Μικροί άρπαγες, μεγάλοι άρπαγες

 Εφημερίδα των Συντακτών, 26,27/2/2022

Η κυρία Χ (δεν μάθαμε ποτέ το όνομά της και δεν χρειάζεται) έκλεψε τρία κιλά κρέας και λίγο τυρί από το Lidl στο Ιλιον και πήγε αυτόφωρο. Εντάξει, έγινε χαμός στο τουίτερ, κράξανε μέχρι και τα κανάλια, την έπεσε και με βαριοπούλες ο «Ρουβίκωνας», η εταιρεία δεν έκανε μήνυση, ο εισαγγελέας θα δούμε τι θα κάνει, η κυρία Χ ωστόσο υπέστη τη ζημιά, εκλάπη η αξιοπρέπεια και ο αυτοσεβασμός της για τρία κιλά κλεμμένο κρέας.

Του Γιάννη Αγιάννη, πάλι, ήταν λίγο κλεμμένο ψωμί που του στοίχισε 19 χρόνια φυλακή, αλλά η κλοπή κατέστη μονόδρομος επιβίωσης για τον διαρκώς διωκόμενο από τον Ιαβέρη ήρωα: κλοπή ταυτότητας, κοινωνικού ρόλου, στάτους. Η ιδιοκτησία είναι κλοπή, φώναζε ο Προυντόν, αλλά, αφού ό,τι κλέψεις γίνεται ιδιοκτησία σου, ο μόνος τρόπος για να είσαι συνεπής στο αξίωμα του Προυντόν είναι να το αφήσεις στη διάθεση του επόμενου κλέφτη. «Κλέψε αυτό το βιβλίο», έλεγε και ο Αμπι Χόφμαν στην ομότιτλη μπροσούρα του, αν και η παρότρυνση στην κλοπή του βιβλίου προϋπέθετε ότι έπρεπε να γίνει κάποιου ιδιοκτησία, πρωτίστως του εκδότη που θα το τύπωνε και του βιβλιοπώλη που θα το έβαζε στις προθήκες του μαγαζιού. Η πρώτη πράξη απαλλοτρίωσης του βιβλίου, αφότου βγήκε απ’ το μυαλό του Χόφμαν, ήταν το πέρασμά του στην παραγωγή κι από κει στην αγορά, δηλαδή η μετατροπή του σε προϊόν.

Είναι εν τω μεταξύ άγνωστο αν ο συνομιλητής του μακαρίτη Βγενόπουλου, στην ηχογραφημένη συνομιλία για την υποτιθέμενη εξαγορά της δικαστικής απαλλαγής του, εμπνεύστηκε από τον Χόφμαν τη συνεκδοχή των χρημάτων ως βιβλίων και του θησαυροφυλάκιου του μαύρου χρήματος ως βιβλιοθήκης. Αλλά αυτός ο κώδικας, αν πράγματι υπάρχει και χρησιμοποιείται από μικρούς και μεγάλους άρπαγες, είναι μια ενδιαφέρουσα ομολογία ότι το ίδιο το χρήμα είναι αυθεντικό προϊόν κλοπής. Η σκέψη, στην επέκτασή της, θα μπορούσε να καταλήξει στην παραδοχή ότι οι ανεξάρτητες κεντρικές τράπεζες είναι κανονικοί παραχαράκτες και οι τράπεζες κλεπταποδόχοι. Αλλά μακριά από μας τέτοιες βλάσφημες σκέψεις, τουλάχιστον όσο έχουμε εκκρεμή δάνεια και υποθήκες. 

Γιατί μπορεί η κ. Χ να γλίτωσε για τα τρία κιλά κρέας από το σούπερ μάρκετ, αλλά οι κόκκινοι δανειολήπτες δεν τη γλιτώνουν από τους πλειστηριασμούς, την ανελέητη ομοιοπαθητική της κλοπής: εσύ κλέβεις από την τράπεζα μερικές δόσεις του δανείου, και μάλιστα όχι από πρόθεση, αλλά από αδυναμία, κι αυτή σου κλέβει ολόκληρο το σπίτι, όπως έχει προσυμφωνηθεί εκ του νόμου και εκ της δανειακής συμβάσεως. Επειτα, η τράπεζα παίρνει το κλοπιμαίο και το βγάζει στο σφυρί. Το γεγονός ότι συχνά καταλήγει στην ίδια ή στους μπροστινούς της είναι μιαν απόδειξη πως στην αναμέτρηση επί του κλοπιμαίου (της ιδιοκτησίας) ο μικρός άρπαγας (ο ενυπόθηκος δανειστής) είναι από χέρι χαμένος από τον μεγάλο άρπαγα (την Πίστη). Καθόλου δίκαιο, έτσι; Γι’ αυτό κι ο έρμος και παρεξηγημένος Ντε Σαντ πρότεινε με σθένος την αποποινικοποίηση της κλοπής από τους φτωχούς ως την αποτελεσματικότερη αναδιανομή του πλούτου. Σιγά μην τον άκουγαν οι επαναστατημένοι Γάλλοι αστοί, οι μικροί άρπαγες της πρωταρχικής καπιταλιστικής συσσώρευσης που, διψασμένοι για τη μεγάλη αρπαγή, εμπιστεύθηκαν τις κουρελιασμένες αξίες της επανάστασης (Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα) στον πρώτο μεγάλο άρπαγα της νεότερης ιστορίας, τον Ναπολέοντα. Κι έγινε η Ευρώπη κόλαση. 

Η κ. Χ κλέβει λίγο κρέας, ο πεινασμένος μια φραντζόλα ψωμί, ο φοιτητής ένα βιβλίο, η μαθήτρια μια μάσκαρα, το πρεζόνι ένα κινητό, το κλεφτρόνι ένα πορτοφόλι, η σπείρα μια τράπεζα, ο εργοδότης απλήρωτη εργασία, τα πιστωτικά ιδρύματα τόκους, οι πολυεθνικές φόρους, τα hedge funds υπεραξίες, οι CEOs μπόνους και stock options, οι ολιγάρχες τον δημόσιο πλούτο των χωρών τους, οι πολιτικές ελίτ την εξουσία, οι αποικιοκράτες φυσικούς πόρους των προτεκτοράτων τους, οι στρατοκράτες κρατικές κυριαρχίες, ο Πούτιν κλέβει μισή χώρα στην καρδιά της Ευρώπης, ένα μέρος από όσα πιστεύει ότι η Ευρώπη τού κλέβει εδώ και τρεις δεκαετίες από την πληγωμένη ρωσική αυτοκρατορία του. Ο κλέψας του κλέψαντος, ο άρπαξ του άρπαγος. Η αρπαγή έχει γίνει η μόνη, ενιαία και καθολική συνθήκη του μονολιθικού κόσμου, η Δύση μπορεί να είναι υπερήφανη για τον απόλυτο πανωλεθρίαμβό της, ο πολιτισμός της απαλλοτρίωσης επικράτησε σε κάθε γωνιά του πλανήτη κι έχει γίνει σχεδόν αδιάφορο πια αν τον υπηρετούν απολυταρχίες πλαισιωμένες από παρέες κλεπτοκρατών και ολιχαρχών ή καθωσπρέπει αστικές δημοκρατίες στηριζόμενες από επιχειρηματικά λόμπι, επενδυτές και μετόχους. Οι μεγάλοι άρπαγες έχουν πια πετύχει να αποϋλοποιήσουν τα γεωγραφικά σύνορα, έχουν κερδίσει παγκόσμια ασυλία για τις κλοπές τους, κανένα δικαστήριο δεν μπορεί να τους δικάσει, ούτε καν αυτό της Ιστορίας, που είναι το έσχατο θύμα της αρπακτικότητάς τους. 

Ο Βλαδίμηρος θέλει να υπερβεί τον μπολσεβίκο συνονόματό του, θέλει να διορθώσει τον Ιωσήφ, θέλει να συνομιλεί μόνο με τον Μεγάλο Πέτρο ή τη Μεγάλη Αικατερίνη, όπως οι ανταγωνιστές του θέλουν να καταγραφούν ως συνεχιστές του Κολόμβου, των Λουδοβίκων, του Τζένγκις Χαν, του Ναπολέοντα ή του Μπίσμαρκ. Εκτός από τον πλούτο, τη γη, τους φυσικούς πόρους, τις επικράτειες, οι μεγάλοι άρπαγες θέλουν να κάνουν ριφιφί στην Ιστορία, στη μνήμη, στις ταυτότητες των ανθρώπων, των εθνών, των σύγχρονων πολυεθνικών κοινωνιών. 

Βρίσκουν και τα κάνουν, βεβαίως. Μήπως θα τους συλλάβει κανείς; Θα τους απαγγείλει κατηγορίες για κλοπή; Η δικαιοσύνη εξαντλείται στην κ. Χ, στο κλεμμένο κρέας, στην αρπαγμένη φραντζόλα, άντε και σε κανέναν λαδιάρη κρατικό αξιωματούχο που πιάστηκε με τη γίδα στην πλάτη και τιμωρείται όχι γιατί έκλεψε, αλλά γιατί πιάστηκε στα πράσα και χαλάει την πιάτσα. Εξάλλου, οι μεγάλοι άρπαγες έχουν προ πολλού κλέψει και τη δικαιοσύνη. Ισως έχει δίκιο ο Μαρκήσιος να αναρωτιέται μήπως είναι καλύτερα να τιμωρούνται τα θύματα της κλοπής, δηλαδή εμείς που ανεχόμαστε τους μεγάλους άρπαγες. 

ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΞΙΑ 

Αφήστε κατά μέρος τη μεροληψία και απαντήστε μου: πρέπει η κλοπή, της οποίας αποτέλεσμα είναι η κανονικότερη κατανομή του πλούτου, να χαρακτηριστεί σαν αδίκημα στις μέρες μας, κάτω από μια κυβέρνηση που, όπως η δική μας, έχει σαν στόχο την ισότητα; Η απάντηση, προφανώς, είναι όχι: η κλοπή επιτείνει την ισότητα και, το κυριότερο, παρακινεί στην καλύτερη προστασία της ιδιοκτησίας. Υπήρξε ένας λαός που τιμωρούσε όχι τον κλέφτη, αλλ’ αυτόν που αφηνόταν να γίνει θύμα της κλοπής, με σκοπό να τον διδάξει να φροντίζει την περιουσία του. 

Μαρκησίου ντε Σαντ, «Γάλλοι, ακόμη μια προσπάθεια για να γίνετε δημοκράτες»