του ασφαλιστικού κατακερματισμού –κάθε κλάδος και ταμείο, κάθε ομάδα και επικουρικό- αποτελεί το καλύτερο υπέδαφος για την ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης και υποθάλπει τον κατακερματισμό της εργασίας. Η ενοποίηση του ασφαλιστικού παζλ μπορεί να είναι και καλό πράγμα, ανεξάρτητα από τις ληστρικές κυβερνητικές προθέσεις. Αντίθετα, ένα γενικό σύνθημα του τύπου «η συγχώνευση των ταμείων είναι καταστροφή», χωρίς διευκρινίσεις και όρους, είναι βαθύτατα αντιδραστικό καθώς νομιμοποιεί αποκλεισμούς και διαιρέσεις, καταλύει την αλληλεγγύη εντός της κοινωνικής ομάδας και καθαγιάζει την εργασιακή ζούγκλα, με εργαζόμενους που δουλεύουν δίπλα- δίπλα, κάνουν την ίδια δουλειά και στο ίδιο ωράριο αλλά αμείβονται και ασφαλίζονται άνισα.
Τρίτον. Η διατήρηση δεκάδων ταμείων και εκατοντάδων διαφορετικών ασφαλιστικών «συμβολαίων» για κάθε κοινωνική ομάδα, κατηγορία και γενιά, εξαφανίζει το ένα και μοναδικό «συμβόλαιο» που θα έπρεπε να δεσμεύει κράτος και κεφάλαιο απέναντι στην εξ ορισμού αδύναμη εργασία. Μια αντίθεση που, παρά την «κοινωνικοποίηση» του καπιταλισμού της αγοράς, παραμένει ενεργή, εξαφανίζεται πίσω από δεκάδες υπαρκτές μεν αλλά δευτερεύουσες αντιθέσεις, ανάμεσα σε ρετιρέ, ισόγεια και υπόγεια της εργασίας. Το κεφάλαιο μένει στην ταράτσα, κρυμμένο, καλά προστατευμένο σ’ αυτή την ατέρμονα διαπραγμάτευση για τη μεταρρύθμιση των ασφαλιστικών συστημάτων στην οποία προσέρχονται το κράτος ως εξαντλημένος φιλάνθρωπος και η εργασία ως συνένοχος μιας λεηλασίας εις βάρος των φορολογουμένων. Το γεγονός ότι προηγήθηκαν δεκαετίες καταλήστευσης εισφορών και κοινωνικών πόρων εν ονόματι της «ανάπτυξης» προκαλώντας τη χρηματοδοτική κρίση του συστήματος πριν καν ξεμυτίσει η δημογραφική, με κάποιο μαγικό τρόπο έχει χαθεί από την εικόνα. Η αλήθεια, όμως, είναι αυτή: τα χρόνια που επιχειρηματικές ηγεσίες των χωρών της κεντρικής Ευρώπης επένδυαν στα δικά τους «κοινωνικά συμβόλαια» καταβάλλοντας ένα διόλου ευκαταφρόνητο τίμημα για το κράτος πρόνοιας που όλοι ζηλεύουμε, οι εγχώριοι συνάδελφοί τους περί άλλα τύρβαζαν. Εστηναν γλέντια με τα αποθεματικά των ασφαλιστικών οργανισμών, τους κοινωνικούς και κοινοτικούς πόρους και άφηναν το κράτος να κάνει τη βρομοδουλειά του «κοινωνικού εταίρου». Και τα συνδικάτα προσέφεραν τη συνένοχη σιωπή τους.
Ισως γι’ αυτό έχει αξία η τοποθέτηση του προέδρου του ΣΕΒ, την παραμονή της απεργίας, την οποία παραθέτω αυτούσια στη «θυγατρική» στήλη «Θεωρίες για την υπεραξία». Διαβάστε την με προσοχή. Πέρα από την αίσθηση που αναδύει ότι ο μεγαλύτερος εργοδοτικός φορέας της χώρας σχεδόν επικροτεί την απεργία, υπογραμμίζει ότι ταυτόχρονα δεν θεωρεί εαυτόν μέρος του προβλήματος, αλλά μόνον μέρος της λύσης του. Και ρίχνει όλα του τα (πάντα ευγενή) πυρά στην αμήχανη κυβέρνηση.
Θα μπορούσε κανείς να προσυπογράψει την ανακοίνωση αυτή, ακόμη κι αν είναι αναρχοσυνδικαλιστής. Και ν’ απαιτήσει να γίνει πράγματι ο διάλογος για το ασφαλιστικό υπόθεση των «δυνάμεων της εργασίας», όπως λέει ο πρόεδρος του ΣΕΒ. Μόνον που θα πρέπει η πλευρά που εκπροσωπεί να μην προσέλθει στο διάλογο ως Πόντιος Πιλάτος, αλλά ως συνένοχος του προβλήματος.
Ξέρεις κάτι, καλά τα λες και θα μπορούσα να συμφωνήσω εν μέρει μαζί σου αλλά υπάρχει ένα ζήτημα το οποίο υποβαθμίζεις με εγκληματική αμέλεια:
ReplyDeleteΗ εργασιακή αλληλεγγύη δεν έγκειται στο να ανέχεσαι τις λαμογιές των διπλανών εργαζομένων για χάρη της ενότητας του εργατικού κινήματος. Πολλά προβληματικά ταμεία πληρώνουν το γεγονός ότι έδιναν υπέρογκες συντάξεις για γελοίες εισφορές ή το ότι λεηλατήθηκαν τα αποθεματικά τους από τα λαμόγια που όριζε η κάθε κυβέρνηση ως διαχειριστές τους (οπότε η ευθύνη είναι του κρατους και οφείλει αυτό να την αναλάβει).
Το ΤΣΜΕΔΕ στο οποίο είμαι εγώ έχει έαν πολύ μεγάλο αποθεματικό χάρη στο οποίο παρέχει εγγυητικές προς χάρην των μικρων και μεσαίων μηχανικών που δεν είμαστε μεγαλοεταιρίες κι έτσι μπορούμε να χτυπάμε κάποιες δουλειές που με το νέο καθεστώς αυτές θα πέσουν στα χέρια των μεγάλων κατασκευαστικών.
Το παραπάνω ένα απλό ενδεικτικό παράδειγμα για να δεις πως είναι αρκετά σύνθετό το θένα και χρειάζεται διεξοδικη έρευνα και όχι απλά ανέξοδη επίκληση στο αίσθημα της εργατικής αλληλεγγυης του καθενός.