Το μαύρο χιόνι

 Εφημερίδα των Συντακτών, 5-6/2/2022

Ακόμη και τώρα, δέκα μέρες από το ακαριαίο χτύπημα της «Ελπίδας» στο μαλακό υπογάστριο της συλλογικής απελπισίας μας, σε σκιερές γωνιές των δρόμων, σε ρείθρα πεζοδρομίων, πίσω από παρατημένα αυτοκίνητα, στις βάσεις των κιόνων της ΔΕΗ, βρίσκεις μικρούς σωρούς χιόνι. Σαν να το ξέχασε ο ήλιος ή σαν να το λυπήθηκε η βροχή, που στο μεταξύ προσφέρθηκαν να στεγνώσουν την οργή μας και να ξεπλύνουν τη μνήμη μας. Μικροί, ξεχασμένοι, συρρικνωμένοι, λεροί, βρόμικοι σωροί από χιόνι, που δεν θυμίζουν καν χιόνι, δεν έχουν κρατήσει τίποτα από την εκτυφλωτική λευκότητά του, την εξαγνιστική λάμψη του. Γκρίζο, μαύρο χιόνι, νιφάδες που έχουν γίνει πάγος συμπαγής χάρη στις χειμωνιάτικες θερμοκρασίες, απαθής στις υποψίες Αλκυονίδων, που δεν ξέρουμε αν ήρθαν ή δεν ήρθαν, απελπισμένες από την «Ελπίδα» κι αυτές. Μπορεί τώρα που διαβάζονται αυτές οι γραμμές να ’χει κιόλας λιώσει, μπορεί οι υπάλληλοι των δήμων να το σιχάθηκαν και να το πέταξαν στα απορριμματοφόρα για τη χωματερή, μπορεί και να το λυπήθηκαν και να το διευκόλυναν να βρει τον δρόμο προς τα φρεάτια, τη θάλασσα, τον κύκλο του νερού. Αλλά μπορεί και σε μικρές, σχεδόν αόρατες ποσότητες να είναι ακόμη εκεί. Μαύρο χιόνι, λες και φιλτράρισε όλες τις δημόσιες και ιδιωτικές αμαρτίες μας, σαν να συγκράτησε όλη τη μαυρίλα της επίσημης εξουσίας: το ξεγύμνωμα του περιφερειάρχη, το ψέμα του υπουργού, την πολιτική απάτη του πρωθυπουργού, την παραλυσία του κρατικού λειτουργού, τον κυνισμό του αναδόχου, τον θεατρικό καβγά πάνω από τη σορό του δημοσίου συμφέροντος, τον διαγκωνισμό για τη λεία του δημοσίου χρήματος.

Δεν φταίει το χιόνι που μαύρισε. Το χιόνι κάνει τη δουλειά του, αυτό που έκανε πάντα, από καταβολής νερού στον πλανήτη. Τρέχει ακατάπαυστα στον κύκλο του, μόρια Η2Ο που γίνονται σταγόνες, νιφάδες, ατμός, καταιγίδα, χιονοθύελλα, υγρασία, ποτάμι, πάγος, σύννεφο, τσουνάμι, παγετώνας, τροπική βροχή. Αν το χιόνι έπεφτε στις κορφές των Αλπεων ή στον Μύτικα τίποτε δεν θα το μαύριζε, αν έπεφτε στην Αρκτική ή στην Ανταρκτική θα έμενε για χιλιετίες απάτητο και πάλλευκο, το πολύ να γινόταν λευκογάλαζο παγόβουνο να ταξιδεύει σιωπηλό στους ωκεανούς, κι αν έπεφτε κανένας Τιτανικός πάνω του δεν θα έφταιγε αυτό. Αν έπεφτε στα δάση απλώς θα στόλιζε τα κλαδιά των κωνοφόρων του χειμώνα, κι ας έσπαγαν καμπόσα, αυτό είναι το κλάδεμα και η γεωπονία της φύσης, κι απ’ ό,τι φαίνεται μια χαρά δουλειά έκανε ερήμην του είδους μας. 

Δεν φταίει το χιόνι, σ’ όσες ποσότητες και πυκνότητες κι αν πέσει, που βρέθηκε στον δρόμο του ένας αυτοκινητόδρομος, πενήντα ακινητοποιημένα εκχιονιστικά, χιλιάδες ανυποψίαστοι οδηγοί, πόλεις χτισμένες για να πλημμυρίσουν, δρόμοι προορισμένοι να γίνουν πίστες πατινάζ, κτίσματα φτιαγμένα για να γίνουν φονικοί θερμοπομποί στους καύσωνες. Το χιόνι έκανε αυτό που κάνει πάντα. Η μαυρίλα μας τού βάζει τα εμπόδια. 

Ισως τελικά το μαύρο χιόνι να είναι μια συνεκδοχή της σχιζοφρένειας του οικονομικού πολιτισμού μας. Ιλιγγιώδης πλούτος, ικανός να λύσει προβλήματα χιλιετιών, ανακατεύεται με εφιαλτική φτώχεια. Πρωτοφανής γνώση πνίγεται σε ωκεανούς άγνοιας. Η υπερπληροφόρηση μετατρέπεται σε αποπληροφόρηση. Αριθμοί εκρηκτικής ανάπτυξης αναχαιτίζονται από παλιρροϊκά κύματα ακρίβειας. Η ανεργία μειώνεται στατιστικά, αλλά οι καλές θέσεις εργασίας σπανίζουν. Η παγκόσμια οικονομία υπόσχεται απογείωση, αλλά η ενεργειακή κρίση μπορεί να την οδηγήσει σε απότομη προσγείωση, αν όχι και συντριβή. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη μες στην καλή χαρά, ο κόσμος μες στη δυσθυμία και την ανασφάλεια. Οι υπουργοί στην πάλλευκη σαν χιόνι κοσμάρα τους, ο κόσμος στη φαιά, αν όχι κατάμαυρη, αβεβαιότητα. Οι ραντιέρηδες μετρούν τις φοροελαφρύνσεις τους, οι μισθωτοί τους ανεξόφλητους λογαριασμούς τους. Δυστυχής ευημερία, άνεργη ανάκαμψη, πλούσια φτώχεια, προοδευτική οπισθοδρόμηση, φωτεινό σκοτάδι, εκκωφαντική σιωπή, αισιόδοξη απαισιοδοξία, στεγνή βροχή, ξηρός πάγος, κρύα ζέστη, μαύρο χιόνι… 

Το μαύρο χιόνι μπορεί να είναι τελικά ένα οξύμωρο για την πολιτική και κοινωνική συγκυρία. Ενδεχομένως να είναι και εκρηκτική, αλλά να μην το έχουμε πάρει είδηση. 

Παίζουμε χιονοπόλεμο, πριν λιώσει το μαύρο χιόνι; 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Σάπια βάρκα μαύρο χιόνι

Η ελπίδα σου

Κι απ’ τα δάκρυα θολώνει

Η πυξίδα σου

 

Πού θα πας τι ζητάς

Ποιον συναντάς

Μην κοιτάς μη ρωτάς

Μην απαντάς

 

Μια βροχή χαλάζι Πέραμα και Γκάζι

Γέμισε με κλάμα κι αίμα η Κυριακή

Μια σκιά ουρλιάζει το σκυλί λουφάζει

Ποιο θεό ντροπιάζει

Τούτη η σφαγή

 

Τούτη η πόλη σε πετάει

Στα σκουπίδια της

Στις γωνιές που ξεγεννάει

Τ’ άγρια φίδια της

Λίνα Δημοπούλου, «Μια βροχή χαλάζι» (Μουσική Ζαφείρη Κουκουσέλη, Ερμηνεία Λαυρέντη Μαχαιρίτσα»)