Η πάλη των τάξεων, ως κλάσμα

ΕφΣυν 5-6/6/2021

Λοιπόν, νομίζω ότι ο καλύτερος τρόπος για να καταλάβει κανείς το ταξικό βάθος του νομοσχεδίου Χατζηδάκη, την απέχθεια, ενδεχομένως και το μίσος για την εργασία, είναι να κάνουμε μια νοητή μετάβαση στην –προς το παρόν– πλουσιότερη χώρα του κόσμου. Εκεί που ο Μπάιντεν, χωρίς καμιά φιλεργατική διάθεση, αλλά με το ένστικτο της αυτοσυντήρησης του συστήματος, επιχείρησε να διπλασιάσει το κατώτατο ωρομίσθιο στα 15 δολάρια, συναντώντας τη λυσσαλέα αντίδραση ακόμη και των φανατικών μεγαλο-χρηματοδοτών της καμπάνιας του. Στις ΗΠΑ, λοιπόν, που το μέσο ωρομίσθιο είναι 19 δολάρια, έναντι 16 στον ΟΟΣΑ και έναντι μόλις 10 (σε δολάρια, μεικτό!) στην Ελλάδα (αν και το κατώτερο είναι 2,5), η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, αυτός ο φρουρός του μεγαλύτερου χρηματιστηριακού καζίνο στον κόσμο, έχει θεσπίσει έναν δείκτη που λέγεται «λόγος αμοιβής CEO», ήτοι το πηλίκο της διαίρεσης της αμοιβής του διευθύνοντος συμβούλου με τη μέση αμοιβή των υπαλλήλων του.

«Αξίζει στ’ αλήθεια ένας CEO 1.000 φορές όσο ένας εργαζόμενος;» αναρωτιέται σε άρθρο το Bloomberg (διά χειρός Μισέλ Λέντερ), που δεν το λες και «εχθρό της επιχειρηματικότητας», ε; Τα δεδομένα των ΗΠΑ είναι αβυσσαλέα και εφιαλτικά. Στην Aptiv, εταιρεία παραγωγής λογισμικού, με παρουσία σε 44 χώρες και 180.000 εργαζόμενους, ο επικεφαλής αξίζει όσο 5.300 «μέσοι» εργαζόμενοι. Στην Chipotle, αλυσίδα μεξικάνικων ταχυφαγείων με 76.000 εργαζόμενους, ο CEO αξίζει 3.000 φορές τον μέσο εργαζόμενο. Και ούτω καθεξής. Σε γενικές γραμμές, φαίνεται ότι ο λόγος μέσου CEO προς μέσο εργαζόμενο στους μεγαλύτερους ομίλους στις ΗΠΑ είναι περίπου 1.000.

Και, σκεφτείτε, δεν μιλάμε καν για τις μεγάλες πολυεθνικές φίρμες, τις GAFAM, τις πλατφόρμες, τις χρηματοπιστωτικές, τα επιχειρηματικά «τέρατα» με παρουσία σε όλο τον πλανήτη, αλλά με φορολογικές έδρες στους νησιωτικούς παραδείσους. Κι επίσης, δεν μιλάμε καν για τις αμοιβές των ιδιοκτητών και μεγαλομετόχων αυτών των εταιρειών. Πού θα πάει ο λόγος «κεφαλαιούχου/προλετάριου», αν βάλουμε στον λογαριασμό τον Μπέζος με την περιουσία των 186 δισ. δολαρίων, τον Μασκ των 157 δισ. τον Μπάφετ των 110 δισ.; Ή τον Ζούκερμπεργκ των 97 δισ. δολαρίων, τον Μόσκοβιτς των 18 δισ. (αμφότεροι Facebook), τον Τσέσκι των 13 δισ. (Airbnb) ή τον Ζιάνγκ Γιμίνγκ των 35 δισ. (Tik Tok), για να μην αδικήσουμε τη νέα ορμητική γενιά του αρπακτικού καπιταλισμού.

Το απλοϊκό ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής: Αν αυτοί οι τύποι με τα απροσδιόριστα τυπικά προσόντα, αλλά σίγουρα με το ταλέντο της απεριόριστης απληστίας, αξίζουν τόσο πολύ, τι τους χρειάζονται τόσες χιλιάδες εργαζόμενους; Αφού ο καθένας είναι τόσο ικανός όσο 1.000 εργαζόμενοι, γιατί δεν παίρνουν, επί παραδείγματι, 180 CEO για να εξυπηρετήσουν τα ταχυφαγεία της Chipotle; Γιατί ο Ζούκερμπεργκ δεν βρίσκει 48 παλικάρια έξυπνα, χαριτωμένα και παραγωγικά σαν τον ίδιο να κάνουν τη δουλειά; Και γιατί οι περισσότερες πολυεθνικές που είναι υπό την παρακολούθηση της αμερικανικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς προσφεύγουν σε χίλια δυο τεχνάσματα για να ρίξουν τον λόγο αμοιβής CEO/μέσος εργαζόμενος, «εξαφανίζοντας» τους εκτός ΗΠΑ εργαζόμενους, τους Κινέζους ή τους Ινδούς, που δουλεύουν με 50 σεντς ωρομίσθιο, ή τους «ανεξάρτητους συνεργάτες» που πληρώνονται με το κομμάτι; Γιατί ο Γκέιτς προσπαθεί να ξεπλυθεί στη φιλανθρωπία και τα αφεντικά του Twitter δηλώνουν ετήσια αμοιβή 140 σεντς;

Ισχύει κι εδώ το ρητό «θέλει η πουτάνα να κρυφτεί κι η χαρά δεν την αφήνει», ανήθικο και προσβλητικό μεν για τις εργάτριες του σεξ, κατά κανόνα θύματα καταναγκαστικής εργασίας και τράφικινγκ, που μας θυμίζουν ότι κάθε μισθωτή εργασία είναι εκπόρνευση, αλλά ταιριαστό για τους «εργάτες» του μάνατζμεντ και της κερδοσκοπίας, που προσπαθούν να κρυφτούν, από τους χιλιάδες μετόχους, τους επενδυτές, τους υπαλλήλους τους και από τα εκατομμύρια εργαζόμενων ανθρώπων που παρακολουθούν απορημένοι, εξοικειωμένοι ή θυμωμένοι την τρομακτική επίδειξη του πλούτου και της αβυσσαλέας ανισότητας.

Το μυστικό της επιτυχίας των υπερπλουσίων ιδιοκτητών πολυεθνικών –αλλά και των δικών μας που ωχριούν ως τάξη μεγέθους, αλλά διόλου σε ταλέντο απληστίας και αρπακτικότητας– είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος των θηριωδών αμοιβών τους, των κερδών των ομίλων τους και της τεράστιας φανερής ή κρυμμένης προσωπικής περιουσίας τους είναι προϊόν μιας συστηματικής, περίτεχνης διαχείρισης του εργατικού δυναμικού. Είτε με την αύξηση του χρόνου εργασίας, είτε με τη μείωση του μέσου μισθολογικού κόστους, το ζητούμενο είναι να μειώνεται διαρκώς το μερίδιο της μισθωτής εργασίας (και της υποκρυπτόμενης «ανεξάρτητης») στον συνολικά παραγόμενο πλούτο, στο προϊόν κάθε επιχείρησης και ομίλου, σε κάθε χώρα και στον κόσμο ολόκληρο. Οι υψηλές αμοιβές των διευθυνόντων, τα παχυλά stock options των στελεχών, τα μερίσματα των μετόχων είναι οι αυξήσεις που δεν δίνονται στους μισθούς, τα ωράρια που επιμηκύνονται, οι απολύσεις που ακολουθούν κάθε τεχνολογική καινοτομία στην παραγωγή, η οποία δοκιμάζεται και εφαρμόζεται με πρωταρχικό κριτήριο τη μείωση του μισθολογικού κόστους, την υποκατάσταση εργασίας από αυτοματισμούς. Παλιό και ντεμοντέ όσο ο καπιταλισμός.

Σ’ αυτό το ισοζύγιο βάζει το λιθαράκι του και το εργασιακό νομοσχέδιο Χατζηδάκη, παραγγελιά της τάξης που υπηρετεί με αφοσίωση. Περισσότερο από περιφρόνηση για τους εργαζόμενους και μίσος για την εργασία, είναι τρυφερότητα κι αγάπη για τη μεγάλη εργοδοσία, για τον πλούτο της εγχώριας ιθύνουσας τάξης που –και καλά– κακόπαθε στα χρόνια των μνημονίων και τώρα είναι η ώρα να πάρει το αίμα της πίσω. Οχι από τους ανταγωνιστές τους, βεβαίως, αλλά από την ενοχλητική εγχώρια εργατική τάξη κι ό,τι έχει απομείνει από το συνδικαλιστικό της κίνημα.


ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ
Οι πλούσιοι ιδιαίτερα πρέπει να ένιωσαν σύντομα πόσο ασύμφορος ήταν γι’ αυτούς ένας διαρκής πόλεμος, του οποίου τα έξοδα βάρυναν αυτούς μονάχα... Ο πλούσιος, σπρωγμένος από την ανάγκη, συνέλαβε, τέλος, το πιο καλοεπεξεργασμένο σχέδιο που πέρασε ποτέ από το ανθρώπινο μυαλό. Σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει για δικό του λογαριασμό τη δύναμη του αντιπάλου, να κάνει τους εχθρούς υπερασπιστές του, να τους εμπνεύσει άλλες αρχές και να τους δώσει θεσμούς που να τον ευνοούν, στον βαθμό που ο φυσικός νόμος του είναι αντίθετος. «Ας ενωθούμε», τους είπε, «για να προφυλάξουμε τους αδύνατους από την καταπίεση, για να συγκρατήσουμε τους φιλόδοξους, και να εξασφαλίσουμε στον καθένα αυτό που του ανήκει. Ας θεσπίσουμε κανονισμούς δικαιοσύνης και ειρήνης με τους οποίους να είναι όλοι υποχρεωμένοι να συμμορφώνονται».

Ζαν-Ζακ Ρουσό, «Πραγματεία περί της καταγωγής και των θεμελίων της ανισότητας ανάμεσα στους ανθρώπους»